James R. Homes, The Diplomat - 

Trần Ngọc Cư dịch

Món tiền cứu trợ nhỏ nhoi ngoài mức tưởng tượng mà Bắc Kinh gửi cho Manila đánh dấu một kỷ nguyên ngoại giao chế nhạo mới [a new era of sneer diplomacy].

Trung Quốc không bao giờ hết làm cho thế giới sững sờ. Lãnh đạo Trung Quốc không những hủy hoại cả một chiến dịch quyền lực mềm đầy hứa hẹn được thai nghén trong nhiều năm. Nó còn san bằng cả nền móng quyền lực mềm của chính mình, rồi đổ muối lên trên tàn tích khiến cho không có gì cỏ thể bén rễ trở lại được. Lý do tại sao vẫn còn là một điều bí ẩn.

Dấu hiệu mới nhất cho thấy Trung Quốc có vấn đề hiện ra sau khi trận bão Hải Yến đánh vào Philippines cuối tuần qua, giết chết ít nhất trên 1.800 người, tính cho đến hôm nay [tức ngày 14 tháng Mười Một]. Giáo sư [Walter Russell] Mead đăng một bài trên blog bày tỏ sự ngạc nhiên về số tiền bé tẹo mà Bắc Kinh dành cho việc cứu trợ thiên tai tại Philippines. Khi đọc bài báo, tôi tin chắc Mead đã bỏ sót hai hay ba số zê-rô. Nhưng đối chiếu bài bình luận của ông với một bản tin của hãng Reuters, thì y như rằng, con số ông ta viết ra là đúng: 100.000 USD tiền cứu trợ trực tiếp, và thêm 100.000 USD nữa thông qua Hội Chữ thập đỏ. [Thật ra, về sau Trung Quốc tăng thêm 1.620.000 USD nữa – DG.] Những con số chiếu lệ này làm ô danh chủ nghĩa chiếu lệ.

Ta hãy quên đi cái ngoại giao bằng nụ cười. Đây là cái ngoại giao bằng sự nhạo báng. Nhiều nhà quan sát, trong đó có tôi, gán sự bất động của Trung Quốc tiếp theo sau thảm họa tsunami Ấn Độ Dương 2004 cho khả năng còn non nớt của nước này. Lúc đó, Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) chưa sử dụng được những khả năng viễn chinh cần thiết để cứu trợ ở những nơi xa bờ biển Trung Quốc. Bắc Kinh làm ít vì nó chỉ đủ sức làm ít vậy thôi. Tuy nhiên, các lực lượng Trung Quốc hiện nay đã có những phương tiện cứu hộ như tàu bệnh viện Peace Ark [Tàu Nô-ê Hoà bình]. Nhưng các lực lượng này vẫn bất động, không chịu làm gì cả. Thật khó mà không kết luận rằng Bắc Kinh từ chối giúp đỡ nạn nhân trận bão chỉ vì có thù oán với Philippines. Dẫu sao, Manila dám liều lĩnh lặp đi lặp lại rằng khu đặc quyền kinh tế của mình, vâng, là khu đặc quyền kinh tế của mình. Thái độ trả đũa chính trị của Trung Quốc có vẻ đã vượt lên trên việc xoa dịu nỗi đau khổ của con người.

Cách đây không lâu, ít ai nghĩ rằng cách ứng xử này có thể xảy ra, khi Trung Quốc khôn khéo gắn liền khuôn mặt của các nhân vật như Khổng Tử và Đô đốc Trịnh Hoà của Nhà Minh với sự trỗi dậy của một đại cường. Với thông điệp: Trung Quốc là một đại cường nhân ái duy nhất, không có khả năng ngược đãi các tiểu quốc láng giềng.

Những mời gọi này có hiệu quả bao lâu mà Bắc Kinh theo đúng những điều mình rêu rao. Quyền lực mềm chính là “sức thu hút,” theo Giáo sư Joe Nye, cha đỡ đầu của khái niệm này. Đồng tác giả Toshi Yoshihara trên Naval Diplomat Blog thích đặt câu hỏi, liệu quyền lực mềm là một loại hương thầm [pheromone] hay chỉ là một thoáng nước hoa. Trả lời: một hương thầm.

Văn hóa, định chế, và chính sách – những suối nguồn của quyền lực mềm – cần phải giữ được tính nhất quán qua những quãng thời gian dài để tạo được sự chờ đợi nơi những khối thính giả trong tầm ngắm. Hành vi bất nhất, hay cách ứng xử mâu thuẫn với hình ảnh mà một nước muốn trưng ra, nhất định sẽ gây ấn tượng giả dối trong mắt người quan sát. Hay nói đúng ra, loại hành vi này sẽ bôi bác chính những điều mà nước ấy rêu rao. Một chuẩn mực ứng xử xuống cấp thì chẳng còn gì là chuẩn mực. Chủ nghĩa hoài nghi, nếu không phải là sự mất niềm tin, sẽ đón chào chính sách ngoại giao Trung Quốc trong tương lai cứ mỗi lần Bắc Kinh cố xức lên mình một chút nước hoa. Một mùi hôi thối sẽ thoang thoảng bay qua.

Từ quan điểm của Mỹ, cách ứng xử của Trung Quốc vẫn có mặt tốt của nó: Trung Quốc đã làm cho mình nom giống một tên tiểu nhân, một đứa keo kiệt, chứ không phải là một cường quốc cao thượng đáng vai lãnh đạo khu vực. Đây là hành vi tự hại mình ở mức xuẩn động cao. Việc chi mà ta phải can ngăn một đối thủ chiến lược có ý định cầm súng tự bắn vào chân mình. Mày cứ bắn đi!

J. R. H.

Dịch giả gửi trực tiếp cho BVN.

Mark Leonard

Trần Ngọc Cư dịch

pro&contra – Từ nhiều năm nay, mọi động thái đối ngoại của Hà Nội đều được dư luận đánh giá như những dấu hiệu hoặc là tiếp tục thân – thậm chí phụ thuộc – Bắc Kinh, hoặc là đang bắt đầu xích lại gần Washington, theo nghĩa hai khả năng đối lập. Trong bài viết sau đây, nhà nghiên cứu chính trị quốc tế Mark Leonard chỉ ra rằng Trung Quốc và Mỹ ngày càng trở nên giống nhau và hệ quả của điều đó trong trật tự thế giới hiện tại và sắp tới.

Nhiều người lo ngại rằng trong một tương lai không xa, thế giới sẽ bị chia ra nhiều mảng vì hố sâu ngăn cách giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng nới rộng. Họ nêu lên câu hỏi, vì sao một chế độ độc tài cộng sản và một chế độ dân chủ tư bản có thể bắc một chiếc cầu để khắc phục khoảng cách giữa hai bên? Nhưng đã đến lúc ta nên từ bỏ cái tư duy cho rằng hai nước này đến từ những hành tinh khác nhau và những căng thẳng giữa chúng là sản phẩm của những dị biệt giữa hai quốc gia. Trên thực tế, cho đến tương đối gần đây, Trung Quốc và Mỹ khá hòa hợp với nhau – chính vì những lợi ích và thuộc tính của hai nước khác nhau. Ngày nay, chính những tương đồng ngày càng gia tăng, chứ không phải những dị biệt, đang đẩy hai nước cách xa nhau.

Quan hệ Mỹ-Trung hoàn toàn tương phản với quan hệ giữa Mỹ và Liên Xô, nước sau cùng đã thách thức quyền lực Mỹ. Trong Chiến tranh Lạnh, khi địa chính trị trước hết là một cuộc xung đột ý thức hệ, sự tiếp xúc ngày càng gia tăng và tính đồng qui ngày càng phát triển giữa hai xã hội phân cách nhau đã nuôi dưỡng được chính sách hoà hoãn.

Nhưng sự phụ thuộc lẫn nhau trên bình diện quốc tế trong thời đương đại đã đảo ngược tiến trình tương tác đó. Ngày nay, các nước cạnh tranh nhau vì địa vị quốc tế thì nhiều, mà vì ý thức hệ thì ít. Do đó, những dị biệt giữa các đại cường thường dẫn đến sự bổ túc cho nhau và hợp tác với nhau, trong khi sự tương đồng thường là nguyên nhân xung đột. Trong khi tái quân bình nền kinh tế và rà soát lại chính sách đối ngoại của mình, Bắc Kinh và Washington ngày một đối đầu về những lợi ích chung. Và hình như Sigmund Freud đã tiên đoán được trường hợp này: Trung Quốc và Mỹ càng trở nên giống nhau, thì hai nước lại càng ít thích nhau. Freud gọi hiện tượng này là “nỗi ám ảnh về những dị biệt tiểu tiết”: đó là xu thế tập trung vào những dị biệt rất nhỏ giữa những người vốn dĩ giống nhau để biện minh cho những tình cảm xung khắc của họ. Hẳn nhiên, hai nước này không hoàn toàn giống nhau. Nhưng hố sâu chia rẽ hai nước một thế hệ trước đây đã thu hẹp lại, và khi càng giống nhau thì càng dễ trở nên xung đột.

Vào thời điểm Tổng thống Mỹ Obama lên cầm quyền năm 2009, ông hi vọng đưa Trung Quốc vào các cơ chế toàn cầu và khuyến khích nước này đồng hóa lợi ích của mình với việc duy trì hệ thống quốc tế do phương Tây lãnh đạo sau Thế chiến. Nhưng chỉ gần năm năm sau, theo một quan chức Mỹ nắm vững tư duy Tổng thống Mỹ mà tôi có dịp trao đổi vào đầu năm nay, thái độ của Obama đối với Trung Quốc được mô tả chính xác nhất là “thất vọng”. Theo quan chức này, Obama thấy rằng phía Trung Quốc đã bác bỏ nỗ lực của ông trong việc tạo dựng một dạng “G-2” không chính thức trong chuyến viếng thăm Trung Quốc đầu tiên của ông, tháng Mười Một 2009, và những bất đồng giữa Bắc Kinh và Washington về thay đổi khí hậu, về những vấn đề trên biển và an ninh mạng đã khiến Obama tin rằng Trung Quốc là một vấn nạn hơn là một đối tác.

Về phần mình, lãnh đạo Trung Quốc không muốn đề cao một trật tự quốc tế do phương Tây lãnh đạo, một trật tự mà họ không đóng vai trò tạo dựng. Đó là lý do tại sao, trong thời gian trước cuộc họp với Obama tháng Sáu vừa qua tại Khu nhà nghỉ Sunnylands tại California, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thúc đẩy thiết lập một “loại quan hệ đại cường mới” – một cách nói được mã hóa để người Trung Quốc nhắn nhủ người Mỹ phải tôn trọng Trung Quốc như một quốc gia ngang hàng với Mỹ, phải đáp ứng những đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc, và phải dự kiến Trung Quốc xác định lợi ích của mình chứ không hậu thuẫn những nghị trình quốc tế do phương Tây lãnh đạo. Trong khi hai cường quốc lớn nhất toàn cầu chiều chuộng chứng thần kinh của mình, phần còn lại của thế giới đâm ra lo lắng. Trong một loạt vấn đề kinh tế và địa chính trị quan trọng, Bắc Kinh và Washington ngày càng ra sức qua mặt nhau hơn là đầu tư vào những định chế chung. Điều này sẽ có hiệu ứng sâu xa trên thế giới. Mặc dù mậu dịch toàn cầu sẽ bành trướng và các định chế toàn cầu sẽ còn tồn tại, nhưng chính trị quốc tế sẽ không bị khống chế bởi các quốc gia giàu mạnh hay các tổ chức quốc tế mà bởi những cụm quốc gia xích lại gần nhau vì có lịch sử và mức độ giàu có giống nhau, và tin tưởng rằng lợi ích quốc gia của chúng bổ túc cho nhau. Những nhóm quốc gia thực tiễn và có phần tùy nghi này sẽ tìm cách phát triển thế mạnh của chúng từ trong nhóm ra ngoài, và sự tương tác giữa chúng với nhau sẽ làm lu mờ đội hình của cái trật tự tự do đa phương và thống nhất mà Mỹ và đồng minh đã cố gắng xây dựng từ khi Chiến tranh Lạnh chấm dứt.

KẾT THÚC THỰC THỂ CHIMERICA

Trong gần hai thập kỷ qua, Trung Quốc và Mỹ đã tận hưởng một quan hệ cộng sinh gần như tuyệt hảo. Tiền tiết kiệm của Trung Quốc nuôi sức tiêu thụ của Mỹ. Các công ty Trung Quốc chế tạo những sản phẩm do các công ty hậu công nghiệp Mỹ thiết kế và bảo dưỡng. Và chính sách đối ngoại hướng nội của Trung Quốc trên cơ bản không làm lung lay vai trò bá quyền của Mỹ. Nhà sử học Niall Ferguson và nhà kinh tế Moritz Schularick cho rằng hai nước đã quyện chặt vào nhau đến nỗi họ bắt đầu gọi chúng như một thực thể riêng: “Chimerica” [China + America, ND].

Nếu quả thật từng có một Chimerica thì nó tồn tại nhờ cái thực tế là: mặc dù triết lý cai trị của hai quốc gia khác nhau sâu sắc, nhưng chúng chỉ khác nhau theo cung cách cái ổ khóa và cái chìa khóa khác nhau. Trung Quốc được điều hành theo “đồng thuận Đặng Tiểu Bình”, mang tên của nhà lãnh đạo Trung Quốc đã lùi về phía sau vào những năm 1990, nhưng viễn kiến của ông vẫn tiếp tục dẫn đường cho nước này nhiều năm nữa. Mục đích trước tiên của Đặng là duy trì ổn định quốc nội và quốc tế bằng cách tránh xa một nghị trình đầy tham vọng trong chính sách đối ngoại và, thay vào đó, chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế thông qua xuất khẩu và đầu tư nước ngoài. Trong khi đó, tín lý cai trị của Mỹ trong thập niên 1990 dựa vào một chính sách đối ngoại theo chủ nghĩa can thiệp nhằm bảo vệ một trật tự thế giới do Mỹ lãnh đạo, một trật tự đặt cơ sở trên tự do mậu dịch ở nước ngoài và tăng trưởng kinh tế trong nước nhờ sức mạnh tín dụng. Hai viễn kiến này không có gì giống nhau, nhưng chúng cũng ít khi đối đầu xung đột; thật ra, chúng thường bổ túc cho nhau. Hẳn nhiên, trong giai đoạn này, Bắc Kinh và Trung Quốc vẫn cạnh tranh với nhau. Nhưng vì hai nước xuất phát từ những mức quyền lực rất chênh lệch, cuộc đọ sức trở thành bất đối xứng đến nỗi ít gây ra cọ xát. Vả lại, hai cường quốc này thường theo đuổi những mục đích hoàn toàn khác nhau và dựa vào những phương tiện rất khác nhau. Tại châu Á, Mỹ tập trung vào việc duy trì vai trò siêu cường quân sự của mình và chống lại bất cứ sáng kiến kinh tế nào mà Mỹ không nắm quyền hoạch định – thậm chí cả khi chúng được đưa ra bởi một đồng minh như Nhật Bản là nước đã đề nghị thành lập một quỹ tiền tệ châu Á trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á 1997-98, một ý tưởng bị Washington bác bỏ. Trái lại, vào thời điểm đó, Trung Quốc đã tìm cách trấn an các nước láng giềng về “cuộc trỗi dậy hòa bình” của mình bằng cách hậu thuẫn việc hội nhập đa phương trong khu vực và hứa hẹn các nước này một phần thưởng kinh tế trong cuộc trỗi dậy của Trung Quốc thông qua các hợp đồng thương mại. Ở bên ngoài châu Á, lúc bấy giờ Bắc Kinh và Washington cũng tránh giẫm đạp lên chân nhau: Mỹ dành ưu tiên cao nhất cho mối quan hệ với các nước dân chủ tiên tiến khác và các nước giàu năng lượng tại Trung Đông, còn Trung Quốc thì dồn các nỗ lực ngoại giao của mình vào việc tìm kiếm cơ hội tại châu Phi và châu Mỹ La tinh, những vùng mà Mỹ đã rút lui.

HOÁN CHUYỂN VỊ TRÍ

Cuộc khủng hoảng tài chính 2008 đã kết thúc kỷ nguyên Chimerica. Thức tỉnh vì nhận ra sự yếu kém của mình trước các lỗi hệ thống đã đưa đến cuộc khủng hoảng, Bắc Kinh và Washington cương quyết tái quân bình quan hệ kinh tế với nhau, một quan hệ mà cả hai nước đều nhận thấy đã trở nên thiếu lành mạnh. Nhưng trong khi rà soát lại chính sách đối nội và đối ngoại của mình để tìm cách thích nghi với nền kinh tế toàn cầu đột nhiên trở nên yếu kém, cả hai nước bắt đầu phản ánh lẫn nhau trong những cung cách có khả năng thúc đẩy tính cạnh tranh hơn là tính bổ túc.

Trong lãnh vực kinh tế, Trung Quốc đang tìm cách giảm bớt sự lệ thuộc lâu dài vào hàng xuất khẩu và đang cố gắng kích thích mức tiêu thụ trong nước và phát triển một nền kinh tế dịch vụ nội địa. Trong khi đó, Mỹ đang nâng đỡ khu vực chế tạo hàng hóa của mình, một phần bằng chủ trương hạ giá đồng Mỹ kim thông qua việc gia tăng nguồn tiền cho các ngân hàng [quantitative easing] và bằng việc trợ cấp khu vực chế tạo xe hơi, và khuyến khích tăng trưởng kinh tế do xuất khẩu chủ đạo thông qua một loạt hợp đồng thương mại mới với các nước giàu, gồm Nhật Bản và các quốc gia trong khối Liên Âu.

Các nỗ lực sản xuất hàng hóa giá trị cao của Trung Quốc và những toan tính tái công nghiệp hóa của Mỹ sẽ dẫn đến tình trạng là hai nước sẽ cạnh tranh trực tiếp hơn, khi nước này tiến gần đến phương thức sản xuất và tiêu thụ truyền thống của nước kia. Chẳng hạn, Trung Quốc không còn muốn cung cấp các linh kiện rẻ tiền bên trong chiếc iPhone chỉ để đứng nhìn những lợi nhuận lớn nhất dồn vào tay một công ty Mỹ. Thay vào đó, Trung Quốc đang khuyến khích các công ty Trung Quốc nên theo gương Huawei, một công ty đặt trụ sở tại Quảng Đông đã cực kỳ thành công trong việc bán ra các điện thoại thông minh bắt chước chiếc iPhone, mà lợi nhuận của công ty này vẫn nằm trong nước. Tuy nhiên, trong quan hệ của mỗi nước với phần còn lại của thế giới, cả hai cường quốc đang trở nên giống nhau một cách rất ngoạn mục – trong một số trường hợp gần như đang hoán chuyển vai trò truyền thống của nhau. Trung Quốc đang phấn đấu để điều hành ảnh hưởng toàn cầu đang lên của mình. Giới tinh hoa trong chính sách đối ngoại của đất nước này đang lao vào một cuộc tái tư duy rộng lớn về chiến lược Trung Quốc; họ chất vấn mọi tín điều trong đường lối “ẩn mình để chờ thời cơ” của thời đại Đặng Tiểu Bình, gồm cả truyền thống tránh can thiệp vào nội bộ nước khác của Trung Quốc. Tiến trình này được thúc đẩy bởi cuộc chiến do NATO lãnh đạo năm 2011 nhằm lật đổ nhà lãnh đạo Libya Muammar al-Qaddafi, khi Trung Quốc kinh ngạc nhận ra rằng nhiều nước đang phát triển đã ủng hộ việc can thiệp của quốc tế. Sức ép đòi hỏi Trung Quốc phải có một chính sách đối ngoại ít thụ động hơn phát xuất từ các công ty Trung Quốc muốn được che chở tại những thị trường nguy hiểm ở nước ngoài; từ một đội ngũ trí thức theo chủ nghĩa toàn cầu chủ trương rằng trong một thế giới mà Trung Quốc hiện diện tại nhiều điểm nóng, Bắc Kinh phải từ bỏ sự dè dặt của mình để chấp nhận các hoạt động quốc tế; và từ những người hoạch định chính sách Trung Quốc hiếu chiến tin tưởng rằng Trung Quốc cần phải quyết đoán hơn trong việc bảo vệ lợi ích của mình ở nước ngoài. Thậm chí nếu những tranh luận này có thắng thế đi nữa, Trung Quốc sẽ không vội tung ra những cuộc can thiệp vì lý do nhân đạo theo kiểu Mỹ nhưng những người làm chính sách Trung Quốc sẽ bớt rụt rè hơn trong việc can thiệp vào nội bộ của nước khác. Như Diêm Học Thông (Yan Xuetong), Viện trưởng Viện Bang giao Quốc tế Hiện đại tại Đại học Thanh Hoa, đã nói với tôi, “Khi Trung Quốc mạnh bằng Mỹ, chúng tôi sẽ có một đường lối đối với vấn đề chủ quyền giống hệt như Mỹ.”

Và khi đề cập đến chính trị khu vực, những trí thức diều hâu như Diêm đang bày tỏ những hoài nghi về việc Trung Quốc có nên đặt lợi ích kinh tế cao hơn những mục tiêu chính trị hay không. Sự chuyển biến tư duy này có thể giải thích quyết định của chính phủ Trung Quốc năm 2010 trong việc tạm thời ngưng xuất khẩu khoáng sản đất hiếm sang Nhật Bản và quyết định của Trung Quốc hai năm sau đó trong việc giới hạn nhập khẩu trái cây từ Philippines trong thời gian hai nước xung đột về các đảo trong Biển Hoa Nam [Biển Đông Việt Nam – N.D.]. Những động thái này diễn ra song song với việc chính quyền có vẻ dung túng những cuộc biểu tình đôi khi bạo động được tổ chức bởi các phần tử dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc nhằm chống lại các công ty Nhật Bản đang hoạt động tại Trung Quốc, dù sự bất ổn đó đã khiến một số công ty này phải dời sang Việt Nam.

Trong một chuyển biến nhiều kịch tính hơn, giới hàn lâm Trung Quốc cũng đang tranh luận là liệu nước họ có nên xét lại việc chống đối các liên minh thường trực không. Năm ngoái, Diêm và các trí thức diều hâu khác công khai đề nghị rằng Trung Quốc nên phát triển các hình thức gần như liên minh với khoảng trên một chục nước, gồm các cộng hòa Trung Á, Miến Điện, Bắc Triều Tiên, Pakistan, Nga, và Sri Lanka, cấp cho họ những đảm bảo an ninh và, đối với những nước nhỏ trên danh sách này, có lẽ cả sự che chở của chiếc dù hạt nhân Trung Quốc. Những động thái này không phải là điều mà nguyên Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Robert Zoellick nghĩ tới vào năm 2005 khi ông kêu gọi Trung Quốc nên trở thành một “thành viên có trách nhiệm” trong trật tự toàn cầu.

Tiếp sức cho tính quyết đoán quốc tế ngày một gia tăng của Trung Quốc là sự phát triển một hệ thống chính trị trong nước ngày càng tham gia bàn việc nước, trong đó nhiều trường phái khác nhau thi đua tranh luận vấn đề và cũng là nơi Internet và nhất là các phương tiện truyền thông xã hội đã tạo ra một công luận sinh động hơn trước nhiều. Trong quá khứ, các nhà làm chính sách phương Tây thường lên án Trung Quốc đã dùng thủ đoạn để nuôi dưỡng hận thù dân tộc rồi lấy cớ là hành động của mình bị hạn chế vì sự phẫn nộ của người dân. Nhưng ngày nay, tiếng trống thúc quân của chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc có vẻ chân thật hơn là ngụy tạo. Trong Chiến tranh Lạnh, các nhà phân tích phương Tây cho rằng Đảng Cộng sản là xấu và xã hội dân sự là tốt. Nhưng ngày nay, Đảng Cộng sản có xu thế thúc đẩy một sự tự chế ở nước ngoài, trong khi người dân Trung Quốc bình thường lại đòi hỏi Đảng phải có hành động cứng rắn hơn.

Trong khi Trung Quốc cân nhắc phải làm thế nào để nới rộng ảnh hưởng quốc tế và những cam kết của mình, thì Mỹ đang ra sức hòa giải cái tham vọng siêu cường quốc tế của mình với tâm trạng thấm mệt chiến tranh của người dân và những đe dọa về nợ nần quốc gia. Obama đã tìm cách phát triển một mô hình lãnh đạo ít tốn kém: một phiên bản kiểu Mỹ của đường lối Đặng Tiểu Bình, với sự khác biệt là trong khi Đặng cố gắng che giấu sự giàu có đang gia tăng của Trung Quốc, thì Obama lại tìm cách che giấu sự thiếu hụt nguồn lực ngày càng trầm trọng của Mỹ. Trên thực tế, đường lối này của Mỹ gồm: trừng phạt các nước thù nghịch như Iran và Bắc Triều Tiên bằng biện pháp kinh tế, truy kích khủng bố bằng máy bay không người lái, tránh đơn phương can thiệp ở nước ngoài mà có xu thế “lãnh đạo từ đằng sau”, và thiết lập những quan hệ thực tiễn với các quốc gia hùng mạnh như Nga. Từ góc nhìn của Trung Quốc, dấu hiệu có vẻ báo nguy nhất đối với Trung Quốc là chiến lược “xoay trục” về châu Á của Mỹ có vẻ như mô phỏng theo chính sách ngoại giao đa phương và chiến lược thương mại của Bắc Kinh. Thật vậy, như một nhà chiến lược của Lầu Năm góc đã nói với tôi gần đây, “Thay vì chơi cờ tướng, chúng tôi đang chơi cờ vây”, một loại cờ bàn cổ đại của Trung Quốc. Nhưng thậm chí khi Trung Quốc và Mỹ phát triển những đường lối khác nhau để bành trướng ảnh hưởng, cả hai đều bám lấy một hình thức của chủ nghĩa biệt lệ [exceptionalism]. Cả hai đều tin rằng mình khỏi phải tuân theo một số yếu tố nhất định của luật pháp quốc tế và mình được định mệnh giao phó một vai trò khống chế khu vực tại châu Á. Tuy nhiên, cả hai nước đều khó có thể hòa hợp cái xác tín ấy với cảm giác mà mỗi bên đều có, rằng trong một thế giới ngày càng phụ thuộc vào nhau này mình đã bị nước kia chơi trội. Người Mỹ than phiền về mất công ăn việc làm, còn người Trung Quốc thì than phiền về việc đã mất đi những số tiền dành dụm bằng mồ hôi nước mắt. Washington than phiền rằng Bắc Kinh không chơi theo luật, còn Bắc Kinh thì phản bác rằng những luật này đều do phương Tây bày ra để kềm hãm các nước khác. Khi căng thẳng gia tăng, nhiều khía cạnh của quan hệ Mỹ-Trung mà đã có thời cả hai bên cho là cơ hội lại có vẻ đang ngày càng là những mối đe dọa.

HAI BÊN TÌM ĐƯỜNG TRÁNH NHAU

Trong ba thập kỷ qua, Trung Quốc đã tự do hóa nền kinh tế của mình, tạo ra một giai cấp trung lưu lên đến hàng trăm triệu người, và chứng kiến sự ra đời một công luận đích thực [a genuine public sphere] trong số hơn 500 triệu người dân Trung Quốc sử dụng Internet. Trung Quốc đã được đón mời vào các định chế quốc tế như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và G-20 và được nhiều Tổng thống Mỹ liên tiếp đối xử bằng những tuyên bố công khai bày tỏ sự kính trọng. Nhiều nhân vật tại Washington từng hi vọng rằng những chuyển biến này sẽ đi liền với việc Trung Quốc gia tăng hậu thuẫn đối với hệ thống quốc tế do phương Tây lãnh đạo. Nhưng họ đã thất vọng vì thấy Trung Quốc không đáp ứng theo mong muốn của mình.

Thật vậy, thay vì bị những định chế toàn cầu chuyển hóa, Trung Quốc theo đuổi chính sách ngoại giao đa phương rất tinh vi, làm thay đổi trật tự toàn cầu. Ở G-20, Trung Quốc đứng cùng phe với các nước chủ nợ, như Đức, một nước mà Trung Quốc đã liên minh năm 2010 khi người Đức chống lại một gói kích thích kinh tế toàn cầu do Mỹ đề xuất. Washington cũng thất vọng vì Bắc Kinh đã góp phần kết liễu Vòng đàm phán Doha về thương mại thế giới, bằng cách giữ thái độ bất động vào thời điểm các cuộc đàm phán có dấu hiệu lâm nguy. Tại LHQ, Trung Quốc đã đẩy lùi sự phát triển các qui phạm bảo vệ tự do: trong thời gian 1997-98, các quốc gia khác bỏ phiếu theo Washington về những vấn đề nhân quyền tại Đại hội đồng là 80% số lần; trái lại, vào năm đó, các nước “bỏ phiếu theo” Bắc Kinh về các vấn đề này là 40%. Vào năm 2009-2010, những con số này gần như bị đảo ngược: khoảng 40% bỏ phiếu theo Mỹ và gần 70% theo Trung Quốc trên các vấn đề nhân quyền. Sự thay đổi lập trường này một phần là do Trung Quốc giành được hậu thuẫn của các nước đang phát triển bằng cách cho vay nhẹ lãi, trực tiếp đầu tư, và hứa hẹn bảo vệ những nước này trong trường hợp Hội đồng Bảo an LHQ đưa ra những nghị quyết trừng phạt họ.

Trước sự thất vọng của phương Tây, các học giả Trung Quốc, như nhà sử học vai vế Thì Ân Hoành (Shi Yinhong), tranh luận rằng phương Tây không nên quá bận tâm về việc “thúc đẩy Trung Quốc hội nhập vào trật tự tự do của phương Tây”, mà thay vào đó nên điều chỉnh cái trật tự ấy “để đáp ứng nguyện vọng của Trung Quốc”, như Thì đã nói với tôi gần đây. Sự điều chỉnh này sẽ đòi hỏi một sự tái phân phối rộng lớn ảnh hưởng chính thức trong các định chế tài chính và an ninh toàn cầu, theo đó quyền lực được phân phối cho các quốc gia thành viên sẽ không tùy thuộc vào các khái niệm được định sẵn từ trước là ai sẽ có quyền cai quản, mà tùy thuộc vào “sức mạnh đích thực mà mỗi nước có được và sự đóng góp mà mỗi nước đã thể hiện”, như Thì lý giải. Trên thực tế, Thì tranh luận, Mỹ sẽ phải chấp nhận một thế cân bằng quân sự với Trung Quốc (chí ít ở phía đông Đài Loan), việc thống nhất bằng đường lối hòa bình của Trung Quốc và Đài Loan theo điều kiện của Bắc Kinh, và một khoảng “không gian chiến lược” nhỏ hẹp nhưng quan trọng đối với Trung Quốc ở tây Thái Bình Dương. Hơn thế nữa, hệ thống liên minh của Mỹ cần phải “giảm bớt tập trung vào quân sự và giảm bớt việc lấy Trung Quốc làm mục tiêu”.

Nhưng cho dù giới tinh hoa Trung Quốc có muốn gì đi nữa, phương Tây vẫn chưa sẵn sàng điều chỉnh trật tự thế giới hiện hữu để đáp ứng nguyện vọng của Trung Quốc. Và thay vì chấp nhận những nhượng bộ cần thiết cho một G-2 hay sự bế tắc của nguyên trạng, các cường quốc phương Tây đang tránh đối đầu trực tiếp với Bắc Kinh trong khi theo đuổi những quan hệ và những chính sách nhằm hạn chế khả năng của Trung Quốc trong việc uốn nắn hệ thống quốc tế theo ý mình.

Trong những năm gần đây, chẳng hạn, một nhóm quốc gia có lợi tức cao do Mỹ lãnh đạo và gồm cả Australia, Canada, Malaysia, và Singapore đã bắt đầu đàm phán để thông qua Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, một thương ước cố ý loại trừ Trung Quốc và nhấn mạnh những tiêu chuẩn khắt khe đối với các doanh nghiệp nhà nước, với quyền lợi công nhân, với các biện pháp bảo vệ môi trường, và quyền sở hữu trí tuệ. Nếu cuối cùng Nhật Bản cũng gia nhập, các thành viên của TPP sẽ chiếm đến 40% GDP toàn cầu. Thậm chí còn tham vọng hơn cả TPP là những cuộc đàm phán được khởi động gần đây về Hiệp định Đối tác Đầu tư xuyên Đại Tây Dương, một kế hoạch đã được bàn bạc từ lâu nhằm tạo ra một hiệp ước tự do mậu dịch giữa EU và Mỹ, một hiệp ước sẽ cho các nước phương Tây những lợi thế đáng kể trong bất cứ một cuộc đàm phán thương mại nào sau này với Trung Quốc. Mục tiêu của những hiệp ước mới này không phải là để đẩy Trung Quốc ra khỏi nền mậu dịch quốc tế, mà để soạn ra các qui định không có sự tham gia của Trung Quốc để rồi sau này buộc Trung Quốc phải chấp nhận chúng. Phương Tây cũng đang có những nỗ lực song song trong lãnh vực an ninh. Mỹ đang cố gắng sử dụng chiến lược xoay trục hướng về châu Á để củng cố những quan hệ lâu đời với nhiều nước chung quanh Trung Quốc nhằm gây cản trở cho tham vọng bá quyền quân sự của Trung Quốc ở khu vực tây Thái Bình Dương. Trong các nỗ lực can thiệp quốc tế, phương Tây đang gia tăng “việc tìm kiếm diễn đàn” [forum shopping]: hợp tác với những tổ chức khu vực, như Liên đoàn Á rập và Liên hiệp châu Phi, và dựa vào những liên minh không chính thức, như Nhóm Bạn của Syria [Friends of Syria], bất cứ khi nào chính sách ngoại giao tại LHQ bị bế tắc. Trong khi đó, Trung Quốc cũng hoạt động ráo riết không kém để qua mặt phương Tây. Trung Quốc đã thành lập các định chế an ninh của chính mình, như Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, và đã ký kết các thoả ước mậu dịch đơn phương và đa phương với nhiều nước khắp thế giới. Trung Quốc cũng thường xuyên tổ chức các hội nghị thượng đỉnh với các đối tác BRICS và đang cố gắng thành lập một ngân hàng phát triển BRICS với tiềm năng nắm giữ một danh mục cho vay lớn gấp ba lần danh mục cho vay của Ngân hàng Thế giới. [BRICS: viết tắt của Brazil, Russia, India, China, South Africa, ND]

CHỦ NGHĨA TƯƠNG ĐỒNG ĐA PHƯƠNG

Đứng giữa các trật tự thế giới do Mỹ và Trung Quốc dẫn đầu là các cơ chế toàn cầu như Hội đồng Bảo an LHQ, Nhóm G-20, Quĩ Tiền tệ Quốc tế, và Ngân hàng Thế giới. Nhưng chúng thường gặp phải bế tắc do các bất đồng giữa những nước thành viên. Do đó, thay vì buộc các cường quốc mới nổi [emerging powers] phải thích nghi với các định chế phương Tây, hi vọng lớn nhất có thể có được từ những định chế này là chúng sẽ là nơi để các đại cường thảo luận những vấn đề đặc biệt bức thiết: chẳng hạn, cuộc tan chảy tài chính toàn cầu 2008 hay sự ngoan cố của Bắc Triều Tiên về vấn đề hạt nhân. Sự yếu kém và vô bổ của những định chế này có thể trở nên ngày một tồi tệ, vì đáng lẽ phải hợp tác để cải tổ những diễn đàn chung đã có sẵn, các cường quốc phương Tây lại cố gắng xây dựng “một thế giới phi-Trung Quốc” trong khi Trung Quốc và các nước đối tác cố gắng tạo ra cái mà một số nhà phân tích gọi là “một thế giới phi-Tây phương.” Chẳng hạn, Hiệp định Đối tác Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương có thể ảnh hưởng [tiêu cực] đối với WTO. Như chuyên gia kinh tế Bỉ André Sapir đã lý giải, nếu các nước chiếm gần một nửa GDP toàn cầu thành lập hệ thống giải quyết tranh chấp riêng, tách khỏi WTO, thì cái WTO một thời kiêu hãnh này “sẽ giống như một tổ chức khác có trụ sở tại Geneva, Tổ chức Lao động Quốc tế, một nơi có mặt tiền xinh đẹp trên hồ Léman mà hằng năm các vị bộ trưởng đến đọc những bài diễn văn hay ho nhưng chẳng bao giờ lấy những quyết định quan trọng.”

Thay vì coi những cơ chế đa phương toàn cầu là tối cần, các nước sẽ dựa nhiều hơn nữa vào các mạng lưới mới thành lập giữa các quốc gia có cùng mức độ thịnh vượng. Xin tạm gọi hiện tượng này là “chủ nghĩa tương đồng đa phương” [similateralism]. Một trong những hậu quả của hiện tượng này sẽ là một hình thái lưỡng cực mới và lạ thường, bên ngoài có vẻ giống Chiến tranh Lạnh chứ không còn giống như thế giới của hai thập niên qua. Những khác biệt này sẽ bao gồm một nước Mỹ mất dần thanh thế, một đối thủ khôn ngoan hơn (và thành công hơn) ngang hàng với Washington, và các nước phi liên kết hùng mạnh hơn trước. Nhưng những động lực của chính trị toàn cầu trên cơ bản cũng sẽ khác với những động lực chi phối thế giới trong năm thập kỷ sau Thế chiến II.

Một, khác với Chiến tranh Lạnh, bản chất của cuộc đua này chủ yếu sẽ là địa kinh tế [geoeconomic] hơn là địa chính trị [geopolitical], do hậu quả của những tốn kém ngày một gia tăng của việc duy trì sức mạnh quân sự.

Hai, sự cạnh tranh Mỹ-Trung có đặc tính là: hai cường quốc đã lệ thuộc vào nhau ở mức độ cao, vì sự xâm nhập lẫn nhau giữa hai nền kinh tế là rất sâu đậm. Tuy nhiên, các nhà làm chính sách của hai nước lại coi sự lệ thuộc lẫn nhau này là một mối nguy cần phải giảm bớt và quản lý, chứ không coi đó là một công thức để xây dựng những quan hệ nồng ấm. Mỹ cần Trung Quốc tiếp tục mua trái phiếu chính phủ của Mỹ, và các bang của Mỹ đang cạnh tranh ráo riết để thu hút đầu tư Trung Quốc. Nhưng Washington cũng lo lắng về sự quá lệ thuộc vào vốn Trung Quốc và lo sợ gián điệp mạng Trung Quốc. Mặt khác, Trung Quốc cần tìm một nơi an toàn để cất giữ những lượng tiền dự trữ của mình và cần đến công nghệ Mỹ để xây dựng một xã hội tri thức. Nhưng Bắc Kinh tức giận vì cho rằng chính sách gia tăng nguồn cung tiền [quantitative easing] của Cục dự trữ Liên bang Mỹ đang làm tiêu tán đống tiền của Trung Quốc và nghi ngờ rằng Washington đang hoạt động để thúc đẩy việc thay đổi thể chế tại Trung Quốc.

Ba, mặc dù nhiều nước phi liên kết cuối cùng phải chọn một chiến tuyến trong Chiến tranh Lạnh, nhưng trong những thập niên tới, những nước phi liên kết có thể khai thác sự hiện hữu của những khối quyền lực linh động hơn, không đòi hỏi nếu theo phe này phải loại bỏ phe kia. Hậu quả sẽ là một trật tự thế giới lang chạ [a promiscuous world order] trong đó các nước có thể ký kết các hiệp định với cả Trung Quốc lẫn Mỹ.

Sau cùng, Bắc Kinh và Washington sẽ kình chống nhau vì địa vị toàn cầu chứ không phải vì ý thức hệ. Cho đến nay Trung Quốc vẫn còn quá yếu và ở vào thế thủ, chưa đủ sức để đưa ra một phương án thay thế cho cái trật tự thế giới tự do do Mỹ lãnh đạo, nhưng tình hình này sắp thay đổi. Trung Quốc và Mỹ sẽ sử dụng cùng một thứ từ ngữ trong việc lý giải những động lực của mình như: “trật tự,” “tính chính đáng,” “tăng trưởng kinh tế,” và “trách nhiệm.” Nhưng, như người ta thường nói, hai nước này sẽ bị chia cách bởi cùng một ngôn ngữ.

MARK LEONARD là Đồng sáng lập viên kiêm Giám đốc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu và là Nhà nghiên cứu Chính sách công trong chương trình Bosch tại Học viện Xuyên Đại Tây dương. Ông là tác giả của hai cuốn sách gây tiếng vang và được dịch ra gần 20 thứ tiếng là Why Europe Will Run the 21st Century (2005) và What Does China Think? (2008).

Nguồn: Foreign Affairs, tháng Chín/tháng Mười 2013

Bản tiếng Việt © 2013 Trần Ngọc Cư & pro&contra

Mohan Malik, The Diplomat, 30/8/2013

Trần Ngọc Cư dịch

Trung Quốc cho rằng quyền lịch sử hỗ trợ các đòi hỏi chủ quyền biển đảo của mình. Nhưng trong lịch sử, Trung Quốc thực sự có chủ quyền trên đó hay không?

Tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh trên gần hết Biển Đông [the South China Sea] hiện được in lên hộ chiếu và bản đồ chính thức của Trung Quốc. Các lãnh đạo và người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày càng táo tợn lặp đi lặp lại rằng các đảo, đá, và đá ngầm trong biển này là “lãnh thổ Trung Quốc từ thời xa xưa”. Thông thường, những tuyên bố chủ quyền và biên giới lãnh hải chồng lấn lên nhau phải được giải quyết thông qua một sự kết hợp gồm có luật quốc tế thông thường, việc xét xử trước Toà án Công lý Quốc tế hay Toà án Quốc tế về Luật Biển, hay được trọng tài hòa giải theo Phụ lục VII của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Mặc dù Trung Quốc phê chuẩn UNCLOS, nhưng nói chung công ước này bác bỏ các đòi hỏi chủ quyền “dựa vào lịch sử”, tức loại chủ quyền mà Bắc Kinh thường tuyên bố một cách quyết đoán. Vào ngày 4 tháng Chín 2012, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Yang Jiechi [Dương Khiết Trì] nói với Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Hillary Clinton rằng có “nhiều bằng chứng lịch sử và pháp lý cho thấy rằng Trung Quốc có chủ quyền trên các đảo trong biển Hoa Nam [Biển Đông] và các vùng biển tiếp giáp.”

Về “bằng chứng pháp lý”, đại đa số các chuyên gia pháp lý quốc tế đã kết luận rằng việc Trung Quốc đòi hỏi chủ quyền lịch sử trên Biển Đông, với ngụ ý có đầy đủ quyền chủ quyền và quyền đồng ý cho các quốc gia khác quá cảnh, là vô giá trị và phi pháp. Bằng chứng lịch sử, nếu có chăng nữa, lại càng thiếu tính thuyết phục. Có một số mâu thuẫn trong việc Trung Quốc sử dụng lịch sử để biện minh cho các đòi hỏi chủ quyền của mình đối với các đảo và đá ngầm trong Biển Đông, mà mâu thuẫn không nhỏ là quyết đoán mang tính luận chiến [polemic assertion] cho rằng chủ quyền biển đảo của Trung Quốc có những điểm tương đồng với sự bành trướng đế quốc của Mỹ và các cường quốc châu Âu ở thế kỷ 18 và thế kỷ 19. Biện minh cho những toan tính của Trung Quốc trong việc bành trướng biên cương trên biển bằng cách đòi hỏi chủ quyền trên những đảo và những bãi đá ngầm cách xa bờ biển của mình, Jia Qingguo [Giả Khánh Quốc], một giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Bắc Kinh, tranh luận rằng Trung Quốc chỉ theo gương các nước phương Tây. “Mỹ làm chủ đảo Guam tại châu Á cách rất xa nước Mỹ, và Pháp có các đảo trong Nam Thái Bình Dương, vì thế điều này không có gì mới lạ [khi áp dụng cho Trung Quốc]”, Jia đã trả lời AFP gần đây.

Một phân tích kỹ lưỡng về những “bằng chứng lịch sử” làm cơ sở cho đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc sẽ cho thấy rằng trên thực tế lịch sử không đứng về phía Trung Quốc. Trái lại, đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc trên cơ sở lịch sử sẽ mâu thuẫn với thực tế là các đế chế xưa của khu vực này không thể hiện quyền chủ quyền (sovereignty). Ở châu Á trước thời hiện đại, các đế chế đều có đặc tính chung là biên cương của chúng không được xác định rõ ràng, không được bảo vệ và thường thay đổi. Ở khu vực này, khái niệm hệ thống bá chủ triều cống [suzerainty] chiếm ưu thế. Khác với một quốc gia-dân tộc có chủ quyền [a nation-state], biên cương của các đế chế Trung Hoa vừa không được vẽ ra chu đáo vừa không được canh gác kỹ lưỡng, mà gần như là những vùng vây quanh hay khu vực, càng xa trung tâm văn minh thì ảnh hưởng của Thiên triều càng trở nên mờ nhạt, cho đến một ngoại vi không được xác định rõ ràng của các giống man rợ bên ngoài [alien barbarians]. Một điều quan trọng hơn nữa là, trong các tranh chấp lãnh thổ trước đây với các nước láng giềng như Ấn Độ, Miến Điện, và Việt Nam, Bắc Kinh luôn luôn có lập trường là lãnh thổ trên bộ của mình không bao giờ được định rõ, được phân ranh, và được đặt mốc giới. Nhưng hiện nay, đối với các đảo, bãi cạn, và bãi đá ngầm trong Biển Đông, Bắc Kinh tuyên bố ngược lại. Nói cách khác, lập trường của Trung Quốc cho rằng trong lịch sử, biên giới trên bộ của mình chưa bao giờ được định rõ và được đặt mốc giới đã mâu thuẫn rõ rệt với lập trường cho rằng biên giới trên biển của Trung Quốc luôn luôn được xác định rõ ràng và có mốc giới hẳn hoi. Đây là chỗ mâu thuẫn cơ bản trong lập trường Trung Quốc về biên giới trên bộ và trên biển, một lập trường không thể đứng vững. Thật ra, chính những nỗ lực diễn ra giữa thế kỷ 20 nhằm chuyển đổi những biên cương không được xác định rõ ràng của các nền văn minh cổ và những vương quốc hưởng chế độ triều cống thành những biên giới được xác định rõ ràng, được đặt mốc giới, và được phân ranh của các quốc gia-dân tộc hiện đại thực thi quyền chủ quyền, đã nằm ngay trung tâm của các cuộc tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải của Trung Quốc với các nước láng giềng. Tắt một câu, chủ quyền là một khái niệm hậu-đế chế [a post-imperial notion] được áp dụng cho các quốc gia-dân tộc [nation-states], chứ không phải cho các đế chế cổ đại [ancient empires].

Khái niệm chủ quyền không phải là một khái niệm của Trung Hoa hay của châu Á, mà là một khái niệm châu Âu phát sinh từ việc ký kết Hiệp định Westphalia năm 1648. Nó chủ yếu là một quan niệm về chủ quyền trên đất liền [a land-based concept] và mãi đến giữa thế kỷ 20 mới được áp dụng cho các quốc gia-dân tộc có chủ quyền tại châu Á và châu Phi. Hệ thống nhà nước Westphalia đặt cơ sở trên quan niệm các nước được bình đẳng về pháp lý hay có chủ quyền quốc gia trong các biên giới được xác định rõ ràng; hệ thống này không những khác với hệ thống phong kiến châu Âu cũ, mà còn khác với những dạng thức bá quyền [hegemomy] hay bá chủ thụ hưởng triều cống [suzerainty] khác tại châu Á.

Như mọi người đều biết, lịch sử thường được viết ra bởi phe chiến thắng, chứ không phải bởi phe chiến bại. Những đường biên giới hiện nay của Trung Quốc phần lớn phản ánh những biên cương được thiết lập trong giai đoạn bành trướng huy hoàng của nhà Mãn Thanh ở thế kỷ 18, mà qua thời gian chúng đã được củng cố để trở thành biên giới quốc gia cố định (trừ Ngoại Mông, chủ yếu nhờ Liên Xô) sau khi hệ thống quốc gia-dân tộc Westphalia được áp đặt tại châu Á vào thế kỷ 19 và thế kỷ 20. Tuy nhiên, sử quan chính thống Trung Quốc ngày nay thường bóp méo tiến trình lịch sử phức tạp này, khi cho rằng các dân tộc Mông Cổ, Tây Tạng, Mãn Châu, và Hán đều là người Trung Hoa, trong khi trên thực tế Vạn Lý Trường Thành được các vương triều Trung Hoa dựng lên để chặn đứng các bộ lạc Mông Cổ và Mãn Châu thường gây rối và xâm chiếm nước Trung Hoa của dân tộc Hán [Han China]; Vạn Lý Trường Thành thực sự tiêu biểu cho chu vi an ninh vòng ngoài của đế chế Hán Hoa. Mặc dù hầu hết các sử gia coi cuộc càn quét thô bạo của các đội quân Mông Cổ do Thành Cát Tư Hãn lãnh đạo vào đầu thế kỷ 13 là một đại họa đe dọa cho chính sự sống còn của các nền văn minh cổ tại Trung Hoa, Ấn Độ, Ba Tư và các quốc gia khác, nhưng các sử gia Trung Quốc đã cố tình đề cao huyền thoại cho rằng Thành Cát Tư Hãn thực sự là “người Trung Hoa”, và do đó tất cả các vùng mà người Mông Cổ (Nhà Nguyên) đã có thời chiếm đóng hoặc chinh phục (như Tây Tạng và nhiều vùng Trung Á và Nội Á) đều thuộc chủ quyền Trung Quốc bằng cách áp đặt ngược thời gian một quan niệm chủ quyền châu Âu của thế kỷ 16 vào một châu Á thế kỷ 12. Tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên đảo Đài Loan và Biển Đông cũng đặt cơ sở trên luận cứ cho rằng cả hai đều là lãnh thổ của đế quốc Mãn Thanh. (Thật ra, theo các bản đồ của Mãn Châu hay nhà Thanh, chính đảo Hải Nam, chứ không phải các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, được mô tả là biên giới cực nam của Trung Quốc.) Theo phiên bản lịch sử này, bất cứ lãnh thổ nào được “người Trung Hoa” chinh phục trong quá khứ, thì xưa sao nay vẫn thế, đều thuộc về Trung Quốc, bất luận cuộc chinh phục đó đã diễn ra ở thời điểm lịch sử nào.

Cách viết đi viết lại lịch sử này, từ một quan điểm dân tộc chủ nghĩa nhằm đề cao tình đoàn kết quốc gia và chính nghĩa của chế độ, luôn luôn được các lãnh đạo Trung Hoa, cả Quốc Dân Đảng lẫn Cộng sản, đặt lên ưu tiên hàng đầu. Giới lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc cố tình hành xử như là kẻ kế thừa di sản của các đế chế Trung Hoa, thường sử dụng các biểu tượng và luận điệu của một đế chế. Từ sách giáo khoa bậc tiểu học đến tuồng tích lịch sử truyền hình, hệ thống thông tin do nhà nước kiểm soát thường xuyên tống vào đầu óc nhiều thế hệ người Trung Quốc một món ăn tinh thần là sự huy hoàng của đế chế Trung Hoa. Như nhà nghiên cứu Trung Hoa Geremie Barmé người Australia đã giải thích rõ: “Trong nhiều thập kỷ, hệ thống giáo dục và tuyên truyền Trung Quốc liên tục nhấn mạnh vai trò của lịch sử trong vận mệnh của quốc gia-dân tộc Trung Hoa [the Chinese nation-state]… Mặc dù chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Mao Trạch Đông đã bị từ bỏ trên mọi lãnh vực ngoại trừ danh xưng, nhưng vai trò của lịch sử trong tiền đồ của Trung Quốc vẫn được kiên định”. Kiên định đến nỗi lịch sử đã được các viện nghiên cứu, các phương tiện truyền thông, và các cơ quan giáo dục do nhà nước kiểm soát gọt dũa thành một công cụ trong nghệ thuật điều hành quốc gia (còn được biết đến là “xâm lấn bằng bản đồ” [cartographic aggression]).

Trung Quốc dùng văn học dân gian, huyền thoại, và truyền thuyết, cũng như lịch sử, để củng cố các đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải rộng lớn hơn, đồng thời tạo ra các tình hình thực tế mới trên đất liền và trên biển. Sách giáo khoa Trung Quốc rao giảng ý niệm Vương quốc Trung tâm [the Middle Kingdom = Trung Quốc] như là một nền văn minh lâu đời nhất và tiến bộ nhất nằm ngay giữa trung tâm vũ trụ, được vây quanh bởi những tiểu quốc được Hán hóa phần nào trong khu vực Đông và Đông Nam Á; những quốc gia nhỏ bé này phải luôn luôn hướng về Trung Quốc để khấu đầu và bày tỏ sự thần phục. Phiên bản lịch sử của Trung Quốc thường cố tình xóa nhòa sự khác biệt giữa ảnh hưởng bá quyền, quan hệ triều cống với quyền kiểm soát thực sự [chủ quyền]. Tin tưởng vào quan điểm cho rằng những ai làm chủ quá khứ thì nhất định kiểm soát được hiện tại và vạch hướng đi tương lai, Bắc Kinh luôn luôn đánh giá rất cao “lá bài lịch sử” (thường là một lối giải thích lịch sử có tính xét lại) trong các nỗ lực ngoại giao nhằm đạt được những mục tiêu của chính sách đối ngoại, nhất là để giành lấy các nhượng bộ lãnh thổ và ngoại giao từ nước khác. Gần như mọi quốc gia tiếp giáp với Trung Quốc, hoặc lúc này hoặc lúc khác, đều đã nếm mùi vũ lực của Trung Quốc – Mông Cổ, Tây Tạng, Miến Điện, Triều Tiên, Nga, Ấn Độ, Việt Nam, Philippines, và Đài Loan – và là một đối tượng cho lịch sử xét lại của Trung Quốc. Như Martin Jacques nhận xét trong cuốn When China Rules the World [Khi Trung Quốc thống trị thế giới], “Chủ nghĩa Thiên triều Trung Quốc [Imperial Sinocentrism] hình thành và đặt cơ sở cho chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc hiện đại”. Nếu không bị chặn đứng, lòng kiêu hãnh của một đế chế hay tham vọng tái tạo dĩ vãng có thể mang lại những hậu quả khó lường cho hòa bình và an ninh khu vực.

Nếu khái niệm chủ quyền quốc gia có gốc rễ từ châu Âu vào thế kỷ 17 và từ hệ thống chính trị đã ra đời cùng với Hiệp định Westphalia, thì khái niệm chủ quyền trên biển lại gần như là một điều bịa đặt của Mỹ giữa thế kỷ 20, mà Trung Quốc và các nước khác đã lợi dụng để nới rộng biên cương trên biển. Như Jacques nhận xét, “Khái niệm chủ quyền trên biển là một phát kiến tương đối mới mẻ, có từ năm 1945 khi Mỹ tuyên bố ý định thực thi quyền chủ quyền trên các lãnh hải của mình”. Thật ra, thỏa ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển là nỗ lực quốc tế nổi bật nhất nhằm áp dụng ý niệm chủ quyền trên đất liền cho các vùng biển trên toàn thế giới – nhưng có một điều quan trọng là, thỏa ước này bác bỏ quan niệm dùng quyền lịch sử để biện minh cho quyền chủ quyền. Như vậy, mặc dù Bắc Kinh đòi hỏi chủ quyền đối với khoảng 80% Biển Đông như là “vùng biển lịch sử” của mình (và đang ra sức nâng cấp đòi hỏi này thành một “lợi ích cốt lõi” tương tự các đòi hỏi chủ quyền đối với Đài Loan và Tây Tạng), nhưng trên quan điểm lịch sử, việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với Biển Đông chẳng khác nào Mexico tuyên bố đặc quyền đối với Vịnh Mexico, hay Iran đối với Vịnh Ba Tư, hay Ấn Độ đối với Ấn Độ Dương. Nói cách khác, Trung Quốc không có quyền làm như thế. Từ một quan điểm pháp lý, “việc sử dụng rộng rãi tên gọi ‘biển Hoa Nam’ không ban phát chủ quyền lịch sử cho Trung Quốc.” Những nước từng dùng lịch sử để đòi hỏi chủ quyền trên các đảo đều có sự đồng ý của các nước khác và có một cách lý giải lịch sử mà các bên đều chấp nhận – cả hai yếu tố này đều thiếu tại Biển Đông.

Các đế chế cổ đại hoặc giành quyền kiểm soát các lãnh thổ thông qua hành động xâm lược, sáp nhập, hay đồng hóa, hoặc mất những lãnh thổ ấy sang tay các địch thủ có vũ lực hay tài cai trị ưu việt hơn. Sự bành trướng hay mất dần lãnh thổ là một thông lệ, được định đoạt bởi sức mạnh hay sự suy yếu của một vương quốc hay một đế chế. Chính khái niệm “những vùng đất thiêng liêng” là phi lịch sử [ahistorical] vì việc kiểm soát lãnh thổ đặt trên cơ sở ai là kẻ cuối cùng giành giật được hay lấy trộm được lãnh thổ của ai. Các biên cương của những vương triều Tần, Hán, Đường, Tống, và Minh thay đổi theo vận nước thịnh suy suốt chiều dài lịch sử. Một đế chế Trung Hoa hùng mạnh, rất giống nước Nga Sa hoàng, có xu thế mở mang bờ cõi trong vùng Nội Á và Đông Dương khi cơ hội đến và sức mạnh cho phép. Việc bành trướng lãnh thổ diễn ra từng bước qua những thế kỷ dưới các triều đại ngoại-Hán (non-Chinese) như Mông Cổ và Mãn Châu đã nới rộng quyền kiểm soát của đế chế Trung Hoa đối với Tây Tạng và nhiều vùng tại Trung Á (nay là Tân Cương), Đài Loan, và Đông Nam Á. Trên thực tế, Trung Quốc hiện đại là một “nhà nước đế chế” đội lốt một quốc gia-dân tộc. 

Thậm chí nếu ta tạm thời chấp nhận lý luận của Bắc Kinh trong các “đòi hỏi chủ quyền lịch sử” đi nữa, thì vẫn còn một vấn đề là, đế chế Trung Hoa không phải là đế chế duy nhất tại châu Á và trên thế giới trước thời hiện đại. Có nhiều đế quốc và vương quốc khác nữa. Nhiều nước có thể đưa ra những “đòi hỏi chủ quyền lịch sử” có giá trị không kém đối với những vùng đất hiện không nằm trong lãnh thổ của họ, mà ở dưới quyền kiểm soát của Trung Quốc (chẳng hạn, vùng Gian Đảo [Gando] trong tỉnh Cát Lâm của Trung Quốc là của Triều Tiên). Trước thế kỷ 20, tại châu Á không có quốc gia-dân tộc có chủ quyền [sovereign nation-states] nào có biên giới với quyền tài phán và kiểm soát rõ ràng và được xác định trên pháp lý. Nếu đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc được biện minh trên cơ sở lịch sử, thì đòi hỏi chủ quyền của người Việt Nam và của người Philippines cũng được biện minh dựa vào lịch sử của họ. Các nhà nghiên cứu lịch sử châu Á, chẳng hạn, biết rằng các sắc dân Mã lai có cùng gốc gác với dân Philippines ngày nay có thể đưa ra đòi hỏi chủ quyền đối với Đài Loan hợp lý hơn cả Bắc Kinh. Đài Loan được định cư từ đầu bởi hậu sinh của giống dân Mã Lai - Đa đảo [Malay-Polynesian] – tổ tiên của những nhóm thổ dân ngày nay – trước đây đã từng sống ở các đồng bằng vùng thấp ven biển của đảo Đài Loan. Nhà nghiên cứu châu Á nổi tiếng Philip Bowring tranh luận rằng “sự thể Trung Quốc có một lịch sử được ghi chép lâu đời không xóa mất giá trị của lịch sử các quốc gia khác được minh họa bằng dụng cụ tạo tác, ngôn ngữ, huyết thống và các tương đồng di truyền, các bằng chứng về giao thương và đi lại.”

Trừ phi ta tán thành quan niệm cho rằng Trung Quốc là một quốc gia ngoại lệ vì tính cách phi thường của nó [Chinese exceptionalism], các “đòi hỏi chủ quyền lịch sử” của đế chế Trung Hoa chỉ có giá trị như những đòi hỏi chủ quyền lịch sử của các vương quốc và đế chế khác tại Đông Nam Á và Nam Á. Cái rắc rối của bằng chứng lịch sử là phải vạch cho được đường ranh giới nằm ở đâu và vào thời điểm nào, tại sao phải như vậy, và quan trọng hơn nữa, phiên bản lịch sử của ai là chính xác. Việc Trung Quốc đưa yêu sách chủ quyền đối với các thuộc địa của những đế chế Mông Cổ và Mãn Châu chẳng khác thể Ấn Độ đòi chủ quyền đối với Afghanistan, Bangladesh, Miến Điện, Malaysia (Srivijaya), Nepal, Pakistan, và Sri Lanka trên cơ sở là tất cả những nước này đã từng nằm trong những đế chế của các triều đại Ashoka, Maurya, Chola hay các đế quốc Moghul và Ấn Anh. Từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 13, một số vua của hai triều đại Pallava và Chola ở miền Nam Ấn đã huy động những lực lượng hải quân và bộ binh để lật đổ các vương quốc láng giềng và chinh phạt các nước trong vùng Vịnh Bengal. Họ cũng dùng đường biển để chinh phục những vùng đất bây giờ là Sri Lanka, Malaysia và Indonesia. Trong một tác phẩm nghiên cứu về văn hóa chiến lược Ấn Độ, George Tanham nhận xét: “Trong một đụng độ mà thực tế là một trận chiến thương mại giữa Trung Quốc, Ấn Độ và châu Âu, những vị vua Chola đã hoàn toàn giành được thắng lợi trong các cuộc giao tranh trên biển cũng như trên bộ và đã cai trị nhiều vùng tại Đông Nam Á một thời gian ngắn”.

Đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông cũng là một thay đổi chính sách quan trọng, đi ra ngoài định hướng địa chiến lược lâu đời của Trung Quốc là củng cố quyền lực trên lục địa. Khi rêu rao về truyền thống hàng hải có bề dày của mình, Trung Quốc đã khai thác quá đáng những cuộc viễn hành của Zheng He [Trịnh Hòa] đến Ấn Độ Dương và châu Phi vào đầu thế kỷ 15. Nhưng, như Bowring vạch rõ, “Trên thực tế, người Trung Hoa chỉ là những kẻ đến sau trong ngành hàng hải bên ngoài vùng nước duyên hải. Qua hàng thế kỷ, người làm chủ đại dương là các dân tộc Mã Lai - Đa đảo, từng chiếm thuộc địa nhiều vùng trên thế giới, từ Đài Loan đến tận New Zealand và Hawaii về hướng Nam và hướng Đông, và đến tận Madagascar về hướng Tây. Các chậu đồng được họ đem ra trao đổi hàng hóa với cư dân Palawan, ở ngay phía nam bãi cạn Scarborough, vào thời đại Khổng Tử. Khi các tín đồ Phật giáo Trung Hoa như Faxian [Pháp Hiền] đi hành hương đến Sri Lanka [vùng Nam Ấn] vào thế kỷ 5, họ đi trên những chiếc thuyền do các dân tộc Mã Lai làm chủ và điều khiển. Các thuyền buôn từ vùng đất mà bây giờ là Philippines đã giao thương với Phù Nam, một vương quốc trên vùng đất bây giờ là Nam Bộ, cả ngàn năm trước triều đại nhà Nguyên.”

Và sau cùng, cái gọi là “đòi hỏi chủ quyền lịch sử” của Trung Quốc đối với Biển Đông trên thực tế không phải là chuyện của “hàng thế kỷ trước”. Đòi hỏi này chỉ mới được đưa ra năm 1947, khi chính phủ dân tộc chủ nghĩa của Tưởng Giới Thạch vẽ ra cái gọi là “đường đứt đoạn mười một gạch ngắn” trên các bản đồ Biển Đông, bao gồm quần đảo Trường Sa và càc chuỗi đảo khác mà Quốc Dân Đảng đang cầm quyền tuyên bố là thuộc chủ quyền Trung Quốc. Bản thân Tưởng Giới Thạch, người từng nói rằng ông coi chế độ Phát-xít Đức là mô hình cho Trung Quốc, rất say mê một khái niệm của Đức Quốc Xã gọi là Lebensraum (“không gian sinh sống”) được mở rộng cho dân tộc Trung Hoa. Tưởng không có cơ hội để chính mình theo đuổi chủ nghĩa bành trướng vì Nhật Bản luôn đẩy ông vào thế phòng thủ, nhưng các nhà địa dư của chế độ dân tộc chủ nghĩa này đã vẽ ra hình chữ U gồm mười một gạch ngắn trong một mưu toan nới rộng “không gian sinh sống” của Trung Quốc trên Biển Đông ngay sau khi Nhật Bản bị đánh bại trong Thế chiến II. Rõ ràng là, chính phủ dân tộc chủ nghĩa Trung Hoa Dân Quốc cũng phẫn nộ về việc các bản đồ Nhật Bản trong Chế chiến II mô tả toàn bộ Biển Đông như một ao nhà của Nhật. Chính phủ Trung Quốc lần đầu tiên thực sự gửi tàu vào biển Biển Đông năm 1947 với cuộc hải hành của các tàu Trung Hoa Dân Quốc mang tên Zhongjian [Trung Kiện], Zhongye [Trung Nghiệp], Taiping [Thái Bình] và Yongxing [Vĩnh Hưng]. Nhưng mãi đến nhiều năm sau, Trung Quốc mới bắt đầu xúc tiến nghiên cứu địa hình. Tiếp theo sau chiến thắng của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong nội chiến Quốc-Cộng vào năm 1949, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chấp nhận theo đuổi cuộc đảo chánh bằng bản đồ [cartographic coup] này, bằng cách sửa lại ý đồ của Tưởng thành một “đường đứt đoạn chín gạch ngắn” sau khi xóa bỏ hai gạch trong Vịnh Bắc Bộ vào năm 1953 cho thấy những nơi Tưởng chưa bao giờ gửi tàu đến. Mãi cho đến 2005, Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân mới cho xuất bản tấm bản đồ Bãi cạn Scarborough, một phiên bản sao chép từng chi tiết một từ bản đồ Hải quân Mỹ (xin cảm ơn Barney Moreland đã cung cấp cho tác giả thông tin này).

Kể từ khi Thế chiến II chấm dứt, Trung Quốc liên tục vẽ lại bản đồ của mình, xác định lại các biên giới, ngụy tạo bằng chứng lịch sử, dùng vũ lực để tạo ra các thực tế mới về lãnh thổ, đặt tên lại các đảo, và tìm cách áp đặt phiên bản lịch sử của mình lên các vùng biển trong khu vực. Việc thông qua luật nội địa 1992, “Luật về các lãnh hải và các vùng tiếp giáp chúng”, một đạo luật tuyên bố chủ quyền trên 4/5 Biển Đông, đã được tiếp nối bằng những cuộc đụng độ vũ trang với hải quân Philippines và Việt Nam trong những năm 1990. Gần đây hơn, việc Trung Quốc gửi những đoàn tàu đánh cá đông đảo và tàu hải giám vào các vùng nước đang tranh chấp trong một chiến dịch tương đương với một “chiến tranh nhân dân trên biển cả” đã làm tăng thêm các căng thẳng. Xin trích lời của Sujit Dutta [nhà nghiên cứu thâm niên tại Viện Nghiên cứu và Phân tích Quốc phòng New Delhi], “Chủ trương phục hồi lãnh thổ không khoan nhượng của Trung Quốc đặt cơ sở trên học thuyết cho rằng cần phải chiếm đóng vùng ngoại vi để giữ vững trung tâm. Trên cơ bản, đây là một quan niệm đế quốc được các phần tử dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc, cả Quốc Dân Đảng lẫn Cộng sản, tiếp thu một cách chủ quan. Các mưu mô của chế độ [hiện nay] nhằm vói tới các biên cương tưởng tượng thiếu căn cứ lịch sử đã và đang mang lại những hậu quả chiến lược gây bất ổn cao độ.”

Rõ ràng là, một lý do mà người Đông Nam Á thấy khó chấp nhận những đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc là vì việc này sẽ đồng nghĩa với việc chấp nhận cái quan niệm về tính ưu việt của chủng tộc Hán đối với các chủng tộc và các đế chế châu Á khác. Jay Batongbacal, một giáo sư trường luật Đại học Philippines, nói rằng: “Bằng trực giác người ta sẽ thấy việc chấp nhận đường đứt đoạn chín điểm của Trung Quốc là tương đương với việc từ bỏ chính bản sắc và lịch sử tổ tiên của các dân tộc Việt Nam, Philippines, và Mã Lai; trên thực tế đó là một mưu mô làm tái sinh giữa thời hiện đại cái thái độ khinh thị của Trung Quốc đối với các dân tộc ngoại-Hán [non-Chinese] mà họ cho là ‘bọn man rợ’ không đáng được tôn trọng và không có nhân phẩm của những dân tộc.”

Nói tóm lại, các đế chế và vương quốc cổ đại không bao giờ thực thi quyền chủ quyền. “Vấn đề lịch sử” là rất phức tạp và thách thức mọi lý giải dễ dãi. Nếu đòi hỏi chủ quyền dựa vào lịch sử có giá trị, thì Mông Cổ có thể giành toàn bộ châu Á chỉ vì quân Mông đã có thời chinh phục các nước của châu lục này. Tuyệt đối không có một cơ sở lịch sử nào để hậu thuẫn cho cả hai đòi hỏi chủ quyền bằng những đường đứt đoạn [mà Quốc Dân Đảng và Cộng sản Trung Quốc đưa ra], nhất là khi xét rằng lãnh thổ các đế chế Trung Hoa không bao giờ được đặt mốc giới rõ ràng như trường hợp các quốc gia-dân tộc, mà chúng chỉ là những vùng ảnh hưởng, càng xa trung tâm văn minh thì Thiên triều càng mất dần quyền lực, mờ nhạt dần cho đến chu vi của các giống rợ bên ngoài [alien barbarians]. Đây là lập trường mà Trung Quốc đương đại đã chấp nhận kể từ những năm 1960, trong khi đàm phán về biên giới trên bộ với nhiều nước láng giềng. Nhưng đây không phải là lập trường mà Trung Quốc chấp nhận ngày nay trong các cuộc xung đột bằng bản đồ, bằng ngoại giao, và bằng quân sự ở cường độ thấp để xác định đường biên giới trên biển của mình.

Việc liên tục giải thích lại lịch sử để đẩy mạnh các đòi hỏi chủ quyền chính trị, lãnh thổ, và lãnh hải hiện nay của Trung Quốc, kết hợp với khả năng của giới lãnh đạo Cộng sản Trung Quốc trong việc phát động và dập tắt “các cuộc biểu tình yêu nước tự phát” như mở và đóng một vòi nước vào những thời điểm căng thẳng với Mỹ, Nhật Bản, Nam Hàn, Ấn Độ, Việt Nam, và Philippines, khiến Bắc Kinh khó có thể trấn an các nước láng giềng rằng “cuộc trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc là hoàn toàn hoà hoãn. Chấp nhận phiên bản lịch sử của Trung Quốc có nghĩa là bác bỏ lịch sử của các nước khác và ý niệm bình đẳng giữa các quốc gia-dân tộc có chủ quyền. Vì có đến sáu quốc gia đòi hỏi chủ quyền trên các đảo san hô, các đảo, các tảng đá, và các trữ lượng dầu hỏa trong Biển Đông, những tranh chấp về quần đảo Trường Sa, theo đúng nghĩa, là những tranh chấp đa phương đòi hỏi phải có trọng tài quốc tế. Nhưng Bắc Kinh cứ khăng khăng theo đuổi đường lối song phương để giải quyết tranh chấp chỉ vì tin tưởng rằng Bắc Kinh có thể thành công nhờ ưu thế tương đối của mình và nhờ sự chia rẽ trong khối ASEAN. Đòi hỏi “chủ quyền không thể tranh cãi của Trung Quốc trên Biển Đông”, một đòi hỏi mới phát sinh vào những năm cuối của thập niên 1940, chứ không phải trong lịch sử cổ đại, đang đặt ra một thách thức đối với tất cả các quốc gia trên biển.

M. M.

Mohan Malik là Giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á - Thái Bình Dương, Honolulu. Đây là quan điểm cá nhân của tác giả và không phản ánh quan điểm của Trung tâm châu Á - Thái Bình Dương. Một phiên bản ra sớm hơn và ngắn hơn của bài bày đã xuất hiện trên World Affairs, số tháng Năm/tháng Sáu 2013. Tác giả đặc biệt cảm ơn Carleton Cramer, Carlyle Thayer, Justin Nankivell, Denny Roy và Barney Moreland về những bình luận và đề nghị vô giá.

Nguồn: Bauxite Việt Nam