Nghệ thuật của AI có phải là nghệ thuật không? 

Đây là một trong những câu hỏi gây tranh cãi nhất hiện nay, đặc biệt khi một tác phẩm AI của Jason M. Allen đoạt giải tại Colorado State Fair năm 20221, và trong năm 2023, tác phẩm chiến thắng một cuộc thi nhiếp ảnh của Úc được tiết lộ là sản phẩm của AI2. 

Một mặt, ai đó có thể nói chuyện đó có quan trọng không khi người thường không thấy sự khác biệt và tác phẩm đoạt giải? Nhưng mặt khác, đó có phải là nghệ thuật không khi không có dấu ấn riêng của cá nhân, không có hồn trong đó, và tổng hợp hình ảnh có sẵn?

Nói rõ hơn – ChatGPT có tên đầy đủ là Chat Generative Pre-Trained Transformer – là một ChatBot tương tác với con người một cách thông minh và uyên bác, do Samuel Altman hợp tác với công ty khởi nghiệp Open AI cùng phát triển. ChatGPT là sản phẩm của Công ty Open AI, một công ty nghiên cứu trí thông minh nhân tao-AI- có đội ngũ sáng lập gồm cả tỷ phú công nghệ Elon Musk, một người Mỹ. ChatGPT là loạt sản phẩm mới nhất của AI có kiến thức uyên bác, sâu rộng trên mọi vấn đề. 

Chỉ sau 40 ngày ra mắt, công cụ ChatGPT đã được 10 triệu người dùng mỗi ngày, con số mà Instagram đã mất 355 ngày mới đạt được.  

***

Cho đến khi tôi được đến với nước Nga thì cảm tưởng của tôi về nước này rất trái ngược nhau, vừa thân thiện, vừa ác cảm. Thân với nền văn học, ác cảm với chế độ chính trị đã qua của nó. Đó là nói một cách rất tổng quát, ngoài ra tôi chẳng biết gì cụ thể về đất nước và con người tại đó. Nếu nước Nga không thay đổi chế độ chính trị cách đây gần một thập niên thì chắc tôi khó lòng đến với nó được. Nhưng dù sao Nga vẫn là một thế giới riêng biệt trong thế giới ngày nay, và đến với nước Nga vẫn là một điều đầy háo hức, thậm chí hồi hộp.

Nếu nhà cửa, chợ búa, văn hóa ở Oaxaca nhiều màu sắc, thì ăn uống cũng không kém. Nhưng nó vừa đa dạng, lại vừa đơn điệu.

Đa dạng ở chỗ người ta chế biến ra đủ thứ món ăn bằng phương cách giản dị: trộn với nhau và nếm thử. Trong tiệm ăn bình dân, người ta có thể gọi một món ăn bằng cách diễn tả, kiểu như ở Việt Nam, gọi ‘cho dĩa cơm sườn nướng, lấy nhiều đồ chua chút, đừng cho cay quá, thêm chút nước mắm v.v.’. Mua khúc bánh mì kẹp nơi xe bán rong ngoài đường, nói từng bước: cho sốt chút thôi, lấy gà nướng, phô-mai quesillo, khỏi bỏ ớt, không lấy mole đen mà lấy mole đỏ, thêm cà chua nữa, có rau không, salsa chừng đó đủ rồi. Bao nhiêu tiền vậy? Làm một tràng liên tục, chẳng khác nào gọi ly cà phê Starbucks! Nói quíu cả lưỡi, vì rất ít người biết tiếng Anh, họ cho tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ số 4 trên thế giới mà, muốn tới chơi thì phải ráng học ngôn ngữ của họ.

Với những người hoàn toàn không biết tiếng Tây Ban Nha hoặc trước một vấn đề phức tạp, có cách giải quyết khác, rất giản dị. Đó là móc điện thoại ra, có Google Translate cài sẵn trong đó, gần như nhân viên văn phòng và người ngồi quầy trong tiệm nào cũng có. Xe hơi cho mướn bây giờ cũng không còn máy định vị GPS chỉ đường nữa, và cũng không còn CD trong xe, vì ai cũng dùng Google Maps và stream nhạc qua Bluetooth.

Ở Âu châu, nếu nghe ai đó nói đi du lịch Mexico, khi hỏi lại, thường là nghe họ kể đi tắm biển Cancún vùng Yucatán, lướt sóng, thăm thủ đô Mexico City, xem kim tự tháp và các di tích của dân Aztec…. Cao lắm là đi một vòng các tỉnh phía bắc và đông bắc. Dân Âu châu – ngoại trừ Tây Ban Nha – hoàn toàn xa lạ với Oaxaca, thành phố độc đáo với sự pha trộn của nhiều giống dân khác nhau và có một nền ẩm thực riêng. Tôi không thích biển, còn kim tự tháp xem đã nhiều, do đó đã chọn Oaxaca trong chuyến du lịch này, mặc dù không thể nào tìm ra một tour Oaxaca khởi hành từ Amsterdam, có hướng dẫn viên. Thì tự đi vậy, một phần cũng vì muốn xem tận mắt ngày Día de los Muertos (Ngày của Người Chết), một ngày lễ hội Mexico, và đặc biệt của vùng này.