Trước đây, bà Frances chưa bao giờ được ngồi trên xe tang. Ông O'Shea, người làm dịch vụ tang lễ, lái nhập vào dòng xe cộ, chạy dọc theo đường North Circle, ngang qua khu dành cho nữ phạm nhân nhà tù Mountjoy và thư viện ở Eglinton Terrace, nơi bà đã làm quản thủ thư trong mười hai năm trước khi nghỉ hưu. Tiếng động cơ, tiếng thành phố bên ngoài khiến bà cảm thấy dễ chịu. Trong tâm trí, bà luôn giữ khoảng cách với ông O'Shea. Bà thoáng quên bẵng chiếc quan tài chứa hài cốt anh trai Denis nằm phía sau cho đến lúc chiếc xe tang hãm thắng khi xuống dốc. Bà tưởng tượng cảnh chiếc quan tài tụt tới đâm sầm xuyên qua vách kính chắn, tông vào hai người ngồi phía trước.

Nhà văn Jon Fosse

Nhà văn Jon Fosse vừa đoạt giải Nobel Văn chương về kịch nghệ năm nay, 2023. Ngoài ra, ông cũng nổi tiếng trong lãnh vực thơ và truyện. Tác phẩm của ông được dịch ra khoảng 50 ngôn ngữ. Tìm hiểu về mục đích sáng tác, ông cho biết, “I hope they can find a kind of peace in, or from, my writing.” (Tôi hy vọng người đọc có thể tìm thấy sự bình an trong các tác phẩm của tôi.) Tác phẩm nổi tiếng với nội dung sâu đậm của ông là dãy “Septology”. Đây là một từ vựng mới, có ý nghĩa là một loạt bảy cuốn sách. Có lẽ, Septology phát xuất từ “Heptalogy” mà ví dụ rõ rệt nhất là dãy tác phẩm Harry Potter.

Tôi xin được giới thiệu đến độc giả một ít bài thơ của Fosse, những tư duy sâu sắc về thân phận con người.

Hình minh họa:  Mart Production

“Cô đớn” là một trạng thái sống mới xuất hiện như một hậu quả từ ảnh hưởng của thế giới ảo, thế giới điện tử toàn trị. Người ta thường quan tâm đến hiệu ứng của “truyền thông xã hội” (social media), nhưng sau lưng của truyền thông này là một hệ thống quản trị con người đang thành hình một cách tự nhiên theo bước tiến của khoa học điện tử. Có khả năng thay đổi thế giới trong cả hai chiều hướng tốt và xấu, một cách lạ thường chưa từng thấy, chưa từng nghĩ đến. Có thể lấy làm ví dụ khi theo dõi “Truyền thông chính trị” là một trong số thế lực hàng đầu, đang diễn tiến, nhất là, trong mùa bầu cử sắp đến tại Hoa Kỳ. Chủ ý nhé, bạn đọc. Đừng để bị cuốn trôi theo dòng thác ảo.

Tài tình, nghĩa từ điển là giỏi giang, khéo léo đến mức đáng khâm phục. Chữ “tài” khá dễ hiểu. Tài là khả năng vượt trội từ trên mức độ trung bình cho đến cấp cao. Trong mỗi lãnh vực, mỗi môi trường, tài cao đến mức nào, khó mà xác định. Tài cao hay thấp là nhờ so sánh với những người khác có tài trong cùng một thể loại. Người có tài làm thơ là người thường xuyên có những bài thơ hay từ mức trung bình trở lên. “Mức trung bình” là một cách nói để chỉ định bài thơ hội đủ một số những đòi hỏi của văn học và nghệ thuật thi ca.

Nhà văn Haruki Murakami.

Haruki Murakami (1949-hiện tại): Tiểu thuyết gia, nhà văn truyện ngắn và dịch giả Nhật Bản có những cuốn sách giàu trí tưởng tượng và thường mơ hồ đã trở thành sách bán chạy nhất quốc tế. 

Cuốn tiểu thuyết đầu tay của Murakami, Kaze no uta o kike (1979; Hear the Wind Sing; film 1980), đoạt giải tiểu thuyết hay nhất của một nhà văn mới. Ngay từ đầu, bài viết của ông đã được đặc trưng bởi những hình ảnh và sự kiện mà bản thân tác giả cảm thấy khó giải thích nhưng dường như chúng xuất phát từ những ẩn sâu bên trong ký ức của ông. Một số người lập luận rằng sự mơ hồ này, không hề gây khó chịu, là một lý do khiến ông được độc giả yêu thích, đặc biệt là những người trẻ tuổi, những người đã chán ngán với những lời tự thú vốn đã hình thành nên xu hướng chủ đạo của văn học Nhật Bản đương đại. Việc ông bị cho là thiếu lập trường chính trị hoặc trí tuệ đã khiến các tác giả “nghiêm túc” (chẳng hạn như Ōe Kenzaburō) khó chịu, những người coi những tác phẩm ban đầu của ông chỉ là trò giải trí không hơn không kém.

Annie Ernaux

Annie Ernaux

Nhà Văn Pháp, Nobel Prize 2022

Sinh ngày 1 tháng 9 năm 1940 tại Lillebonne, Pháp; con gái của Alphonse và Blanche; kết hôn với Philippe Ernaux, 1964 (ly dị, 1985); các con: Eric, David.

Học vấn: Đại học Rouen, Tổng hợp Văn học Hiện đại (Pháp), 1971. Tiểu thuyết gia và người viết hồi ký. Từng là giáo viên dạy tiếng Pháp cấp hai ở Haute-Savoie và vùng Paris, 1966–77; Center National d'Enseignement par Correspondance, giáo sư, 1977–2000.

Một họa sĩ nói chuyện với công chúng không chỉ để trình bày các tác phẩm của mình mà còn để tiết lộ một số ý tưởng về nghệ thuật hội họa, khiến bản thân gặp nhiều nguy hiểm.

Jean-Paul Sartre (1905-1980), triết gia, tiểu thuyết gia, nhà biên kịch, và nhà phê bình văn học người Pháp. Hình chụp năm 1967.

(tiếp theo)

Đối với "tuyệt vọng", ý nghĩa của biểu thức này cực kỳ đơn giản. Nó chỉ có nghĩa là chúng ta giới hạn bản thân trong việc dựa vào những gì nằm trong ý chí của mình, hoặc trong tổng các xác suất khiến cho hành động khả thi. Bất cứ khi nào người ta muốn bất cứ điều gì, luôn có những yếu tố xác suất này. Nếu tôi trông chờ một chuyến viếng thăm của người bạn, người này có thể sẽ đến bằng xe lửa hoặc xe hơi, tôi cho rằng tàu sẽ đến vào giờ đã định, hoặc xe sẽ không bị bể bánh. Tôi vẫn ở trong lĩnh vực có khả năng; nhưng người ta không dựa vào bất kỳ khả năng nào ngoài những khả năng liên quan chặt chẽ đến hành động của một người. Ngoài điểm mà các khả năng đang được xem xét không còn ảnh hưởng đến hành động của tôi, tôi nên không quan tâm đến bản thân mình. Vì không có Chúa, không có thiết kế thuận tiện nào có thể điều chỉnh thế giới và mọi khả năng theo ý muốn của tôi. Khi Descartes nói, “Hãy chinh phục bản thân hơn là chinh phục thế giới,” về cơ bản, ý của ông cũng giống như vậy - chúng ta nên hành động mà không có hy vọng.

Jean-Paul Sartre (1905-1980), triết gia, tiểu thuyết gia, nhà biên kịch, và nhà phê bình văn học người Pháp. Hình chụp năm 1967.

Lời người dịch: Nội dung bài viết này là một giải thích, một thuyết phục về kiến thức và khả năng nhận thức. Đối với tôi, “hiện sinh” là một cách sống của những ai không tin vào số mạng, những ai tin phải đơn độc không lối thoát khi làm người. Đó là yếu tính tự do mà nhiều người đã đánh mất. Đồng thời, người sống hiện sinh có ước muốn, ý muốn, ý chí làm cho đời sống và con người tốt đẹp hơn. Đó là yếu tính của nhân bản. Hiện sinh và nhân bản không cần phải là chủ nghĩa. Cả hai hiện hữu trong bản sắc của con người. Điều mà tôi học được từ bài viết này: phương pháp và phong thái luận lý của Sartre. Ông nổi tiếng trong những vụ tranh cãi về triết học, văn học và chính trị vì luận lý chặt chẽ, chi tiết, lôi cuốn và dễ nắm bắt. Bất kỳ là ai đều có thể tranh cãi với người khác, quan trọng nhất là tranh cãi với bản thân, đều có cách lý luận riêng. Cách lý luận này dẫn đến quyết định. Quyết định dẫn đến hành động. Hành động tạo ra tiểu sử. Cái mà người ta gọi là số mệnh là cái tự an ủi hoặc tự trốn tránh những gì mình đã làm. Phương pháp và phong thái luận lý là một trong vài khả năng quan trọng nhất tạo ra sự sống của một người và những ai dính líu đến người đó.