Hiển thị các bài đăng có nhãn Nghiên Cứu. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Nghiên Cứu. Hiển thị tất cả bài đăng

Thứ Sáu, 22 tháng 9, 2023

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ: Thơ phản ánh tâm hồn, trí tuệ, và nhân cách cao vời

Chân dung Tuệ Sỹ.
Tranh Đinh Trường Chinh.
Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng Nht, Ban Báo chí & Xut bn ca Hi đng Hong Pháp đang mi gi Trí thc Pht t và văn ngh sĩ viết bài K Yếu Tri Ân Hòa Thượng Thích Tu S Đ tri ân nhng đóng góp ca mt bc cao Tăng thc đc trong dòng sng ca Dân tc và Pht giáo Vit Nam sut hơn 60 năm đy biến c va qua”. Nhân dp này, xin mi đc li mt s bài viết ca các trí thc Pht t cm nhn v Thơ và v nhân cách ca Thy Tu Sĩ.

 ***


Viên Linh: Tuệ Sỹ, Giữa Mùa Thay Đổi

T gia năm 1963, ti Min Nam Vit Nam xut hin nhng cây bút viết t ca chùa, đc bit t 1964, h ào t đưa ra ánh sáng nhng sáng tác thơ văn, nhng biên kho triết hc mang sinh lc đông phương trm hùng vào gia không khí Đi Sng, Tui Tr và Văn Ngh lúc y đã rt chán chường vi nh hưởng phương tây. Có th k Phm Thiên Thư, Phm Công Thin, Tu S, Chơn Pháp Nguyn Hu Hiu, Chơn Hnh, trong s đó, Tu S đc bit sâu sc.


Thứ Sáu, 1 tháng 9, 2023

Lê Nguyễn: Chuyến Bắc hành của học giả Trương Vĩnh Ký và cái chết của Tổng Trú Sứ Paul Bert

Học giả Trương Vĩnh Ký
(6/12/1837–1/9/1898).
Nguồn Hippolyte Arnoux và
Emile Gselltrong Voyage de
l'Égypte à l’Indochine
– Paris 1870’s

 Hầu hết người Việt Nam và nhất là giới nghiên cứu sử học đã quá quen thuộc với Pétrus Trương Vĩnh Ký, một học giả xuất chúng am hiểu nhiều ngoại ngữ và có công lớn trong việc vận dụng chữ quốc ngữ trong giai đoạn sơ khai vào đời sống cộng đồng. Hàng trăm tác phẩm do ông để lại - đã xuất bản cũng như chưa xuất bản - có giá trị rất lớn trong điều kiện một xã hội Việt còn lạc hậu và đang bị ngoại bang chi phối. Tuy nhiên, có một mảng không nhỏ trong cuộc đời ông ít được đề cập đến, hoặc đề cập không đầy đủ, rõ ràng, khiến cho việc tìm hiểu và nhận định về nhân vật đặc biệt này dễ rơi vào trạng thái khiếm khuyết, phiến diện. Đó là mối quan hệ của Trương Vĩnh Ký với triều đình Huế, và với viên Tổng Trú sứ Paul Bert vào nửa sau thế kỷ 19.

***

Nói đến khả năng về ngoại ngữ của Trương Vĩnh Ký, có thể viện dẫn sau đây mấy dòng hồi ký của một du khách người Anh là J. Thomson, trong tác phẩm nhan đề “10 năm du hành ở Trung Quốc và Đông Dương”: “ Ông Petrousky (Petrus Ký-LN), một giáo dân Nam kỳ và là giáo sư dạy tiếng mẹ đẻ của ông tại Trường Thông ngôn Sài Gòn, là một ngoại lệ đáng lưu ý trong số những người bản xứ mà tôi vừa giới thiệu cùng bạn đọc. Ông từng theo học tại trường dòng Penang và tôi không bao giờ quên nỗi kinh ngạc khi được giới thiệu với ông. Ông nói chuyện với tôi bằng một thứ tiếng Anh rất vững, với một cách nhấn nhẹ nhàng của người Pháp, còn với tiếng Pháp, ông diễn tả không kém phần trong sáng và lịch sự. Tiếng Y Pha Nho, Bồ Đào Nha, Ý, ông cũng quen thuộc như những ngôn ngữ phương Đông; chính nhờ sự hiểu biết đặc biệt này mà ông đang nắm giữ một địa vị cao. Một ngày nọ đến thăm ông, tôi nhìn thấy ông đang thực hiện quyển Phân tích, đối chiếu các thứ tiếng chủ yếu trên thế giới, tác phẩm mà ông phải bỏ ra 10 năm lao động miệt mài. (Jean Bouchot – Un savant et un patriote cochinchinois – Petrus J.B. Trương-Vĩnh-Ký (1837-1898)- trang 43).


Thứ Ba, 8 tháng 8, 2023

Bài học từ Ukraine (tt), The Economist, Cù Tuấn biên dịch

Bài học từ Ukraine (P6): Các đại dương đã trở thành chiến trường của các công nghệ mới 


Tóm tắt: Ukraine đã đẩy lùi Hạm đội Biển Đen. Nhưng máy bay không người lái dùng trong hải quân có thể là không đủ để đánh bại Hạm đội này.


Chiến hạm Moscow của Nga, hình chụp năm 2012

Chiến hạm Moscow bị đánh chìm vào ngày 14 tháng 4 năm 2022 trong cuộc xâm lược Ukraine của Nga.


Thứ Ba, 1 tháng 8, 2023

Bài học từ Ukraine (tt), The Economist, Cù Tuấn biên dịch

Bài học từ Ukraine (P4): Công nghệ đang khiến người dân tham gia vào chiến tranh nhiều hơn


Tóm tắt: Phần này trong báo cáo đặc biệt của chúng tôi về tương lai của chiến tranh sẽ xem xét các câu hỏi pháp lý lớn xuất hiện khi hoạt động dân sự và quân sự đã hòa lẫn vào nhau.


Thời điểm đầu cuộc chiến, 20 xe chở nhiên liệu của Nga đã tiến vào Sedniv, một thị trấn nhỏ ở tỉnh Chernihiv, phía bắc Kyiv. Thiếu tướng Viktor Nikolyuk, chỉ huy quân Ukraine ở phía bắc kể lại: “Người dân địa phương gọi cho chúng tôi và nói: chúng tôi nên làm gì?” Câu trả lời của ông rất đơn giản: “Rút hết xăng dầu của chúng đi.” Người dân địa phương liền cưỡi ngựa và máy kéo, mang theo chai lọ, thùng phuy và bình uống trà, đến lấy sạch nhiên liệu trên các xe này. Họ cũng hô khẩu hiệu Slava Ukraini—vinh quang cho Ukraine. Tướng Nikolyuk không thể tin nổi khi một đợt xe bồn chở xăng dầu khác xuất hiện ngay sau đó. Những chiếc xe chở nhiên liệu này cũng đã bị người dân hút lấy sạch. 


Thứ Ba, 25 tháng 7, 2023

Bài học từ Ukraine, The Economist, Nguyễn Thế Phương và Cù Tuấn biên dịch.

Bài hc t Ukraine (P1): Công ngh thay đi chiến trường, Nguyễn Thế Phương biên dịch.

Xe tăng T-72AV của quân đội Ukraine trong cuộc phản công của Ukraine tại Kharkiv năm 2022. Hình: Wikipedia. 

Nhưng số lượng vẫn quan trọng, theo Shashank Joshi trong bài đầu tiên của loạt 7 bài của một báo cáo đặc biệt về tương lai chiến tranh

Vào thập niên 1970, các tướng lĩnh Liên Xô nhận ra rằng nước Mỹ, với ưu thế về vi điện tử, đã vượt lên trước trong cuộc đua phát triển các loại vũ khí tầm xa có độ chính xác cao, các hệ thống cảm biến (ví dụ như vệ tinh) để chỉ thị mục tiêu, và các mạng lưới giúp kết nối hai thành tố đó lại với nhau. Họ đã gọi toàn bộ chuỗi công nghệ này với một khái niệm to lớn: “tổ hợp trinh sát-tấn công” (reconnaissance-strike complex). Chiến dịch Bão táp Sa mạc, một chiến thắng chóng vánh của Mỹ trước Iraq vào năm 1991, dường như đã trở thành một ví dụ chứng minh cho khái niệm trên. Tại sao lại phải ẩn nấp trong những chiến hào khi bạn có thể làm tê liệt kẻ thù với các đòn tấn công như đặt vào các sở chỉ huy và hậu cần ở sâu trong hậu phương? Các chiến lược gia Mỹ đã ca ngợi bước ngoặt mới đó là “cuộc cách mạng trong quân sự” (revolution in military affairs hay RMA).


Thứ Sáu, 16 tháng 6, 2023

Cao Tuấn: Nghi vấn lịch sử về quan hệ giữa Chủ tịch Đảng CSVN Hồ Chí Minh và “Lưỡng quốc tướng quân” Nguyễn Sơn: Thầy trò hay đối thủ chính trị? (Phần 2)

“Lưỡng quốc tướng quân”
Hồng Thủy/Nguyễn Sơn
(1908-1956)

PHẦN HAI:  THẦY TRÒ HAY ĐỐI THỦ?


Với những tài liệu được giải mật cho thấy Nguyễn Sơn đã được ông Hồ Chí Minh rất trọng dụng trong những năm đầu. 


Lẽ tất nhiên là phải như thế. 


Đảng Cộng sản Việt trong cảnh dầu sôi lửa bỏng, “ngàn cân treo sợi tóc” rất cần tài năng và kinh nghiệm của Nguyễn Sơn. Nguyễn Sơn đúng là người của tình thế. Nguyễn Sơn lại là tướng tin cẩn của Mao, đặc phái viên của Mao ở Việt Nam, đúng lúc Mao, chỉ sau Stalin, là đại lãnh tụ mà người Cộng sản Việt kính nể, sùng bái và tin tưởng nhất. Ngoài ra, kể từ khi Stalin giải tán tổ chức Đệ Tam Quốc Tế năm 1943 để tỏ thiện chí với Anh, Mỹ, hy vọng 2 nước đồng minh tư bản này đáp ứng yêu cầu sớm mở  thêm mặt trận ở Tây Âu đỡ đòn cho Liên Sô lúc ấy đang kẹt trong cuộc chiến sinh tử với Hitler, thì Stalin đã giao hẳn cho đảng Cộng sản Tầu trách nhiệm trông coi giúp đỡ đảng Cộng sản Việt - theo đúng ý của Mao. 


Phạm Trọng Chánh : Ngô Vi Quý, Đoàn Nguyễn Tuân, Phan Huy Ích và Nguyễn Du năm 1789-1790 trên đất nhà Thanh, dưới triều Tây Sơn

Sau chiến thắng Đống Đa quét sạch 300 000 quân Thanh ra khỏi bờ cõi, vai trò các dũng tướng trên chiến trường nhường bước cho các thi tướng đối mặt trên mặt trận văn hoá, ngoại giao, nhằm chấm dứt chiến tranh và mang lại thanh bình lâu dài cho đất nước. Dưới triều Tây Sơn việc bang giao với nhà Thanh có nhiều cuộc đi sứ :

Năm 1789 sứ giả Tây Sơn Vũ Huy Tấn, Nguyễn Nễ đưa Nguyễn Quang Hiển cháu vua Quang Trung (con người anh cả) đi sứ.

Năm 1789. Ngô Vi Quý, làm Chánh sứ sang gặp đại thần Hòa Thân để dàn xếp việc vua Càn Long đòi hỏi : vua Quang Trung vào chầu, làm lễ ôm gối nhận tình cha con và cống voi để vua Càn Long xem voi là con vật thế nào mà quân Thanh thấy sợ bỏ chạy.

Thứ Ba, 13 tháng 6, 2023

Nguyễn Văn Huy: Cộng đồng người Thượng trên cao nguyên miền Trung

*Nguyễn Văn Huy: Tiến sĩ Dân tộc học, giáo sư phụ trách khoa Các Dân Tộc Ðông Nam Á tại Ðại Học Paris

Tìm hiểu lịch sử những cộng đồng dân tộc sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam là một bổ túc cần thiết cho mọi dự án xây dựng Việt Nam tương lai. Bài viết tóm lược sự hình thành cộng đồng người Thượng trên cao nguyên miền Trung, những phong trào phản kháng của người Thượng trong thời Pháp thuộc và dưới các chế độ chính trị của Việt Nam, để hiểu và nâng đỡ những đồng bào đang chia sẻ mảnh đất Việt Nam chung.

I. Sự hình thành cộng đồng người Thượng trên cao nguyên miền Trung


Thượng là tên gọi chung những sắc dân sinh sống trên cao nguyên miền Trung Việt Nam. Dân số người Thượng hiện nay trên 1,6 triệu người (tương đương với 1,9% dân số toàn quốc), được chia thành 19 nhóm khác nhau, đông nhất là các nhóm Bahnar, Sedang, Hré, Mnong, Stieng thuộc ngữ hệ Môn Khmer (Nam á) và Djarai, Rhadé, Raglai thuộc ngữ hệ Malayo Polynésien (Nam Ðảo). Ðịa bàn cư trú của người Thượng có hình giọt nước, rộng trên 60.000 cây số vuông, từ vừng rừng núi phía Tây các tỉnh đồng bằng duyên hải miền Trung (bắt đầu từ Quảng Bình xuống Ðồng Nai) đến tận biên giới Lào và Kampuchea với các tỉnh Kontum, Gia Lai, Ðắk Lắk, Lâm Ðồng (gọi chung là Tây Nguyên) và chấm dứt trên những sườn đồi phía Nam dãy Trường Sơn trong các tỉnh Ðồng Nai và Sông Bé. Mỗi nhóm Thượng sinh trú trong một địa bàn riêng biệt với những ngôn ngữ, phong tục, tập quán riêng. Mật độ dân số trung bình khoảng 30 người trên một cây số vuông; tỷ lệ tăng trưởng dân số trung bình là 2% một năm. Ngày nay người Thượng trở thành thiểu số trên chính quê hương của họ: 40% dân số trên Tây Nguyên. 


Cao Tuấn: Nghi vấn lịch sử về quan hệ giữa Chủ tịch Đảng CSVN Hồ Chí Minh và “Lưỡng quốc tướng quân” Nguyễn Sơn: Thầy trò hay đối thủ chính trị? (Phần 1)

“Lưỡng quốc tướng quân” Hồng Thủy/Nguyễn Sơn (1908-1956) 

PHẦN MỘT:  MỘT NGƯỜI CỘNG SẢN “KHÔNG GIỐNG AI”


Chủ Tịch đảng Cộng sản Việt Nam Hồ Chí Minh (1890-1969) và “Lưỡng Quốc Tướng Quân” Nguyễn Sơn (1908-1956) là hai nhân vật lịch sử quan trọng của một thời đại và họ có mối quan hệ đặc biệt với nhau. Tìm hiểu thực chất mối quan hệ này là đi tìm sự thực lịch sử, một sự thực có lẽ khác hẳn những huyền thoại đã lưu truyền.


Hành trình đi tìm sự thực bắt đầu bằng sự phân tích, đãi lọc, lượng giá và tổng hợp những tài liệu bán chính thức và chính thức có nguồn gốc từ nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam đã được tìm thấy trên trên một số websites như sau:


www.tuongnguyenson.com

www.quansuvn.net

www.vnmilitaryhistory.net

...


Và nguồn tài liệu đáng kể nhất là quyển sách “Hoàng Hà nhớ, Hồng Hà thương” mang khá nhiều thông tin mới mẻ rất có ý nghĩa.


Thứ Sáu, 9 tháng 6, 2023

Hoàng Hưng: Sách về các Hội viên Tam Điểm người Việt Nam của nhà nghiên cứu Trần Thu Dung mới ra mắt tại Paris: “Les frères francs-maçons vietnamiens oubliés en indochine”

ĐÔI LỜI CỦA HOÀNG HƯNG

(bản gốc tiếng Việt, đã được dịch ra tiếng Pháp và in trong sách tiếng Pháp mới xuất bản)

Đáng lưu ý và khá “bất ngờ”: rất nhiều trí thức, nhà hoạt động xã hội chính trị người Việt từng tam gia Hội Tam điểm, trong đó có cả Nguyễn Ái Quấc (Quốc), các vị sáng lập đạo Cao Đài (biểu tượng Con Mắt của Cao Đài chính là biểu tượng của Hội Tam điểm).
Con mắt Tam Điểm

Bố tôi, bác sĩ Hoàng Thuỵ Ba, cũng tham gia Hội trong thời gian sang Pháp học Bác sĩ (1925-1927)

Thứ Sáu, 2 tháng 6, 2023

Lê Nguyễn: Về nhân vật Lưu Vĩnh Phúc trong lịch sử thời kỳ đầu kháng Pháp (Phần 2)

(Từ nhiều thập niên qua, Lưu Vĩnh Phúc và quân Cờ Đen là một đề tài mà cách nhìn nhận của công luận chứa rất nhiều dị biệt. Vì thế, tác giả loạt bài này không nhằm nêu quan điểm cá nhân, mà đơn thuần chỉ nhằm trình bày trung thực một số chi tiết lịch sử được ghi chép rõ ràng trong chính sử, cụ thể là bộ Đại Nam thực lục, cùng một vài nguồn sử liệu đáng tin cậy khác. Để phản bác một chi tiết trong sử liệu chính thống, cần những nguồn sử liệu có giá trị tương đương, mong mọi người không lấy quan điểm cá nhân hay những nguồn sử liệu “trôi nổi” để phản bác lại nguồn sử liệu chính thống đã nêu)

4) KHI LƯU VĨNH PHÚC VÀ QUÂN CỜ ĐEN BỊ LOẠI KHỎI VÒNG CHIẾN

Phải khách quan thừa nhận rằng trong hai trận đánh ở Ô Cầu giấy năm 1873 và năm 1883, có công lao rất lớn của quân Cờ Đen. Tổ chức này đã chuyển mình từ những thổ phỉ trong thời gian đầu mới trốn sang Việt Nam thành một đội quân tinh nhuệ dưới quyền điều động của quan binh Việt Nam và đã làm quân Pháp lắm phen mất ăn mất ngủ.

Liễu Trương: Người đọc tác phẩm

Vào những năm 1970, các nhà nghiên cứu văn học ở Tây phương bắt đầu quan tâm đến vấn đề đọc. Trước thời điểm đó, người ta tìm hiểu tác phẩm văn chương bằng cách nối kết tác phẩm với một thời kỳ, một cuộc đời, một vô thức hay một lối viết. Rồi bỗng nhiên tác phẩm văn chương được xem xét trong quan hệ với người sau cùng đã cho tác phẩm một sự tồn tại, đó là người đọc. Các nhà lý luận văn học nhận thấy hai câu hỏi hệ trọng được đặt ra từ trước : Văn chương là gì?  Nghiên cứu văn bản như thế nào? Tựu trung là tự hỏi tại sao người ta đọc một cuốn sách. Phải chăng phương tiện tốt nhất để hiểu cái « sức mạnh » và tính trường cửu của một số tác phẩm là tự hỏi về những gì người đọc tìm thấy trong những tác phẩm đó?


Người ta bắt đầu quan tâm nhiều đến việc đọc khi những tiếp cận về thuyết cấu trúc bắt đầu có những giới hạn. Người ta nhận thấy không ích lợi gì khi muốn quy văn bản vào một loạt hình thức. Thi pháp học đã đi vào ngõ cụt : khi một công trình nghiên cứu bị giới hạn vào những cấu trúc thì đi đến những cái mẫu quá khái quát hoặc quá phiến diện. Quả thật, một mặt, những phương pháp mà các nhà thi pháp học đưa ra như những phương pháp tạo nên văn chương lại ở ngoài văn chương : Roland Barthes áp dụng phương pháp cấu trúc cho những cuốn phim James Bond. Mặt khác, thi pháp học là khoa học của cái khái quát, đã thất bại khi trình bày tính độc đáo của mỗi văn bản : nếu việc dùng đến phương pháp đa âm (nhiều phương diện) là một trong những ưu điểm của việc nghiên cứu tác phẩm của Dostoïevski, thì phải nhìn nhận rằng phương pháp đó không thành công với những tác giả tầm thường hơn Dostoïevski. Giá trị của một tác phẩm văn chương không thể bị quy vào việc dùng kỹ thuật này hay kỹ thuật nọ.


Thứ Ba, 30 tháng 5, 2023

Trương Nhân Tuấn: Nhìn lại chiến lược của Trung Quốc trên biển Đông

Trung Quốc chưa bao giờ là một cường quốc về biển

Các cuộc thủy chiến cận đại của Trung Quốc đối đầu với một quốc gia khác, ta có thể kể tới là trận hải chiến trên sông Mân và phong tỏa Đài Loan với hải quân Pháp năm 1885 và trận Áp lục năm 1895 với Nhật. Cả hai trận hải quân Trung Quốc, lúc đó là nhà Thanh, đều thua tơi tả. Toàn bộ lực lượng hải quân của Trung Quốc bị tiêu diệt. Ta cũng không thể không nhắc đến các cuộc xâm lăng Việt Nam của các triều đại người Hán. Trong tất cả các cuộc thủy chiến với Việt Nam, hải quân người Hán đều thua Việt Nam.

Suốt chiều dài lịch sử của Trung Quốc, cho tới năm 1945 Trung Quốc chưa hề có tham vọng về biển, như kiểm soát các hải lộ quốc tế cũng như tham vọng chinh phục hay thống trị không gian biển. Hầu hết các hoạt động của Trung Quốc về biển chỉ tựu trung ở các ngư dân đánh cá ven bờ. Ngoài ra những sinh hoạt về biển khác của Trung Quốc đều thuộc về hải tặc.

Lê Nguyễn: Về nhân vật Lưu Vĩnh Phúc trong lịch sử thời kỳ đầu kháng Pháp (Phần 1)

Trong lịch sử cận đại của dân tộc ta, nhiều sự kiện hay nhân vật lịch sử đã bị miêu tả và đánh giá một cách thiên lệch, do nhiều yếu tố khác nhau. Có những nhân vật trong suốt một chiều dài lịch sử hàng trăm năm vẫn tiếp tục là nạn nhân của những thành kiến và nhận định không công bằng, không dựa vào những sự kiện thực tế được sử sách ghi chép rõ ràng. Lưu Vĩnh Phúc là một trường hợp như thế.

Cho đến nay, người ta vẫn tìm thấy bàng bạc đây đó những chuyện kể, những bài viết nhắc đến nhân vật này như một tên thảo khấu chuyên gieo rắc tai ương cho dân lành và đáng bị lên án nặng nề. Điều này không khó hiểu, khi ta biết rằng nhiều tư liệu mà các nhà nghiên cứu sử thường xuyên tham khảo được biên soạn bởi những cây bút thực dân. Họ đã gọi nhiều lãnh tụ kháng chiến Việt Nam như Hoàng Hoa Thám, Phan Đình Phùng, Nguyễn Thiện Thuật là những “pirates” (kẻ cướp) hay “rebelles” (kẻ phản loạn) … Với họ, Lưu Vĩnh Phúc còn hơn thế nữa, khi quân lính của ông từng sát hại hai sĩ quan ưu tú đã góp phần rất lớn vào việc hoàn thiện cuộc chinh phục toàn cõi Việt Nam của họ.

Thứ Sáu, 26 tháng 5, 2023

Phùng Gia Thế: Nhìn lại văn xuôi Việt 2022

Bìa một số cuốn sách văn học xuất bản năm 2022.

Văn xuôi 2022 có một năm không quá sôi động song khá nhiều sắc thái. Về sự kiện, có hai cuộc tọa đàm đáng chú ý: “Tiểu thuyết Nguyễn Bình Phương trong chuyển động của văn học Việt Nam đương đại” (Viện Văn học Việt Nam ngày 18/7) và “Nhà văn Sương Nguyệt Minh và nhà văn Trần Chiến - hai hiện tượng của văn xuôi đương đại” (Hội Nhà văn Hà Nội ngày 10/8). Đối tượng tọa đàm đều là các tác giả nổi tiếng, tên tuổi đã được đóng dấu trong cộng đồng văn học. Việc phát động cuộc thi truyện ngắn Báo Văn nghệ 2022-2024 của Hội Nhà văn Việt Nam là một điểm nhấn nhằm tìm kiếm và tôn vinh các cây bút tài năng. Trên bình diện sáng tác, dấu ấn văn xuôi khá phong phú, và dầu không có những kỳ hoa dị thảo, thì cũng đủ đầy các thanh sắc, nhịp màu.

BAY TRONG GIÓ XANH

Khái lược dòng thi ca Nam Phi, Ngu Yên dịch và giới thiệu

Tóm Tắt Điểm Nhấn Trong Thi Ca Nam Phi

(Bài dịch South Africa Poetry của Penny’s Poetry Wiki.)


Thi ca Nam Phi phong phú, có nguồn gốc từ thời bộ lạc cổ xưa. Giờ đây, đã là một dòng thơ lớn, đặc biệt, về phương diện đấu tranh tự do và kỳ thị chủng tộc. Bao gồm nhiều chủ đề, hình thức và phong cách. Bài viết này thảo luận về bối cảnh xuất thân của các nhà thơ đương đại và xác định các nhà thơ lớn của Nam Phi, các tác phẩm và ảnh hưởng của họ.


Bối cảnh văn học Nam Phi từ thế kỷ 19 đến ngày nay về cơ bản được định hình bởi sự phát triển chính trị và xã hội của đất nước, đặc biệt là quỹ   đạo từ một trạm buôn bán thuộc địa đến một quốc gia phân biệt chủng tộc và cuối cùng hướng tới một nền dân chủ. Các lực lượng chính của sự gia tăng dân số và thay đổi kinh tế đã thúc đẩy sự phát triển đô thị cũng đã tác động đến những chủ đề, hình thức và phong cách văn học và thi ca nói riêng đã xuất hiện từ đất nước này theo thời gian. Nam Phi đã có một lịch sử giàu có về phẩm lượng văn học. Tiểu thuyết và đặc biệt, thơ đã được viết bằng tất cả mười một ngôn ngữ chính thức của Nam Phi.[1]


Chủ Nhật, 30 tháng 4, 2023

Vũ Tường và Sean Fear: Việt Nam Cộng Hoà, 1955-1975: Kinh Nghiệm Kiến Quốc

(Trích từ “Lời Mở Đầu” của sách cùng tên do Văn Học xuất bản năm 2022)

Chiến tranh Việt Nam mặc dù khởi đầu nhỏ bé nhưng nhanh chóng biến thành cuộc chiến tranh quy ước có tính quyết định của thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Những năm cuối của cuộc chiến hai phe đã đưa vào sử dụng xe tăng, pháo binh, máy bay trực thăng, hệ tên lửa phòng không có lẽ tối tân nhất thế giới, và phi cơ oanh tạc suốt ngày đêm với quy mô chưa từng có. Mặc dù khốc liệt như vậy, bản chất cuộc chiến là chính trị hơn là quân sự. Mâu thuẫn cơ bản của cuộc xung đột là hai quan điểm đối nghịch nhau của phe cộng sản và phe cộng hoà về xây dựng một quốc gia ở miền Nam. Mỗi phe được đồng minh quốc tế của mình ủng hộ với mức độ khác nhau.


Phần lớn những nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam đều mắc phải khuyết điểm “dĩ Mỹ vi trung,” nghĩa là lấy Mỹ làm trọng tâm, chỉ tập trung vào quyết sách và kinh nghiệm của phía Mỹ không cần biết các bên khác. Cũng có khá nhiều nghiên cứu về cuộc chiến nhìn từ phía cộng sản Hà nội. Chỉ mới gần đây mới có một số học giả lưu ý đến quan điểm và vai trò của phía Việt Nam Cộng Hoà (VNCH), có điều là họ vẫn bị giới hạn trong một giai đoạn nhất định hay các chính sách cụ thể. Các nhà lãnh đạo VNCH đóng vai trò gì và thái độ như thế nào? Họ đồng ý hay bất đồng với người Mỹ ra sao? Vai trò của xã hội dân sự và dân chúng ở miền Nam Việt Nam thế nào? Câu trả lời cho những câu hỏi này phần lớn vẫn còn để ngỏ.


Thứ Ba, 11 tháng 4, 2023

Hồ Sĩ Quý: Độc tài, “hóa rồng” và dân chủ ở Đài Loan

 PHẦN 1. 

Đài Bắc: Thủ đô của Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc) . Hình WIkipedia

Từ năm 1949, khi Tưởng Giới Thạch bỏ Trung Quốc đại lục chạy ra Đài Loan, khả năng duy trì sự tồn tại của chế độ chính trị riêng biệt ở hòn đảo này nghiễm nhiên trở thành vấn đề thường trực và ảnh hưởng đáng kể đến không khí chính trị thế giới.

Với diện tích 36.008 km2, Đài Loan quá nhỏ so với Trung Quốc đại lục, nguy cơ bị “giải phóng” là nỗi quan ngại ám ảnh đối với chính thể đảo này suốt hơn nửa thế kỷ nay. Đó là một nhân tố chính trị khắc nghiệt quy định sự phát triển của Đài Loan. Tuy nhiên, sự “chống lưng” của Mỹ với hạm Đội 7 có mặt ngoài eo biển Đài Loan ngay từ sau chiến tranh Triều tiên 1953 và đặc biệt, “Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ – Đài Loan” 12/1954, chính là lý do cân não khiến mọi kế hoạch “thu hồi Đài Loan” của đại lục từ đó đến nay vẫn “chưa có cơ hội” để thực hiện.[1] Có thể nói, việc đánh giá vị thế của Đài Loan trong sự phát triển thế giới sẽ còn là vấn đề gây tranh cãi. Cả Trung Quốc và Mỹ, trong thế kỷ 20, đã sử dụng Đài Loan như một “nước cờ” lợi hại. Mỹ đã dùng Đài Loan để kiềm chế Trung Quốc không thể nói là kém thành công. Ngược lại, sau những thất bại chiếm đóng lúc ban đầu, Trung Quốc cũng bắt đầu “thủ lợi” không ít trong vấn đề Đài Loan trong những thập niên gần đây. Riêng Đài Loan, ý thức được thế ngặt nghèo, đã biết làm thế nào để giữ được độc lập, làm nên một Đài Loan hiện đại, dân chủ và thịnh vượng, một “con rồng” châu Á.


Thứ Sáu, 7 tháng 4, 2023

Lê Nguyễn: Cuộc sống lưu đày của các vì vua yêu nước (Phần 3)

Cựu hoàng Duy Tân. Hình Wikipedia

3) NHỮNG NĂM THÁNG LƯU ĐÀY VÀ CÁI CHẾT CỦA CỰU HOÀNG DUY TÂN (tt)

Cựu Hoàng Duy Tân viết gì trong Bản Tuyên bố Chính trị

Ở trên, chúng ta biết rằng vào ngày 29.8.1945, cựu hoàng Duy Tân đã phổ biến một tuyên bố chính trị quan trọng đề cập đến nhiều vấn đề liên quan đến mối quan hệ Việt-Pháp trong tình hình mới, khi cuộc thế chiến đã kết thúc. Gần đây, người viết bài này tình cờ tìm thấy tờ báo Pháp Combat (Chiến đấu) số ra ngày 16.7.1947 có một bài viết dài đề cập đến bản tuyên bố của cựu hoàng, thiển nghĩ đây là một tư liệu quý cần thiết cho người đọc yêu lịch sử và các nhà nghiên cứu.

Bài báo có nhan đề: “Bản tuyên bố chính trị của cựu hoàng Việt Nam Duy Tân, Thiếu tá thuộc lực lượng nước Pháp tự do”, đã trích dẫn nguyên văn nhiều nội dung quan trọng của bản tuyên bố ngày 29.8.1945.