Chủ Nhật, 21 tháng 5, 2023
Trần Mộng Tú: Tháng Năm đọc lại thơ Tô Thùy Yên
![]() |
Nhà thơ nhà văn Trần Mộng Tú (Ảnh:Uyên Nguyên) |
Tô Thuỳ Yên, Mai Thảo, Thanh Tâm Tuyền, cùng với các hoạ sĩ Duy Thanh, Ngọc Dũng, là những người nòng cốt của nhóm Sáng Tạo, một nhóm sáng tác đã từng được biết đến với phong trào khai sinh “Thơ tự do” trên văn đàn miền Nam vào thập niên 60.
Tháng Năm, đọc lại thơ Tô Thùy Yên, thơ của ông có rất nhiều bài được đông đảo người biết, thậm chí thuộc lòng, nhưng cũng có những bài như dưới đây, ít được biết đến hơn…
Nguyễn Viện: Tô Thùy Yên giữa nhân quần thoi thóp
![]() |
Nhà văn Nguyễn Viện. Photo: Nhạc sĩ Tuấn Khanh. |
Nói về thơ Việt Nam hiện đại, theo tôi có ba người đáng kể nhất tính từ sau 1945, đó là Bùi Giáng, Thanh Tâm Tuyền và Tô Thùy Yên. Họ là những thi sĩ đã đặt dấu chấm hết cho thơ văn tiền chiến. Và mở ra một chân trời khác cho thi ca Việt Nam.
Cũng theo tôi, Việt Nam chỉ có hai thiên tài thi ca là Nguyễn Du và Bùi Giáng. Điều thú vị là họ rất trái ngược nhau. Tiêu biểu cho tính cách thời đại mà họ sống. Một Nguyễn Du trau chuốt trang trọng với số phận con người và một Bùi Giáng buông thả bông phèng giữa thời thế gùn ghè gây cấn của ý thức hệ phân tranh. Cả hai đều phong lưu chữ nghĩa và dồi dào nội lực sáng tạo.
Từ Thức: Tô Thùy Yên. Kinh Khổ
![]() |
Nhà văn, nhà báo Từ Thức |
Tô Thuỳ Yên ra đi ngày 21 tháng 5/2019.
Những lúc lạc lõng, không biết mình đang ở đâu, đi đâu, nhiều người quay về với thơ phú, với thi sĩ. Nhất là một thi sĩ, ngoài cái ngổn ngang tâm sự riêng, còn chia cái đau chung của đồng bào. Một thi sĩ chứng nhân của một cơn ác mộng, một thời đại khủng khiếp, một thi sĩ mang cái đau của mình để nói lên cái đau chung của cả một dân tộc. Dùng ngôn ngữ rất riêng tư, cái nhìn rất riêng tư, để nói thay những người đau, nhưng không biết diễn tả cái đau của mình.
Có người nói sách để đọc một vài lần, thơ để đọc cả đời, càng đọc càng thấm, mỗi lần đọc tìm thấy một cảm giác lạ, một xúc động mới. Nhất là khi thơ đã đạt, như thơ Tô Thuỳ Yên (TTY).
Trần Hữu Thục: Thơ Tô Thùy Yên, chênh vênh siêu hình/hiện thực
![]() |
Từ trái: Chân Phương, Tô Thùy Yên, Nguyễn Trọng Khôi, Trần Doãn Nho (Hình: TDN, Boston tháng 4/2017) |
Tô Thùy Yên (TTY)[1] làm thơ từ hồi còn rất nhỏ. Bài thơ đầu tiên đưa đăng báo được in ở tạp chí Ðời Mới do nhà văn Nguyễn Ðức Quỳnh chủ trương, vào lúc ông 16 tuổi. Theo ông, bài thơ đó, “chắc chắn không phải là một bài thơ hay và ngày nay tôi chẳng còn nhớ nó như thế nào nữa” [2]. Năm 1956, một bài thơ khác in ở trên Sáng Tạo – tạp chí mở ra một thời kỳ mới của văn học nghệ thuật Việt Nam: Cánh đồng, con ngựa, chuyến tàu. Ðó là một bài thơ mà những ai yêu mến văn học nghệ thuật không thể quên. Nó là dấu mốc của một chuyển biến sâu xa trong nền văn học miền Nam mà cũng là trong nền văn học VN. Gần 40 năm sau, tập thơ đầu tay mới ra đời: Thơ Tuyển Tô Thùy Yên, xuất bản ở Hải Ngoại năm 1995, lúc nhà thơ đã …56 tuổi đầu. Thêm chín năm nữa, tháng 8/2004, tập thơ thứ hai ra đời: Thắp Tạ. Bìa trước của tập thơ mới này ghi:
Thứ Sáu, 5 tháng 5, 2023
Đọc lại thơ Hoàng Cầm (1922 – 2010)
![]() Nhà thơ Hoàng Cầm. Hình Wikipedia |
Nhà thơ Hoàng Cầm tên thật là Bùi Tằng Việt, sinh ngày 22 tháng 2 năm 1922 tại Bắc Giang, mất ngày 6 tháng 5 năm 2010 tại Hà Nội.
Tham gia hoạt động Thanh niên Cứu quốc của Việt Minh từ năm 1944, sau đó tham gia Vệ quốc quân ở chiến khu 12 năm 1947. Trong thời kỳ chiến tranh chống Pháp, ông hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật như kịch nói, các đội Tuyên truyền văn nghệ, văn công quân đội…
Cuối năm 1955, ông về công tác ở Hội Văn nghệ Việt Nam, làm công tác xuất bản. Tháng 4 năm 1957, ông tham gia thành lập Hội Nhà văn Việt Nam, và được bầu vào Ban chấp hành. Tuy nhiên, không lâu sau, do vụ án "Nhân văn Giai phẩm", ông phải rút khỏi Hội nhà văn vào năm 1958 và về hưu năm 1970 lúc 48 tuổi.
Chủ Nhật, 30 tháng 4, 2023
Lê Hữu: "Ngũ hổ tướng quân” của quân lực Việt Nam Cộng Hòa
![]() |
Ảnh: Vietnamese Community in South Australia |
Sống, sát cánh binh sĩ
Chết, nằm cạnh ba quân
Câu ấy đọc được trên mộ phần của Trung tướng Đỗ Cao Trí ở Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa. Sau ngày tử nạn trực thăng trong lúc bay thị sát chiến trường Campuchia vào tháng 2 năm 1971, viên tướng được chôn cất nơi nghĩa trang này, nằm an nghỉ giữa hàng hàng lớp lớp mộ phần tử sĩ, theo di nguyện của ông lúc sinh tiền.
Thứ Ba, 18 tháng 4, 2023
Đọc lại Đặng Tiến: Độc Cô Thanh Tâm Tuyền, Chuyện kể năm 2000
Xin mời đọc lại 2 bài viết của nhà nghiên cứu phê bình văn học Đặng Tiến, một bài về nhà thơ Thanh Tâm Tuyền và một bài về cuốn “Chuyện kể năm 2000” của nhà văn Bùi Ngọc Tấn.
***
Độc Cô Thanh Tâm Tuyền
Nhà thơ Thanh Tâm Tuyền qua đời trưa ngày 22 tháng 3-2006, tại thành phố Saint Paul, Minnesota, Hoa Kỳ, thọ 70 tuổi.
Hôm sau, bạn hiền Phạm Phú Minh, báo tin và yêu cầu viết bài, chỉ cần khoảng 2700 chữ, trong hai ngày, cho kịp báo Thế Kỷ 21 lên khuôn. Tôi lo toáng lên: hai ngày thì đào đâu ra 2700 chữ về một tác gia nổi tiếng là khó khăn và khó tính ? Giá mạng chữ nghĩa của tôi giỏi lắm là vài ba trăm chữ, thôi thì đành viết trong giới hạn đó.
Thứ Ba, 11 tháng 4, 2023
Họ đã “gặp lại” nhau ở nơi xa đó!
Kết thúc bài bút ký “Đi thăm Nguyễn Xuân Hoàng” lúc nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng đang bị bệnh nặng, nhà văn-nhà báo Phạm Phú Minh viết “Rồi sẽ đến lúc chỉ còn một. Và đến một lúc nữa, sẽ không còn ai cả”. Điều đó đã trở thành sự thật. Nhà văn-nhà báo-nhà giáo Nguyễn Xuân Hoàng qua đời ngày 13/9/2014. Và mới đây, ngày 9/4/2023, hiền thê của ông, nhà văn-nhà thơ Trương Gia Vy cũng đi gặp chồng ở thế giới bên kia.
Xin mời đọc lại bài viết của nhà văn-nhà báo Phạm Phú Minh kể lại lần đi thăm nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng, và bài thơ nhà văn Trương Gia Vy viết tặng chồng hồi tháng 7 năm 2014, hai tháng trước khi nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng qua đời.
DĐTK
Phạm Phú Minh - Ði thăm Nguyễn Xuân Hoàng
Để chuẩn bị cho cuộc hội thảo về Tự Lực Văn Đoàn vào tháng Bảy 2013 vừa rồi, tôi đã mời nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng tham dự ban điều khiển các buổi hội thảo, và anh đã nhận lời, khoảng nửa năm trước. Tôi rất yên tâm, vì ban điều hành gồm Bùi Bích Hà, Đỗ Quý Toàn và Nguyễn Xuân Hoàng thì coi như là "mạnh"; đề tài nào, tình huống nào những nhà cầm bút lão luyện này cũng có thể lèo lái xuôi chèo mát mái được.
Thứ Sáu, 7 tháng 4, 2023
Truyện ngắn Tâm Thanh: Mùi trần & Lụa bạch
![]() |
Nhà văn Tâm Thanh- Ngô Thanh Tâm (25/8/1939–9/4/2015) |
Tiểu sử tóm tắt: Nhà văn Tâm Thanh, tên thật Ngô Thanh Tâm.
Sinh ngày 25/8/1939 tại Hà Nội.
Mất ngày 9/4/2015 tại Oslo, Na Uy.
Đại học Sư phạm khóa 4, Ban Triết, Đà Lạt
Cao học Hành chánh khóa 2
Ban Hành chánh, Sài Gòn
Vượt biển và định cư ở Na Uy từ năm 1980.
Đã xuất bản ba quyển truyện ngắn: Thiên Nga giữa cõi người, Gỗ thức trên rừng, Thiên Hương về Trời, và quyển Nụ cười xã hội chủ nghĩa (tạp bút)
Cùng với vợ, nhà thơ Khánh Hà, dịch sang tiếng Việt vở kịch thơ Peer Gynt của đại thi hào Henrik Ibsen, một tác phẩm cổ điển giá trị của Na-Uy.
Gần cuối đời, xuất bản Lệnh Triệu Ban Rồi--Một Trường Hợp Ung Thư, (quyển này như một “chúc thư”, chỉ in ít bản dành tặng bạn bè, trong đó cũng có 23 bài thơ của nhà thơ Khánh Hà viết cho chồng “Vần Cuối Cho Anh.”).
Thơ Khánh Hà
Nhà văn Tâm Thanh và vợ, nhà thơ Khánh Hà thăm Đền Thần Đạo Itsukusima Shrine, Hiroshima (Nhật Bản 2014). Photo: Quốc gia Hành Chánh MĐ |
Trên con đường này
Vẫn trên con đường này
Còn đó những rặng hoa
Mà mùa xuân trôi xa
Bóng đôi ta biền biệt
Một lần. Một lần qua
Còn đây bao cảnh đẹp
Mê mải những tháng ngày
Người từng vác máy ảnh
Dạo qua những chốn này
Thứ Sáu, 31 tháng 3, 2023
Những Tùy bút hay nhất của Võ Hồng (5/5/1921 – 31/3/2013)
MỘT BÔNG HỒNG CHO CHA
![]() |
Hình minh hoạ: 현덕 김 |
Con người sau này thì không. Cha săn sóc mẹ khi mẹ mang thai, cha đỡ đần mẹ, cha giúp tay mẹ pha bình sữa, giặt giũ tã lót khi cha mẹ cùng nghèo. Khi cúng đầy tháng, cha châm hương đốt đèn thành kính cầu xin Mụ Bà và tham lam cầu khắp thần linh phù hộ cho con mau ăn, chóng lớn. Có lẽ đó là lần đầu tiên, lần trọng đại nhất trong đời mà cha trọn lòng nghĩ đến những vị thần linh. Vì con mà tin, mà khấn, mà cầu... cho dẫu mang tiếng mê tín cũng xin sẵn sàng vui nhận.
Con lên hai tháng, ba tháng, nằm ngửa huơ tay huơ chân, mở to đôi mắt ngơ ngác, xoay đầu nhìn vu vơ sang trái sang phải. Rồi con biết hé miệng cười, cái cười vô nghĩa nhưng đủ cho cả nhà mừng rỡ reo vui. Rõ ràng là nụ cười của con làm nở những nụ cười xung quanh, làm rạng rỡ những khuôn mặt, xóa mờ những nếp nhăn nơi trán. Lần lượt biết lật, biết bò... rồi con ngồi vững, rồi vịn tay đứng được, rồi bước những bước rụt rè. Tiếng reo vui, tiếng khuyến khích vang lên rộn ràng đầm ấm, trong đó có lẫn tiếng của cha.
Thứ Ba, 28 tháng 3, 2023
Trần Trung Đạo: Khi bài hát trở về
Tưởng niệm nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang (11/2/1944–27/3/2011)
![]() |
Chân dung nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang (1944-2011) Nguồn: Wikipedia |
Trần Trung Đạo: Sửa lời nhạc trở thành một hiện tượng khá phổ biến tại Việt Nam, sửa do chỉ thị, sửa để được hát, sửa để khỏi bị làm khó dễ, sửa để kiếm sống v.v.. Tuy nhiên, có một nhạc phẩm rất phổ biến nhưng không ai sửa đó là Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang (1944-2011). Nhạc phẩm này được hát vang trên đường phố Sài Gòn, Hà Nội trong hầu hết các cuộc biểu tình chống Trung Cộng bành trướng từ đầu thập niên 2000 đến nay. Nhạc phẩm được giữ nguyên vẹn bởi vì bài hát được cất lên từ tuổi trẻ, từ những tấm lòng Việt Nam yêu nước trong sáng, không vụ lợi, không nịnh đảng, không vì tiền.
Nhân ngày giỗ của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang, 27 tháng 3, mời đọc lại bài viết Khi Bài Hát Trở Về.
---------
Mai Thái Lĩnh: Người nhạc sĩ Du Ca đã ra đi mãi mãi…
DĐTK: Xin mời đọc lại một bài viết có tính cách khái quát về cuộc đời và sự nghiệp âm nhạc của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang của ông Hoàng Thái Lĩnh/Mai Thái Lĩnh, một trong những người cùng với nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang thành lập Ban Trầm Ca và Phong Trào Du Ca Việt Nam.
***
Nguyễn Đức Quang sinh ngày 11 tháng 2 năm 1944 tại Sơn Tây, là con trai thứ trong một gia đình có 6 anh chị em – ba trai, ba gái.
Tháng 4 năm 1954, cha anh – một viên chức trong ngành giáo dục, được điều động vào Sài Gòn. Nguyễn Đức Quang – lúc đó mới 10 tuổi, theo cha mẹ vào Nam. Sau hiệp định Genève (tháng 7 năm 1954), đất nước bị chia đôi, gia đình Quang cũng bị chia cắt: người anh cả cùng ba người chị gái ở lại miền Bắc, chỉ có anh và đứa em trai út sống ở miền Nam cùng với cha mẹ cho đến tháng 4 năm 1975.
Năm 1959, cha anh được điều động lên công tác tại Ty Tiểu học Đà Lạt. Yêu mến cảnh vật và con người nơi đây, mẹ anh quyết định chọn nơi này làm quê hương và mua lại căn nhà số 33 đường Calmette (nay là đường Phạm Ngọc Thạch) làm nơi cư ngụ lâu dài của gia đình. Thành phố Đà Lạt chính là nơi Nguyễn Đức Quang đã sống một thời tuổi trẻ và cũng là nơi để lại những kỷ niệm sâu đậm nhất, in dấu ấn vào nhiều bản tình ca của anh sau này.
Thứ Ba, 21 tháng 3, 2023
Đọc lại Thơ Thanh Tâm Tuyền (13/3/1936-22/3/2006)
DĐTK: Tháng Ba, chúng ta tưởng niệm người Thi sĩ rất đặc biệt của nền văn học Việt Nam Cộng hòa (1954-1975)
Có thể nói: Thanh Tâm Tuyền, là Thi sĩ Việt Nam đầu tiên khai phá ra thể Thơ Tự do.
Thanh Tâm Tuyền sinh ngày 13 tháng 3 năm 1936 tại Vinh, tên thật là Dzư Văn Tâm.
Năm 1952 (16 tuổi), ông dạy học tại trường Minh Tân (Hà Đông) và đăng những truyện ngắn đầu tiên trên tuần báo Thanh Niên (Hà Nội).
Năm 1954, ông hoạt động trong Tổng hội Sinh viên Hà Nội, cùng với Trần Thanh Hiệp, Nguyễn Sỹ Tế, Doãn Quốc Sỹ, chủ trương nguyệt san Lửa Việt.
Truyện ngắn Thanh Tâm Tuyền: Khuôn mặt
Tôi nhìn gian nhà, không có một kỷ niệm nào của chàng làm dấu vết, không có lấy một tấm ảnh chàng để tôi nhìn vào mà đoán biết. Chàng để lại tôi một mình trên đời. Tôi ra ngoài đường, mấy đứa trẻ đang đánh đáo ngước mắt nhìn tôi, tôi không dám ngó lại, cắm cúi bước. Tôi ngượng ngùng cúi chào mấy người hàng xóm, họ e dè đáp lễ như không nhận ra tôi. Thoát khỏi những cái nhìn của hàng phố, tôi nhẹ cả người.