Hiển thị các bài đăng có nhãn Song Chi. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Song Chi. Hiển thị tất cả bài đăng

Thứ Ba, 28 tháng 3, 2023

Song Chi: Y Pher Hdruê-câu chuyện của một người Êđê dám lên tiếng đấu tranh

Y Pher Hdruê
(chụp ở Thái Lan, tháng 3.2023)
Y Pher Hdruê sinh năm 1979, người dân tộc Êđê.

Y Pher sinh ra ở buôn Êa khit, xã Êa Bhôk, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk. Buôn Êa khit có khoảng 5000 người Êđê sinh sống chủ yếu bằng nghề nông.

Bố mẹ Y Pher có 8 người con-4 trai, 4 gái. Y Pher là người con thứ 3. Gia đình thuộc loại không đến nỗi quá nghèo khó, trước đây từng có đất riêng nhưng sau này đã bị nhà nước tịch thu. Từ giai đoạn 1993-1996 nhà nước cưỡng chế thu hồi khoảng 10 hec đất ở Buôn Chuê, xã Băng Adrên, huyện Krông Ana, Đắk Lắk của 30 hộ gia đình, trong đó có gia đình Y Pher Hdrue.

Thứ Sáu, 17 tháng 3, 2023

Song Chi: Chỉ vì niềm tin tôn giáo mà phải bỏ làng, bỏ xứ ra đi

Hình chị Lầu Y Tòng, chụp ở Bangkok, Thái Lan. Tháng 3/2023

Chỉ vì niềm tin tôn giáo mà bị ép phải ly dị, bị đuổi khỏi bản làng, bị đe dọa sẽ bị bắt, ở tù? Có lẽ đây chỉ là câu chuyện của thời kỳ mông muội nào đó, chứ không thể là câu chuyện ở đầu thế kỷ XXI này? Vậy mà đó lại là câu chuyện có thật, xảy ra ở nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, và đáng nói hơn, đây không phải là một câu chuyện hiếm hoi gì…

***

Lầu Y Tòng sinh năm 1987, là người dân tộc Hmong. Gia đình chị sống ở bản Trường Sơn, xã Nậm Cán, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An. Xã Nậm Cán có chừng 500 hộ gia đình, hầu hết là người Hmong.

Mẹ Lầu Y Tòng làm rẫy, còn bố làm y tá xã. Cha mẹ chị có tất cả 9 người con–2 trai, 7 gái. Chỉ có ba người học nhiều nhất là người anh trai thứ hai – học xong lớp 12, làm cán bộ xã, người em út và kế út. Bản thân Lầu Y Tòng đi học hết lớp 8 thì nghỉ, vì vậy tiếng Kinh chị sử dụng không được rành rẽ lắm.

Thứ Ba, 7 tháng 3, 2023

Song Chi: Chuyện nhân sự ở cấp “Tứ trụ” và thái độ của người dân

 4 khuôn mặt “Tứ Trụ” hiện tại của đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam

Từ trái qua phải: “Tứ Trụ” của đảng CSVN: Chủ tịch Quốc Hội Vương Đình Huệ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Tân Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng. Nguồn: Cổng Thông tin điện tử Tỉnh Lào Cai.

Trong 4 nhân vật đang nắm giữ những vị trí cao nhất của đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam hiện nay, mà người dân vẫn thường gọi một cách nôm na là “Tứ trụ”, thì ba ông đều học hành từ các nước Xã hội Chủ nghĩa cũ: ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng học ở Liên Xô, ông Thủ tướng Phạm Minh Chính từng học ở Romania, ông Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ học ở Slovakia, chỉ có ông Tân Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng là học trong nước.

Ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng xuất thân là dân học Văn, có bằng Cử nhân Ngữ văn, nhưng sau đó đi theo chuyên ngành Sử và Lý luận Mác Lê, bảo vệ luận án Phó Tiến sĩ tại Liên Xô, được phong Giáo sư chuyên ngành Xây dựng Đảng, mở miệng ra nếu không làm…thơ thì nói chuyện lý luận Mác Lênin. Vì vậy làm Tổng Bí thư đảng Cộng sản là phải, vì ngoài việc quan tâm bảo vệ đảng thì ông Trọng không biết bất cứ lĩnh vực nào khác.


Thứ Ba, 7 tháng 2, 2023

Song Chi: Một cuộc đời quá đỗi bất hạnh và nỗi khao khát gặp lại con dù chỉ một lần…

Bà Thạch Thị Phay

Người phụ nữ có khuôn mặt chất phác, tiếng Việt nói không giỏi, tiếng Khơ Me có đỡ hơn nhưng cũng không diễn đạt được tốt. Bà kể lại câu chuyện cuộc đời mình, một cuộc đời quá đỗi bất hạnh, nhục nhằn, nhưng với một giọng bình thản, như kể chuyện đời của ai khác. Không có một giọt nước mắt. Nhưng chính vì thế mà người nghe càng thêm đau xót...

Nếu tính từ ngày bà bị công an bắt giam lần đầu tiên năm 1985 cho tới nay là 37 năm, còn nếu tính từ khi bà bỏ trốn sang Campuchia năm 2000 là 32 năm, với bao nhiêu cay đắng, mà nguyên nhân chỉ bởi vì đâu?

Chỉ vì niềm tin tôn giáo, vì bà theo đạo Tin Lành, tin Chúa và không muốn bỏ đạo, bỏ Chúa. Cụ thể hơn là Tin Lành Đấng Christ (đạo Tin Lành ở Việt Nam có khoảng 60, 70 nhóm/hệ phái khác nhau, nhưng nhà nước cộng sản chỉ cho phép Hội thánh Tin Lành Việt Nam (Miền Bắc), Hội thánh Tin Lành Việt Nam (Miền Nam) đã nằm trong sự kiểm soát, khống chế của đảng và nhà nước, là được phép hoạt động, còn các hội thánh, hệ phái khác đều không được công nhận và bị đàn áp). Có điều gì vô lý đến vậy mà lại là chuyện có thật….
***

Thứ Ba, 31 tháng 1, 2023

Song Chi: Đưa tình trạng đàn áp tôn giáo tại Việt Nam đến với Hội nghị Thượng đỉnh Tự do Tôn giáo Quốc Tế 2023

Hội nghị Thượng đỉnh Tự do Tôn giáo Quốc Tế (International Religious Freedom Summit, viết tắt IRF) 2023 được tổ chức lần thứ 3 tại Washington DC vào ngày 31.1–1.2.2023. Đây là sự kiện hàng đầu thế giới về tự do tôn giáo, bao gồm giới chức đại diện Liên Minh Quốc Tế Tự Do Tôn Giáo hay Niềm Tin (hiện có 45 quốc gia tham gia), đại diện của mang lưới hơn 300 nhà lập pháp cho tự do tôn giáo ở 90 quốc gia, thành phần lãnh đạo của mạng lưới hơn môt nghìn các nhà đấu tranh cho tự do tôn giáo toàn cầu, dại diện cao cấp của trăm tổ chức tôn giáo và tổ chức quần chúng.

Mục đích của Hội nghị, như ghi trên website của IRF “Tạo ra một liên minh mạnh mẽ gồm các tổ chức hoạt động cùng nhau vì mục tiêu tự do tôn giáo trên toàn thế giới. Nâng cao nhận thức cộng đồng và sức mạnh chính trị cho phong trào tự do tôn giáo quốc tế”.

Trong tổng số 1000 tham dự viên, đoàn người Việt xấp xỉ 50 người, có thể nói là một trong những phái đoàn thuộc loại đông nhất, đa dạng nhất, với sự có mặt của nhiều thành viên thuộc các tổ chức tôn giáo lớn cho tới nhiều nhóm tôn giáo độc lập khác nhau, dưới sự tổ chức của BPSOS (Boat People SOS) – một tổ chức xã hội dân sự chuyên hoạt động trong các lĩnh vực nhân quyền. 


Thứ Ba, 17 tháng 1, 2023

Song Chi: Thể chế độc tài tạo ra nhiều “căn bệnh” xã hội

Mô hình thể chế độc tài tạo ra rất nhiều “căn bệnh” xã hội, khiến cho cái xã hội ấy, quốc gia ấy khó mà phát triển lành mạnh được. Những “căn bệnh” thường gặp trong mọi xã hội có một thể chế độc tài là bệnh tham nhũng, dối trá, hèn nhát, thiếu lòng tin vào chính phủ-vào luật pháp-vào con người, là cái Thiện, cái Đẹp, sự tử tế thì ngày càng trở nên hiếm hoi trong khi cái Ác, cái Xấu, sự không tử tế thì tràn lan như cỏ dại và ngày càng trở thành bình thường…

Trong một xã hội như vậy, hầu hết con người sẽ trở nên thờ ơ vô cảm, không quan tâm đến cái Chung, đến vận mệnh của đất nước, dân tộc, không quan tâm đến chính trị--vì nếu quan tâm, bất bình, lên tiếng thì sẽ gặp rắc rối với chính quyền ngay lập tức và phải trả giá đắt! Người dân do đó hầu hết chỉ còn quan tâm tới việc làm thế nào để tồn tại và được yên thân; còn quan chức, chính quyền thì chỉ nghĩ đến quyền lợi của họ, của chế độ, bất chấp quyền lợi, lợi ích đó có mâu thuẫn, có làm hại cho lợi ích của đất nước, dân tộc hay không.


Thứ Ba, 3 tháng 1, 2023

Song Chi: Đem thân đi lao động xứ người, làm như nô lệ, tiền không thấy đâu mà còn đổ nợ

…Một ngày Gấm bị bà chủ đánh, sau đó hai ngày lại bị con gái bà chủ đánh. Tối khuya hôm đó canh lúc cả nhà ngủ hết, Gấm chạy trốn khỏi nhà chủ, chỉ có một bộ quần áo trên người và một cái điện thoại không xài được vì có Sim nhưng không có tiền. Gấm chạy bộ, vừa đi vừa ngoắc xe xin đi nhờ đến chỗ đồn cảnh sát. Cảnh sát hỏi chuyện rồi gọi điện kêu bà chủ của Gấm đến. Nhưng Gấm chỉ ôm đầu khóc, không chịu về. Người chủ này vẫn còn nợ Gấm 4 tháng 20 ngày tiền lương. Khi chạy khỏi nhà chủ Gấm còn bỏ lại cái vali với quần áo, chút tiền dành dụm được, nhưng bà chủ không trả lại. Không có quần áo, Gấm thấy người ta vứt quần áo trong thùng rác, chị lượm vào, không có xà bông, chị giặt tới giặt lui mấy lần rồi đem phơi cho có bộ quần áo mặc…

xxxxx

Huỳnh Thị Gấm sinh năm 1978, quê gốc Long An. Gấm mồ côi cha từ khi mới 7 tháng tuổi. Người mẹ ở vậy nuôi con. Mẹ Gấm đi cấy thuê, gặt lúa mướn, có lúc lại đi mua ve chai, làm đủ việc để có thu nhập. Gấm học đến lớp 7 thì nghỉ học vì nhà không có tiền đóng học phí. Từ đó, Gấm cũng đi làm mướn, cắt lúa, nhổ cỏ, chăn dê chăn bò…ai thuê gì làm nấy.

Năm 2006 Gấm lập gia đình. Người chồng cũng là dân thợ “đụng” – đụng việc gì làm việc đó. Rồi Gấm sinh được một đứa con trai, năm 2007. Nhà vẫn nghèo, ăn bữa nay lo bữa mai.

Thứ Sáu, 16 tháng 12, 2022

Song Chi: Sống trong tình trạng “vô quốc tịch, vô tổ quốc” ngay trên đất nước mình

Câu chuyện của cộng đồng người Hmong theo đạo Tin Lành ở Tây Nguyên

Vô quốc tịch, vô tổ quốc ngay trên đất nước mình? Có bao giờ bạn nghĩ lại có những chuyện như vậy? Ấy vậy mà nó lại xảy ra, với nhiều cộng đồng thuộc các sắc dân bản địa ở nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chỉ vì một lý do: niềm tin tôn giáo, trong đó có cộng đồng người H'mong theo đạo Tin Lành.


Đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam coi sự phát triển của đạo Tin lành trong cộng đồng người H'mong ở vùng núi Tây Bắc là mối đe dọa tiềm ẩn đối với an ninh quốc gia. Chính quyền nhiều tỉnh phía Bắc như Sơn La, Lai Châu, Điện Biên đã có chính sách không khoan nhượng đối với đạo Thiên Chúa và đã áp dụng rất nhiều cách khác nhau để sách nhiễu, đàn áp, buộc người dân phải từ bỏ niềm tin, kể cả đuổi khỏi làng hay bắt bỏ tù. Chính vì vậy, từ nhiều năm trước, hàng chục nghìn người H'mong theo đạo Tin Lành đã đi về phía nam và tái định cư ở khu vực Tây Nguyên với hy vọng thoát khỏi cuộc đàn áp khắc nghiệt.



Thứ Ba, 6 tháng 12, 2022

Song Chi: Nửa đời người sống lưu vong, lang bạt từ Việt Nam cho tới Campuchia, Thái Lan

Cuối cùng thì anh Thạch Soong và gia đình cũng được nhận đi định cư ở Hoa Kỳ, ngày 30.11.2022. Nếu tính từ ngày anh Thạch Soong đến Thái Lan và nộp đơn xin tỵ nạn chính trị vào năm 2004 thì đã 18 năm, còn nếu tính từ năm 1985 anh dẫn vợ con rời bỏ xóm làng, họ hàng, sống một cuộc đời rày đây mai đó, trong tình trạng không giấy tờ tùy thân, để tránh bị nhà nước cộng sản Việt Nam bắt bớ vì đã lên tiếng đòi tự do tôn giáo cho cộng đồng người i Khmer Krom ở huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, thì đã 37 năm rồi…

37 năm, gần nửa cuộc đời, cả gia đình gồm có anh, vợ và 5 người con đã sống một cuộc đời lưu vong, ngoài lề xã hội, luật pháp, dù ở Việt Nam, Campuchia hay Thái Lan…

xxxxx


Thạch Soong, sinh năm 1960, tại ấp Kor Kô, xã Tân Hưng, huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng. Cha mẹ làm nghề nông. Gia đình có 3 anh em, Thạch Soong lớn nhất, dưới là 2 em trai. Nhưng chỉ có một mình Thạch Soong là dính vào “hoạt động chính trị”, phải bỏ xứ ra đi, còn hai người em vẫn sống bình thường ở Việt Nam.


Thứ Ba, 29 tháng 11, 2022

Song Chi: Nhà thơ, nhà phê bình văn học Inrasara và những nỗi niềm ưu tư của người Cham

Sinh ra tại làng ChaklengMỹ Nghiệp, thuộc tỉnh Ninh Thuận, Việt Nam, một trong những làng Cham cổ nhất, Inrasara (Phú Trạm) không chỉ là một nhà thơ, nhà phê bình văn chương nổi tiếng người Việt gốc Cham. Sáng tác của ông luôn là sự tìm tòi kết nối giữa hai dòng ngôn ngữ ViệtCham, giữa việc bảo tồn bản sắc văn hóa cổ Cham và việc cổ suý những cái mới trong văn học nghệ thuật đương đại Việt Nam và thế giới, như Tân hình thức, Hậu hiện đại... 

Nhưng điều đáng nói hơn, ông còn đóng góp rất nhiều trong việc lưu giữ văn học Cham hơn 40 năm nay, qua việc nghiên cứu, sưu tầm, dịch thuật, truyền bá văn học và ngôn ngữ Cham, cũng như luôn đồng hành với những vấn đề của cộng đồng Cham trong lòng xã hội Việt Nam…

(Về tên gọi, theo nhà thơ Inrasara, trước đây dân tộc này được gọi là Chiêm, Chàm, Hời, mãi đến năm 1979, do ngộ nhận rằng “Chàm, Hời” có tính miệt thị, nên được đổi thành Chăm. Gọi CHAM là chuẩn nhất, thứ nhất, Champa lược bớt âm tiết tên cuối thành Cham, thứ hai viết bằng chữ Cham Akhar thrah cũng được thể hiện là CHAM. Trong bài phỏng vấn, chúng tôi chấp nhận cách gọi này).


Nhà thơ, nhà phê bình văn học Inrasara.
Photo: Lê Anh Hoài.
Song Chi: Thưa nhà thơ Inrasara, anh có thể nói về những thách thức của cộng đồng Cham trong việc duy trì, bảo tồn và phát triển ngôn ngữ, văn hóa, bản sắc Cham?


Inrasara: Nói đến Cham, ta cần xác định, đó là Cham nào?

Qua quá trình Nam tiến của Đại Việt, Cham bị tứ tán khắp nơi:

Có thể kể 11 bộ phận:

Cham Hoa, khi Lý Kỳ Tông làm vua Champa cuối thế kỉ X, Cham qua Hải Nam.

Cham Kinh: tù nhân Cham bị đưa ra Bắc và ở lại qua các triều Lý, Trần, Lê…

Cham HroiChàm Cổ: ở Phú Yên, Khánh Hòa, khi Lê Thánh Tông chiếm Đồ Bàn.


Thứ Sáu, 18 tháng 11, 2022

Song Chi : Vết Thương

Hình minh hoạ, Roman Kogomachenko, Pixabay


Chiếc xe hơi chạy trên con đường hẹp, uốn lượn, hai bên là những cánh đồng lúa mì hầu hết đã được gặt xong, đây đó những bó rơm, cỏ khô được cuộn tròn nằm rải rác, những cánh rừng thưa xanh ngắt, những bụi cỏ lau màu tím hồng phất phơ trong gió, những trang trại với hàng chục con cừu, bò, và cả ngựa đang thong dong gặm cỏ, những căn nhà, quán rượu, nhà thờ…hầu hết được xây bằng đá đã xỉn màu vì thời gian, với những cửa sổ bằng kính có khung sơn trắng và kiến trúc đặc thù của vùng Yorkshire. Xe chạy một lúc thì tới vùng thung lũng Yorkshire Dale nổi tiếng về cảnh quan. Những cánh đồng ngút ngàn lên cao, xuống thấp, được chia cắt bởi những bức tường thấp bằng đá, từ xa trông như một bàn cờ có những ô màu lá mạ, màu xanh lá cây sẫm, màu vàng của rơm rạ, màu nâu của đất…và những khối cây to màu xanh sậm. Phía xa xa là những ngọn đồi cao thấp chập chùng, nổi bật trên nền trời trắng xám bồng bềnh mây.

Nếu bình thường, có lẽ Lam sẽ cho xe chạy chậm để thưởng thức quanh cảnh xung quanh. Lam vốn yêu thiên nhiên và những kiến trúc cổ kính vùng Yorkshire. Nơi Lam sống cùng với Mark là một thị trấn nhỏ, “đi dăm phút đã về chốn cũ”, giống như câu hát trong bài “Còn chút gì để nhớ” của cố nhạc sĩ Phạm Duy, phổ từ bài thơ cùng tên của cố thi sĩ Vũ Hữu Định, nói về vẻ đẹp của thành phố nhỏ Pleiku vùng cao nguyên.

Thứ Sáu, 5 tháng 8, 2022

Song Chi: Người Đàn Bà Trôi Trong Sương Mù

Cứ mỗi lần đi qua con đường chính của khu trung tâm thành phố K., đứng chờ xe bus hoặc ngồi trên xe bus từ phố về nhà, tôi lại gặp người đàn bà đồng hương ấy.

Lúc đầu tôi không biết chị bị bệnh tâm thần. Về sau tôi được nghe kể về cuộc đời của chị từ một người phụ nữ Việt Nam khác, tên Loan, đã sống ở đây nhiều năm. Nhưng những chi tiết về cuộc đời ấy hầu như ngay tức khắc trượt ra khỏi trí nhớ của tôi, tôi chỉ còn nhớ người phụ nữ mắc bệnh ấy sống ở thành phố này có lẽ ít nhất cũng hai mươi năm, nhiều người bảo chị khá đẹp khi còn trẻ-bây giờ nhìn cũng vẫn hình dung được điều đó. So với nhiều phụ nữ Việt, nét đẹp của chị hơi lạ với làn da nâu, gương mặt góc cạnh, đôi mắt to và sâu, lông mày lông mi không cần tô vẽ vẫn rậm đen, hai hàng lông mày gần như giao nhau nên trông hơi dữ, mũi cao, gò má cao lấm tấm tàn nhang. Tôi thầm nghĩ khuôn mặt này người ta gọi là photogenic face, cinematic face đây. Tóc chị cũng dày, đen, hơi khô và rối. Khi tôi nói với người phụ nữ tên Loan rằng nét đẹp của người phụ nữ ấy trông khác lạ, Loan bảo cổ là người Việt gốc Ấn mà, nghe đâu ông nội cổ là người Ấn trôi dạt sang Việt Nam sống. À thì ra vậy. Loan đúng là kiểu người-chuyện gì cũng biết. 

Một phần vì chuyện tình cảm, một phần vì chuyện làm ăn thua lỗ sao đó nên người phụ nữ ấy đâm quẫn mà phát bệnh. Có giai đoạn dài phải sống trong bệnh viện tâm thần, bây giờ thì chỉ khi nào bệnh trở nặng mới phải vào viện. Chị sống một mình, người chồng và cậu con trai cũng ở thành phố này nhưng sống riêng. Tôi chưa bao giờ thấy người thân của chị. Lúc nào người đàn bà ấy cũng một mình.

Hàng ngày, mùa hè cũng như mùa đông, chị đều đặn đi bộ từ nhà ra phố, ngồi chơi ngoài phố rồi lại đi bộ từ phố về nhà. Một ngày cũng vài ba lần như vậy. Áo quần hơi cũ và luộm thuộm, mái tóc xõa ngang vai, bước đi thong thả, chả nhìn ai, cũng chả chú mục nhìn vào cái gì. Có khi ngồi trên những băng ghế kê dọc theo con đường chính của khu trung tâm hoặc chỗ đợi xe bus. Không nói chuyện với ai. Và lúc nào cũng thấy điếu thuốc trên tay - không phải loại thuốc lá điếu mua sẵn, mà là thuốc vấn, thỉnh thoảng chị lại lôi hộp thuốc sợi và giấy ra, vấn một điếu. Cái cách người đàn bà ấy hút thuốc cũng hơi lạ. Cứ bập, rít và nhả khói liên tục, cảm giác như chả có hơi thuốc nào kịp giữ lại trên môi và càng không vào được bên trong cổ họng. Được quá nửa điếu, đã lại thấy vứt đi, cặm cụi vấn điếu khác. Như thể hút thuốc vì một thói quen hơn là tận hưởng mùi vị, hương khói thuốc lá. Một thói quen khác của người đàn bà ấy là uống Coca. Chai Coca một bên, cứ vài hơi thuốc, lại ngửa cổ nốc một ngụm. Chẳng nhìn ngó ai, cho dù có ai đang quan sát mình cũng mặc. Thỉnh thoảng lại thấy chị đi chợ, tay xách túi, thong thả đi bộ về nhà. Nhìn bên ngoài, trông chị hầu như bình thường.


Thứ Sáu, 15 tháng 7, 2022

Song Chi: Khi nhiều thứ đã quên đi, vẫn còn lại những mùi hương

Bạn có nhận ra là ở xứ lạnh thường ít mùi hơn xứ nóng? Nhất là ở những nơi dân cư thưa thớt, một năm có đến 4, 5, thậm chí 6 tháng có tuyết như mấy xứ Bắc Âu. Những ngày tuyết trắng trời trắng đất, chung quanh toàn một màu trắng, buổi sáng đi ra đường không khí sạch, tinh khiết lạ lùng, hít một hơi vào phổi cả người tỉnh táo, bốc một nắm tuyết cho vào miệng lạnh tê lưỡi, nhai rạo rạo như đang ăn kem vậy. Ngon. Sạch. Nhưng chính vì sạch quá, lạnh quá mà chung quanh chả có mùi gì. Đêm đi đâu về khuya, tuyết dưới chân và con đường trước mặt trắng sáng dưới ánh đèn đường, mọi vật im phăng phắc, một sự tĩnh lặng không mùi vị. 

Ngược lại với xứ nóng. 

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng, kýức hay hồi ức gắn liền với mùi hương sẽ được lưu giữ trong bộ não lâu hơn hẳn ký ức, hồi ức hình ảnh. 

Tôi còn nhớ một bộ phim xem đã lâu, có tên “The Past” (Quá khứ), một bộ phim do Iran, Pháp, Ý phối hợp sản xuất năm  2013, của đạo diễn nổi tiếng người Iran Asghar Farhadi. Trong cảnh cuối cùng nhân vật nam, Samir đến thăm vợ mình trong bệnh viện. Người vợ bị hôn mê sâu đã một thời gian dài sau một lần cố gắng tự tử, nguyên nhân là vì phát hiện chồng ngoại tình. Samir mang theo một loạt các loại nước hoa theo đề nghị của bác sĩ là vợ anh có thể có phản ứng. Anh xịt lên cổ một ít nước hoa, loại nước hoa mà vợ anh thích nhất, và nghiêng người trên người cô đang nằm hôn mê trên giường bệnh. Anh thì thầm bảo cô siết chặt tay anh nếu cô có thể ngửi thấy. Và rồi khán giả có thể nhìn thấy một giọt nước mắt lăn dài trên gò má của cô nhưng cô vẫn hôn mê, và anh nhìn xuống bàn tay của cô. Bộ phim kết thúc mà không rõ cuối cùng liệu cô có đáp lại hay không. 

Đó cũng là điều mà nhiều bác sĩ khuyên người nhà của những bệnh nhân bị hôn mê sâu, ngoài việc hàng ngày tiếp tục trò chuyện, cho người đang hôn mê nghe nhạc, thì việc sử dụng những mùi hương gợi lên những ký ức mãnh liệt nhất, riêng tư nhất, có thể giúp người bị hôn mê có phản ứng và dần dần hồi phục lại.


Thứ Sáu, 1 tháng 7, 2022

Song Chi: Trên Vùng Đất Lạ

 + Đây hoàn toàn là một câu chuyện hư cấu, không phải người thật việc thật. Mọi sự tương đồng nếu có, đều chỉ là do trí tưởng tượng của tác giả dựa trên một vài sự kiện trong cuộc sống… 

Mặt đất khô cứng dưới lưng cô. Trong bóng tối, cô không nhìn rõ khuôn mặt của gã. Nhưng cái mùi của gã thì nồng nặc bao trùm lấy cô- một cái mùi tổng hợp của mồ hôi, thuốc lá, gia vị món ăn…khiến cô muốn lộn mửa. Và thân hình to béo của gã đè nặng lên người cô. Cuộc tra tấn thể xác bắt đầu. Cô nhắm mắt lại, nghiến chặt hai hàm răng, thậm chí nín thở. Như thể đang tự đóng mọi giác quan lại. Và cố gắng không suy nghĩ gì hết. Như một cái xác. Cô ước gì mình là một cái xác thật sự, ước gì mình có thể chết đi ngay tức khắc. Nhưng tận sâu thẳm bên trong, cô biết mình không thể chết, không có quyền chết. Một phút, hai phút, năm phút… hay hàng thế kỷ đã trôi qua cho đến khi gã dừng lại, nằm vật qua một bên…

Cho đến tận bây giờ, dù đã kỳ cọ tắm rửa hàng bao nhiêu lần, cái mùi của gã vẫn bám chặt lấy ký ức cô, cũng như cái cảm giác cơ thể bị vấy bẩn, mãi mãi không bao giờ có thể gột sạch…

xxxx

  • Alo. 

  • Alo. Có chuyện gì vậy? Sao em không trả lời, sao lại khóc? Em làm anh lo quá.

  • Không, không có gì. Bao giờ anh qua đây? 

  • Anh nói rồi, mẹ anh đã khỏe lại, anh có thể yên tâm mà đi, tiền mọi thứ anh cũng đã gom đủ. Sang tuần tới là anh bắt đầu lên đường. Chỉ vài tháng nữa là chúng mình sẽ gặp lại nhau thôi. Hai đứa chịu khó làm ăn, chỉ vài năm là trả hết nợ cho chuyến đi, thêm vài năm nữa là có ít vốn quay trở về VN lại…Cố gắng lên em. 

xxxx

Người chủ tiệm nails, Hà, phân trần:

  • Em thấy đấy, làm ăn đâu có ai muốn phá sản hay đóng cửa. Nhưng thật sự là giữa mùa dịch này, đối với những người có nhiều vốn thì người ta gồng được, chờ qua dịch mở lại, còn chị thì không nhiều vốn mà lại vừa một cái tiệm Nails, một cái nhà hàng, chịu hết nổi, phải đóng một cái thôi. 


Thứ Sáu, 27 tháng 5, 2022

Song Chi: Đôi Giày Màu Hồng

Cái cửa sổ đó là toàn bộ thế giới bên ngoài của Nó.

Mỗi ngày, trước khi đi làm, Mẹ bế Nó đặt vào cái ghế xoay cạnh cửa sổ, cái ghế mà Mẹ đã đóng thêm một miếng ván vuông nhỏ kéo ra kéo vô được để làm thành cái bàn cho Nó, trên đó Mẹ đặt tập giấy, cây bút chì, hộp chì màu, cục gôm. Thêm cái chìa khóa cửa và chiếc điện thoại cũ, loại thường, không phải smart phone. Thức ăn đã được nấu sẵn, để trên bàn trong bếp. Nước lạnh, nước ngọt có trong tủ lạnh. Cả ngày Nó ngồi đó, hí hoáy vẽ hết bức tranh này đến bức tranh khác. Khi nào đói Nó chỉ cần chống hai tay vào cái giường gần đó làm điểm tựa, quẳng thân mình xuống đất, dùng hai tay đẩy người lết đến bên cái bàn trong bếp, lại bám lấy cái ghế khác, quẳng thân mình lên ghế, rồi lấy hộp thức ăn, bỏ vào trong microwave. Buồn đi tiêu, đi tiểu thì có cái bô đậy nắp để sẵn trong toilet. Nếu có chuyện gì xảy ra thì Nó lết đến bên cửa, nhướn người lên đút chìa khóa vào ổ, lết ra ngoài, bám vào từng bậc cầu thang dẫn lên mặt đất rồi lết ra cửa trước, đập vào cửa gọi bà chủ nhà, một người phụ nữ gốc Pakistan, Hồi giáo, luôn luôn bận rộn suốt ngày với việc nhà và ba đứa con nhỏ trong lúc ông chồng đi làm, công việc của ông ta là lái xe bus. Trong thế giới của Nó, mọi thứ đều được đặt biệt danh cho dễ nhớ. Bà chủ nhà có dáng người thấp, tròn tròn như trái banh, lúc nào cũng chùm khăn trên đầu được đặt tên là Banh Trùm Đầu. Còn ông chồng là Bụng Bia. Ba đứa con, hai trai một gái, khoảng 6, 7 tuổi và 2 tuổi, lần lượt được đặt tên là Tóc Xoăn-đứa con gái, Chân Khẳng Khiu-đứa con trai và Bi Ve-vì hai con mắt nó đen lay láy, tròn xoe như hai hòn bi ve.

Mẹ đã dặn đi dặn lại có chuyện gì hãy mở cửa bò ra ngoài gọi bà chủ nhà. Hoặc nhắn tin cho Mẹ. Nhưng chẳng có chuyện gì để Nó phải bò ra ngoài hay phải nhắn tin cả. Ngày nào cũng thế, tháng nào cũng thế, chả có chuyện gì xảy ra. Nhưng Mẹ vẫn lo lắng. Mẹ dặn cả bà chủ nhà Banh Trùm Đầu. Thỉnh thoảng khi ra sân đi đổ rác hoặc lấy thư trong hộp thư ngoài cổng, Banh Trùm Đầu lại đi vòng qua cửa sổ tầng hầm, khom người nhìn xuống để xem Nó có làm sao không. Cũng có khi Banh Trùm Đầu đi xuống mấy bậc cầu thang gõ gõ lên cửa lớn, khi Nó mở ra, Banh Trùm Đầu đưa cho Nó mấy cái bánh chiên, bên trong có hành, nhờn nhờn mỡ, hoặc một chén cơm trộn với các loại đậu, thịt gà, khá nặng mùi gia vị. Nó không thích những món đó, nhưng Nó không hề tỏ thái độ. Khuôn mặt Nó rất ít khi biểu lộ điều gì.

Căn hộ nhỏ Mẹ con Nó thuê nằm ở tầng hầm (basement) của căn nhà gỗ nhỏ hai tầng, thêm một tầng áp mái. Gia đình Banh Trùm Đầu chỉ sống ở tầng trệt, còn lại cho thuê tất. Mẹ giải thích, ở xứ này phần lớn những ngôi nhà đều có tầng hầm như vậy, thường thì họ để làm nhà kho, nhưng với một số người, nhất là dân nhập cư, họ sửa chữa lại cho thuê để kiếm thêm thu nhập.

Thứ Tư, 3 tháng 2, 2021

Song Chi (Gửi cho BBC từ Leeds, Anh quốc): Myanmar, Aung San Suu Kyi và bài học cho Việt Nam

Bà Aung San Suu Kyi
Bà Aung San Suu Kyi trước khi bị lực lượng đảo chính bắt giữ đóng vai trò Cố vấn Quốc gia của chính phủ do đảng Liên minh quốc gia vì dân chủ chiếm đa số lãnh đạo. Hình /POOL/AFP via Getty Images

Tôi chợt nhớ lại năm 2009, khi tôi vừa tới Na Uy chưa được bao lâu và lần đầu tiên từ nơi ở là Kristiansand đến Oslo chơi, một trong những nơi tôi ghé thăm là Nobel Peace Center, nơi trưng bày mọi hình ảnh, tư liệu về các nhân vật, tổ chức đã từng được đoạt giải Nobel Hòa Bình.

Gặp đúng lúc người ta đang tổ chức ký tên kêu gọi trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi, người đã được trao giải Nobel Hòa Bình năm 1991 và hiện đang bị chính quyền quân phiệt độc tài Myanmar giam lỏng tại nhà.

Tất nhiên là tôi cũng ký tên như nhiều người khác. Thật ra, trước đó khi còn ở trong nước tôi phải thú nhận là tôi không biết gì nhiều về bà Aung San Suu Kyi, tôi ký vì ngay tại đó tôi đứng đọc những thông tin về cuộc đời đấu tranh của bà.

Không bao lâu sau, tháng 11/2010 bà Aung San Suu Kyi được thả tự do tại Yangon. Báo chí quốc tế khắp nơi đưa tin này.

Thứ Năm, 17 tháng 12, 2020

Song Chi: Khi người Việt yêu tự do dân chủ chia rẽ, ai có lợi?

Chúng ta thường được nghe, được học từ nhỏ rằng người Việt chúng ta có nhiều đức tính tốt đẹp như cần cù, siêng năng, yêu nước, có tinh thần đoàn kết… Nhưng nếu nói về sự đoàn kết thì chưa chắc đã đúng. Dường như người Việt chỉ đoàn kết khi có giặc ngoại xâm, phải cùng nhau chiến đấu để bảo vệ sự sống còn của đất nước, dân tộc. Còn trong thời bình, người Việt rất chia rẽ, trong nước thì đến bây giờ vẫn cứ phân biệt/kỳ thị người miền này miền kia, dân Thủ đô với dân tỉnh lẻ, dân tại chỗ với dân nhập cư, ra bên ngoài sống cũng phân biệt người miền nào, người đến trước hay người đến sau v.v… Và đó chỉ là một ví dụ nhỏ. Người Việt còn bất đồng, chia rẽ nhau vì vô số lý do khác.

Điều đó có thể do nguyên nhân lịch sử: dù cùng một dòng máu Lạc Hồng, cùng một ngôn ngữ nhưng trong quá khứ, lãnh thổ VN từng bị chia cắt nhiều lần, đáng kể là 2 lần chia cắt: Lần thứ 1 là thời Trịnh - Nguyễn phân tranh (1600-1787), bắt đầu khi chúa Nguyễn Hoàng ly khai khỏi miền Bắc và kết thúc khi quân Tây Sơn tiến ra tiêu diệt chúa Trịnh; lần thứ 2 là thời chiến tranh Việt Nam (1954-1976), bắt đầu từ Hiệp định Genève 1954 cho đến khi Sài Gòn thất thủ ngày 30 tháng 4 năm 1975, chiến tranh VN kết thúc. Chưa kể thời Pháp thuộc thì Pháp đã chia Việt Nam ra làm 3 xứ riêng lẻ, dù không chia cắt về lãnh thổ, là Bắc Kì, Trung Kỳ (dưới chế độ bảo hộ - protectorat), và Nam Kì (dưới chế độ thuộc địa - colonie).

Còn nếu truy tìm tận gốc thì ngay từ trong huyền thoại Âu Cơ-Lạc Long Quân xa xưa thời lập nước, hai nhân vật được xem là thủy tổ sinh ra dân tộc Việt Nam này đã chia tay nhau, chia đôi 50 người con theo mẹ lên núi, 50 người theo cha xuống biển rồi.

Phải chăng vì vậy mà ngay cả bây giờ, 45 năm sau khi “thống nhất về lãnh thổ” giữa người Việt 2 miền, người Việt trong ngoài nước vẫn chưa thật sự “thống nhất về lòng người”, dẫn tới một thực tế là người Việt rất hay dễ tranh cãi nhau, bất đồng với nhau về nhiều điều? Nhất là trong quan điểm chính trị. Trước đây thì là quan điểm chính trị về VN.

Nhưng tình trạng chia rẽ đó càng trở nên gay gắt hơn trong mấy năm qua, không chỉ còn là chuyện chính trị VN nữa mà là chính trị Mỹ. Chỉ vì ủng hộ hay chỉ trích một Tổng thống, một chính đảng nào đó của Mỹ, rất nhiều người có thể miệt thị nhau, block nhau trên mạng cho tới từ nhau ngoài đời, dù lắm khi từng là bạn nhau bao nhiêu năm hay thậm chí là người nhà với nhau. Chuyện này nhiều người, nhiều bài viết trên mạng xã hội cho tới báo Người-Việt, BBC, VOA…tiếng Việt cũng đã đề cập đến.

Thứ Tư, 3 tháng 4, 2019

Blogger Song Chi: Người Việt - tiền nhiều để làm gì?

Cả một thời gian dài-những năm tháng trong chiến tranh ở miền Bắc XHCN và cả nước trong thời kỳ bao cấp, người Việt đa số là nghèo khổ, đói ăn thiếu mặc. Đến khi mở cửa về kinh tế, chỉ vài thập niên sau đời sống của đại đa số người Việt đỡ hơn hẳn, tầng lớp trung lưu xuất hiện và cả số người giàu, thậm chí rất giàu cũng xuất hiện. 

Người giàu ở VN họ là ai? 


Trong các quốc gia có một nền kinh tế phát triển ổn định, minh bạch đi kèm với một thể chế chính trị dân chủ, pháp trị, tam quyền phân lập, người giàu thường là những người thật sự có tài năng, trí tuệ, kinh nghiệm, bản lĩnh, vì họ phải nỗ lực vươn lên, cạnh tranh một cách sòng phẳng với những người khác. Họ không chỉ làm giàu trong những lĩnh vực chỉ nhằm kiếm tiền như kinh doanh sòng bạc, nhà hàng, siêu thị, bất động sản… Họ còn đầu tư vào những lĩnh vực khó thu lời nhưng giúp ích cho con người như y tế, giáo dục, sinh học…, hoặc mới mẻ, như công nghệ thông tin, truyền thông hiện đại…nhằm tạo ra những sản phẩm mới, góp phần thay đổi cuộc sống của con người và đưa xã hội tiến lên. Ví dụ như Microsoft, Facebook, Apple, Google… 

Người ta thường nói, một người giàu trong một xã hội dân chủ, văn minh, pháp trị sẽ giúp cho hàng ngàn, hàng vạn người khác có công ăn việc làm và giúp cho cả quốc gia, thậm chí cả thế giới. 

Còn ở VN? Trong một môi trường kinh doanh nhập nhèm sáng tối, với một thể chế chính trị độc tài là mảnh đất màu mỡ cho nạn tham nhũng, nạn làm ăn theo kiểu con ông cháu cha, vây cánh bè phái…không lạ khi phần lớn người giàu ở VN là đám quan chức, tư bản “đỏ” có những mối quan hệ tốt với bộ máy cầm quyền và con cháu họ. Chỉ một số ít thực sự là do nỗ lực tự thân và tài năng. 

Thứ Sáu, 22 tháng 3, 2019

Song Chi: Nữ Thủ tướng New Zealand - tâm và tầm của một nhà lãnh đạo thật sự

Trong những ngày này thế giới đang bày tỏ sự ngưỡng mộ trước cách mà nữ Thủ tướng New Zealand, Jacinda Ardern, đã và đang làm để chia sẻ nỗi đau của gia đình các nạn nhân, để hàn gắn vết thương của đất nước sau vụ khủng bố kinh hoàng xảy ra tại 2 nhà thờ Hồi giáo ở trung tâm thành phố Christchurch vào ngày 15.3, do một tay khủng bố da trắng cực hữu gây nên. Năm mươi người thiệt mạng trong khi đang cầu nguyện vào thứ Sáu. Hàng chục người bị thương. Một vụ chết chóc hàng loạt tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại của quốc gia này. 

Nữ Thủ tướng Jacinda Ardern đã xử lý mọi việc một cách nhanh chóng, dứt khoát. Chỉ vài giờ sau khi vụ khủng bố xảy ra, bà đã tổ chức họp báo với những lời chia sẻ đau xót nhưng rành mạch quan điểm, không xuê xoa làm nhẹ vấn đề nhưng cũng không kích động hận thù, gây thêm chia rẽ. Bà nhanh chóng gọi vụ tấn công là hành động khủng bố - một từ mà truyền thông thường dành cho thủ phạm bạo lực Hồi giáo. 

Sáng thứ bảy 16.3, nữ Thủ tướng đã đến thành phố Christchurch với phần lớn các bộ trưởng nội các và các nhà lãnh đạo phe đối lập. Trùm lên đầu một chiếc Hijab màu đen với đường viền thêu vàng và đỏ, bà gặp gỡ các thành viên của cộng đồng Hồi giáo bị ảnh hưởng bởi thảm kịch, ôm họ trong tay khi họ khóc nức nở, thì thầm những lời chia buồn và áp má vào má họ. Đoạn phim về những cái ôm đi khắp thế giới. 

Jacinda Ardern đã thể hiện một sự lãnh đạo thầm lặng, mạnh mẽ và rất tập trung vào việc chăm sóc những người bị ảnh hưởng nhiều nhất. Nữ Thủ tướng hứa nhà nước sẽ trang trải chi phí tang lễ cho các nạn nhân, bảo đảm mỗi gia đình nạn nhân sẽ nhận được hỗ trợ về tài chính để tiếp tục sống. Bà nói nhiều lần về việc cần thiết phải kiềm chế sự lan truyền của ngôn từ kích động thù địch và bạo lực trên phương tiện truyền thông xã hội sau các cuộc tấn công. Đồng thời bà cũng tuyên bố nội các của bà thống nhất sẽ cải cách pháp luật về súng. Bà dự kiến sẽ công bố các biện pháp như cấm súng trường bán tự động (semi-automatic rifles) 

Thứ Năm, 21 tháng 3, 2019

Song Chi: Những vụ án liên quan đến tình dục ở VN - cần thay đổi về nhận thức và luật pháp.

Trong một số vụ án có liên quan đến các nạn quấy rối tình dục, xâm hại tình dục hoặc cưỡng hiếp ở VN, chúng ta thấy các cá nhân, cơ quan thuộc bộ phận điều tra và pháp luật ở VN rõ ràng chưa thực sự ý thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề. 

Đơn cử qua 2 vụ việc gần đây nhất: 

Vụ một nữ sinh 20 tuổi bị một kẻ biến thái sàm sỡ, hôn hít trong thang máy chung cư Golden Palm (phường Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội), cơ quan điều tra đã xử lý như sau: buộc kẻ biến thái phải xin lỗi công khai nhưng y đã không thực hiện, 2 lần hủy buổi xin lỗi. Và: “Xác định hành vi sàm sỡ nữ sinh trong thang máy của Đỗ Mạnh H. không cấu thành tội phạm, cơ quan công an đã xử phạt hành chính đối tượng này với mức phạt là… 200 nghìn đồng”. (“Kẻ biến thái” sàm sỡ nữ sinh trong thang máy bị xử phạt… 200 nghìn đồng!”, Dân Trí) 

Không hiểu cơ quan công an nghĩ gì khi cho rằng hành động này không cấu thành tội phạm? Phải chăng, chỉ là một nụ hôn, vài lời nói suồng sã, có gì phải làm lớn chuyện? 

Nếu theo lời luật sư Nguyễn Minh Long, Giám đốc công ty Luật TNHH Dragon trong bài “Vụ nữ sinh bị sàm sỡ trong thang máy: Nạn nhân tiếp tục bị làm phiền, quấy rối”, Đời Sống & Pháp Luật, thì luật pháp VN quả là xử quá nhẹ tội quấy rối tình dục hay tấn công tình dục: "… hành vi "cưỡng hôn" của người đàn ông đối nữ sinh chưa đủ căn cứ để xử lý bằng pháp luật hình sự. Hành vi này là sự xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác và sẽ bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng theo quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị định 167/2013/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, an toàn xã hội.” 

Có lẽ vì vậy mà cơ quan công an mới xử phạt hành chính kẻ biến thái này 200 nghìn đồng VN tức chưa tới 9 USD! Hậu quả nhãn tiền là y không nhận thức được hành vi sai trái của mình, nhởn nhơ, không xin lỗi nạn nhân (“Vụ nữ sinh bị sàm sỡ trong thang máy: “Kẻ biến thái” không đến xin lỗi”, Dân Trí), thậm chí tiếp tục làm phiền, quấy rối nạn nhân.