Hiển thị các bài đăng có nhãn Xã hội. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Xã hội. Hiển thị tất cả bài đăng
Thứ Sáu, 1 tháng 10, 2021
Võ Phiến: Rụp Rụp
Ông Bình Nguyên Lộc quả quyết rằng trong một bàn ăn mười ba người, gồm mười hai người Việt và một người Hoa, đồng vóc dáng, đồng trang phục, ngồi im không nói, ông cũng phân biệt được kẻ Việt người Hoa.
Như vậy đã là tài, nhưng ông còn đi xa hơn: có thể nhìn hình dáng mà phân biệt được người Tàu Phúc Kiến với người Tàu Quảng Đông, người Tàu tỉnh này với người Tàu tỉnh khác.1
Cũng trong quán ăn, trong khi chờ đợi tô hủ tiếu, tôi có dăm ba lần theo dõi cử chỉ của người làm bếp, và chợt lấy làm ngạc nhiên về một nhận xét. Không phải ngạc nhiên về chuyện suy tưởng nhân chủng ưa liên quan với các tiệm ăn quán nhậu. Mà là vì tôi có cảm tưởng đôi khi có thể nhìn mà phân biệt một người Việt miền Nam với một người Việt miền Trung, tức một đồng bào ở miền ông Bình Nguyên Lộc với một đồng bào ở miền tôi. Nói cách khác, tôi có cảm tưởng mình cũng... tài giỏi như ông Bình Nguyên Lộc: cái mới kỳ cục!
Một buổi trưa, tại Cần Thơ, trong ngôi quán ở đầu một ngõ hẻm gần bến xe Lam, lần đầu tiên tôi chú ý đến điệu bộ có vẻ ngộ nghĩnh của người chủ quán.
Ngôi quán khá chật và tối. Giữa trưa, trong quán vẫn có ngọn điện vàng cạch thả toòng teng trên đầu người chủ. Người này mặc mai-ô quần lính, đầu đội chiếc mũ địa phương quân rộng vành, chân mang đôi giày da đen, kbông vớ. Tại sao phải giày và mũ trong một chỗ kín như thế? Có thể chỉ là một thói quen, hay chỉ là một trường hợp ngẫu nhiên nào đó; tức một chi tiết không có ý nghĩa gì. Tuy vậy tôi vẫn ghi lại, vì hình ảnh ấy tưởng còn hiển hiện trước mắt tôi lúc này. Hình ảnh một người khỏe mạnh, nhanh nhẹn, và làm việc hào hứng.
Mỗi người có một cách biểu lộ sự hào hứng. Riêng cái cách của người chủ quán hôm ấy, trời ơi, trông mà mê. Hai tay ông ta thoăn thoắt: chặt khúc xương, xắt lát thịt, gắp mớ ớt, múc vá nước từ trong thùng đổ ra tô, xóc xóc mớ hủ tiếu vừa mới trụng qua nước sôi, rắc một tí tiêu bột v.v... Tất cả bấy nhiêu cử chỉ đều rập ràng, hơi có vẻ nhún nhẩy. Mỗi cái quơ tay, cái nhấc lên hạ xuống đều như có gì quá mức cần thiết một chút. Mỗi cử chỉ bao hàm bảy tám phần cần thiết, lại thêm vài ba phần thừa thãi, chỉ để cho đẹp mắt, để biểu diễn sự thích thú trong công việc. Động tác nghề nghiệp gần chuyển thành sự múa men. Một điệu vũ ca ngợi lao động.
Chủ Nhật, 26 tháng 9, 2021
Phan Quốc Sơn: Thần Thoại Bách Việt
Bô Lão, người giữ thần thoại Việt
Cho đến trước thời đại biến động trên đất nước ta cách đây hơn nửa thế kỷ, hình ảnh êm đềm trong gia đình của làng xóm Việt Nam vẫn là: Sau bữa cơm chiều của một ngày đồng áng nương rẫy, con cháu quây quần chung quanh ông bà để nghe kể chuyện đời xưa. Đây không những tập tục quen thuộc trong cuộc sống tổ tiên ta mà còn của tất cả những tộc người trên giải đất Bách Việt. Câu tục ngữ “Ăn cơm mới, nói chuyện cũ” không phải riêng của chúng ta mà còn phổ biến cùng khắp các dân tộc anh em, người Hán về sau dịch ra thành câu: “Khất tân cốc, thuyết cựu thoại.” Cuốn sách đầu tiên Trung Quốc chép về dân tộc phương nam là Hoa Dương Quốc Chí của Thường Cừ vào thế kỷ thứ 4, viết: “Theo tục Nam Man, người mà có tài thuyết phục hơn người được gọi là Lão. Đó là người được quyền chủ trì các buổi họp bàn bạc, trong đó họ thường kể chuyện ngụ ngôn, gọi là cổ tích di.”
“Cổ tích di” chính là kho tàng thần thoại Bách Việt mà tác giả là các bô lão, họ cũng là người lưu giữ kho tàng Văn Hóa Dân Tộc này để ký thác lại cho con cháu đời sau qua nghệ thuật truyền khẩu.
Thần thoại của bô lão không hẳn là cổ tích thần tiên để “mua vui,” vì mỗi câu chuyện trong đó chứa đựng một ẩn đề của người xưa. Những sự biến trong thời chưa có sử chỉ có thể sống còn trong tâm thức và hoài niệm chúng ta qua dạng thần thoại. “Thần thoại là sự nói lên bằng ngôn ngữ của thần bí: diễn tả những điều có thực không thấy được bằng phương tiện của những điều thấy được”(J. Schniewind 1953: 47). Định nghĩa này rất gần gũi với quan điểm của giới khảo cổ học rằng huyền thoại là thần tích (sacred tale).
Đối với con người thời ban sơ, vạn vật trần gian đều mang mầu sắc huyền bí. Con người bỡ ngỡ trước các hiện tượng thiên nhiên. Sấm chớp, giông bão, lụt lội, những cơn thịnh nộ thiên tai làm con người kính sợ. Họ dùng trí tưởng tượng mà nhân cách hóa hoặc thần thánh hóa thiên nhiên, “tạo ra thần thánh qua hình ảnh của chính mình” để tự lý giải với mình. Họ dựa vào cái biết trong cuộc sống để sáng tạo nên thế giới không thể biết của thần linh. Đang khi thế giới ấy hình thành thì biết bao truyện linh dị hoang đường được thêu dệt. Thần thoại ra đời như thế.
Thứ Ba, 27 tháng 7, 2021
Vũ Quí Hạo Nhiên: Không chỉ có học sinh du học, mà có cả thầy cô qua Mỹ du dạy
Chương trình trao đổi văn hóa của Bộ Ngoại giao không chỉ bao gồm học sinh qua Mỹ du học, mà còn bao gồm luôn cả thầy cô nước khác qua Mỹ dạy (1) trong thời gian từ 3 tới 5 năm. Chương trình này xưa nay vẫn có, và sử dụng cùng dạng visa J-1 với các em học sinh du học. Nhưng gần đây, nhiều người và nhiều trường học mới quan tâm tới chương trình này nhiều hơn vì nhiều tiểu bang và địa phương ở Mỹ đang khan hiếm thầy cô nên quay sang tìm các nhà giáo dục nước ngoài.
Ở bang Illinois chẳng hạn, Bộ Giáo dục Tiểu bang có hẳn một chương trình (2) giúp các học khu tìm người ở nước khác. Học khu Peoria trong lúc thiếu thầy cô trầm trọng đã dùng chương trình này và tìm kịp cho năm học sắp tới 27 thầy cô từ Philippines, 2 từ Dominican Republic, và 1 từ Cameroon. Tại sao phải làm vậy? Tiến sĩ Sharon Desmoulin-Kherat, Tổng Quản trị Học khu, giải thích với CNN (3) là vì “nguồn ở Mỹ cạn khô rồi.”
Nạn khan hiếm thầy cô không phải chỉ mới diễn ra, và cũng không phải trên trời rơi xuống không ai biết trước. Nhiều người đã nhìn thấy trước điều này. Bằng cách nào? Đơn giản lắm. Nguồn thầy cô là các đại học sư phạm. Sư phạm ít sinh viên vô thì tất nhiên sẽ ít thầy cô ra. Tính từ năm 2010 tới 2018, trong lúc tổng số sinh viên tăng, thì số sinh viên theo học ngành sư phạm tại Hoa Kỳ giảm sút mất 1 phần 3, theo tường trình của Center for American Progress (4) dựa trên số liệu các trường nộp cho chính phủ liên bang.
Có tới 9 tiểu bang trong đó số sinh viên chọn ngành sư phạm giảm quá một nửa. Tại Oklahoma, số sinh viên sư phạm giảm tới 80%. Số sinh viên theo học bị giảm đã đành, số sinh viên học tới ngày ra trường cũng giảm luôn. Toàn quốc, số sinh viên tốt nghiệp sư phạm giảm 27% trong cùng thời gian.
Có nhiều lý do để thanh niên Mỹ không nhào vô ngành dạy học, nhưng hai lý do được nghe thấy nhiều nhất là tiền và môi trường làm việc. Mới đây, tweet của một người từng đi dạy (5) nổi lên như sóng với 37,700 retweets. Cô Abby Norman nói, “Tôi bỏ nghề dạy học và bây giờ làm nghề pha rượu trong bar được nhiều tiền hơn, đỡ giờ làm hơn tới 15 tiếng. Và tôi bị đổ thừa ít hơn hẳn và được cám ơn nhiều nhiều hơn nhiều. Không phải soạn giáo án và chấm bài. Hãy nhớ lấy điều này khi có ai đó nói chuyện khan hiếm thầy cô.”
Thứ Bảy, 17 tháng 7, 2021
Bùi Bích Hà: Phim ảnh & đời sống
Lời giới thiệu:
Từ vài năm nay chúng tôi, chị Bùi Bích Hà và tôi, hẹn gặp nhau mỗi tháng Mười để cùng đi dự đại hội Viet Film Fest ở Quận Cam, Nam Cali. Trừ năm ngoái 2020 vì đại dịch Covid-19. Năm nay, tình hình đại dịch đã phần nào ổn định. Dù vậy, ban tổ chức cho biết sẽ tổ chức trình chiếu phần lớn online, song có thể có một đôi buổi chiếu phim diễn ra tại một rạp hát ngoài trời drive-in. Tôi tưởng tuợng niềm thích thú của chị khi được tham dự một cuộc trình chiếu như vậy. Xem phim tại rạp hát drive-in đã trở thành quá khứ trong lịch sử giải trí của dân Mỹ khi chúng tôi tới định cư tại đây. Song sẽ là một kinh nghiệm mới mẻ nếu giờ được trải nghiệm. Tiếc là việc đó sẽ không diễn ra với chúng tôi nếu VFF năm nay sẽ thực hiện trình chiếu ngoài trời.
Chị đã ra đi vĩnh viễn, bỏ lại niềm thương tíếc ngậm ngùi cho nhiều người. Với riêng tôi là một cái hẹn sẽ không còn bao giờ thực hiện được nữa, đó là cùng nhau đi xem Hội Phim Việt mỗi mùa xuân hoặc thu, để rồi sau đó thảo luận rôm rã về những chuyện nghệ thuật và đời sống của người Việt khắp nơi mà hàng chục phim được trình chiếu tại VFF mang lại cho giới thưởng ngoạn.
Bài dưới đây của chị viết về Hội Phim Việt năm 2016, nói lên cái nhìn sâu sắc song phóng khoáng của chị về một số phim trình chiếu trong năm này, đặc biệt về phim tài liệu "Finding Phong" của đạo diễn Trần Phương Thảo và Swann Dubus, dài 92 phút, thực hiện năm 2015 và đã được nhiều giải thưởng, và được khán giả VFF chọn là phim tài liệu hay nhất trong năm. -- Trùng Dương
Việt Film Fest 2016 được tổ chức tại rạp AMC Orange 30, trong khu mua sắm The Outlets of Orange, tên cũ quen thuộc hơn với mọi người là The Block, bên lề xa lộ 22, vào các ngày 14, 15, 16 và 17 tháng 4.
Thứ Sáu, 2 tháng 7, 2021
Trần Minh Thảo: Ở Việt Nam ý thức dân tộc còn mang tính làng xã
Tôi trình bày một số suy nghĩ cá nhân nông cạn với mong muốn cùng các bạn làm sáng tỏ vấn đề, tự thấy có trách nhiệm góp phần đổi mới đất nước một cách bền vững. Bài viết phân tích các biến chuyển về ý thức dân tộc, quá trình phát triển lịch sử của Việt Nam từ đầu thế kỷ 20 cho tới nay.
1/ Cuộc vận động đổi mới nửa đầu thế kỷ 20
Non 100 năm trước, đầu thế kỷ 20, Việt nam có một cuộc vận động đổi mới theo hướng kinh tế thị trường. Đó là phong trào Duy Tân và Đông Kinh Nghĩa Thục (1907) của các nho sĩ có Tây học yêu nước (với nghĩa tương tự như có Hán học) Lương Văn Can, Nguyễn Quyền, Phan Chu Trinh… Đó là lần đổi mới thứ nhất mà lạ lùng thay cũng là đổi mới theo sau phong trào duy tân của các trí thức nho sĩ Trung Hoa nhưng không làm theo Trung Hoa. Phong trào tồn tại một thời gian thì bị người Pháp đàn áp, tan rã. Tuy thế, nhìn tổng quát phong trào Duy Tân ở Việt Nam có tác dụng rất sâu rộng mà những cuộc vận động về sau, kể cả cuộc cách mạng do đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo theo tôi cũng là con đẻ của phong trào ấy.
Phong trào Duy Tân - Đông Kinh Nghĩa Thục chủ trương 3 việc:
- Chấn dân khí: Thức tỉnh tinh thần tự lực tự cường của người dân (làm chủ xã hội, đất nước, ý thức tự làm chủ, không chịu nô lệ ai, tức là không sợ ai), chống chế độ chuyên chế, áp bức (quân chủ, thực dân). Phong trào dịch các sách gọi là tân thư của các nhà tư tưởng phương Tây như Montesquieu, J. J. Rousseau, Kant ,Darwin… từ chữ Hán sang quốc ngữ (các sách này do các trí thức duy tân Trung Hoa Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu… dịch từ chữ Pháp sang Hán văn). Đề cao dân quyền thực chất là xoá bỏ quân quyền (cuối cùng là đuổi người Pháp ra khỏi nước), thiết lập chế độ dân chủ kiểu phương Tây. Phong trào này coi Người Việt trên ba miền là công dân một nước Việt Nam thống nhất. Đấy là lần đầu tiên tư tưởng dân tộc Việt Nam là một, đất nước Việt Nam là một được trình bày công khai.
Thứ Ba, 29 tháng 6, 2021
Mạc Văn Trang: Sự khủng hoảng tâm lý xã hội theo cách nhìn của S.Freud
Thưa các bạn, bài này tôi viết năm 2019, dựa vào trí nhớ và những trải nghiệm cá nhân. Nay đọc cuốn “FREUD trong 60 phút”, được nhà Tâm lý học Hoàng Lan Anh, ở Đức, dịch giả của cuốn sách này tặng, thấy có đôi chỗ cần chính xác hoá, bổ sung. Vậy xin đăng lại.
Từ vụ người đàn ông Nguyễn Văn Đông ở xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng (Hà Nội), sáng ngày 01/9/2019, dùng dao chém chết 05 người trong gia đình người em ruột (1), đã dấy lên nhiều câu hỏi và cũng đã có những bài viết phân tích nguyên nhân từ các góc độ khác nhau (2). Bài viết này góp thêm góc nhìn Tâm lý học theo S. Freud, để thấy tình trạng chung của xã hội, mà vụ án trên chỉ là một trường hợp điển hình.
1. SƠ LƯỢC VỀ TÂM LÝ HỌC FREUD (Phân tâm học)
Sigmund Freud, nhà Tâm lý học nổi tiếng người Áo (1856 – 1939) quan niệm rằng, tâm lý con người được cấu trúc bởi một số yếu tố và có cơ chế chi phối lẫn nhau, đồng thời luôn chịu tác động từ xã hội, nếu không giữ được cân bằng sẽ làm rối loạn cơ cấu bên trong và dẫn đến những lời nói, hành động sai lệch, bệnh hoạn, thậm chí điên loạn...
Theo Freud tầng sâu thẳm của tâm lý con người là VÔ THỨC, trong đó bao gồm những BẢN NĂNG (sinh tồn, dục năng, khoái cảm, ước muốn, sợ hãi, hung hãn...) và nhiều cái HỮU THỨC bị chìm vào vô thức (những thèm muốn, mong ước, đau khổ, hận thù, tội lỗi, mặc cảm, thành kiến, định kiến, niềm tin ...), những trải nghiệm đó tưởng đã quên đi, đã dẹp bỏ... nhưng thực ra nó lẩn vào vô thức, hoà trộn vào nhau trong “cái thùng vô thức hỗn độn” và sẽ bùng lên trong những tình huống nhất định. Chính cái “vạc táp pí lù” những bản năng sôi sục cùng với những cái “chốt cắm” trong Tiềm thức mới là động lực chính, thúc đẩy người ta nói năng, hành động hăng nhất...
Thứ Sáu, 28 tháng 5, 2021
Nguyễn Quang Dy: Thánh chửi, thần y, danh hài, và các ngôi sao đang lặn
Gần đây, dư luận ồn ào về câu chuyện “thần y” Võ Hoàng Yên đang bị “thánh chửi” Nguyễn Phương Hằng (CEO của Đại Nam, vợ đại gia “Dũng Lò Vôi”) tố cáo dùng bùa ngải để lừa đảo hòng chiếm đoạt tài sản. Theo bà Phương Hằng, 14 năm qua ông Yên đã hành nghề “lang băm”, lừa đảo nhiều người cả trong và ngoài nước, làm họ “tiền mất tật mang”. Bà còn tố cáo một số “nghệ sỹ” đã ẩn danh nói xấu mình để bênh vực cho ông Yên.
Bà Phương Hằng cũng lên án “danh hài” Võ Hoài Linh, không chỉ vì đồng bóng, mà sáu tháng qua đã ỉm đi gần 14 tỷ VNĐ mà những người hảo tâm đã ủng hộ đồng bào bị lũ lụt. Về pháp lý, phải chờ cơ quan chức năng điều tra làm rõ sự thực, nhưng nếu sự thực được phanh phui thì đây là tiếng chuông cảnh tỉnh về một nhóm lợi ích có bóng dáng một giáo phái tà đạo mà chính bà ấy là nạn nhân, nay đang làm thay đổi cuộc chơi (game changer).
Các loại siêu lừa
Tuy lừa đảo không chỉ có ở Việt Nam mà nước nào cũng có, nhưng ở các nước văn minh, họ thường lừa đảo “chuyên nghiệp hơn”. Siêu lừa Bernie Madoff bị bắt vào tháng 12/2008, sau khi công ty quản lý tài sản mà ông ta điều hành ở Manhattan (New York) bị cáo buộc lừa đảo bằng “mô hình kim tự tháp” (Ponzi), với số tiền lên tới 65 tỷ USD. Nhưng ở Việt Nam, họ thường lừa đảo dân chúng một cách “thô thiển hơn”, như một đặc thù riêng.
Hai năm trước, siêu lừa Lê Xuân Giang (Chủ tịch HĐQT Công ty Liên Kết Việt) đã bị tuyên án tù chung thân. Theo Viện Kiểm sát, từ tháng 3/2014 đến tháng 11/2015, Lê Xuân Giang và các đồng phạm đã sử dụng mạng lưới bán hàng đa cấp gồm 34 chi nhánh và đại lý tại 27 tỉnh/thành, chiếm đoạt 2.090 tỷ VNĐ của hơn 68.000 người. Giang và đồng bọn đã phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, gây ngộ nhận rằng Liên Kết Việt là công ty của Bộ Quốc phòng, và tổ chức lễ đón nhận bằng khen (giả) của Thủ tướng chính phủ (Lao động, 23/12/2020).
Thứ Năm, 20 tháng 5, 2021
Nguyễn Hưng Quốc: Tôi Không Cần Biết Ông Hồ Chí Minh Có Mấy Vợ
Nhiều lần, nhân dịp ở trong nước tổ chức rầm rộ các buổi lễ tưởng niệm ngày Hồ Chí Minh qua đời, tôi muốn viết một bài về ông, nhưng lại lười, cứ lần khân mãi. Sau đó, mở các tờ báo mạng ra, cứ gặp mãi những bài viết về ông Minh (tôi không thích gọi ông là ông Hồ, nghe nó vô duyên làm sao!) lại đâm bực.
Bực, khi đọc những bài lải nhải khen ngợi ông. Bực cả khi đọc những bài chửi bới ông nữa.
Hầu hết các bài khen tụng hay chửi bới ông Minh đều có điểm giống nhau: Chúng đều tập trung vào đời tư của ông. Lại là những khía cạnh nhí nhách nhất trong đời tư của ông.
Người chửi, chửi thậm tệ. Theo họ, ông Minh là một kẻ giả dối. Giả dối ở mọi mặt. Tự mình viết sách khen mình… khiêm tốn và tài giỏi rồi ký tên khác (Trần Dân Tiên) rồi bắt dân chúng học tập là một sự giả dối. Gặp chị ruột, bà Nguyễn Thị Thanh, người chị duy nhất còn sống sót sau mấy chục năm xa cách mà vẫn hờ hờ hững hững để giữ tiếng vô tư và chí công là một sự giả dối. Nhưng giả dối nhất là có vợ rồi, lại là vợ Tàu nữa (Tăng Tuyết Minh), mà cứ giấu biệt. Có bồ (Nông Thị Xuân) cũng giấu giấu giếm giếm như mèo giấu cứt. Cuối cùng, bồ bị đàn em hãm hại cũng không dám mở miệng cứu giúp hay can thiệp. Nghĩa là một kẻ vừa giả dối lại vừa tàn nhẫn và hèn hạ.
Người khen, khen ông biết quan tâm và hy sinh cho người khác. Quan tâm đến đời sống cơ cực của dân chúng: Mỗi bữa, ông ăn ít hơn một chút để dành mớ gạo thừa ấy cho “đồng bào”. Quan tâm đến giấc ngủ của từng người bộ đội: Nửa đêm dậy đi dém mùng cho từng người. Quan tâm đến nỗi khách phụ nữ đến thăm, ông hỏi ngay là có mắc đái không để ông chỉ nhà vệ sinh cho!
Trong cuốn Hồi ký được phổ biến rộng rãi trên internet, Nguyễn Đăng Mạnh kể, nguyên văn:
"Năm 1965, Mỹ cho không quân ra đánh phá miền Bắc. Cầu Hàm Rồng, Thanh Hoá, là một trọng điểm oanh tạc của chúng. Anh chị em dân quân Nam Ngạn, Hàm Rồng phối hợp cùng với pháo binh tải đạn và bắn máy bay giặc. Nổi lên có hai nữ dân quân được tuyên dương công trạng xuất sắc: Ngô Thị Tuyển và Nguyễn Thị Hằng.
Chủ Nhật, 9 tháng 5, 2021
S.T.T.D Tưởng Năng Tiến – Thêm Một Bàn Huề
Sau khi gửi bản “Chương Trình Cải Cách Ruộng Đất” đến Stalin để xin chỉ dẫn, bắt đầu từ tháng Giêng năm 1953, Đảng và Nhà Nước phóng tay phát động quần chúng để thực hiện cuộc Cải Cách (long trời lở đất) ở miền Bắc Việt Nam.
Hệ quả (hay hậu quả) là hàng vạn nông dân bị hành hình. Tiếng kêu thương, rên xiết của nạn nhân vang lên đến tận Cửu Trùng nên đến tháng 2 năm 1956 thì Hội Nghị Trung Ương (lần thứ 9) ban hành lệnh sửa sai.
Tại kỳ họp thứ 6 Quốc Hội khóa I, Chủ Tịch Hồ Chí Minh thay mặt chính phủ nhận mọi khuyết điểm. Người vừa nói vừa lấy khăn tay lau nước mắt khiến thiên hạ vô cùng xúc động, và quên hết những “sự cố đáng tiếc” đáng tiếc vừa qua.
Vậy là kể như … huề!
Vụ Cải Cách Ruộng Đất vừa tạm lắng thì nổ ra Phong Trào Nhân Văn Giai Phẩm. Ngày 14 tháng 12 năm 1956, Hồ Chủ Tịch ký sắc lệnh mới về báo chí, nghiêm cấm báo tư nhân. Phong trào này bị dập tắt vào tháng 6 năm 1958.
Thứ Sáu, 7 tháng 5, 2021
Đặng Đình Mạnh: Người viết chịu trách nhiệm về lời bình luận của người xem
"Ai làm nấy chịu" như là một nguyên tắc ứng xử trong quan hệ giữa cá nhân với xã hội.
Sự chế tài của luật pháp cũng khởi nguồn từ nguyên tắc ấy. Ai vi phạm pháp luật thì người đó phải chịu sự chế tài và đương nhiên, chỉ trong giới hạn phạm vi đối với người ấy mà thôi.
Tuy vậy, hiện nay, cơ quan điều tra có quan điểm rất khác về vấn đề này. Rất may, chỉ phát sinh trong phạm vi kiểm soát các trang mạng xã hội mà thôi. Nhưng chỉ nhiêu đó cũng đã đủ đưa đẩy các Facebooker, Youtuber ... dễ vướng vào các rắc rối pháp lý không hề mong muốn, thậm chí, cả về lao lý.
Theo đó, khi một bài viết được đăng công khai, thì người đăng không chỉ chịu trách nhiệm về nội dung bài viết của mình trước pháp luật, mà còn phải chịu trách nhiệm về những lời bình luận của công chúng trong bài viết ấy !? Rủi thay, nếu lời bình luận ấy mang nội dung chống, phá chính quyền, thì danh tính tác giả bài viết sẽ được đưa vào tầm ngắm của các cơ quan bảo vệ pháp luật và kéo theo sự chế tài là khả năng không hề nhỏ.
Đồng thời, với số lượng lực lượng dư luận viên hoạt động đông đảo trên các trang mạng xã hội như hiện nay, việc bị báo cáo những nội dung bị cho rằng chống, phá chính quyền chỉ còn là vấn đề thời gian. Bị xử lý, may mắn thì được mời "uống trà", nhẹ nhàng thì bị phạt vi phạm hành chính, nặng hơn thì 331 và nghiêm trọng nhất là 117.
Có dịp trao đổi quan điểm với một cán bộ an ninh điều tra của một tỉnh giáp ranh TP.HCM, khi tôi đang chờ thân chủ đến để cùng làm việc. Sau khi nghe tôi nói về nguyên tắc "Ai làm nấy chịu", thì anh ấy đã phủ nhận ngay "Không. Anh phải chịu trách nhiệm về lời bình luận của họ. Vì lẽ, khi đăng bài là anh đã tạo cơ hội cho những người chống đối nhà nước có "chỗ" để "hoạt động" ?! Nếu anh không xóa, hoặc anh nhấn like là còn biểu thị sự đồng tình của anh đối với sự chống đối của họ. Chưa kể, nếu anh có số lượng người theo dõi lớn, thì trách nhiệm của anh lại càng nặng nề hơn".
Thứ Năm, 6 tháng 5, 2021
Vũ Kim Hạnh: Những “lỗ nhỏ đắm thuyền” khiến ta rùng mình
Một nhóm học sinh Việt Nam chừng 17, 18 tuổi dẫm đạp lên lá cờ vàng với những lời lẽ thô tục mà chắc chắn từ khi chúng sinh ra tới giờ, chúng chẳng hiểu chút thực tế đời sống nào liên quan lá cờ đó ngoài những lời giáo huấn được truyền dạy, là minh chứng một thảm họa của giáo dục từ nhà trường, gia đình đến môi trường xã hội.
Kiểu giáo dục nhồi sọ, thiếu thông tin đa chiều, thiếu qui tắc ứng xử tối thiểu đã ném ra xã hội những sản phẩm kiểu đó.
Hai cô sinh viên, tuổi mới hơn 20, đi thuê chung cư giúp cho 17 người Trung Quốc nhập cảnh trái phép để hưởng 144 triệu đồng (có thể đến 20 tháng tiền lương của SV mới ra trường. Cũng trong mấy ngày này, 52 người TQ nhập cảnh trái phép và TP Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc bị bắt. Hải Dương còn “oách” hơn, có hẵn đường dây đưa 30 người TQ nhập cảnh trái phép mà thủ phạm tổ chức cho người TQ nhập cảnh trái phép còn khai đã thực hiện trót lọt 10 vụ gần đây.
Tôi nhớ đúng 1 tháng trước, vnexpress.net ngày 6/4 có đăng bài về “Chiêu biến người TQ thành người Việt Nam” bằng cách làm giả giấy tờ, con dấu giúp người phạm pháp nhập hộ khẩu Khánh Hòa, Nha Trang... Bài báo kết thúc bằng đoạn này, rất đáng chú ý đây: ... ”Một số cán bộ công an bị cho là có thiếu sót, chủ quan, chưa thực hiện đầy đủ quy trình trong tiếp nhận, kiểm tra và thẩm tra hồ sơ nhưng cơ quan điều tra cho rằng các sai sót của họ chưa đến mức xử lý hình sự, nên đề nghị Công an TP Nha Trang tổ chức kiểm điểm”. Hèn chi, rút kinh nghiệm xong thì... ngu gì không tiếp tục rút nữa? Vì sao những cán bộ có trách nhiệm này được ưu ái đặc biệt?
Mới ngày hôm qua, Nikkei Asia đăng bài về tình hình dịch bệnh CPC có nhắc lại "sự kiện 20/2" do 4 người Trung Quốc hối lộ cán bộ khu cách ly trốn thoát, đi lây lan dịch Covid tràn lan, gây thiệt hại 250 triệu đôla - theo chuyên gia ước tính- cho kinh tế CPC, mà đến hôm nay, CPC vẫn còn phải đương đầu, vẫn đang trong “tuần lễ đen tối” với gần 1.000 ca nhiễm mới mỗi ngày.
Bài học quá nhãn tiền và rùng rợn, vì sao cứ mỗi ngày phát hiện thêm những ổ nhập cảnh lậu đe dọa lây lan dịch bệnh hết tỉnh này đến tỉnh khác? Việc làm phạm pháp đầy nguy hiểm đó đã trở thành “chiêu” làm ăn kinh doanh kiếm tiền khi cả nước lao đao căng mình chịu giãn cách, bao nhiêu triệu người đang làm ăn kinh doanh bỗng bị đình trệ, thiệt hai không kể xiết, sao chúng cứ được “ưu tiên” ra tay? Bắt chúng rồi trục xuất, ít bữa chúng lại lừng lững đi qua, kim thiền thoát xác, bắt cóc bỏ dĩa. Như thống kê hôm qua, chỉ một ngày 4/5, có 121 người TQ nhập cảnh trái phép vào Việt Nam.
Vì sao ta cứ chạy theo đuôi bọn chúng để “phát hiện” chuyện quá quen thuộc hoài?
Tai mắt nhân dân, bộ máy tình báo nhân dân với mấy chục triệu camera chạy bằng cơm sao đến tình thế nguy hiểm hiện nay vẫn cứ bị tê liệt liên miên? Bạn cứ đến tỉnh khác thuê khách sạn qua đêm xem, không có nộp chứng minh nhân dân hay CCCD thì, khỏi lấy phòng nhé.
Tình hình này nếu cứ tiếp diễn, ngày càng nặng hơn thì liệu những cố gắng của cả nước có bịt được những “lỗ nhỏ đắm thuyền” không ? Khó hiểu quá. Tôi thử nêu câu hỏi với một số bạn bè làm quản lý nhà nước. Khá cởi mở, họ nói, không chỉ một người, với vẻ xác tín: lo gì, mình giả lơ, mắt nhắm mắt mở để “dụ” tụi nó vô thôi, chứ đang chuẩn bị lắp thêm trùng trùng điệp điệp camera, làm căn cước gắn chip, thì tội phạm chạy đằng trời.
Suy nghĩ mãi về sự bất lực khó hiểu hiện nay, tôi tự hỏi hay mình lạc hậu rồi, không tiếp cận được các giải pháp “bốn chấm không”: đó là giăng bẫy cho chúng vào hết rồi dùng “Ê AI” (trí tuệ nhân tạo) nhận diện, tóm gọn hết. Nhưng với tình hình dịch bệnh mà biến chủng mới Ấn Độ cũng đã có mặt ở VN thập phần nguy hiểm, thì kế sách vờ tê liệt, nằm yên để “tiếp tục giăng bẫy” cho chùng tràn vào có là thương sách?
Nếu trông chờ “Ê ai”, và vẫn hàng ngày dạy trẻ con kiếm tiền vô tội vạ bằng bất cứ chiêu trò nào (có khi còn được hướng dẫn để làm cánh tay nối dài cho người có trách nhiệm giấu mặt) và cùng lúc dạy chúng lòng hận thù vô minh, yêu nước cực đoan như bọn trẻ con đang dẫm lên cờ người ta, lăng mạ chính trị thô tục với dân xứ người ta thì đây quả là một thực tế đáng phải nghĩ sâu.
Và... quá đáng sợ. Nếu thế thì... Giống lắm. Giống lắm kiểu một quốc gia đang được nhiều nước trên thế giới gọi là “Quốc xã mới” đang thi thố trên khắp “trận địa” đủ thứ hành động bất chấp đạo lý, công lý, và đằng sau bức tường lửa thì quản lý người dân bằng công nghệ chuyên chế đến tận cùng, đồng thời liên tục tiêm chích tinh thần dân tộc thượng đẳng, tiến lên đạp bằng mọi thứ để thành bá chủ toàn cầu...
V.K.H.
Nguồn: FB Vũ Kim Hạnh
Chủ Nhật, 18 tháng 4, 2021
S.T.T.D Tưởng Năng Tiến – Mặt Sau Của Vài Tấm Ảnh
Nhà văn Võ Đắc Danh vừa gửi đến độc giả và thân hữu một bức ảnh khá lạ mắt, cùng với đôi lời phân giải:
“Nhà báo Đoàn Khắc Xuyên cho rằng bức ảnh xứng đáng được trao giải thưởng… thư ký tòa soạn một tờ báo lớn ở SG hiểu lầm tưởng tôi là tác giả nên nhắn tin xin file gốc để đăng báo. Và sau đó, một người bạn đang làm việc ở một trường đại học bắc Cali gọi điện cho tôi, anh vừa khóc vừa nói: ‘Anh có cách nào tìm ra người phụ nữ trong bức ảnh, tôi muốn giúp đỡ cô ấy, biết rằng những mảnh đời như cô ấy ở VN không ít, nhưng bức ảnh làm tôi nghẹn ngào rơi nước mắt, tôi muốn giúp cô ấy cũng chính là giúp tôi vơi bớt nỗi đau...”
FB CaoSon HD cho biết thêm “bức ảnh người phụ nữ chạy xe Grab mưu sinh phải mang theo cả con nhỏ khi đi chở khách được lan truyền mạnh mẽ trên Facebook đã làm nhiều trái tim nghẹn đắng lòng.”
Nói thế e có quá lời chăng? Cuộc sống lam lũ của lắm người dân Việt hiện nay nào có xa lạ (hay mới mẻ) chi đâu mà khiến cho “nhiều trái tim nghẹn đắng lòng” tới“rơi nước mắt” luôn, dữ vậy?
Xay lúa thì khỏi bồng em là cách phân nhiệm công bằng (và hiệu quả) trong nếp sống định canh ở Việt Nam, từ nhiều ngàn năm trước. Sự phân chia truyền thống này đã biến đổi lâu rồi.
Nhà văn Phạm Thị Hoài cho biết: “Ngày 22-3-1965, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phát động một phong trào mang tên ‘Ba đảm nhiệm’, gồm đảm nhiệm sản xuất và công tác, đảm nhiệm gia đình, đảm nhiệm chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Nhưng Hồ Chủ tịch không ưng 'đảm nhiệm' nên chuyển thành 'đảm đang' và chính thức phát động phong trào…”
Phải “đảm” tất tần tật như thế nên vừa xay lúa vừa bồng em thì mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ. Đó là chưa kể những lúc phải tranh thủ làm đêm (và làm thêm giờ nghỉ) để thi đua vượt chỉ tiêu. Chớ còn vừa chạy xe Grab, vừa bồng con thì kể như chỉ là chuyện nhỏ thôi. Có chi nghiêm trọng lắm đâu mà phải động lòng thương hoa tiếc ngọc!
Thứ Sáu, 9 tháng 4, 2021
Nhạc sĩ Tuấn Khanh: Tiếng đàn bất ngờ của nghệ sĩ siêu sao ở phòng chủng ngừa covid-19
Mới đây, giới hâm mộ thích thú khám phá một hình ảnh đời thường của Yoyo Ma, nghệ sĩ chơi Cello hàng siêu sao của thế giới, khi ông xách theo cây đàn và chơi cho những người đang chờ lượt chích ngừa Covis-19 thứ hai tại Massachusetts.
Chia sẻ về buổi diễn bất ngờ dài 15 phút này, Yoyo Ma nói đây coi như là cách ông tự ăn mừng và cùng chung vui với những người đang đến nhận lượt chích ngừa cuối của mình. Đoạn phim ngắn về Yoyo Ma ở Đại học Cộng đồng Berkshire, Massachusetts được nhanh chóng lan đi, trong sự thú vị của người chứng kiến.
Yoyo Ma, người đã giành được 18 giải Grammy và bán được hàng triệu đĩa trong sự nghiệp của mình, nói rằng ông muốn làm một cái gì đó như sự cám ơn, trả lại cho những gì mà ông nhận được. Những người may mắn thưởng thức được phần trình diễn của ông là người đến chủng ngừa và hầu hết là bác sĩ, y tá phục vụ ở đó. Cần biết rằng vé xem một buổi hòa nhạc của người nghệ sĩ 65 tuổi này, trung bình 300 USD, đến 1000 USD cho những hàng ghế gần sân khấu.
Richard Hall, một nhân viên làm việc tại đó, nói với tờ báo địa phương Berkshire Eagle rằng cả không gian ở đó đột nhiên yên bình một cách kỳ lạ, với tiếng cello văng vẳng những nốt nhạc của Bach và Schubert.
Nơi đây, Yoyo Ma đã đến chích ngừa lần 1, ông kín đáo quan sát mọi thứ và lần thứ hai khi ông đến, thì mang theo đàn cello. Kết thúc 15 phút trình diễn ngẫu hứng của mình, hàng tràng tiếng vỗ tay cám ơn đã vang lên ở mọi góc của tòa nhà.
Thứ Bảy, 27 tháng 3, 2021
Trần Mạnh Hảo: Những ai dám “cả gan” in truyện ngắn “Tướng về hưu” của Nguyễn Huy Thiệp trên báo Văn Nghệ?
Trong hồi ký của nhà văn Nguyên Ngọc, khi nói về Nguyễn Huy Thiệp, ông Ngọc viết: “Tôi không phải là người có vinh dự được in truyện ngắn đầu tiên của Nguyễn Huy Thiệp trên báo ‘Văn Nghệ’ – truyện ‘Tướng về hưu’.”
Vậy ai, và những ai là người lôi Nguyễn Huy Thiệp từ bóng tối ra ánh sáng? Tìm hiểu từ nhiều nguồn, sau cùng tôi đã gọi điện thoại hỏi nhà văn Trần Huy Quang (tác giả “Linh Nghiệm”), người làm biên tập viên, phóng viên lâu năm vào hàng nhất báo Văn Nghệ.
Lúc đó, cuối năm 1985, đầu 1986, báo “Văn Nghệ” của Hội nhà văn Việt Nam hết tiền in báo, phải in gộp hai đến ba số vào một lần ra mắt, ế thiu ế thối, hầu như chẳng ma nào mua. Nhà văn Đào Vũ được điều về làm quyền Tổng biên tập, nhà thơ Hoàng Minh Châu làm Phó tổng biên tập. Ông Đào Vũ bực mình vì nhiều lẽ, lại chỉ được giữ “quyền tổng biên tập” nên đã xin đi công tác và đi thực tế ở Sài Gòn, trao quyền trực cho nhà thơ Hoàng Minh Châu.
Lúc đó thời của ông Nguyễn Văn Linh, tướng cấp tiến Trần Độ giữ chức trưởng ban tư tưởng trung ương, cố vấn cho tổng bí thư Linh ra nghị quyết năm: “Cởi trói cho văn văn nghệ sĩ”. Một loạt đại tá quân đội được tướng Trần Độ mang sang Hội nhà văn, nhằm thay thế dần thế hệ ông Nguyễn Đình Thi đã quá cũ kỹ.
Các đại tá ấy là: Nguyên Ngọc, Chính Hữu, Hữu Mai, Nguyễn Khải. Nguyên Ngọc được tướng Trần Độ bố trí làm bí thư đảng đoàn Hội nhà văn, sẽ thay thế Nguyễn Đình Thi làm tổng thứ ký. Nhưng Nguyễn Đình Thi không chịu nhường chức, quyết nắm ghế tới cùng.
Dưới “ánh sáng” nghị quyết 5 “cởi trói cho văn nghệ sĩ”, Nguyên Ngọc, nhà cách mạng văn nghệ báo cáo đề dẫn khá mới mẻ, thông thoáng, tạo tiền đề cho tự do sáng tác.
Thứ Tư, 24 tháng 3, 2021
Chuyên gia Phạm Chi Lan: "Thịnh vượng do 100 triệu người Việt quyết định, đừng ỷ lại vào nước ngoài"
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan trả lời phỏng vấn của Nguyễn Tuyền, Báo Dân Trí
Dân trí xin trích đăng ý kiến của chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên thành viên Ban Nghiên cứu của các cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Phan Văn Khải, nguyên Tổng Thư ký và Phó Chủ tịch của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về mục tiêu, khát vọng Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển năm 2045.
Khát vọng Việt Nam đến năm 2030 trở thành nước có thu nhập trung bình cao, năm 2045 trở thành nước phát triển, đã được thể hiện trong Văn kiện Đại hội Đảng. Không ít ý kiến cho rằng đây rõ ràng là mục tiêu cao, khát vọng lớn và đầy thách thức. Theo bà, Việt Nam gặp khó khăn, thách thức gì để thực hiện các mục tiêu này?
- Hai mục tiêu trên rất cao và đầy tham vọng. Để năm 2030 Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình cao thì chúng ta phải đạt một loạt các tiêu chí về nhiều mặt. Trong đó, phát triển kinh tế - xã hội phải hiệu quả, liên tục, bền vững trong 10 năm tới. Mục tiêu năm 2045 càng cao hơn nhưng trước hết phải thực hiện được mục tiêu năm 2030 thì mới có cơ sở để đi tiếp.
Theo Báo cáo Việt Nam năm 2035 (được Chính phủ và Ngân hàng Thế giới đưa ra năm 2016), để đạt mức thu nhập trung bình cao vào năm 2035, nước ta phải tăng trưởng GDP bình quân đầu người trung bình 6% một năm, tức là tăng GDP (theo cách ta thường đề cập) trung bình 7,5% trong 20 năm từ 2016 đến 2035. Nay ta đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước thu nhập trung bình cao, rút ngắn 5 năm hay 25% về thời gian thì mức tăng trưởng đương nhiên phải cao hơn.
Trong 5 năm 2016-2020, ta chưa đạt mức tăng trưởng mong muốn nói trên do nhiều nguyên nhân, đặc biệt do đại dịch Covid-19 và những biến động bất lợi trong kinh tế toàn cầu.
Thứ Ba, 16 tháng 3, 2021
Nhã Duy: Tinh hoa và phản tinh hoa
Các thăm dò xã hội và hậu bầu cử cho thấy đặc tính nhân khẩu riêng về học vấn của những người ủng hộ Donald Trump khá thấp so với cử tri tốt nghiệp đại học đã bỏ phiếu cho tổng thống Joe Biden, chỉ khoảng hơn một nửa với tỉ lệ 35-61%, theo như thăm dò của đại học USC. Điều này không mới và các tỉ lệ có khác nhau nhưng nhìn chung đều cho thấy tỉ lệ riêng nhóm cử tri da trắng có trình độ đại học trở lên dành cho Donald Trump cũng đã bị giảm sút khá mạnh so với năm 2016.
Nhưng các số liệu này không có nghĩa đã thiếu vắng một số cá nhân thuộc giới tinh hoa, học thức cho đến một số chức sắc tôn giáo đã ủng hộ Donald Trump cuồng nhiệt ra sao, một hiện tượng hiếm xảy ra dưới các đời tổng thống tiền nhiệm. Điều này hiện diện cả trong cộng đồng người Việt trong và ngoài nước. Tại sao?
Hãy bỏ qua việc bàn luận thế nào là tinh hoa và trí thức ở đây mà hãy tạm chấp nhận theo ý nghĩa thông thường và đại chúng nhất. Và lấy Ted Cruz cùng Josh Hawley, các thượng nghị sĩ học thức và hết mực trung thành, sùng bái Donald Trump để phân tích hiện tượng này.
Ted Cruz có một bảng thành tích đáng nể. Tốt nghiệp thủ khoa trung học, theo học tại hai đại học Ivy League danh giá là Princeton rồi Harvard, Ted ra trường luật sư ưu hạng. Ted từng được xem là tay hùng biện, đứng đầu giải tranh luận quốc gia và từng nằm trong đội tuyển Mỹ tranh tài tại các cuộc tranh luận thế giới. Ra trường, Ted làm việc tại các tòa liên bang rồi Tối Cao Pháp Viện, tham gia ban cố vấn cho tổng thống George W. Bush, nắm giữ vài chức vụ cấp cao trong liên bang trước khi trở thành luật sư trưởng của Texas rồi đắc cử thượng nghị sĩ vào năm 2012 lúc 42 tuổi.
Thứ Ba, 9 tháng 3, 2021
Nguyễn Hoài Vân: Huyền thoại chênh lệch nam nữ bị đánh đổ với Françoise Héritier
Trong một cuộc phỏng vấn dành cho báo Le Monde (1), nhà Nhân Chủng Học Françoise Héritier, 84 tuổi (mất ngày 15/7/2017), phá bỏ thiên kiến cổ xưa và vững chắc nhất của tâm lý loài người về sự chênh lệch nam nữ.
Françoise Héritier, từ môn Sử và Địa Lý, đã chuyển sang Nhân chủng học khi nghe bài giảng của Claude Lévy Strauss, về "nói đùa và liên hệ gia đình" trong một bộ tộc ở đảo Fidji. Qua nghiên cứu này, bà khám phá ra cách chào hỏi và những câu đùa giỡn có thể nói ra giữa anh em rể và anh em vợ, tùy theo vợ người này là chị hay em của người kia. Cấu trúc gia đình trong tập quán và tư tưởng loài người hiện lên như một vùng sáng trong thế giới tâm linh của bà. Các bài giảng kế tiếp, về nghi thức săn đại bàng của dân bắc Mỹ Hidatsas, tước bỏ mọi nghi ngờ về con đường mà Françoise Héritier sẽ theo đuổi suốt cuộc đời mình. Năm ấy bà vừa 20 tuổi. Ba mươi năm sau, bà kế thừa tòa giảng của Claude Lévy Strauss ở Collège de France ... (2)
Một trong những chuyên đề nghiên cứu của bà là sự chênh lệch nam nữ. Xin được tóm tắt như sau :
Đặc điểm kỳ bí của phụ nữ đối với con người nguyên sơ, là khả năng mang sự sống. Sự kiện người nữ sinh ra những bé gái được coi là "tự nhiên". Nhưng khi quý bà quý cô cho ra đời những bé trai, thì, ở thời nguyên thủy, điều ấy chỉ có thể có một nguyên do duy nhất, là : người nam đã "để" hạt giống của các bé trai trong bụng của họ. Niềm tin ấy cho phép người nam chiếm hữu thân thể của người nữ : như vợ (vì họ sở hữu "hạt giống" mà họ đã gieo), người hầu (hệ quả của việc sở hữu thân thể), và vật trao đổi (người nam không có quyền giao hợp với chị em của mình, nên trao đổi họ với chị em người khác).
Sự áp đặt một vị thế cho người nữ trong gia đình và xã hội trở thành tập quan, và được biện minh bởi những hệ quả của chính tập quán ấy ! Người ta gọi phụ nữ là "phái yếu", vì họ nhỏ người và không có sức mạnh cơ bắp như đàn ông ? Nguyên do mà người ta không nhìn thấy, là người nữ trong mọi cộng đồng người, từ tuổi ấu thơ, đều ăn ít chất đạm (thịt cá ...) hơn nam giới. Trong thời gian làm việc ở Phi Châu, Françoise Héritier ghi nhận là khi một bé trai khóc, các bà mẹ lập tức cho nó bú, vị sợ máu của nó nóng lên sẽ làm hại nội tạng. Trong khi đó, nếu một bé gái khóc, thì họ bắt đợi, để "tập kiên nhẫn trước những đòi hỏi" (kể cả đòi hỏi tình dục ?).
Thứ Tư, 10 tháng 2, 2021
Y Chan: Tết, nam tính, và đàn ông Việt Nam
Ba quan niệm lệch lạc về cái gọi là nam tính trong văn hóa Việt Nam.
Thế nào là một người đàn ông nam tính?
Hãy thử tìm hiểu về nguồn gốc của các từ ngữ.
Chữ “nam” của tiếng Việt có gốc từ chữ Hán 男, được ghép từ chữ “điền” (田) và “lực” (力) – chỉ người có sức khỏe làm đồng. Ngay từ khởi thủy của từ, “nam” đã đại diện cho sức mạnh cơ bắp.
Từ đồng nghĩa với “nam tính” trong tiếng Anh là “masculine”, có gốc từ chữ Latin “masculus”. Không ai biết rõ nguồn gốc của từ này, nhưng nó được gắn cho ý nghĩa mang các “đặc tính phù hợp cho giống đực”. Các đặc tính đó là “manly” (nam tính), “virile” (sung sức), và “powerful” (đầy sức mạnh).
Từ “virile”, sung sức, là một trường hợp thú vị. Nó có gốc từ chữ “vir”. Chữ này bản thân lại có nghĩa là… đàn ông. Nói cách khác, lòng vòng một hồi cũng quay lại kết luận: cứ đàn ông là sung sức.
Từ Đông sang Tây, từ xưa tới nay, mặc định nam tính đều giống nhau: sức mạnh cơ bắp, ăn to nói lớn, mạnh mẽ, tham vọng, lãnh đạo, thống trị, nói chung là có quyền lực.
Đó cũng là cách hiểu về “quyền lực” trong phần lớn lịch sử phát triển của xã hội loài người.
Cho tới vài trăm năm, đặc biệt là vài thập niên gần đây, mọi chuyện bắt đầu thay đổi. Khái niệm “khủng hoảng nam tính”, hay “masculinity crisis”, bỗng dưng được nhiều người bàn thảo.
Các con số thống kê thực tế vẽ nên một bức tranh khác. Ở trường, nam học kém hơn nữ. Lớn lên, tỷ lệ nam giết người, bị giết và tự sát đều cao gấp nhiều lần nữ. Và nam lại còn chết sớm hơn nữ.
Tất nhiên, “khủng hoảng” là một từ gây tranh cãi, khi xét đến thực tế hiện tại, ở khắp nơi, nam giới vẫn đang thống trị quyền lực cả về chính trị lẫn kinh tế. Kết quả Đại hội XIII vừa rồi ở Việt Nam là một minh chứng rõ rệt.
Thứ Bảy, 6 tháng 2, 2021
BS Phạm Nguyên Quý: Dược tính trong tâm
Tôi từng khóc thầm vì bài học mà bệnh nhân của tôi đã vô tình dạy bác sĩ.
Tôi vẫn nhớ như in lần khám với bà, bệnh nhân 70 tuổi không may mắc ung thư tụy di căn phổi. Bà có nhiều dịch tích trong ngực, còn gọi là tràn dịch màng phổi, và cần chăm sóc giảm nhẹ. Bốn tháng trước, bà còn bị thêm di căn da - thành ngực, liên quan tới thủ thuật đặt ống thông để giảm dịch ngực ở một bệnh viện khác. Vì đau ở thành ngực, bà cũng đã được xạ trị vào khối u. Cơn đau được khống chế một thời gian, khi bị đau lại, bà được giới thiệu tới bệnh viện của tôi bởi gần nhà.
Chúng tôi nói chuyện thăm hỏi ban đầu khá vui vẻ, nhưng khi tôi sờ vào cục u trên da để thăm khám, bà đột nhiên bật khóc. Tôi hơi hoảng, liền hỏi ngay tại sao.
"Bàn tay bác sĩ ấm làm tôi dễ chịu quá", bà nói. Bà thật tình kể tiếp một chuyện bất ngờ hơn. Đi khám ở các bệnh viện bốn tháng qua, bà không được ai chạm tới chỗ đau đó. Ở đâu, người ta cũng chỉ hỏi bệnh, kê đơn thuốc giảm đau, xem hình chụp CT rồi chỉ cho bà cục u trên màn hình máy tính.
Tôi vừa nghe chuyện vừa nghĩ tới cách giải thích để bênh vực cho những đồng nghiệp bận rộn của mình. Rằng khối u đã quá rõ ràng trên hình ảnh nên bác sĩ nghĩ rằng không cần phải chạm tới, hay bác sĩ bận rộn quá không thể chờ người bệnh kéo áo lên xem. Việc chạm vào cục u thường không thay đổi "chiến lược điều trị", và có thể bác sĩ cũng đã không có thời gian nghĩ tới cảm xúc của bệnh nhân.
May thay, bà không khóc vì giận bác sĩ mà vì cơn đau dai dẳng tự nhiên mất đi không ngờ. Bà không biết rằng tôi cũng đã khóc thầm sau khi gặp bà, từ bài học mà bà đã vô tình dạy cho bác sĩ. Tôi khóc vì hóa ra bàn tay vụng về của mình lại có thể ý nghĩa đến vậy với một ai đó.
Mấy tháng sau, một bệnh nhân khác nói với tôi rằng cô cũng cảm thấy dễ chịu khi được bác sĩ thăm khám. Tôi thầm cảm ơn cô vì đã giúp các bác sĩ trẻ như tôi thêm động lực. Bệnh nhân vừa là người thầy của bác sĩ, vừa làm nghề thầy thuốc trở nên ý nghĩa.
Hầu hết bệnh nhân thật ra kỳ vọng khá lớn vào việc được bác sĩ thăm khám trực tiếp. Hầu hết họ vẫn nghĩ rằng bác sĩ phải sờ - nhìn - gõ - nghe hoặc ít nhất "sờ vào người" thì mới gọi là "đi khám". Cho dù các chỉ số như huyết áp, nhịp tim đã có y tá lấy bằng máy hoặc đo tự động, nhiều bệnh nhân ở Nhật nói với tôi rằng họ vẫn muốn được bác sĩ bắt mạch "truyền thống" dù chỉ vài giây. Trong bối cảnh phòng khám bận rộn, nhu cầu "kinh điển" này có thể khó thực hiện, nhưng tôi luôn tự nhắc mình để không làm bệnh nhân buồn lòng.
Lần khác, tôi có duyên gặp một bệnh nhân bị khó thở vì ung thư phổi kèm tràn dịch màng phổi. Các bác sĩ trước đó đã nói với bà rằng khó thở vì "phổi đã ngập nước". Sau khi gõ và nghe tiếng phổi của bà, tôi cười, nói với bà rằng dịch chỉ chiếm 1/3 ngực và 2/3 còn lại "vẫn chạy tốt". Bà bớt khó thở ngay chiều hôm đó.
Thật khó tin, một bệnh nhân vẫn than khó thở với thuốc an thần, morphine liều tối ưu lại khỏe hơn chỉ nhờ một câu nói. Khó tin hơn, bà cũng đã là người nhận dự đoán "có lẽ chỉ còn sống tầm sáu tháng", nhưng rốt cuộc sống lâu gấp bốn lần.
"Chính bác sĩ còn chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra với họ vào ngày mai, sao có thể dự đoán chính xác thời gian sống của bà?", bệnh nhân cười phá lên gật gù khi tôi nói tiếu lâm như vậy.
Bằng việc vực dậy niềm tin, tinh thần của bà đã cải thiện rõ rệt. Với một số biện pháp khác như thay đổi tư thế nằm, ngồi cho dễ chịu hơn, dùng thêm các dụng cụ hỗ trợ để bà tập trung vào hiện thực và tiếp tục sở thích đan len, chúng tôi đã giúp bà đã sống thêm một thời gian ý nghĩa.
Nói chuyện với bệnh nhân, nhất là người mắc ung thư giai đoạn cuối, là cả một nghệ thuật. Nhiều người hỏi rằng như vậy có gọi là nói dối bệnh nhân hay không?
Khi ly nước chỉ còn 1/3, tuyên bố "mất hết 2/3 rồi" hay "vẫn còn 1/3 đấy" không thay đổi sự thật phũ phàng, nhưng có thể thay đổi nhận thức về cuộc sống của người bệnh. Bệnh nhân không chỉ đau khổ vì sự thật, mà còn đau khổ vì cách diễn giải sự thật đó. Đôi khi, đau khổ là do chính người bệnh hoặc người thân tự ám thị, tự liên tưởng mà bác sĩ phải là người nhận ra và giải quyết những khúc mắc thầm kín đó.
Một bác sĩ đàn anh nói với tôi rằng điều này đã được viết trong Kinh Dược sư từ mấy nghìn năm trước. Người thầy thuốc cần uốn lưỡi bảy lần khi nói chuyện, với tâm thanh tịnh cầu nguyện sự tốt lành cho bệnh nhân. Nghe thật mơ hồ, nhưng những điều Đức Phật dạy không phải không có lý.
Nhiều bệnh nhân ở Việt Nam nói với tôi rằng, cũng là loại thuốc đó nhưng khi gặp được bác sĩ ân cần quan tâm, giao tiếp bằng thân, khẩu, ý tốt đẹp thì họ thường tự tin hơn vào kết quả điều trị.
Đức Bồ tát Phổ Hiền từng nói với đồ đệ rằng: "hãy vào rừng, tìm những loại cỏ cây không phải là thuốc mang về đây cho ta", ngụ ý rằng cái gì cũng là thuốc mà cũng không phải là thuốc. Tất cả phụ thuộc cách dùng và hiệu quả còn phụ thuộc vào "dược tính" trong tâm mỗi người. Ai cũng có khả năng trở thành Phật được, chính là bởi dược tính trong tâm mình.
Tôi viết những dòng này khi thế giới đang hoang mang vì dịch bệnh. Trong thời buổi vật chất được ưu ái, thông tin lan tràn trên mạng, nhiều bệnh nhân dễ bị lung lạc bởi các "bài thuốc" hay "điều trị tiên tiến" qua Youtube, Facebook, Google hoặc nghĩ rằng phải chụp chiếu bằng máy móc hiện đại mới yên tâm. Lời nói của bác sĩ nhiều khi không được xem trọng. Tuy nhiên, tôi vẫn tin rằng sẽ có lúc người ta nhận ra, không gì thay thế được giá trị của "dược tính" trong mỗi người thầy thuốc.
"Tiền bạc, danh vọng có thể là mục tiêu mà nhiều người hướng đến trong thời gian ngắn, nhưng nuôi dưỡng được dược tính mới là yếu tố giúp bình an lâu dài", thầy tôi, một người Nhật, nói với chúng tôi như vậy.
BS Phạm Nguyên Quý
Tác giả, bác sĩ Phạm Nguyên Quý từ Việt Nam du học ngành Y Khoa tại Nhật Bản. Ông đã tốt nghiệp và hiện hành nghề bác sĩ tại Nhật.
Tôi vẫn nhớ như in lần khám với bà, bệnh nhân 70 tuổi không may mắc ung thư tụy di căn phổi. Bà có nhiều dịch tích trong ngực, còn gọi là tràn dịch màng phổi, và cần chăm sóc giảm nhẹ. Bốn tháng trước, bà còn bị thêm di căn da - thành ngực, liên quan tới thủ thuật đặt ống thông để giảm dịch ngực ở một bệnh viện khác. Vì đau ở thành ngực, bà cũng đã được xạ trị vào khối u. Cơn đau được khống chế một thời gian, khi bị đau lại, bà được giới thiệu tới bệnh viện của tôi bởi gần nhà.
Chúng tôi nói chuyện thăm hỏi ban đầu khá vui vẻ, nhưng khi tôi sờ vào cục u trên da để thăm khám, bà đột nhiên bật khóc. Tôi hơi hoảng, liền hỏi ngay tại sao.
"Bàn tay bác sĩ ấm làm tôi dễ chịu quá", bà nói. Bà thật tình kể tiếp một chuyện bất ngờ hơn. Đi khám ở các bệnh viện bốn tháng qua, bà không được ai chạm tới chỗ đau đó. Ở đâu, người ta cũng chỉ hỏi bệnh, kê đơn thuốc giảm đau, xem hình chụp CT rồi chỉ cho bà cục u trên màn hình máy tính.
Tôi vừa nghe chuyện vừa nghĩ tới cách giải thích để bênh vực cho những đồng nghiệp bận rộn của mình. Rằng khối u đã quá rõ ràng trên hình ảnh nên bác sĩ nghĩ rằng không cần phải chạm tới, hay bác sĩ bận rộn quá không thể chờ người bệnh kéo áo lên xem. Việc chạm vào cục u thường không thay đổi "chiến lược điều trị", và có thể bác sĩ cũng đã không có thời gian nghĩ tới cảm xúc của bệnh nhân.
May thay, bà không khóc vì giận bác sĩ mà vì cơn đau dai dẳng tự nhiên mất đi không ngờ. Bà không biết rằng tôi cũng đã khóc thầm sau khi gặp bà, từ bài học mà bà đã vô tình dạy cho bác sĩ. Tôi khóc vì hóa ra bàn tay vụng về của mình lại có thể ý nghĩa đến vậy với một ai đó.
Mấy tháng sau, một bệnh nhân khác nói với tôi rằng cô cũng cảm thấy dễ chịu khi được bác sĩ thăm khám. Tôi thầm cảm ơn cô vì đã giúp các bác sĩ trẻ như tôi thêm động lực. Bệnh nhân vừa là người thầy của bác sĩ, vừa làm nghề thầy thuốc trở nên ý nghĩa.
Hầu hết bệnh nhân thật ra kỳ vọng khá lớn vào việc được bác sĩ thăm khám trực tiếp. Hầu hết họ vẫn nghĩ rằng bác sĩ phải sờ - nhìn - gõ - nghe hoặc ít nhất "sờ vào người" thì mới gọi là "đi khám". Cho dù các chỉ số như huyết áp, nhịp tim đã có y tá lấy bằng máy hoặc đo tự động, nhiều bệnh nhân ở Nhật nói với tôi rằng họ vẫn muốn được bác sĩ bắt mạch "truyền thống" dù chỉ vài giây. Trong bối cảnh phòng khám bận rộn, nhu cầu "kinh điển" này có thể khó thực hiện, nhưng tôi luôn tự nhắc mình để không làm bệnh nhân buồn lòng.
Lần khác, tôi có duyên gặp một bệnh nhân bị khó thở vì ung thư phổi kèm tràn dịch màng phổi. Các bác sĩ trước đó đã nói với bà rằng khó thở vì "phổi đã ngập nước". Sau khi gõ và nghe tiếng phổi của bà, tôi cười, nói với bà rằng dịch chỉ chiếm 1/3 ngực và 2/3 còn lại "vẫn chạy tốt". Bà bớt khó thở ngay chiều hôm đó.
Thật khó tin, một bệnh nhân vẫn than khó thở với thuốc an thần, morphine liều tối ưu lại khỏe hơn chỉ nhờ một câu nói. Khó tin hơn, bà cũng đã là người nhận dự đoán "có lẽ chỉ còn sống tầm sáu tháng", nhưng rốt cuộc sống lâu gấp bốn lần.
"Chính bác sĩ còn chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra với họ vào ngày mai, sao có thể dự đoán chính xác thời gian sống của bà?", bệnh nhân cười phá lên gật gù khi tôi nói tiếu lâm như vậy.
Bằng việc vực dậy niềm tin, tinh thần của bà đã cải thiện rõ rệt. Với một số biện pháp khác như thay đổi tư thế nằm, ngồi cho dễ chịu hơn, dùng thêm các dụng cụ hỗ trợ để bà tập trung vào hiện thực và tiếp tục sở thích đan len, chúng tôi đã giúp bà đã sống thêm một thời gian ý nghĩa.
Nói chuyện với bệnh nhân, nhất là người mắc ung thư giai đoạn cuối, là cả một nghệ thuật. Nhiều người hỏi rằng như vậy có gọi là nói dối bệnh nhân hay không?
Khi ly nước chỉ còn 1/3, tuyên bố "mất hết 2/3 rồi" hay "vẫn còn 1/3 đấy" không thay đổi sự thật phũ phàng, nhưng có thể thay đổi nhận thức về cuộc sống của người bệnh. Bệnh nhân không chỉ đau khổ vì sự thật, mà còn đau khổ vì cách diễn giải sự thật đó. Đôi khi, đau khổ là do chính người bệnh hoặc người thân tự ám thị, tự liên tưởng mà bác sĩ phải là người nhận ra và giải quyết những khúc mắc thầm kín đó.
Một bác sĩ đàn anh nói với tôi rằng điều này đã được viết trong Kinh Dược sư từ mấy nghìn năm trước. Người thầy thuốc cần uốn lưỡi bảy lần khi nói chuyện, với tâm thanh tịnh cầu nguyện sự tốt lành cho bệnh nhân. Nghe thật mơ hồ, nhưng những điều Đức Phật dạy không phải không có lý.
Nhiều bệnh nhân ở Việt Nam nói với tôi rằng, cũng là loại thuốc đó nhưng khi gặp được bác sĩ ân cần quan tâm, giao tiếp bằng thân, khẩu, ý tốt đẹp thì họ thường tự tin hơn vào kết quả điều trị.
Đức Bồ tát Phổ Hiền từng nói với đồ đệ rằng: "hãy vào rừng, tìm những loại cỏ cây không phải là thuốc mang về đây cho ta", ngụ ý rằng cái gì cũng là thuốc mà cũng không phải là thuốc. Tất cả phụ thuộc cách dùng và hiệu quả còn phụ thuộc vào "dược tính" trong tâm mỗi người. Ai cũng có khả năng trở thành Phật được, chính là bởi dược tính trong tâm mình.
Tôi viết những dòng này khi thế giới đang hoang mang vì dịch bệnh. Trong thời buổi vật chất được ưu ái, thông tin lan tràn trên mạng, nhiều bệnh nhân dễ bị lung lạc bởi các "bài thuốc" hay "điều trị tiên tiến" qua Youtube, Facebook, Google hoặc nghĩ rằng phải chụp chiếu bằng máy móc hiện đại mới yên tâm. Lời nói của bác sĩ nhiều khi không được xem trọng. Tuy nhiên, tôi vẫn tin rằng sẽ có lúc người ta nhận ra, không gì thay thế được giá trị của "dược tính" trong mỗi người thầy thuốc.
"Tiền bạc, danh vọng có thể là mục tiêu mà nhiều người hướng đến trong thời gian ngắn, nhưng nuôi dưỡng được dược tính mới là yếu tố giúp bình an lâu dài", thầy tôi, một người Nhật, nói với chúng tôi như vậy.
BS Phạm Nguyên Quý
Tác giả, bác sĩ Phạm Nguyên Quý từ Việt Nam du học ngành Y Khoa tại Nhật Bản. Ông đã tốt nghiệp và hiện hành nghề bác sĩ tại Nhật.
Thứ Tư, 27 tháng 1, 2021
PGS.TS Nguyễn Phương Mai: Vì sao thuyết âm mưu, fake news tồn tại? (Gửi cho BBC từ ĐH Khoa học Ứng dụng Amsterdam, Hà Lan)
Trong bữa tiệc năm mới, tôi tình cờ nói chuyện với một người bạn tin rằng lịch sử loài người đã và đang bị những sinh vật ngoài hành tinh trông giống như thằn lằn (reptilian humanoid/ lizard people) thống trị. Những sinh vật khổng lồ này tới Trái Đất bằng UFO, hoá thân thành tầng lớp lãnh đạo với mục đích biến loài người thành nô lệ. Những con thằn lằn trá hình này là vô số các vua chúa trong quá khứ, tiếp nối bằng tầng lớp tinh hoa, tư sản, giàu có và quyền lực thời hiện đại như Nữ hoàng Anh, Obama, Madonna, Katy Perry, Justin Bieber, và cựu tổng thống Trump.
Bạn tôi không cô đơn. Chỉ trong nội vi nước Mỹ đã có tới 4% dân số, tức là khoảng 12 triệu người,tin chắc như đinh đóng cột rằng thằn lằn đội lốt người đang làm bá chủ thế giới, và 7% dân số còn lưỡng lự và tin rằng điều này hoàn toàn có thể đang xảy ra.
Thuyết âm mưu là gì và đặc điểm của nó ra sao?
Những thuyết âm mưu như vậy nhiều vô kể, nhưng tựu trung lại đều mang hai đặc điểm: (1) Thuyết nhắm tới các tổ chức / mạng lưới lớn, hoạt động ngầm, và (2) có dã tâm mang tính quyền lực thống trị. Ví dụ, người Do Thái cấu kết quyền lực ngầm thống trị thế giới; Hình dạng Trái Đất thật ra bẹt như cái đĩa nhưng NASA giả tạo số liệu khiến ta tưởng Trái Đất tròn để dễ bề thống trị luồng thông tin chuyển giao toàn cầu; Vaccin là chất độc gây bệnh nhưng các công ty dược phẩm che giấu để tăng trưởng lợi tức v.v…
Gần đây nhất là thuyết âm mưu về Deep State - "Nhà nước ngầm" của giới chính trị và doanh nghiệp cấu kết với nhau thống trị xã hội. Thuyết này bắt nguồn từ một chút sự thực của nền chính trị độc tài Trung Đông. Sau đó ý tưởng này lan sang Mỹ. Bất chấp một chế tài dân chủ có lịch sử lâu đời và hệ thống cân bằng quyền lực chặt chẽ, rất nhiều người tin rằng bỏ phiếu là vô nghĩa vì ai là tổng thống thì Deep State đã lựa chọn trước rồi. Deep State cộng hưởng mạnh mẽ với việc "tát cạn đầm lầy" mà ông Trump đưa ra. Nó cũng là một nguyên nhân nhiều người không chấp nhận kết quả cuộc bầu cử vừa qua.
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)