Hương linh theo gió về trời

Hình minh hoạ, ALAIN JULIEN/AFP via Getty Images

Khi Vũ giao số thuốc cho người bệnh nhân cuối cùng trong phần việc của anh thì ngày đã sắp tàn. Trời chiều bắt đầu ửng lên cái màu vàng muôn thuở của nó sau dãy núi chập chùng phía Tây. Từ nơi đậu xe Vũ nhìn bao quát không gian xung quanh mình. Đây là lần đầu tiên Vũ đặt chân đến cái thị trấn hoang vu rừng rú này. Bạt ngàn là cây, bạt ngàn là rừng. Những khoảng trời lấp ló rung rinh trong tàn lá, tiếng một quả thông khô vừa rụng, tiếng một con chim nào vừa chao chát bay lên đều khiến một người rất yêu thiên nhiên như Vũ cảm thấy vô cùng xao xuyến. Anh đứng tựa vào một thân cây to bên đường lặng người nhìn mặt hồ dưới thung lũng đang căng ra như muốn ôm choàng cả mây núi bên trên vào lòng. Vũ nghĩ: “Hồ đẹp quá. Nếu xuống được mép nước dưới kia thì tuyệt. Chắc không về kịp để đến lớp thể dục, nhưng thôi, mặc kệ…” 

Thế là đi. Đi theo tiếng gọi nơi hoang dã. Vũ lái xe đi mà hoàn toàn không để tâm xem mình đang lái trên con đường gì, ở đâu, chỉ nhắm vào cái hồ thoắt ẩn thoắt hiện sau những thân cây mà lái. Anh chạy trong trạng thái ngây ngất, bàng hoàng. Thiên nhiên quá phi thường đã làm Vũ không còn tự chủ nữa. Thỉnh thoảng có một cái xe bấm còi. Vũ nép vào vệ đường cho nó qua mặt rồi đi tiếp. Đường núi quanh co, ngoằn nghoèo, một bên là vách đá, một bên là vực thẳm, càng đi càng thăm thẳm, ngút ngàn. Mặt hồ vẫn chập chờn trước mắt anh, nửa hư, nửa thực, vừa mời gọi, vừa khuyến khích. Chạy một quãng khá xa vẫn chưa thấy đường xuống hồ anh nghĩ bụng: “Coi chừng lạc thì khổ. Có ai đâu mà hỏi đường.” Thế nhưng Vũ lập tức gạt ý nghĩ ấy ngay: “Kệ. Lỡ tới đây rồi. Bỏ về tiếc quá.” Vũ lại cắm đầu chạy tiếp. Nhác thấy có một con đường nhỏ đổ dốc về bên trái, Vũ mừng quá lái xe về hướng đó và đậu lại. Vừa mở cửa xe anh đã có ngay cảm giác khoan khoái khi gió rừng mơn man làn da và len vào từng sợi tóc trên đầu. Hình như anh cảm thấy được hơi nước mát lạnh đang phả vào mặt mình. Anh nhìn quanh quất nghĩ chắc con đường đó sẽ dẫn đến hồ.

Từ Phước Lý đến Phước Hải nếu có đường tráng nhựa và xe hơi như ngày nay thì đi chỉ mất hai tiếng đồng hồ nhưng 50 năm trước với cây dầm và chiếc ghe thì người ta phải mất đến hai ngày. Thời gian chèo không lâu lắm nhưng di chuyển trên sông thì phải phụ thuộc vào con nước. Nước lên xuống hai lần trong ngày. Những khi nước ròng cạn quá thì ghe không đi được, phải neo lại bờ chờ nước lớn.

Trên mặt đất còn ẩm ướt sương đêm của ngày hôm đó có hai người đàn ông lặng lẽ chuyển đồ đạc xuống ghe để chuẩn bị cuộc hành trình. Một người là Thiết. Một người là tôi. Cây cầu ván bắc de ra sông oằn xuống và kêu ken két dưới bước chân của hai người. Thiết cúi gầm mặt. Những ngôi sao trên trời vẫn còn le lói. Sóng vỗ vào bờ oàm oạp. Tôi hỏi: “Còn quên gì nữa không?” Thiết lắc đầu. Tôi tháo dây buộc thuyền đẩy cho đò tách bến. 

Chèo được một lát thì nắng bắt đầu lên. Nắng lên rất nhanh. Bình minh như ôm choàng cả bầu trời mênh mông, âu yếm vuốt ve mặt sông bằng những tia nắng ban mai mềm mại. Dòng sông vắng lặng và cô đơn khủng khiếp. Tôi chèo lái. Minh Thiết chèo mũi. Trong khoang thuyền là quày chuối xiêm, một bao cà ròn khoai mì, xôi đậu phọng, muối mè và bình nước. Gió lớn và nước cũng lớn. Sóng cứ đập vào mạn thuyền rồi bắn lên tung tóe. Chiếc nón lá tôi đội cứ bật ngược về phía sau.

Đang chèo bỗng tôi nhác thấy trên bờ, dưới những lùm cây và lau sậy um tùm xuất hiện bóng dáng một người phụ nữ chạy theo thuyền. Không hiểu cô ta bắt đầu đi theo chúng tôi từ khi nào mà không ai hay. Cô chạy lúp xúp. Cô có tật ở chân nên dáng đi khập khiễng, người vẹo qua một bên. Thuyền đi chậm thì cô chạy chậm. Thuyền đi nhanh thì cô chạy nhanh. Tôi hết hồn bảo: “Thiết. Huệ nó chạy theo mình.” Thiết dớn dác quay nhìn trên bờ. Anh bắc tay làm loa nói lớn: “Về đi. Đừng đi theo tôi nữa.” Nhưng nói mấy lần cô ấy không nghe, cứ tiếp tục đi theo nên Thiết mặc kệ cô ấy không thèm nói nữa. Anh cắm cúi chèo. Tôi biết là Thiết muốn chèo cho thật nhanh để tới ngã ba sông, thuyền sẽ rẽ hướng khác thì khi đó người phụ nữ kia sẽ không cách nào đi theo chúng tôi được nữa. Thế nhưng Thiết càng chèo nhanh thì tôi càng chèo chậm, thậm chí buông cả chèo, thẫn thờ như không còn muốn nhấc lên hai cánh tay thừa thãi. Người phụ nữ đã lẽo đẽo đi theo chúng tôi cả hai cây số rồi. Tôi nói:

Đã lâu tôi muốn viết về tiếng tích tắc đồng hồ bạn ạ vì tôi đã ở trong một căn nhà có rất nhiều đồng hồ. Bạn không tưởng tượng được đâu… Có đến hơn 300 cái đồng hồ. Bọn đồng hồ thi nhau chí chóe cả ngày làm tôi gần phát điên. Nhưng thôi, chuyện dài và xảy ra đã lâu, tôi sẽ thong thả kể. Còn bây giờ thì tôi đang ở trong một phòng trọ bạn ạ. Phòng này thì chỉ có một cái đồng hồ treo trên vách mà thôi. 

Tôi và bà xã tôi ghé lại Boulder như một trạm dừng rồi mai tiếp tục cuộc hành trình. Vì vậy chúng tôi không mướn phòng ở khách sạn mà chọn một phòng trọ trung bình trong hệ thống B&B. Chủ phòng trọ là một người đàn ông Á Châu, có lẽ là người Phi Luật Tân, dáng người thấp bé nhưng nhanh nhẹn, nói năng lịch sự. Ông mở cửa phòng trọ đưa chúng tôi vào và quay đi sau khi dặn dò:

-Tôi là Ray. Ông bà có cần gì thì gọi tôi nhé. Gọi lúc nào cũng được.

Chúng tôi mỉm cười cám ơn ông và bước vào trong. Mưa lúc ấy bắt đầu rơi.

Tôi không có gì phàn nàn về phòng trọ của mình cả. Mọi thứ đều sạch sẽ, tươm tất. Trên bàn có bình hoa và tấm giấy ghi hàng chữ:” Chúng tôi có phục vụ điểm tâm, trưa và tối nếu quí khách cần. Xin vui lòng cho biết trước.” Tôi và bà xã tôi đều đồng ý ăn tối tại đây vì mưa càng lúc càng lớn nên chúng tôi quyết định không đi đâu ra ngoài cả. Lúc ấy là đã 7 giờ tối và chúng tôi đã đói meo.

Tôi bước ra quầy nơi phòng khách, gọi Ray và bảo là muốn dùng cơm tối tại đây. Ông đưa ra thực đơn và bảo:

- Chắc ông bà là người Việt Nam? Chúng tôi có các món ăn Việt Nam. Chắc ông bà sẽ thích đấy.

Em đứng bên sông tóc vẫn dài

Nụ cười con gái buổi ban mai

Chắc là em biết mùa xuân đến

Nên hé môi cười xuân có hay

Này em, em đã có ai chưa

Để lá trên cây mãi đợi chờ

Để rừng hò hẹn từ lâu lắm

Em bỏ đi rồi cây ngẩn ngơ

Có anh kia một hôm rảnh rỗi đi vòng vòng chơi tìm mua đồ cũ ở chợ trời. Đi suốt ngày suốt buổi không mua được gì. Cuối ngày, chợ sắp vãn, anh tình cờ dừng lại trước một gian hàng bán đồ lạc xoong đủ thứ hằm bà lằng. Hàng vắng, đồ đạc chất đầy nhưng chẳng thấy ai bán ai mua. Anh ngồi xuống và bắt đầu cầm lấy từng món hàng lên xem. 

Cạnh anh, để dựa tường là một tấm gương hình chữ nhật, dài, có khung gỗ, trông không có gì đặc biệt. Anh liếc nhìn vào ảnh mình trong gương và sửng sốt thấy người trong gương vẫn là mình nhưng trẻ đến lạ lùng giống như anh thời sinh viên vậy. Cho là mình trông lầm anh dí mắt sát vào gương. Không có gì lầm lẫn cả. Người trong gương vẫn là anh nhưng là anh của ba mươi năm về trước với mái tóc dày và đen, hai mắt nâu trong trẻo, dáng cao gầy, trẻ trung nhanh nhẹn, đầy sức sống. Quá hốt hoảng anh đứng dậy ngó dáo dác tìm người bán và ơ kìa, ông ta đã ở ngay sau lưng anh tự hồi nào không biết. 

Đó là một ông già thấp bé, loe hoe tóc, mặc áo ghi lê, đội mũ dạ trông kỳ quặc thế nào. Hai mắt ông ta tinh ranh nhìn anh qua hai tròng kính trong veo. Anh hỏi: 

-Gương này sao lạ vậy bác? Tôi thấy mình trong ấy trẻ lạ lùng. 

Ông già bảo: 

-Đây là một cái gương đặc biệt. Ai nhìn vào cũng thấy mình trẻ hơn người thực bên ngoài đến bốn , năm lần. 

Kính thưa nhà báo Phạm Phú Minh, động cơ nào đã khiến ông và các bạn của ông chọn học giả Trương Vĩnh Ký làm chuyên đề cho buổi hội thảo và triển lãm tại Nhật báo Người Việt vào ngày 8 tháng 12 sắp tới đây? 

Ngày nay hầu như ai cũng đồng ý rằng hội thảo là phương cách rất tốt để trao đổi ý kiến với nhau về một vấn đề chung nào đấy. Đặc tính của hội thảo là công khai, có nhiều người tham dự, để các thông tin được tiếp nhận và thảo luận một cách rộng rãi. 

Trong cuộc sống lưu vong tại hải ngoại, hội thảo những vấn đề liên quan đến văn hóa Việt Nam trở nên cần thiết, vì đó là những dịp nhắc nhở những di sản tinh thần thuộc quê hương xứ sở mà chúng ta đã rời bỏ. 

Cách nay lâu lắm vào cái thuở trời đất còn hoang sơ, con người còn mông muội thì ở khúc sông Bồn chỗ khoét lõm vào chân núi dưới dãy Trường Sơn bỗng xuất hiện một con thuỷ quái vô cùng tinh khôn và tàn ác là con rắn hai đầu. 

Chưa ai có thể mô tả đầy đủ hình dạng con thuỷ quái này ra sao bởi vì nó luôn trầm mình dưới nước khi ló lên khúc đầu, khi khúc đuôi, khi khúc giữa. Những cái vảy của nó cứng, dày và lấp lánh như bạc bao bọc lấy cái thân láng lẫy to như cột đình. Dễ sợ nhất là hai cái đầu của nó. Chỉ cần nó hả miệng ra là một người can đảm nhất cũng đủ chết ngất vì cái mồm ấy trông như cái miệng hang hun hút, tối thui và sặc sụa mùi tanh tưởi. Tuy có hai đầu nhưng con rắn này chỉ nhai nuốt bằng cái miệng của một đầu, còn cái miệng của đầu kia thì có ngậm một viên ngọc quí nên không bao giờ mở ra. Đó là viên ngọc có một không hai trên đời. Chỉ cần thảy viên ngọc vào đống lửa đang cháy phừng phừng thì tự nhiên lửa tắt ngúm như chưa hề cháy bao giờ.

Con quái thú này thường mai phục dưới những lớp rong dày dưới đáy sông, chờ thuyền bè đi ngang thì chồm lên đánh đắm và xơi tái những người trên thuyền. Sau này không thuyền bè nào dám đi qua khúc sông ấy nữa thì nó ăn thịt những người câu cá hay những người đi hái củi lượm cành khô men bờ nước. Kết quả là khúc sông Bồn thơ mộng ngày nào nay trở thành một nơi không người lai vãng và những đống xương trắng hếu cứ mọc lên càng lúc càng nhiều hai bên bờ sông. Con sông Bồn hiền lành được đổi tên