có một thời bầu khí quyển mịt mù

khói xe khói thuốc lá khói hỏa châu

con chim hồng vật vã đập cánh từng chập

mất điểm mốc mất định vị

ngã sấp mặt trên sân thượng

sáng ngày tỉnh ra tất cả đêm qua là ảo giác

kể cả lũ bạn quay quần trầm ngâm

bên ly cafe cận giờ giới nghiêm

2.

nằm trên bãi cát dọc theo xa lộ

dưới ánh đèn hiu hắt trải dài mút mắt

khoanh tay dựa vào bóng mình 

nghe sóng xô từng lớp rào rạc đêm dài

một thuở nhắm mắt nhảy qua đường ray

lênh đênh trong hơi thở

nhẹ nhõm trên đường bay

và đáp sấp mặt trên bãi rong biển tanh nồng

đừng giận anh em hỡi mưa trời còn thương anh.  

Tiếng ngỗng ngang mái nhà  

Ngập ngừng bên hiên hoa cúc nở  

A mùa thu gõ cửa.  

Bàn chân lạnh trong chăn  

Buổi sáng co mình ngoài cửa sổ  

Mùi trà xanh trong bếp.  

Con sóc ngậm hạt dẻ  

Nhẩy qua những cành phong chớm đỏ  

Đánh rơi một mảnh Thu.  

Buổi sáng thổi xôi đậu  

Màu xôi vàng như màu hoa cau  

Ngửi được mùa Thu tới.  

Rượu mận ủ năm ngoái  

Bây giờ đã lên men ngất ngây  

Rót ra mời mùa Thu.  

Giọt sương buổi sáng rơi  

Trên chiếc lá phong vừa chớm đỏ  

Như một vệt son môi.  

Những lá sen mùa Hạ  

Rủ nhau nằm úp mặt trong bùn  

Ếch nghiêng đầu gọi Thu.  

Cái dốc sau nhà tôi  

Nai vào tìm ăn dâu mùa Thu  

Có phải nai năm ngoái.  

Trên con đường cũ này  

Tôi đi tìm người bạn năm đó  

Chỉ tìm được mùa Thu.  

Cây Mộc Liên nhà tôi  

Bắt đầu thi nhau rụng lá Hè  

Tôi vuốt Thu trong tóc.  

Sương mùa Thu lạ lắm  

Trông xa đẹp như hạt ngọc trai  

Không phải đâu, hạt lệ.  

Tôi với người yêu đi  

Dưới những hàng cây mới chớm đỏ  

Trái tim chín từ hôm qua.  

Bài thơ "Trường Sa Hành" của Tô Thùy Yên rất đặc sắc. Tác giả đã thi hóa thật tài tình một tạo vật thiên nhiên, thi hóa một quần đảo hoang vu bằng những từ ngữ sáng tạo tân kỳ độc đáo. Thi-hóa rộng nghĩa hơn thơ-mộng-hóa. Thơ mộng hóa chỉ là một khía cạnh của thi hóa: khía cạnh làm đẹp, hoặc làm huyền ảo lãng mạn. Còn thi hóa có thể còn thêm khía cạnh thần bí, siêu hình. Nhưng thần bí siêu hình hơi nghiêng về khuynh hướng tôn giáo, nên thiết nghĩ dùng từ ngữ hoang-vu-hóa xác đáng hơn với chủ đích của tác giả là làm tăng thêm vẻ quạnh hiu của thiên nhiên. Tức là tác giả muốn hoang vu hóa một quần đảo vốn đã quạnh hiu. Vốn quạnh hiu, vì hầu như từ tiền bán-thế-kỷ 20 trở về trước, người ta đã lãng quên nó ngoài Biển Đông. Lúc bấy giờ chắc chưa có thăm dò trữ lượng dầu chất chứa dưới đáy biển sâu của vùng quần đảo này.

Hoang vu hoá một tạo vật vốn đã hoang vu, vậy coi như vô tình tác giả ngược dòng với thời thế đang có cuộc tranh chấp chủ quyền của vùng đảo Trường Sa. Các nước Việt Nam, Mã Lai, Phi Luật Tân, Brunei, Trung Quốc, Đài Loan… đang tranh chấp để trong tương lai xóa bỏ hoang vu của nó bằng những căn cứ hải quân, phi trường, giàn khoan dầu, cơ xưởng chế biến. Ngược lại, hoang vu hóa chính là đưa tạo vật trở về thiên nhiên nguyên thủy, hoặc làm cho nó càng thêm hiu quạnh:

Mùa hè nhớ tới phượng từng ép phẳng thời học trò 

bên cửa sổ đơn sơ chú mèo hong nắng cũng như tôi ngồi lặng thinh

có phải chúng ta đang bị cầm tù giữa bảng chữ cái

ở hai đầu thái cực cuộc sống tôi muốn rời nơi đây ra với chú mèo

đôi mắt chú suốt trong vô thức 

những bông màu đỏ nhắc ngày tháng ra đi

tôi tìm lại cuốn vở cũ chỉ thấy nét mực khô

cánh máu rơi rơi điệp trùng

thử ép mình lên trang sách cuộc đời để trăm năm sau gặp lại

dẫu hy vọng như chú mèo con hong nắng trước sân trường cô độc 

rơi. 

8/5/2019

HOÀI NIỆM 

Nắng táo thơm vừa chín làm anh say

bóng  nghiêng chiều bảng lảng in xuống rặng trâm bầu - mái tóc buông 

mưa quấn quýt làm cánh chim bay lạc  

anh uống từng ngụm mây 

dải đăng ten 

viền cuối chân trời  

đôi sao nét mi cong mọc sớm đắm mình trong biển nước mênh mang

thanh thanh 

hai cánh tay bọc lấy yêu thương

anh là đứa bé sinh ra trên đảo san hô thơm dòng sữa biển

chạm vào mũi thuyền ấm mềm thân thuộc vầng trán nước mênh mang 

bãi cát mịn phô bày trang sách từng chương hoài niệm

lời của chữ hay tiếng tự do đang reo

anh đọc khi mùa mưa về.

Pavlo Vyshebaba đến từ Kramatorsk. Trước năm 2014, Pavlo di chuyển đến Kyiv và trong những năm này, anh đã tình nguyện nhập ngũ. Đồng thời, anh là một nhà hoạt động vì môi trường và phản đối việc sản xuất lông thú tự nhiên. Vào ngày thứ hai của cuộc xâm lược toàn diện, Pavlo đưa gia đình đến nơi an toàn. Hiện anh đang ở Slobozhanshchyna, giáp với Donbass vùng quê của anh, nơi mà anh đang bảo vệ vùng đất của mình bằng vũ khí trong tay. Ngoài ra, vào tháng 4, ban nhạc “Một hành tinh” của Pavlo đã phát hành một album “My War”. Trong đó, anh cố gắng kể về cảm xúc của chính mình và truyền tải nỗi đau của người dân ở các vùng bị chiếm đóng và ở hậu phương. Anh gọi tất cả những biến cố này là một thảm họa, đồng thời là một kỳ công vĩ đại của dân tộc Ukraine.

Chúc mọi người bình an. Chúng ta chắc chắn sẽ giành chiến thắng! 

Bản dịch của Đặng Vũ Vương

Tới khi tất cả súng liên thanh im tiếng

Và kết cuộc ta sẽ nghe được mùa xuân

Hai đứa mình sẽ yêu nhau như kẻ chết khát

để tự gột sạch chiến tranh

ta sẽ đánh tan mùi khốn kiếp của nó

trong mồ hôi mặn muối của đôi ta

qua những nốt ruồi của em, bản đồ của những tinh tú

anh sẽ ngắm kỹ em toàn diện như lúc Chúa tạo em

và đến khi các đại bác đã nguội tanh

sẽ thật ấm nóng biết bao trong giường ngủ

anh sẽ hôn em đến gần như cắn

để xóa đi sự kinh hãi trong trí anh

để những lời rên rỉ của em đuổi đi sự im lặng

Trước một giấc ngủ vì mệt nhoài

anh sẽ ghì ôm em bất tận

và buổi sáng anh sẽ lại yêu em

và nếu định mệnh tha cứu chúng ta

và nếu chúng ta sống sót được cái mùa xuân độc ác này

hai đứa mình sẽ yêu nhau như kẻ chết khát

để tự gột sạch chiến tranh.

ĐVV