Chernobyl là một thảm họa ghê gớm của Liên Xô và nhân loại, nhưng quan trọng hơn, thảm họa ấy là cơ hội làm phơi ra cái cố tật lưu cữu của cơ chế cộng sản, nó từng ăn sâu vào não trạng và phá hoại tính người, làm biến chất đối với tầng lớp quyền chức trong cơ chế ấy. Đó là căn bệnh nói dối trắng trợn, coi rẻ tính mạng dân chúng và lừa mị thế giới được đến chừng nào hay chừng đó. Khi hậu quả của ngọn lửa phóng xạ Chernobyl đang bùng lên khủng khiếp, nhiều đám mây phóng xạ bay sang Tây Âu che kín bầu trời châu Âu làm mức độ phóng xạ trong không khí tăng lên hàng trăm lần, và các máy đo hiện đại của phương Tây đều đã có chỉ báo báo động khẩn cấp, thì những kẻ độc tài ở điện Kremlin, dưới áp lực của quân đội và của thói quen bưng bít đến cùng mọi sự thật, vẫn một mực… im hơi lặng tiếng.

Và người đứng đầu cơ quan tình báo KGB thuở đó, ông Viktor Chebrikov liền nghĩ ngay ra được một cách “đối phó lợi hại” là rêu rao lên rằng “có một âm mưu bêu xấu Cộng hòa Liên bang Xô Viết”, rằng phải sử dụng các biện pháp nhằm “kiểm soát hành vi của các nhà ngoại giao và phóng viên nước ngoài, hạn chế cơ hội thu thập thông tin của họ về Chernobyl” và “phá vỡ việc họ dùng chúng để đẩy mạnh một chiến dịch chống Xô Viết tại phương Tây”.

Than ôi, Liên Xô đã sụp đổ lâu rồi, nhưng cứ so sánh mà xem miệng lưỡi những kẻ chết tiệt còn sót lại trong đám đồ đệ Staline, Maotsétung khu trú trên một vài vùng của trái đất hiện nay, cái cách lên giọng đổ vấy mọi chuyện cho “bọn thù địch nước ngoài âm mưu phá hoại Nhà nước XHCN” có phải vẫn là ngón sở trường bất di bất dịch làm nên phong cách đặc thù của một típ người nó không phải là con người theo nghĩa bình thường, nói cách khác nó khu biệt với tính nhân loại – bao gồm tình thương, lương tri, đạo lý làm người, nỗi hổ thẹn khi phẩm chất người bị hạ thấp – của loài người nói chung hay không?

Và nói như tục ngữ Việt Nam thì rõ thật “cà cuống chết đến đít vẫn còn cay”.

Nguyễn Huệ Chi