buổi sáng đi qua để lại

vô số những hạt nắng nằm chết khô trên những bậc tam cấp

nhiều người đi qua cúi đầu nhìn

hai mắt để tang cho cuộc sống quá ngắn ngủi

chắc lưỡi than mới đó trời đã về chiều

mới đó. người ta cũng hay nói về một đời người

mới ngày nào giờ già hết cả đám

mới đó. người ta cũng hay nói về cái chết

chết hồi nào

mới thấy đây mà

mới đó. người ta cũng hay nói về nỗi buồn

khóc đó cười đó

dù là nụ cười méo xệch

Tháng Tư mùa xuân nơi quê người

Mặt trời rực rỡ nắng vàng tươi

Người vui như hội trên đường phố

Một góc trời riêng ta ngậm ngùi

Tháng Tư vết thương xưa còn đau

Tóc tang phủ xuống buổi chiều nào

Thành phố ta trong giờ dẫy chết

Quê hương ta tan tác, nghẹn ngào

Người kinh hoàng người chạy loanh quanh

Từ rừng sâu giặc đã vào thành

Đường nào tránh được bầy lang sói

Trèo non, lội biển, vuợt trời xanh

Nếu nhà cửa, chợ búa, văn hóa ở Oaxaca nhiều màu sắc, thì ăn uống cũng không kém. Nhưng nó vừa đa dạng, lại vừa đơn điệu.

Đa dạng ở chỗ người ta chế biến ra đủ thứ món ăn bằng phương cách giản dị: trộn với nhau và nếm thử. Trong tiệm ăn bình dân, người ta có thể gọi một món ăn bằng cách diễn tả, kiểu như ở Việt Nam, gọi ‘cho dĩa cơm sườn nướng, lấy nhiều đồ chua chút, đừng cho cay quá, thêm chút nước mắm v.v.’. Mua khúc bánh mì kẹp nơi xe bán rong ngoài đường, nói từng bước: cho sốt chút thôi, lấy gà nướng, phô-mai quesillo, khỏi bỏ ớt, không lấy mole đen mà lấy mole đỏ, thêm cà chua nữa, có rau không, salsa chừng đó đủ rồi. Bao nhiêu tiền vậy? Làm một tràng liên tục, chẳng khác nào gọi ly cà phê Starbucks! Nói quíu cả lưỡi, vì rất ít người biết tiếng Anh, họ cho tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ số 4 trên thế giới mà, muốn tới chơi thì phải ráng học ngôn ngữ của họ.

Với những người hoàn toàn không biết tiếng Tây Ban Nha hoặc trước một vấn đề phức tạp, có cách giải quyết khác, rất giản dị. Đó là móc điện thoại ra, có Google Translate cài sẵn trong đó, gần như nhân viên văn phòng và người ngồi quầy trong tiệm nào cũng có. Xe hơi cho mướn bây giờ cũng không còn máy định vị GPS chỉ đường nữa, và cũng không còn CD trong xe, vì ai cũng dùng Google Maps và stream nhạc qua Bluetooth.

Ở Âu châu, nếu nghe ai đó nói đi du lịch Mexico, khi hỏi lại, thường là nghe họ kể đi tắm biển Cancún vùng Yucatán, lướt sóng, thăm thủ đô Mexico City, xem kim tự tháp và các di tích của dân Aztec…. Cao lắm là đi một vòng các tỉnh phía bắc và đông bắc. Dân Âu châu – ngoại trừ Tây Ban Nha – hoàn toàn xa lạ với Oaxaca, thành phố độc đáo với sự pha trộn của nhiều giống dân khác nhau và có một nền ẩm thực riêng. Tôi không thích biển, còn kim tự tháp xem đã nhiều, do đó đã chọn Oaxaca trong chuyến du lịch này, mặc dù không thể nào tìm ra một tour Oaxaca khởi hành từ Amsterdam, có hướng dẫn viên. Thì tự đi vậy, một phần cũng vì muốn xem tận mắt ngày Día de los Muertos (Ngày của Người Chết), một ngày lễ hội Mexico, và đặc biệt của vùng này.