Hiển thị các bài đăng có nhãn Thế Quân. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Thế Quân. Hiển thị tất cả bài đăng
Thứ Bảy, 19 tháng 11, 2016
Thế Quân: Bob Dylan và những chuyện chung quanh giải Nobel văn chương 2016
Đến giờ, người ta vẫn không cho biết lý do tại sao Bob Dylan giữ im lặng rất lâu trước việc ông được tặng giải Nobel văn chương khiến cho Hàn Lâm Viện Thụy Điển bực tức, phê bình ông là “kiêu ngạo” và “bất lịch sự”. Sự im lặng khó hiểu này đồng thời cũng khiến cho tờ New York Times nhảy vào cuộc. Trong bài viết mang tựa đề “Ý nghĩa của việc im lặng của Bob Dylan” (The Meaning of Bob Dylan’s Silence),[1]Adam Kirsch cho rằng có vẻ như Dylan muốn theo bước chân của Sartre khi triết gia này từ khước nhận giải Nobel năm 1964. Sartre khẳng định, nhà văn phải từ chối cho phép mình biến thành một tượng đài (institution), ngay cả khi điều này diễn ra trong những trường hợp đáng vinh dự nhất. Trở thành một người đoạt giải Nobel, có nghĩa là cho phép “người ta” định nghĩa mình là ai, là trở thành một sự vật và một khuôn mặt công cộng hơn là một cá nhân tự do. Cùng một ý, Dylan đã từng tuyên bố rằng ông “không còn muốn viết cho người ta nữa” mà chỉ muốn “viết từ thôi thúc bên trong tôi.” (write from inside me). Đi xa hơn cả Sartre, nếu tiếp tục im lặng như một sự khước từ, Dylan chứng tỏ rằng ông là một người thực sự tự do, về triết lý cũng như về mặt nghệ thuật, theo Adam Kirsch.
Thứ Bảy, 5 tháng 3, 2016
Thế Quân - Một người mê sách: kẻ cứu tinh của một nền văn học
Trên thế giới, chắc hiếm có người nào mê sách như Gene Smith. Và nhờ mê sách mà vô tình ông cứu vớt một nền văn học. Bởi thế mà ký giả Barbara Stewart của New York Times đã không ngần ngại gọi ông già Smith là "a savior of Tibet's literature" - người cứu tinh của cả một nền văn học đang bị lâm nguy: văn học Tây Tạng.
Có thể nói,
ông Smith đang sở hữu cả một kho tàng văn chương Tây Tạng lớn lao mà ông sưu
tập được từ năm 37 năm nay. Theo ước
tính, ông hiện có khoảng 12 ngàn tác phẩm văn chương Phật Giáo và văn chương
chịu ảnh hưởng Phật Giáo của Tây Tạng. Những học giả Mỹ đánh giá công trình sưu
tập văn chương của ông là công trình to lớn nhất ở phương Tây và có thể to lớn
nhất trên thế giới. Nhiều trường đại học thương thuyết với Smith để mua toàn bộ
hay một phần bộ sưu tập của ông với cái giá đặc biệt, nhưng ông cương quyết từ
chối. Không phải vì ông ích kỷ, nhưng ông có một dự tính khác. Thay vào đó, ông
muốn chia sẻ toàn bộ công trình của ông với tất cả những ai quan tâm đến kho
tàng văn chương Tây Tạng, bằng cách scan hàng trăm triệu trang sách vào máy vi
tính và đưa toàn bộ lên một Website đặc biệt (tbrc.org) để mọi người có thể sử
dụng miễn phí. Công việc này sẽ do một tổ chức bất vụ lợi mà ông sáng lập tên
là "Tibetan Buddhist Resource Center" đảm trách và dự trù sẽ hoàn tất
trong vòng 5 năm.
Chủ Nhật, 5 tháng 1, 2014
Thế Quân - Một người mê sách: kẻ cứu tinh của một nền văn học
Thế Quân -
Trên thế giới, chắc hiếm có người nào mê sách như Gene
Smith. Và nhờ mê sách mà vô tình ông cứu vớt một nền văn học. Bởi thế mà ký giả
Barbara Stewart của New York Times đã không ngần ngại gọi ông già Smith là
"a savior of Tibet's literature" - người cứu tinh
của cả một nền văn học đang bị lâm nguy: văn học Tây Tạng.
Có thể nói, ông Smith đang sở hữu cả một
kho tàng văn chương Tây Tạng lớn lao mà ông sưu tập được từ năm 37 năm nay. Theo ước tính, ông hiện có
khoảng 12 ngàn tác phẩm văn chương Phật Giáo và văn chương chịu ảnh hưởng Phật
Giáo của Tây Tạng. Những học giả Mỹ đánh giá công trình sưu tập văn chương của
ông là công trình to lớn nhất ở phương Tây và có thể to lớn nhất trên thế giới.
Nhiều trường đại học thương thuyết với Smith để mua toàn bộ hay một phần bộ sưu
tập của ông với cái giá đặc biệt, nhưng ông cương quyết từ chối. Không phải vì
ông ích kỷ, nhưng ông có một dự tính khác. Thay vào đó, ông muốn chia sẻ toàn
bộ công trình của ông với tất cả những ai quan tâm đến kho tàng văn chương Tây
Tạng, bằng cách scan hàng trăm triệu
trang sách vào máy vi tính và đưa toàn bộ lên một Website đặc biệt (tbrc.org) để mọi người có thể sử dụng
miễn phí. Công việc này sẽ do một tổ chức bất vụ lợi mà ông sáng lập tên là
"Tibetan Buddhist Resource Center" đảm trách và dự trù sẽ hoàn tất
trong vòng 5 năm.
Gene Smith năm nay 65 tuổi, độc thân,
sinh trưởng trong một gia đình theo giáo phái Mormon (một giáo phái do Joseph
Smith sáng lập ở Hoa Kỳ vào năm 1820, thờ Chúa Jesus và dựa vào thánh kinh,
nhưng có những cách giải thích riêng về thánh kinh và về thượng đế), nhưng cải
đạo sang Phật Giáo. Ông dành cả cuộc đời, tiền bạc và năng lực vào công trình
sưu tập sách độc đáo này. Vì thế, ngay cả việc mua một căn nhà để làm chỗ dưỡng
già ông cũng chẳng để tâm. Ông cho biết "Tôi không có con cái gì. Do đó,
tôi khỏi phải lo lắng dành dụm để gửi chúng vào đại học. Tiền tôi kiếm được,
tất cả đều nằm hết trong sách". Lý do đưa ông đến việc nghiên cứu văn chương
Tây Tạng cũng khá lạ. Số là hồi chiến tranh Việt Nam, ông là một sinh viên phản
chiến tại đại học Washington. Nhưng thay vì chọn cách xuống đường biểu tình,
ông xoay sở để được hoãn dịch bằng cách ghi danh tình nguyện học một trong
những ngôn ngữ khó học như tiếng Mông Cổ hay Thổ Nhĩ Kỳ, và sau này khi có một vị Lạt ma Tây Tạng
sang, thì ông chọn học tiếng Tây Tạng. "Tôi tìm cách làm bất cứ điều gì
giúp tôi khỏi phải đi phục vụ ở Việt Nam. Hơn hết thảy mọi thứ, tôi muốn đứng
ngoài cuộc chiến". Smith học triết lý và quan điểm về thế giới của Phật
Giáo Tây Tạng với lạt ma Deshung. Theo ông, Deshung "là một người duy lý
nhất mà tôi gặp trong đời. Tôi học được từ ông rằng 'Chân lý chỉ đúng bên trong
hệ thống của nó' (Truth is true only within its system)". Lạt ma Deshung
là một người mê sách. Và nỗi đam mê ấy truyền sang Smith khiến ông trở thành
một người mê sách luôn.
Sau 5 năm theo học tiếng Tây tạng, theo lời khuyên của
vị lạt ma, Smith du hành qua Ấn Độ nhiều lần để sưu tập sách. Như ta biết, văn
minh Tây Tạng là một nền văn minh ẩn dấu. Cho đến sau khi Trung Quốc xâm chiếm
Tây Tạng, thế giới không mấy ai biết đến nền văn minh đặc biệt này. Bởi thế
trên thế giới, không đâu có các tác phẩm của Tây Tạng, kể cả ở những thư viện
lớn nhất. Elliot Sperling, giáo sư dạy
về văn minh Tây Tạng tại đại học Indiana, nói "Tây Tạng là một thế giới
văn chương mênh mông và tự lập (self-contained). Những người Tây Tạng hết sức
kính trọng tất cả những gì viết ra thành chữ. Đó là một nền văn minh viết-đọc
(literate civilization) có lịch sử cả 1000 năm và sản xuất một khối lượng đồ sộ
những tác phẩm văn chương".
Thế là Smith trở thành nhà chuyên môn đầu tiên mang
văn minh Tây Tạng đến với thế giới phương Tây. Donald Lopez, chủ tịch phân khoa
Ngôn Ngữ và Văn Hóa Á Châu tại đại học Michigan, cho biết "Smith là nhà
chuyên môn về Tây Tạng đầu tiên. Ông ấy đã đưa môn nghiên cứu về văn hóa Tây
Tạng thành sự thực". Những sách mà ông tìm được và xuất bản xuyên qua Thư
Viện Quốc Hội Hoa Ky, rốt cuộc đã trở thành nền tảng cho những nghiên cứu về
Tây Tạng ở Hoa Kỳ. Trong việc xuất bản đó, ông thường mua lại những bản sao
những tác phẩm Tây Tạng cổ và phân phối cho các trường đại học và các thư viện.
Nhưng để có được những tác phẩm như thế không phải là
việc dễ dàng.
Trước hết, ở Tây Tạng, người ta không biết in sách.
Sách toàn được hoàn thành bằng cách chép tay hoặc khắc trên các bản gỗ và lưu
giữ trong các tu viện (vốn là những trung tâm học tập) hoặc trong nhà riêng. Đã
thế, mỗi một trong 4 tông phái Phật Giáo Tây Tạng lại có một nền văn chương
riêng biệt. Chẳng có ai đã từng làm một bản phân loại hay một bản danh sách đầy
đủ sách của các tông phái. Sau khi Trung Quốc xâm lăng, sách lại bị phân tán
khắp nơi, chẳng biết tác phẩm nào còn tác phẩm nào mất.
Thứ đến, các tác phẩm văn chương Tây Tạng thường là do
những người tỵ nạn Tây Tạng chịu đựng bao nhiêu khổ ải, vượt những ngọn núi cao
trong dãy Hy Mã Lạp Sơn mang sang Ấn Độ hoặc các xứ khác. Tìm hỏi cho ra người
có mang sách đã là một việc khó. Lại phải biết sách nào hiếm quý và quan trọng
hơn cả trong mỗi tông phái chính, nghĩa là phải có một kiến thức sâu rộng về
văn chương Tây Tạng và đòi hỏi một công trình nghiên cứu kỹ lưỡng. Nếu không
thế, thì người ta sẽ chỉ sưu tập được những cuốn sách bình thường và tầm thường
mà thôi, ông Smith cho biết.
Để khắc phục những khó khăn nói trên, Smith phải toàn
tâm toàn ý làm việc liên tục, tìm đến những vị lạt ma lưu vong và nhiều lần cầu
cứu đến cả đức Đạt Lai Lạt Ma để tham khảo ý kiến về những tác phẩm có giá trị,
đồng thời gửi những nhà chuyên môn đến các nơi xa xôi trong xứ Ấn Độ cũng như
Nepal để săn lùng cho kỳ được sách. Derek Kolleeny, một dịch giả Tạng ngữ và là
thành viên trong ban điều hành "Tibetan Buddhist Resource Center" cho
biết "Trong quá trình làm việc như thế, kiến thức về văn học của ông Smith
trở nên mênh mông, phi thường". Rốt cuộc, ông trở thành giám đốc lưu động
của văn phòng thư viện đặt ở New Delhi và sau này đặt ở cả Indonisia và Cairo.
Nhà ông ở tại New Delhi trở thành nơi dừng chân bắt buộc của nhiều sinh viên
trên thế giới bị lôi cuốn bởi nỗi đam mê nghiên cứu về văn chương Tây Tạng.
Hiện nay, ông đã nghỉ hưu và dự định chuyển chỗ ở về
thành phố New York, nơi mà một cơ quan văn hóa tên là "Rubin Cultural
Trust" hứa cung cấp cho ông những địa điểm mở văn phòng. Phải có đủ chỗ để
chứa thêm một số sách hiện đang tồn trữ và hàng trăm cuốn sách mới khác vừa
được tìm thấy thời gian gần đây - những cuốn mà từ lâu người ta tưởng là đã bị
phá hủy, ông cho biết như thế.
Bảo Jene Smith là người cứu tinh của cả một nền văn
học, quả không có gì quá đáng!
Thế Quân
Chủ Nhật, 27 tháng 11, 2011
Cuối cùng, Alexandre Dumas đã vào điện Panthéon
Thế Quân
Alexandre Dumas
"Thưa ông Alexandre Dumas,
Cùng với ông, là tuổi thơ, là những giờ say sưa âm thầm đọc, là sự xúc động, nỗi đam mê, là cuộc phiêu lưu, là niềm vinh dự đi vào điện Panthéon.
Thứ Bảy, 12 tháng 11, 2011
Sự kiện văn học: Cái chết của Saint-Exupéry
Thế Quân
Saint Exupéry
Sáu mươi năm sau chuyến bay bi thảm đã mang Antoine de Saint-Exupéry, nhà văn được yêu mến nhất nước Pháp, vào cõi vĩnh hằng, hôm 7/4/2004, chính phủ Pháp đã chính thức thừa nhận rằng họ đã xác định được xác chiếc máy bay mà ông lái vào một ngày định mệnh: 31/7/1944. Lúc đó, nhà văn 43 tuổi.
Thứ Bảy, 29 tháng 10, 2011
Sự kiện văn học: Văn học chiến tranh đang ở đâu?
Thế Quân
Trong đời sống hiện nay, hàng ngày chúng ta sống trong tình trạng ngập lụt thông tin, kể cả các thông tin về chiến tranh, từ Internet, từ truyền hình, truyền thanh và từ báo chí đủ loại. Chúng ta nghe ý kiến, bình luận, phát biểu của phe bênh cũng như phe chống chiến tranh cùng với bao nhiều thứ suy đoán này nọ về nguyên nhân, hậu quả của nó. Chúng ta nhìn, nghe những buổi họp báo tại tòa Bạch Ốc, chứng kiến những cuộc biểu tình trên đường phố chống hoặc ủng hộ chiến tranh; chúng ta nghe các ứng cử viên, các cựu viên chức chính phủ tố cáo này nọ chính sách của Tòa Bạch Ốc, vân vân và vân vân. Tóm lại, không thiếu những thông tin nóng sốt về chiến tranh.
Thứ Bảy, 22 tháng 10, 2011
Sự kiện văn học: "Poetry Magazine",một tạp chí chuyên về thơ của Hoa Kỳ
Poetry magazine là tạp chí đầu tiên in những tác phẩm quan trọng nhất của các nhà thơ T.S. Eliot, Erza Pound, Marianne Moore, Wallace Stevens, H.D., William Carlos Williams, Carl Sandburg, Robert Frost - những bài thơ đã mở ra một cánh cửa mới đi vào kỷ nguyên văn chương hiện đại Hoa Kỳ. Tạp chí do "Modern Poetry Association" ở Chicago chủ trương, ra đời vào ngày 23/9/1912. Chủ bút đầu tiên là bà Harriet Monroe, một cây bút phê bình nghệ thuật của tờ "The Chicago Tribune" và là một nhà thơ đầy tham vọng vào đầu thế kỷ thứ 20. Bà đảm nhiệm vai trò chủ bút liên tục trong suốt 24 năm liền. Với một quan niệm cởi mở về văn chương, ngay từ đầu, bà xác định chính sách của tờ tạp chí là "open door" (mở cửa): in những bài thơ hay nhất được sáng tác, bất kể chúng thuộc thể loại, xu hướng hay trường phái thẩm mỹ nào. Thoạt tiên, bà dự tính phát hành số ra mắt vào tháng 1/1913. Nhưng trong khi đang đi thuyền trên sông ở tiểu bang Wisconsin, nghe tin một nhóm nhà thơ ở Boston muốn tranh tiên định xuất bản một tạp chí thơ cạnh tranh, bà liền bỏ ngang chuyến đi, ghé vào bờ và quyết định cho in ngay 1000 ấn bản. Chỉ trong vòng hai tuần lễ, tất cả đều bán sạch. Đó là những ấn bản đầu tiên của một tạp chí chuyên về thơ xuất bản trong những nước nói tiếng Anh.
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)