Đỗ Ngà: Tự Do Không Hề Miễn Phí

Hình minh họa, Internet

Các bạn có biết, Việt Nam có bao nhiêu cơ quan báo chí không? Hiện này cả nước có 858 cơ quan báo in, 105 báo điện tử. Toàn bộ 64 tỉnh và thành phố của Việt Nam, mỗi tỉnh đều có ít nhất 1 đài phát thanh và 1 đài truyền hình. Vậy tính ra thêm 128 cơ quan phát thành và truyền hình địa phương. Trung ương còn có VTV. Như vậy tổng số cơ quan báo chí các loại là 1092 với cả hàng vạn nhân viên. Nhưng tất cả những tờ báo này đều quy về một tổng biên tập duy nhất, đó là Võ Văn Thưởng. Hơn ngàn tờ báo nhà nuớc nhưng không một tờ báo tư nhân nào tồn tại. Như vậy tiếng nói người dân ở đâu? Hoàn toàn không có, thế nhưng trong điều 25 Hiến pháp cho phép tự do báo chí. 

Các bạn có biết, Việt Nam có Quốc hội với 487 người, thì hết 468 người là đảng viên ĐCS, và 19 người là không đảng phái. Tỷ lệ đảng viên là 96%, trong 19 người không là đảng viên ấy cũng là loại làm cảnh cho có vẻ “dân chủ” chứ thực chất những kẻ đó nhiệm vụ cũng gật mà thôi, ông Dương Trung Quốc là ví dụ. Vậy trong Quốc hội CS gần như 100% là người CS. Còn chỗ nào cho tiếng nói của dân? Hoàn toàn không có. 

Từ Thức: Chính Trị và Lòng Heo

Chiều hôm qua, nói chuyện với H , một thanh niên trẻ tuổi từ VN qua Pháp tu nghiệp. 

H là sản phẩm của giáo dục “xã hội chủ nghĩa”, từ nhỏ tới lớn, nhưng cũng quan tâm tới “chính trị”, nhất là từ ngày ở trong nước “đi đâu cũng thấy Tàu”. 

H nói “thỉnh thoảng có đọc bài của chú , muốn gặp để trao đổi”.

H nhìn nhận ở VN thiếu tự do thực, “nhưng một quốc gia cũng phải có một chính phủ mạnh” để bảo đảm trật tự, nếu không sẽ loạn.

Trả lời : nếu “chính phủ mạnh” đó tự cho mình toàn quyền sinh sát, trật tự đó là trật tự của nhà tù. Chỉ ở những nơi người ta coi dân như đàn cừu, cần phải chăn dắt, mới cần một đội ngũ công an, cảnh sát khổng lồ để canh gác, trừng trị những con cừu lớ ngớ ra khỏi bầy. Mới cần một chính phủ mạnh, ngày đêm rình rập, đàn áp. 

Cái chính phủ mạnh đó, nó chỉ mạnh để bảo vệ chính nó, không bảo vệ dân.

Nó biết hết ai nghĩ gì, ai viết gì, ai hát gì, nhưng không biết ai buôn bán nội tạng, ai làm thuốc giả, ai bán thực phẩm hóa học, ai cướp đất, ai... làm mất bản đồ (bản đồ thành phố hay bản đồ quốc gia). 

H không theo dõi báo chí, hay báo chí trong nước không đề cập tới, rất ngạc nhiên khi nghe trong một xứ dân chủ, nhiều khi, vì một lý do này hay lý do khác, không có chính phủ, việc nước vẫn chạy và không hề có hỗn loạn.

Trường hợp phổ thông nhất là khi không có đảng nào chiếm đa số, cũng không kiếm được một đảng đồng minh để có đa số tại quốc hội, đủ để thành lập chính phủ. 

Trân Văn: Khi chống tham nhũng chỉ là … trò khỉ

Hình ảnh "biệt phủ" của Phạm Sỹ Quý, một quan chức Yên Bái.

Ủy ban Thường vụ của Quốc hội Việt Nam lại đem Dự luật sửa Luật Phòng – Chống tham nhũng hiện hành ra thảo luận. 

Suốt từ 2015 đến nay, dự luật này đã được nâng lên đặt xuống nhiều lần nhưng vẫn không xong vì không dung hòa được những ý kiến khác biệt về ba điểm mấu chốt: (1) Kê khai tài sản. (2) Kiểm soát tài sản. (3) Xử lý tài sản có dấu hiệu thủ đắc bất minh. 

Lần này, khi đem Dự luật sửa Luật Phòng – Chống tham nhũng hiện hành ra bàn với các đại biểu chuyên trách (những cá nhân là đại biểu thuần túy, không đảm nhiệm thêm bất kỳ cương vị nào trong hệ thống chính trị, hệ thống công quyền), Ủy ban Thường vụ của Quốc hội Việt Nam giới thiệu ba điểm mới so với lần trước: (1) Buộc sĩ quan của lực lượng vũ trang (công an, quân đội) kê khai tài sản. (2) Chia các viên chức thành nhiều nhóm để áp dụng cách thức kê khai, xác minh tài sản cho phù hợp. (3) Giao việc giám sát – kiểm tra kê khai và biến động về tài sản của viên chức cho hệ thống Thanh tra từ trung ương đến địa phương (1). 

Chưa biết tại kỳ họp thứ sáu sẽ diễn ra vào tháng tới, các đại biểu Quốc hội khóa 14 sẽ góp thêm những gì cho Dự luật sửa Luật Phòng – Chống tham nhũng hiện hành nhưng nhìn một cách tổng quát thì tất cả những gì liên quan tới dự luật này giống như một… trò khỉ mà ngay cả… khỉ cũng chào thua. 

Nguyên Thao: Hồi ức của một nhân chứng

Cải cách ruộng đất 1946-1957. Hình www.rfa.org

Sau chiến thắng trận Điện Biên Phủ năm 1954, Cộng sản Việt Nam đã ký hiệp định Genève, thôn tính và cai trị được một nửa nước Việt Nam. Giặc ngoài coi như đã dập tắt, chúng quay lại nghĩ đến chuyện quét sạch giặc trong, đó là giai cấp phong kiến. Bởi vậy qua năm 1955, 1956, chúng phát động phong trào cải cách ruộng đất, một cuộc cách mạng mà chúng gọi là long trời lở đất, tầm vóc ngang hàng với chiến dịch Điện Biên Phủ. Thực chất và cốt lõi của phong trào là đập nát hệ thống phong kiến mà tiêu biểu là tầng lớp “trí, phú, địa, hào” còn sót lại trong xã hội để thực thi chuyên chính vô sản không bị vướng mắc.

Gia đình tôi là một nạn nhân của phong trào đó và bản thân tôi đã buộc phải đi tham dự những buổi đấu tố người thân ruột thịt của mình theo lệnh của chúng, nên tôi viết ra đây những sự thật diễn tiến của phong trào chỉ có phần thiếu chứ không có phần thêm, ghi lại những ngày tháng đầy máu và nước mắt, dã man và ghê tởm, một trang sử ô uế, dơ dáy nhất trong lịch sử của dân tộc.

Tôi chỉ ghi lại một cách tổng quát sự việc chứ không muốn đi sâu vào chi tiết vì đi sâu vào chi tiết thì có lẽ phải viết thành một cuốn sách, vả lại tôi muốn bôi xóa đi trong não bộ của tôi những hình ảnh man rợ của thời thượng cổ mà ở thế kỷ 20, cộng sản Bắc Việt còn áp dụng trên đất nước của mình.

Hoàng Phương, Thanh Lam, Bảo Uyên: Mảnh ghép Xã hội nhìn từ con đường đến trường

Những đứa trẻ thấy gì trên con đường đến trường hàng ngày? 

Dũng nhìn thấy những núi rác cao hơn mái nhà. Quê em là một làng nghề truyền thống nổi tiếng, nơi vấn đề môi trường đã gây nhức nhối nhiều năm. 

Bích nhìn thấy những “nghĩa địa hồ tiêu”. Quê em là nơi mà cơn lốc hồ tiêu đã quét qua, cuốn theo số phận của hàng nghìn mái nhà nông dân. Trồng vượt quy hoạch, không nắm bắt thị trường, rớt giá, phá sản,... tạo ra vòng lặp kinh điển của nông sản Việt Nam. 

Duy đi qua con đường băng ngang đường sắt ngay trung tâm Hà Nội - nút giao kỳ dị của giao thông đường bộ Việt Nam. 

Có hơn một nửa thời gian thức trong ngày của một đứa trẻ là ở ngoài trường học. Các học giả Mỹ thậm chí khẳng định rằng 80% việc học của đứa trẻ diễn ra ngoài nhà trường; và môi trường sống sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập trong nhà trường. 

Con đường đi tìm cái chữ của học sinh Việt Nam còn là con đường “tụ nước” ở trung tâm TP HCM; là con đường đi qua ô nhiễm khói bụi ở Hà Nội; là con đường đi qua bè mảng ở miền núi; đi ngang qua những dự án treo, đặc sản của ngành quy hoạch Việt Nam. 

Không gian giáo dục của Việt Nam không chỉ tồn tại bên trong nhà trường và là trách nhiệm của ngành giáo dục. Nhận thức của những chủ nhân tương lai, còn hình thành trong mỗi thử thách các em vượt qua trên đường đến trường hàng ngày.

Vũ Nguyễn: “Mai Con Lớn”, một bài thơ yếu hèn cần cảnh giác

Thời đại internet, hàng ngày hàng tuần, tôi nhận được nhiều bài thơ lưu truyền trên mạng, nhiều Facebook comments từ nhiều nguồn được chuyền từ email nầy sang email nọ của các thân hữu. Thỉnh thoảng có những bài viết hay, hay những tin tức quan trọng và giá trị. Nhưng thường thường chỉ là thư rác, gửi đi gửi lại vòng vòng. 

Các đây vài hôm, tôi lại nhận một bài thơ có nội dung bi quan, tuyệt vọng, từ ngữ lâm ly, não nề. Trước đây tôi đã nhận được bài thơ này vài lần từ các thân hữu trên mạng nhưng chỉ đọc lướt qua vài dòng rồi xóa. Lần nầy lại nhận từ một thân hữu với dòng tin nhắn “Không mắm muối mà mặn và mặn mà! Nên xem.” Buộc lòng, tôi phải đọc cả bài thơ dài 44 câu. Và đọc xong thì tôi nổi giận. Không phải với người chuyển bài thơ mà với tác giả bài thơ. Và như thói quen, khi nổi giận, tôi xếp câu chuyện sang một bên với phương châm của Dale Carnegie: “Đừng làm gì khi đang nổi giận. Có ai giương buồm trong bão tố?” 

Trong khi tôi bận bịu với công việc mà chưa kịp hồi âm thì một số thân hữu khác đã có phản ứng với bài thơ đó. Người thì phản ứng gay gắt mãnh liệt, người thì biểu lộ sự chán chường, xuống tinh thần, người thì lịch thiệp không muốn đưa những lời nhận xét rõ rệt nhưng cũng tỏ thái độ phân vân như gián tiếp chê trách tác giả bài thơ. Bài thơ nào vậy, hẳn bạn đọc cũng đang bực mình sự vào đề dài dòng của tôi. Lý do, tôi chưa muốn bạn đọc bị “nổi quạu” với bài thơ ấy như chúng tôi, trước khi chúng ta có thể bình tâm mà thảo luận với sự khách quan và sáng suốt của các bạn. 

Bài thơ ấy có tựa đề “Mai Con Lớn”dài 44 câu, với một câu mào đầu “bài thơ đã làm đau thắt lòng người trước vận nước điêu linh của dân tộc Việt”. Tác giả được ghi là Vô Danh. Google từ khóa “Mai Con Lớn”& “Vô Danh”, được thấy từ ngày 15/7/2018, bài thơ đã được đăng lại trên 4 nghìn website trong và ngoài nước. Một sự lan truyền nhanh chóng như bệnh dịch. Có website còn kêu gọi “Bằng hữu nào biết ngâm thơ xin vui lòng ngâm giúp”. (1) Xin chép lại bài thơ ấy sau đây. 

Từ Thức: Cẩm nang - Làm cách nào để tiêu diệt một dân tộc ?

Muốn tiêu diệt một dân tộc, bom đạn, đàn áp không đủ. Dù tối tân tới đâu, bom đạn không thể giết hết hàng trăm triệu người. 

Dưới đây là 12 biện pháp hữu hiệu nhất để bức tử một dân tộc, với điều kiện phải thực hiện cùng một lúc, đúng quy trình, có đủ ngân quỹ, nhân sự và quyết tâm sắt đá để thực hiện : 

1.Reo rắc ung thư, bịnh hiểm nghèo bằng cách cho tự do nhập cảng hàng hóa, lương thực độc hại 

2.Gây đói rách, để nông dân, thương gia không có cách gì cạnh tranh để sống còn hơn là dùng hóa chất độc hại tràn ngập thị trường 

3. Bộ Y tế, các nhà thương được tự do sản xuất, lưu hành, xử dụng thuốc giả, thuốc gây ung thư, bệnh truyền nhiễm 

4. Khuyến khích rượu chè, ma túy, ăn chơi trụy lạc, để tiêu diệt trí não, nghị lực, sức đề kháng của dân, đặc biệt lớp trẻ 

5. Khuyến khích những trò chơi dâm đãng, lố bịch, bỉ ổi, để tiêu diệt những ý niệm về nhân phẩm còn sót lại 

6. Nhập cảng chủ nghĩa quái dị đã bị cả thế giới ghê tởm. Tẩy não, nhồi sọ để tiêu diệt khả năng phán đoán. Bỏ tù, bức tử, nhục mạ, cô lập những người còn khả năng suy nghĩ, phản kháng 

S.T.T.D Tưởng Năng Tiến: Bình Luận Bóng Đá &Lãnh Đạo Quốc Gia

Trung Quốc đang ở vào một “thời cơ lịch sử”, bước vào một “kỷ nguyên mới” sẽ được đánh dấu bằng sự kiện đất nước đang trở thành một “lực vĩ đại” [mighty force] trên thế giới và đóng một vai trò gương mẫu [role model] cho việc phát triển chính trị và kinh tế. 

Tập Cận Bình

Cơn suyễn đến bất ngờ khiến tôi phải nằm bẹp (dí) trong một cái nhà trọ tồi tàn, ở ngoại ô Bangkok. Thái Lan lại đang ở giữa mùa mưa, mưa nhiệt đới: tơi tả, xối xả, và tá lả ... 

Trời buồn, lòng buồn, cả vũ trụ – tất nhiên – cũng buồn luôn và buồn thê thảm! Rượu không dám nhấp môi, đã đành; bia cũng khỏi dám đụng tới luôn. Thuốc lá chỉ cần nhìn cái bao thôi ... đã muốn ho hen rồi. 

Phen này chắc chết, chết chắc. Adieu, nhân loại. Vĩnh biệt cuộc đời! 

Nằm chờ vài ngày mà Thần Chết vẫn chưa chịu đến nên đâm ra chán. Tôi bèn bật TV coi chơi chút xíu. Màn hình bất ngờ hiện ra cảnh trận bóng U 23 Việt Nam vs U 23 Nam Hàn, trên sân cỏ Indonesia. Dù hoàn toàn không mặn mà gì lắm với thể dục thể thao, tôi cũng ráng xem cho đến giây phút cuối. Để lỡ mà qua đời (thiệt) còn có chuyện mà “tám” với mấy con ma, ở thế giới bên kia. 

Đây là lần đầu tiên tôi nhìn thấy những cầu thủ đồng hương tranh tài. Thiệt không có gì để có thể phàn nàn. Các em chơi rất tới, rất hết mình, và rất đáng ngợi khen. 

Nguyễn Hoàng Quang: Mỗi tâm hồn Việt sẽ mãi cháy ngọn lửa Danco trong tim, và đi về phía trước…

Hình minh họa

Nghỉ hưu rồi mới có thời gian nhìn lại chính mình, nhìn lại con đường mình đã đi qua, đứng tựa gốc thông già tiếp tục sống nhìn cuộc đời, xã hội, đất nước! 

1. Phải chăng dân tộc Việt Nam đã “mắc bẫy” của lịch sử và đã bị “tai nạn lịch sử”!? “Độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc” như là “miếng mồi” mà kẻ giăng bẫy đã đánh vào lòng yêu nước của nhân dân và dân tộc. Đã từng bị sống trong ách nô lệ, mất tự do với những nỗi nhục mất nước, không có quyền sống làm người nên người Việt Nam sống trong nguồn sống của lịch sử dân tộc không ai không yêu nước, không ai không yêu quý độc lập tự do của Tổ quốc. “Thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm Vua đất Bắc!” (Trần Bình Trọng); “Nếu bệ hạ muốn hàng xin hãy chém đầu thần trước đã” (Trần Quốc Tuấn)! Hạnh phúc của nhân dân, dân tộc chỉ có khi đất nước có tự do, độc lập. Lịch sử đã “mắc bẫy”; nhân dân đã “mắc bẫy”; “lịch sử” đã bị “tai nạn”! 

“Độc lập, tự do đã về tay ta” nhưng không phải về tay nhân dân! Đất nước có “độc lập, tự do” nhưng nhân dân nào có quyền tự do, độc lập, nào có quyền dân chủ, “mưu cầu hạnh phúc”! Quyền dân chủ, độc lập, tự do của nhân dân đã bị đánh tráo, bị tước đoạt nên nhân dân qua nô lệ này lại bị sụp bẫy nô lệ khác; mất tự do trong tạy giặc ngoại xâm, đấu tranh giành lại để rồi lại bị mất trong tay giặc nội xâm. Có “nội xâm” vì có “ngoại xâm”, vì có kẻ “nối giáo cho giặc”; đặt quyền lợi tập đoàn, phe phái riêng của mình lên trên lợi ích toàn dân tộc, đất nước. Có thế lực của ngoại xâm nên kẻ nắm quyền lực xã hội đen mới nhởn nhơ trên đầu trên cổ nhân dân chẳng khác nào những bọn quan lại đô hộ thời thuộc Pháp, của bọn Thái thú phương Bắc xưa… 

Hạ Long Bụt sĩ: Khẩu Nghiệp - Từ tiếng cười tới lối chửi của người Việt

Hình minh hoạ: Internet

Thời xưa nhà báo Nguyễn Văn Vĩnh trong loạt bài Xét Tật Mình (Đông Dương Tạp Chí số 22) đã bàn về tật “Gì Cũng Cười“ như sau : “An Nam ta có một thói lạ là thế nào cũng cười. Người ta khen cũng cười, người ta chê cũng cười. Hay cũng hì, mà dở cũng hì, quấy cũng hì. Nhăn răng hì một tiếng mọi việc hết nghiêm trang.

…Nhưng mà xét ra cái cười của ta nhiều khi có cái vô tình độc ác, có cách láo xược khinh người, có câu chửi người ta, có nghĩa yên trí không phải nghe hết lời người ta mà đã gièm trước ý tưởng người ta, không phải nhìn kỹ việc người ta làm mà đã chê sẵn công cuộc người ta….”

Tiếng cười chắc hẳn mang nhiều ý nghĩa phản ảnh tâm lý con người, văn hào triết gia Do Thái Pháp Henri Bergson (Nobel văn chương 1927) từng bàn luận sâu sắc về Cười trong cả một cuốn sách triết lý Le Rire, ông viết : hài hước nằm trong bản tính con người (Il n’y a pas de comique en dehors de ce qui est proprement humain) người Việt với văn hóa trọng lễ, ngại nói thẳng, tránh nói rõ trắng hay đen vì sợ làm mất lòng người khác, trường hợp ấy có lẽ cười là thượng sách ! cười là hòa cả làng (Bergson cũng nhận định tương tự : rien ne désarme comme le rire, không gì giải tỏa bằng cười !), nếu chỉ như thế thì tiếng cười là nhân cách của người hiền, coi mọi chuyện phải trái như tấn tuồng đời, chẳng cần bận tâm tranh cãi, đối đáp… nhưng cụ Nguyễn Văn Vĩnh cũng hé thấy một khía cạnh tâm lý của tiếng cười An Nam ta : cái tính độc ác! mà tính độc ác thì chẳng những phản ảnh ở tiếng cười diễu cợt mà còn phản ảnh trong nhiều câu tục ngữ nhằm chê bai gièm người khác xuống không chút thương cảm, thí dụ nói : Nhất lé, nhì lùn, tam hô, tứ sún... để chê bai người có tật, cứ người ngoại quốc thì miệt thị gọi bằng thằng, bằng con, bằng nó... dường như chúng ta rất hà tiện lời khen nhưng rất bừa bãi lời chê, khen ai thì sợ người đó hơn mình, chê bai vì muốn nâng mình lên trên. Đã có một người Pháp ở thời Pháp thuộc phê phán An Nam ta qua ba chữ rất gọn và rất độc : nói dối, ăn cắp, sát nhân (menteur, voleur, assassin) ! Tìm hiểu tính độc ác, thiết tưởng cần phân tích thêm lối CHỬI, vốn dĩ phản ảnh tâm thức sâu xa của con người trong bất kỳ văn hóa nào.

Phạm Xuân Đài: Người Việt Nam tự nhìn lại mình*

Cách đây mấy năm, khi cuốn Người Trung Quốc Xấu Xí của Bá Dương được Nguyễn Hồi Thủ dịch sang tiếng Việt và xuất bản thì một số người Việt Nam tự hỏi với nhau rằng: Những dân tộc lớn như Mỹ, Pháp, Trung Hoa đều có người viết sách tự nhìn lại những khuyết điểm của dân tộc họ; dân Việt Nam chắc cũng giống như nhiều dân tộc khác trên thế giới, có điểm hay và cũng lắm điểm dở, vậy mà chờ mãi chẳng thấy tác giả nào viết về các yếu kém của dân tộc mình. Người Việt tự bằng lòng mình đến thế ư?

Nhưng “có mong có gặp,” khoảng ba năm sau thôi, chúng ta có hai tác phẩm ra đời hầu như cùng một thời gian, làm công việc mà nhiều người chờ đợi là phê phán chính dân tộc mình, mà làm một cách tận tụy, hết mình, đến độ so với tác phẩm của Bá Dương thì người Trung Quốc cũng chưa đến nỗi xấu xí cho lắm. Đó là cuốn Tổ Quốc Ăn Năn của Nguyễn Gia Kiểng (tác giả xuất bản, tại Pháp) và Văn Hóa Trì Trệ Nhìn Từ Hà Nội Đầu Thế Kỷ 21 của Lê Thị Huệ (Văn Mới xuất bản, tại Hoa Kỳ), cả hai đều được xuất bản vào đầu năm 2001.

Đây có thể nói là lần đầu tiên chúng ta có những người cầm bút chịu khó nhìn lại con người và đất nước Việt Nam một cách khá toàn diện và cũng khá khắt khe, để vạch ra cho mọi người thấy những “khuyết điểm Việt Nam” là như thế nào. Trước đây lác đác cũng đã có một số người viết về một vài thói hư tật xấu của người mình. Như Nguyễn Văn Vĩnh từ thập niên 10 của thế kỷ 20 đã nói rằng người mình thì “gì cũng cười,”

“xét ra cái cười của ta nhiều khi có cái vô tình độc ác; có cách láo xược khinh người; có câu chưởi người ta; có nghĩa yên trí không phải nghe hết lời người ta mà đã gièm trước ý tưởng người ta, không phải nhìn kỹ việc người ta làm mà đã chê sẵn công cuộc người ta.”

(Xét tật mình - Đông Dương tạp chí)

Hoặc như Trần Trọng Kim thì cho người mình

“có tính tinh vặt, có khi quỷ quyệt, và hay bài bác nhạo chế. Thường thì nhút nhát, hay khiếp sợ... Tâm địa thì nông nổi, hay làm liều, không kiên nhẫn, hay khoe khoang và ưa trương hoàn bề ngoài, hiếu danh vọng, thích chơi bời, mê cờ bạc. Hay tin ma tin quỷ, sùng sự lễ bái... Kiêu ngạo và hay nói khoác...”

(Việt Nam Sử Lược)

Phạm Phú Khải: Các tiền đề của tự do

Hính minh họa

Tôi là người theo xu hướng tự do. Có lẽ đó là giá trị cao cả và tiền điều kiện để sống cho có nhân phẩm. Đây là kinh nghiệm của chính mình và của bao người thuộc đủ mọi sắc tộc mà tôi có cơ hội làm việc. Khi một người có đủ thứ, tiền tài danh vọng, mà không có tự do, thì cũng không trọn vẹn. Tự do cho toàn xã hội, cho mọi công dân mà không phân biệt vì bất cứ lý do nào. Không phải là loại tự do hoang dã, nhưng là tự do ràng buộc bởi hiến pháp và pháp luật. Có tự do chưa hẳn sẽ mưu cầu được hạnh phúc, nhưng không có tự do, nghĩa là bị áp bức và nhất là bị áp đặt về mặt tư tưởng, chẳng hạn, thì không thể mưu cầu hạnh phúc đích thực. 

Có thể có người siêu phàm vượt qua được mọi chướng ngại chung quanh để có hạnh phúc chăng, dù không có tự do. Nhưng đó là thiểu số đếm trên đầu ngón tay. Có thể họ đã tôi luyện được “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Có thể họ đã trở thành cao siêu và giác ngộ đến độ những cái khổ đau, tội ác, xấu xa hay bất công chung quanh mình không ảnh hưởng đến cảm nhận hay trí tuệ siêu việt của họ. Rất có thể họ có khả năng tách mình ra ngoài xã hội để không bị ảnh hưởng và không cảm nhận được nỗi đau của đồng loại, của những người chung quanh. Nhưng khoa học đã chứng minh con người là một động vật xã hội. Chúng ta không thể tồn tại hay phát triển một cách ý nghĩa, trọn vẹn và toàn diện nếu cô lập mình hoàn toàn. Một người chỉ có thể có hạnh phúc nếu họ tự do được chọn thực hiện những gì họ có khả năng nhất và thích hợp nhất với tài năng và lương tâm họ của họ. Tóm lại, tôi tin rằng tự do là điều kiện căn bản cho hạnh phúc đích thực. 

Nguyễn Quốc Tấn Trung : Muốn trừng phạt những người bất đồng quan điểm: Dấu hiệu bệnh tâm lý?

Hình minh họa

Tôi là một người thường. Cũng như các bạn, tôi rất hay sa vào những cuộc cãi vã. Với đồng nghiệp, với gia đình, với người yêu, với hàng xóm, v.v. Có cuộc to, có cuộc nhỏ. Có vụ cãi 10 phút đã làm lành, có vụ cãi cả đời vẫn không quên. Nhưng tôi tìm được một điểm chung trong số ấy, đó là tôi chưa từng muốn bỏ tù ai vì đã từng cãi nhau với tôi cả. 

Tôi không cao thượng đến mức so sánh mình với câu nói nổi tiếng ‘Tôi có thể không đồng ý những điều anh nói, nhưng tôi có thể chết để bảo vệ quyền anh được nói những điều đó’ (ngôn từ của Evelyn Beatrice Hall sử dụng cho Voltaire trong tác phẩm về tiểu sử cuộc đời ông). Nhưng rõ ràng, không có lý do nào đủ thỏa đáng để những con người ngang vai ngang vế có thể bỏ tù lẫn nhau chỉ vì họ không có cùng quan điểm về một vấn đề. Tôi tin rằng, ít nhiều gì thì những người khác chắc hẳn cũng có suy nghĩ tương tự như tôi. 

Điều kỳ lạ là, đa phần người Việt Nam chúng ta không đặt những câu hỏi như vậy dành cho mối quan hệ giữa nhà nước – người dân. Vì sao phản đối một chính sách, vì sao việc chỉ ra những bất cập tồn tại của nhà nước, vì sao việc lên án một cá nhân có chức danh lãnh đạo nhà nước, v.v. lại luôn đi kèm với khả năng hình sự hóa và phải ngồi tù? 

Hiển nhiên, người viết sẽ không lạm bàn đến những lời kích động sử dụng vũ lực, vũ trang hay kêu gọi gây thương tích, hủy hoại tài sản. Đó là những việc làm luôn bị liệt vào nhóm vi phạm pháp luật dù ở bất kỳ quốc gia nào. Và, mỗi nhà nước đều tìm cách bảo vệ mình khỏi các cuộc nổi dậy vũ trang. 

Thế nhưng, khó mà lý giải việc một chính phủ, với đầy đủ bộ máy vũ trang để bảo đảm trật tự xã hội như quân đội, công an, cảnh sát, cùng với một hệ thống hành chính khổng lồ, lại sợ hãi về những ý kiến khác biệt như thế. 

Chí Phạm: Thống kê thế giới về Việt Nam

Chí Phạm sưu tập

Dưới đây là một bảng thống kê về vị trí nước Việt Nam trên thế giới, thuộc hàng đầu bảng về các điều kiện thiên nhiên địa lý trời cho. Nhưng đồng thời thống kê cũng cho thấy Việt Nam lại bị xếp cuối bảng về điều kiện kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế v.v... 

Phải chăng những con số ấy đã nói lên một cách thâm thúy khả năng quản trị đất nước (governance) của những kẻ lãnh đạo đất nước Việt Nam hiện nay?

Dân số:

Việt Nam hiện nay có dân số ước tính khoảng hơn 93 triệu người, đứng hàng thứ 13/243 quốc gia và lãnh thổ trên thế giới. Dân số là một trong những đơn vị chính được dùng để đánh giá độ lớn và nhỏ của một quốc gia. Việt Nam đứng hàng thứ 13 có dân số đông nhất thế giới. Bởi vậy, xét về mặt dân số, Việt Nam không phải kém.

Phạm Phú Khải: Tham vọng

Hình minh họa

Người Việt, phần lớn, và hình như đa số người Á Đông cũng thế, không thích ai tham vọng, và quan ngại những người có tham vọng lớn, dù người đó tài giỏi mấy. 

Sự hiểu biết hay nhận thức của chúng ta về một chữ, một ý tưởng, hay một khái niệm nào đó, sẽ ảnh hưởng lên cách tiếp cận, cách suy nghĩ, cách đặt vấn đề và cách giải quyết vấn đề của chúng ta. 

Tôi tò mò mở một số tự điển ra để tra chữ tham vọng, thì thấy cách hiểu hay nhận thức của người Việt về tham vọng là phần lớn mang đầy tính tiêu cực, như đã nói trên. Kiểu như tham vọng là “lòng ham muốn quá mức, quá tham, cao hơn những gì mình có thể đạt”, hay là “lòng ham muốn, mong ước quá lớn, vượt quá xa khả năng thực tế”… Dùng Google để truy tìm thì cũng thấy đa số mang định nghĩa khá tiêu cực hay hạn hẹp. 

Phải chăng vì trong mắt họ, những người tham vọng là tham lam, và tham quá cái mức mà họ có khả năng với tới, nên ảo tưởng, nên thường là xấu và gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực về sau? Phải chăng trong các xã hội vẫn còn chịu ảnh hưởng nặng nề của Khổng Giáo, tham vọng là thể hiện cái tôi, cái chủ nghĩa cá nhân “xấu xa”, là cái không hề được khuyến khích hoặc chấp nhận trong một tập thể hay một quốc gia như thế? Phải chăng vì quan niệm như thế nên bất cứ ai có chút tham vọng vươn lên thì đều bị kéo xuống hoặc bị đẩy qua bên? 

Mạnh Kim: Một Câu Chuyện Về Sự Tuyệt Vọng

Mạnh Kim, 2016 (Ảnh: Uyên Nguyên)

Một buổi chiều, tôi hộc tốc chở vợ và con trai ra phòng khám tư. Thằng bé, lúc ấy 4 tuổi, đang bị sốt rất cao. Sau khi vạch kẽ tay và chân thằng bé, ông bác sĩ tư yêu cầu: lập tức chở con vào Nhi Đồng 2. Đó là thời điểm dịch tay-chân-miệng bùng phát. Hoảng hốt và lo sợ, tôi vội vã chở vợ con lên bệnh viện. Giữa đường trời mưa tôi vẫn cắm đầu cắm cổ phóng xe. Tôi chẳng nghĩ gì khác ngoài chuyện phải đến bệnh viện thật nhanh. Đây là lần đầu tiên tôi đưa con vào bệnh viện công. Đến nơi khoảng 6g chiều, tôi ẵm con vào phòng cấp cứu.

Nhân viên bệnh viện không cho vào. Họ bảo phải đăng ký nhập viện đã, dù tôi nài nỉ thằng bé sốt cao và trong tình trạng nguy hiểm. Tôi hối hả ẵm con chạy ra, hỏi thăm phòng đăng ký. Xếp hàng và làm xong thủ tục đã mất chừng một tiếng. Tiếp đó, chúng tôi tiếp tục xếp hàng để được khám. Bác sĩ chỉ định phải thử máu. Tôi lại ẵm con xếp hàng chờ vào phòng xét nghiệm. Cảm giác rối bời và lo lắng tột độ lúc ấy vẫn không thể so với cảm giác tức giận trước loạt thủ tục rườm rà. Ở đây chẳng có gì “khẩn cấp” cả, kể cả đối với trường hợp cấp cứu! Phải đến 9g tối chúng tôi mới “được phép” “chính thức” nhập viện.

Trần Tiến Dũng: Mùa Vu Lan và chuyện phụng dưỡng cha mẹ ở Việt Nam

Nhiều người già ở Việt Nam vẫn còn phải tự mưu sinh hàng ngày. 

(Hình: Trần Tiến Dũng/Người Việt)

Ngoại trừ vào Tết Nguyên Đán, người trẻ ở Sài Gòn ngày nay ít để ý đến ngày tháng Âm Lịch. Bây giờ là Tháng Bảy mùa Vu Lan, mưa Sài Gòn cứ đều đều rớt hạt sáng chiều, nhưng không còn nhiều người trẻ quan tâm tới thời tiết bất thường nữa, bởi đời sống riêng và các kết nối ở thế giới ảo với “bổn phận” like dạo trên Facebook là nơi không bao giờ họ phải mắc mưa hay bị bão gió.

Không phải mọi tin tức đến từ mạng xã hội đều là “thực phẩm” tốt cho tinh thần của người trẻ. Chối bỏ sự quan tâm đến các giá trị gia đình xã hội truyền thống đang là xu hướng chung của cộng đồng công dân trẻ mạng xã hội.

Ngày 4 Tháng Tám tại Bình Thủy, Cần Thơ. Vì các con tranh chấp đất dẫn đến gây rối, người cha 84 tuổi đã dùng dao tấn công để tự vệ và bị con kiện ra tòa. Tòa đề nghị cho người cha hưởng án treo vì sức khỏe yếu. Tuy nhiên, các con nhất quyết đòi bỏ tù cha ruột của mình.

Tuấn Khanh: Tình thương sẽ tạo nên hiệu ứng đoàn kết

Năm 2011, nghệ sĩ Ngải Vị Vị bị chính quyền Trung Quốc tuyên phạt số tiền 12 triệu Nhân dân tệ, tương đương khoảng 2 triệu Mỹ kim. Đó là một trong những đòn phép mới mẻ, mà chính quyền Trung Quốc đắc ý, nghĩ rằng sẽ tạo được không khí khủng bố đối với những người bất đồng chính kiến.

Thế nhưng âm mưu của nhà cầm quyền đã thất bại. Bất ngờ, những người dân ủng hộ quan điểm của nghệ sĩ Ngải Vị Vị đã cùng nhau góp tiền giúp cho con người tài năng và tự do đó đóng phạt. Tiền được gửi qua bưu điện, qua tài khoản, thậm chí có những người đi qua nhà ông, ném tiền vào nhà rồi chạy đi.

Mạnh Kim: Sự bất lực của quyền lực [i] (về vụ xử Mẹ Nấm)

Căn cứ vào cáo trạng buộc tội Mẹ Nấm-Như Quỳnh, sẽ có không ít nhân vật hoạt động có thể “thích hợp” thậm chí “vừa vặn” hơn, trong “khuôn khổ” cái gọi là “lợi dụng quyền tự do dân chủ”. Tuy nhiên, Mẹ Nấm vẫn “được chọn”. Cách thức chọn bắt – bắt ai, bắt lúc nào, bắt như thế nào – không bao giờ là ngẫu nhiên. Được cân nhắc và tính toán, nó phải tạo hiệu quả tâm lý. Phải mang lại hiệu ứng truyền thông. Phải đưa đến một tác động xã hội và dẫn đến một sự sợ hãi lan rộng. Người ta thậm chí lường trước cả phản ứng dư luận, trong cũng như ngoài nước.

Tuấn Khanh: Ly Rượu Mừng giữa cuộc bể dâu

Hình bìa nhạc phẩm Ly Rượu Mừng của Phạm Đình Chương in trước 1975.

Mùng một Tết Đinh Dậu, trong một buổi chiều xuống, thành phố như tan vào một dấu lặng thanh thản, tôi chợt nghe bài Ly Rượu Mừng của nhạc sĩ Phạm Đình Chương vang lên.

Rót đầy mơ ước tự do

Giai điệu như ngọn gió xuân dịu dàng, đáp xuống mái hiên của các ngôi nhà cao tầng, len vào từng căn phòng nhỏ, chảy vào trong tim người giữa mùi hương trầm nhè nhẹ.

Ly Rượu Mừng lại vang lên, bất hủ, rót thật đầy vào không khí đón Tết trong lòng người bao thế hệ.

Bấm vào đây để nghe bài hát Ly Rượu Mừng

Bài hát như nói thay giấc mơ của nước Nam về một tương lai mới, mà con người khát khao biết mấy về một tương lai sẽ được tắm trong tự do và an bình.

“Nhấc cao ly này. Hãy chúc ngày mai sáng trời tự do”