“Không phải quyền lực làm tha hóa mà là sợ hãi. Sợ mất quyền lực làm tha hóa những người nắm quyền và sợ cái gậy quyền lực làm tha hóa nhữg người bị nó cai trị…” (Aung San Suu Kyi, diễn văn nhận giải thưởng Sakharov về Tự do Tư tưởng, 7/1991) 

“Thoát khỏi sợ hãi” không phải là một ý tưởng mới, nhưng Aung San Suu Kyi đã làm mới và đúc kết nó lại thành một lý thuyết mới và niềm tin vững chắc, không những dựa trên triết lý Phật giáo và các tri thức phổ quát khác, mà còn dựa vào trải nghiêm của chính bản thân minh đã bị chính quyền độc tài quân sự đầy đọa suốt hai thập kỷ bằng quản thúc biệt lập. Lý thuyết này đã được Suu Kyi trình bày rõ trong bài luận “Thoát khỏi sợ hãi” (1990) và các bài viết, bài giảng, bài phỏng vấn khác trong những năm qua, để chia sẻ với người dân Miến Điện và thế giới bên ngoài, trong cuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ vì tự do, dân chủ và nhân quyền, bằng đấu tranh bất bạo động. Muốn học hỏi kinh nghiệm của người Miến Điện (do Suu Kyi va NLD lãnh đạo) đã giành được thắng lợi to lớn trong cuộc tổng tuyển cử vừa qua, điều cần thiết là phải hiểu rõ “Thoát khỏi sợ hãi” thực sự có ý nghĩa gì, và chúng ta phải làm thế nào để ứng dụng được lý thuyết và kinh nghiệm đó vào thực tế của mình.

Người dịch: Trần Bình Nam

Thế giới đang lên cơn sốt với nạn ISIS (Islamic State of Iraq & Syria), nhưng việc Trung quốc đang chuyển mình để trở thành một siêu cường cũng là chuyện làm cho các lý thuyết gia về chiến tranh và hòa bình nhức đầu. Nhà nghiên cứu Graham Allison lập luận rằng thế quốc tế hiện nay giữa Hoa Kỳ và Trung quốc giống như cái thế giữa hai thành phố Athens và Sparta thuộc Hy Lạp vào thế kỷ thứ 5 trước Tây lịch và trận chiến tranh giành thế độc tôn của Sparta kéo dài 30 năm làm cho hai nước đều kiệt quệ mà nhà sử học Thucydides sau này đã dẫn ra như một bằng chứng lịch sử bi đát về sự tranh hùng để giành quyền bá chủ .

Trong năm 2015, nếu bày tỏ ý kiến của mình trên Internet, quý vị có nguy cơ sẽ bị nhận nước dưới những lời phê phán bẩn thỉu. Thành ra trên tờ Guardian của Luân Đôn, một nhà bình luận nói đã đến lúc chúng ta cần có một lời hứa cho năm tới: Phải bớt giận. Hơn thế năm nay chúng ta nên bắt đầu chuyển những năng lượng phí phạm đó sang chuyện khác. Nếu có cách gì chúng ta có thể chuyển những tức giận trên Internet về chẳng hạn như chuyện cái chết của sư tử Cecil thì có lẽ chúng ta có thể gửi được người lên Hỏa tinh rồi.

Trong lúc nhân dân Việt Nam tiễn đưa năm 2015 và đón năm 2016, tôi xin kính gửi lời chúc mừng năm mới an khang hạnh phúc tới đồng bào trong nước.

Đầu năm mới sẽ diễn ra Đại hội XII Đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN), tôi cũng xin gửi đến hơn 3 triệu đảng viên lời chào trân trọng và lá Tâm thư này.

Lời Dẫn:

Ban biên tập sách giáo khoa Cánh Buồm và nhà giáo Phạm Toàn đề nghị chúng tôi viết một tiểu luận cho học sinh trung học về đề tài "đọc thơ". Sau đây là tiểu luận ấy, tuy viết cho học sinh nhưng cũng hướng tới độc giả đại chúng, nhất là những người yêu thơ và muốn tìm hiểu về nghệ thuật thơ ca. Trong khuôn khổ sách giáo khoa, chúng tôi rất tiếc không thể bàn thêm nhiều chi tiết cũng như dẫn hết các nguồn trích dẫn và tham khảo, nhất là trên mạng, nhân đây xin được cám ơn những tác giả đã mở rộng kiến thức cho chúng tôi về nhiều khía cạnh. Kính mong sự góp ý của quý độc giả. - NĐT

1. Đọc mỗi lần một chữ

Khi tôi học lớp Năm, có lần được thầy gọi lên bảng đọc cho cả lớp chép một đoạn trích từ cuốn Tâm Hồn Cao Thượng, bản dịch Hà Mai Anh, nguyên tác Edmond De Amicis. Đó là sách dạy chính thức trong nhà trường miền Nam thời ấy. Giờ ám tả, học trò lắng nghe, chép lên giấy. Năm cuối bậc tiểu học, chuẩn bị thi vào trung học, nên bài cũng khó hơn. Phải đọc từng câu, dấu phẩy dừng ngắn, dấu chấm dừng dài, các chữ phiên âm đánh vần. Khi thấy tôi luống cuống, chữ nọ xọ chữ kia, thầy bắt dừng lại, đọc chậm, với lời khuyên: em hãy đọc mỗi lần một chữ. Tôi đọc lại.

Tuần qua, chị đi làm Soi Ngực (Mammogram) hàng năm. Trên màn hình, ngực bên phải của chị có một dấu đen đậm. Chị được chuyển sang làm Siêu Âm cho rõ hơn. Sau khi làm Siêu Âm, bác sĩ vào cho biết đó là một khối u, chị phải làm Biopsy để lấy một phần tissue trong khối u ra thử nghiệm xem lành hay dữ. Bệnh viện làm cho chị một cái hẹn năm ngày sau đó.

Trong năm ngày này chị bận rộn với một người bạn vong niên rất thân trong nhóm đọc sách của chị mới qua đời. Chị còn phải đi thay bằng lái xe, vì mấy ngày nữa đến sinh nhật chị, hết hạn năm năm. Rồi tuần này tới phiên chị mang thức tráng miệng cho Women Shelter, nhiều việc làm cho chị phải quên và gác mối lo bệnh tật của mình sang một bên. Nhưng quả thật khi tối vào giường nằm chị tự hỏi. Bây giờ nếu mình bị ung thư  thì mình sẽ phản ứng thế nào nhỉ? Sẽ chạy chữa, hay để mặc kệ nó. Sẽ dùng Đông Y hay Tây Y và cuối cùng, mình có bị cắt đi một bên ngực hay không? Nghĩ đến bị cắt đi một bên ngực, chị thấy người chao đi như bị ngã xuống hố.

Năm 1926, để kỷ niệm 10 năm thành lập Viện Bảo tàng Auguste Rodin (1840-1917) Hotel Biron 79 rue de Varenne. Paris 7è, năm 1916. Rodin nhà điêu khắc vĩ đại của thế kỷ 19, 20. La Porte d’Enfer, Cửa Địa Ngục tác phẩm vĩ đại của Rodin lấy cảm hứng từ Divine Comédie (Thần Khúc) của Dante Aligrierie và Fleur du Mal (Hoa Thương Đau) của Charles Baudelaire đã được đúc thành đồng cao 7m nặng 8 tấn. Cùng trong buổi kỷ niệm này các học trò, phụ tá, thân hữu của Rodin tham gia trưng bày triển lãm. Các cuộc triển lãm kỷ niệm Rodin từ Dépôt des Martres số 182 rue l’Université Paris 7è, nơi xưởng điêu khắc nhà điêu khắc lúc sinh thời, đến trường Mỹ Thuật Paris 11 quai Malaquais Paris 6è nằm trên bờ sông Seine, đến các Galerie  Hội Họa, Điêu Khắc tại Paris, đến Villa des Bridarts số 19 Avenue Auguste Rodin, ngoại ô Meudon nơi Rodin sinh sống và chôn cất tại đây. Giữa các buổi triển lãm  tưởng niệm Rodin  đó người ta chú ý đến một nhà điêu khắc, họa sĩ  không phải người Âu Châu, mà mọi người đều thân mật gọi là « Hoàng Tử An Nam », người đó là Tử Xuân Hàm Nghi triển lãm tại Galerie Mantelet,  phố La Boétie, Quận 8 Paris. Người giúp đỡ tổ chức buổi triễn lãm này là bà Suzanne Meyer Zundel (1882-1971) nghệ sĩ tạo hình, bạn nhà văn Judith Gauthier. Năm đó Vua Hàm Nghi 54 tuổi, bạn thân của Rodin, đã từng học Điêu Khắc với Rodin từ năm 1893, cứ mỗi hai năm mỗi lần nghỉ hè ông được mời sang Paris hàng tháng. Ngoài việc du lịch, ông bị theo dõi thường xuyên. Nhà cách mạng Kỳ Đồng có gặp được nhiều lần kín đáo, nhưng cuối cùng cũng bị trục xuất. Vì thế ông ít gặp ai trừ vài người như Bùi Quang Chiêu, Trần Văn Thông, Thân Trọng Huề... được phép của chính phủ Pháp, ngoài các viên chức thuộc địa bó buộc phải gặp, ông dành thì giờ học điêu khắc với Rodin. Rodin khi còn sống đã được mọi người công nhận là một tài năng lớn. Rodin được nhiều đơn đặt hàng khắp các nước. Nơi sáng tác điêu khắc của ông trở thành một  xưởng lớn luôn luôn có từ từ 5 đến 25 nhà điêu khắc phụ tá và hàng chục học trò, thi sĩ danh tiếng Rainer Mania Rilke cũng từng  là thư ký riêng của ông. Và nhiều người cộng tác với ông trở thành những nhà điêu khắc danh tiếng như Antoine Bourdelle, Camille Claudel, Jean Escoula, Bertrand-Jacques Barthélemy, Louis Mathet, Victor Péter, David Lasksine... Năm 1901 nhân L’Exposition Universelle de Paris, Hội Chợ Triễn Lãm Hoàn Cầu tại Paris, người ta đã dành một cung văn hóa riêng Pavillon Rodin tại gần cầu Alma, để chưng bày toàn tác phẩm của ông. Mối quan hệ giữa Rodin và Hàm Nghi được trân trọng gìn giữ tại khu lưu niệm các kỷ vật Rodin có bức ảnh le Prince d’Annam của chính nhà vua tặng Rodin, đó là bức ảnh chúng ta thường thấy nhà vua khoảng 30 tuổi mặc áo dài khăn đóng. Mỗi lần có thân hữu từ trong nước sang như nhà thơ Huy Cận, Xuân Diệu... sang chơi Paris tôi thường đưa đến xem nơi này.

(Trích từ tài liệu Những cái chết tức tưởi của nhà văn do Thái Doãn Hiểu biên soạn)

Ngô Tất Tố (1894 – 1954) là một nhà văn, nhà báo, nhà Nho học và nghiên cứu có ảnh hưởng ở Việt Nam giai đoạn trước 1954). Ngô Tất Tố là đại diện tiêu biểu cho những thay đổi của một lớp người trí thức trong giai đoạn giao thời, sự dung hòa tương thích giữa nền văn hóa mới và cũ.

Ngô Tất Tố sinh năm 1893 mất năm 1954 ở làng Lộc Hà, tổng Hội Phụ, phủ Từ Sơn, Bắc Ninh (nay là thôn Lộc Hà, xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội). Ông là con thứ hai, nhưng là trưởng nam trong một gia đình có bảy anh chị em, ba trai, bốn gái. Lúc còn nhỏ Ngô Tất Tố được thụ hưởng một nền giáo dục Nho học. Từ năm 1898, Ngô Tất Tố được ông nội dạy vỡ lòng chữ Hán ở quê, sau đó ông theo học ở nhiều làng quê trong vùng. Năm 1912, Ngô Tất Tố học tư chữ Pháp một thời gian ngắn và bắt đầu tham dự các kỳ thi truyền thống lúc bấy giờ vẫn còn được triều đình nhà Nguyễn tổ chức. Ông đỗ kỳ sát hạch, nhưng thi hương bị hỏng ở kỳ đệ nhất. Đến năm 1915, ông đỗ đầu kỳ khảo hạch toàn tỉnh Bắc Ninh, nên được gọi là đầu xứ Tố, rồi thi hương lần thứ hai, khoa Ất Mão, cũng là khoa thi hương cuối cùng ở Bắc Kì, ông qua được kỳ đệ nhất, nhưng bị hỏng ở kỳ đệ nhị.

Than Shwe là vị tướng đã dám thí nghiệm dân chủ hóa nhằm thay thế chế độ độc tài quân  phiệt ở Myanmar với một “lộ trình dân chủ.” Dân chúng được bỏ phiếu bầu quốc hội, quốc hội bầu tổng thống, vân vân, ít nhất là dân chủ trên hình thức. Tướng Thein Sein đắc cử tổng thống đã tiến thêm một bước thứ hai, thêm  một nội dung: Trả lại các quyền tự do căn bản cho dân Miến Điện, cho phép đảng đối lập hoạt động và tranh cử. Sau cuộc bầu cử tự do và trong sạch ở Myanmar trong tháng 11 năm 2015 mà đảng đối lập chiếm đa số cao, nhiều người Việt tự hỏi liệu có một Than Shwe hay Thein Sein ở nước ta hay không?

Một website cổ súy Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng làm Tổng bí thư đã lọt vào danh sách các trang được nhiều người truy cập nhất Việt Nam.

Theo trang web xếp hạng Alexa thuộc công ty bán hàng trực tuyến Amazon, trang nguyentandung.org hiện đứng thứ 21. Hồi tháng Chín vừa qua, trang web này thậm chí còn lọt vào top 10.

Khi phóng viên VOA tiếng Việt truy cập trang web này vào tối ngày 1/1, theo công cụ đếm trên đó, có hàng nghìn người đọc cùng lúc, và đa phần người truy cập trên trang này là từ Việt Nam.

Gió rừng xanh, gió rừng xanh

Gió miền hồi tưởng thổi thanh xuân về

Từ em chân chỉ mùa quê

Từ em tóc rẽ lời thề chưa trao

Từ lần tao ngộ dạt dào

Từ ly biệt đến bạc đầu biệt ly

Vừa hết lễ Tạ Ơn là chúng tôi bắt đầu chương trình khuyến mãi mặt hàng mới. Nói là bắt đầu, thực sự dự án này đã được nghiên cứu và thăm dò từ chục năm trước; đến bây giờ chúng tôi chỉ bắt tay vào việc tung hàng hóa ra thị trường cho kịp mùa lễ Giáng Sinh thôi. Thị trường là những vùng đông dân cư nhất và ô nhiễm không khí nhất. Còn mặt hàng? -dĩ nhiên là không khí!  Xin đừng lầm với dưỡng khí oxygen, đây là không khí, không khí trong lành, fresh air for sale! Chúng tôi bán không khí lấy từ núi Hy Mã Lạp Sơn, đóng chai bằng thủy tinh trong suốt.

Einstein công bố thuyết "tương đối tổng quát" vào tháng 11 năm 1915.

Hạn chế và tổng quát

Trước đó đúng một thập niên, chỉ trong một năm 1905, ông đã cho đăng 5 bài báo cực kỳ quan trọng, đặt nền tảng cho vật lý hiện đại với thuyết "tương đối hạn chế". Vào năm ấy, ông là một sinh viên bỏ học, công chức hạng ba của Sở Môn Bài thành phố Bern. Ngoài giờ làm việc, Einstein nghiên cứu Vật Lý học, và trao đổi vớicác thân hữu cùng chia sẻ đam mê trong lĩnh vực này. Năm bài báo công bố năm 1905 chỉ cho phép ông được thăng lên hàng ... công chức hạng hai !

Nếu thuyết tương đối hạn chế là một lý thuyết tổng quát của « Vũ Trụ Không - Thời Gian », thì thuyết tương đối tổng quát lại chỉ "hạn chế" trong sự mô tả tương tác hấp dẫn của vật chất. Tương tác này vốn được coi như một "lực" từ đã rất lâu. Trong môi trường sống thường ngày, nó cắt nghĩa cân nặng của sự vật, cũng như hiện tượng "rơi".

Với thiên nhiên, năm mới chỉ là khởi đầu một chu kỳ mới trong chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời đã vẫn như vậy từ hàng tỷ năm. Nhưng với tất cả mọi người, năm mới bao giờ cũng được xem như khởi đầu một thời kỳ mới đem tới những đổi thay và hy vọng tốt đẹp hơn các năm trước.

Năm 2015 đã khép lại, nhưng tình hình chính trị Việt Nam vẫn đang nóng, cái nóng kéo dài từ đầu năm với cái chết không rõ nguyên do của Nguyễn Bá Thanh, Trưởng ban Nội chính Trung ương. Cơn sốt chính trị sẽ còn kéo dài cho đến hết mùa đông vì những đấu đá trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam trước Đại hội Đảng XII, dự trù sẽ diễn ra vào tuần cuối tháng Giêng 2016.

Nguyễn Bá Thanh qua đời đầu năm 2015, sau khi được chữa trị, vì cho là bị nhiễm phóng xạ, ở Singapore rồi đưa sang Mỹ nhưng cũng không cứu được. Sau Nguyễn Bá Thanh đột tử là sự vắng mặt đầy nghi vấn của Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh cũng đã gây xôn xao dư luận một thời gian với nghi ngờ là đã có những thanh trừng nội bộ cho đến khi tướng Thanh tái xuất hiện.

Từ tài liệu khai báo đến tư liệu nghe lén

Cuộc chiến đã đến hồi “còn tôi không còn anh”.

Chạng vạng những ngày cuối 2015, Bộ trưởng Công an Trần Đại Quang phải thừa nhận tình trạng lộ lọt tài liệu nội bộ là “nghiêm trọng”.

Chỉ ít ngày sau khi khi Hội nghị Trung ương 13 đảng Cộng sản Việt Nam kết thúc với kết quả dàn nhân sự quá tuổi nhưng còn nguyện vọng phục vụ Tổ quốc và nhân dân có thể được “chung quyết’’ tại Hội nghị Trung ương 14, trên mạng xã hội tiếp tục diễn biến một bài viết của “Câu lạc bộ nhà báo trẻ”.

Nhưng khác hẳn với loạt gần chục bài trước đó tấn công nguyên tổng biên tập báo Thanh Niên Nguyễn Công Khế, bài viết liền sau chuyển sang công kích trực diện Chủ tịch nước Trương Tấn Sang.

Năm 2015, các rạp chiếu phim của Pháp thu hút hơn 200 triệu lượt người. Sự qua mặt của các nhà làm phim khổng lồ Mỹ, chẳng hạn như « Star Wars », đã làm giảm thị phần phim Pháp xuống còn 35%. Bình luận về chủ đề này, trên báo Le Figaro, số ra ngày 31/12/2015, đăng bài viết có tựa « Hollywood xô đẩy điện ảnh Pháp ».

Mặc dù số lượng phim truyền hình được nhân lên và không giới hạn về nội dung phim, người dân Pháp đã không bỏ qua các rạp chiếu bóng. Bà Frédérique Bredin, chủ tịch Trung tâm chiếu phim quốc gia (CNC) cho biết : « Pháp có mạng lưới chiếu phim lớn nhất Châu Âu và là quốc gia mê điện ảnh nhất ».