Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson. 

Ảnh chụp tại Washington, ngày 27/06/2017. 

REUTERS/Yuri Gripas

Phải chăng chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ sắp có những thay đổi mới bất lợi cho nền dân chủ thế giới? Nguyên tắc “công bằng và dân chủ” rất có nguy cơ không còn là ưu tiên trong chính sách ngoại giao mới mà ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson đang soạn thảo.

Cho đến tận lúc này, ủng hộ “Hòa bình, Thịnh vượng, Công bằng và Dân chủ” vẫn là những nền tảng cơ bản trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Tuy nhiên theo tiết lộ của tờ Washington Post, thì chính quyền Donald Trump đang nghĩ đến việc thay đổi những nguyên tắc đó.

Hai từ “Công bằng” và “Dân chủ” rất có thể không còn được xuất hiện trong bản tuyên bố sứ mệnh trong chính sách đối ngoại mà bộ Ngoại Giao Mỹ đang soạn thảo theo yêu cầu của ngoại trưởng Rex Tillerson. Sự thay đổi này không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn cho thấy rõ những ưu tiên mới của một bộ Ngoại Giao lớn nhất hành tinh.

Binh lính Trung Quốc chuẩn bị đến căn cứ quân sự Djibouti,
Trạm Giang, Quảng Đông ngày 11/07/2017. - REUTERS/Stringer

Ngày 11/07/2017, Trung Quốc bắt đầu chính thức đưa quân sang Djibouti, một nước nhỏ ở châu Phi và là nơi có căn cứ quân sự đầu tiên của Bắc Kinh ở hải ngoại. Giới quan sát cho rằng dự án này của Trung Quốc làm cho Ấn Độ lo ngại. Tờ Hindustan Times của Ấn Độ đưa ra năm lý do giải thích.

Thứ nhất, Djibouti nằm ở cực tây Ấn Độ Dương, nhưng có một lợi thế chiến lược quân sự, làm cầu nối giữa vùng Trung Đông với Châu Phi. Với việc cho phép Trung Quốc mở căn cứ quân sự tại đây, Djibouti có khả năng trở thành một viên ngọc khác của “chuỗi trân châu” trong số các liên minh quân sự của Bắc Kinh.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đón tiếp thủ tướng Việt Nam 

Nguyễn Xuân Phúc tại Nhà Trắng, Washington, ngày 31/05/2017. 

- REUTERS/Jonathan Ernst

Tranh cãi đã nổ ra trong cuộc họp kín khiến Trung Quốc đột ngột hủy cuộc họp quân sự cấp cao với Việt Nam. Giới phân tích đưa ra hai nguyên nhân làm cho Trung Quốc giận dữ dẫn đến việc hủy bỏ cuộc gặp giữa các giới chức quân sự này.

Thứ nhất, trong chuyến công du Hà Nội tuần này, tướng Trung Quốc Phạm Trường Long (Fan Chanlong), phó chủ tịch quân ủy trung ương, đã tỏ ra tức giận trước các nỗ lực gần đây của Việt Nam thúc đẩy hợp tác chiến lược với Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Donald Trump đọc bài diễn văn thắng cử ngày 09/11/2016 tại New York.

REUTERS/Carlo Allegri

Hôm nay, 20/4/2017, là đúng ba tháng Donald Trump trở thành chủ nhân Nhà Trắng. Đó cũng là 100 ngày “rắc rối” với những xáo trộn và những thay đổi thái độ “đến chóng mặt” của tân tổng thống Mỹ.

Donald Trump được bầu làm tổng thống nhờ vào một chương trình tranh cử muốn đáp ứng trực tiếp nguyện vọng của một bộ phận tầng lớp trung lưu Mỹ, những người cho rằng bị thiệt hại nhiều do tiến trình hiện đại hóa, cách mạng kỹ thuật số và tác động của toàn cầu hóa.

Giờ ngày càng có nhiều người từng ủng hộ ông Trump bắt đầu cảm thấy chán chường. Theo thông tín viên RFI, tại Washington, Anne-Marie Capomaccio, chỉ số tín nhiệm của Donald Trump trong số cử tri ủng hộ ông đã tụt giảm mạnh. Chỉ có 45% số người được hỏi vẫn còn tin rằng tổng thống Mỹ sẽ giữ lời hứa khi vận động tranh cử, trong khi chỉ số này vào tháng Giêng là 62%.

“Đúng là, như đã hứa, Donald Trump đã từ bỏ hiệp định tự do mậu dịch Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP, cũng như đã bổ nhiệm thành công một vị thẩm phán nổi tiếng rất bảo thủ vào Tòa Án Tối Cao.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình

tại Mar-a-Lago, bang Florida, Hoa Kỳ ngày 07/04/2017. 

- REUTERS/Carlos Barria

Thời sự Châu Á gần như vắng bóng trên các báo Pháp. Riêng báo Le Figaro (11/04/2017), trong mục ý kiến, giới thiệu bài “Trung Quốc ở đỉnh tam giác chiến lược”. Bài viết của nhà báo Renaud Girard, chuyên gia quan hệ quốc tế và tác giả của nhiều cuốn sách về Trung Á.

Đầu tiên tác giả nhắc lại khái niệm về tam giác chiến lược do cựu ngoại trưởng Mỹ Henri Kissinger đưa ra vào đầu những năm 1970, trong bối cảnh chiến tranh lạnh và bất đồng giữa Liên Xô và Trung Quốc trở nên nghiêm trọng. Để xích lại gần Trung Quốc và ngăn chặn không cho Liên Xô sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật trong các cuộc xung đột biên giới với Trung Quốc, ông Kissinger quan niệm rằng, trong quan hệ tay ba, Hoa Kỳ - Liên Xô – Trung Quốc, điều quan trọng là Mỹ phải ở vị trí đỉnh của tam giác chiến lược này và hai cạnh bên phải ngắn hơn đáy của tam giác này. Diễn giải nôm na, cần phải vận động để Hoa Kỳ xích lại gần Trung Quốc và gần Liên Xô, nhưng không nên để Trung Quốc và Liên Xô xích lại gần nhau.

Tổng thống Donald Trump nói chuyện điện thoại 

với tổng thống Nga Vladimir Putin từ Nhà Trắng ngày 28/01/2017. 

MANDEL NGAN / AFP

Trước khi đắc cử, Donald Trump luôn tỏ thái độ ngưỡng mộ đối với Vladimir Putin và chủ trương xích lại gần Nga. Thế nhưng, kể từ khi chính thức trở thành tổng thống, chính quyền của ông Donald Trump gần đây đưa ra nhiều dấu hiệu “cứng rắn” đối với Nga như thời tổng thống Obama. Phải chăng Donald Trump đang thật sự đổi giọng với Nga?

Hai tháng sau khi lên cầm quyền, ông Donald Trump bớt lời ca ngợi đồng nhiệm Nga. Sự “ngưỡng mộ” giờ được thay thế bằng thái độ “tôn trọng”, nhưng điều đó cũng không có nghĩa là sẽ “chơi thân” với Nga, như khẳng định của Trump trên kênh truyền hình FoxNews, ngày 05/02/2017.

Một cảnh khu chợ Châu Á ở Los Angeles, California. 

Ảnh ngày 29/03/2017. - Mark RALSTON / AFP

Các cuộc tranh luận về chính sách nhập cư mới của chính quyền Donald Trump chủ yếu tập trung vào cộng đồng người châu Mỹ Latinh. Thế nhưng, theo nhận định của các chuyên gia, chính sách mới này cũng tác động mạnh nhiều nhóm dân nhập cư trái phép khác, đặc biệt là châu Á.

Theo các thống kê từ chính phủ và các nhà nghiên cứu, trong số 11 triệu người nhập cư trái phép vào Mỹ, có đến 80% đến từ Mêhicô hay các nước châu Mỹ Latinh. Nhưng cộng đồng nhập cư lớn thứ hai khoảng 1,5 triệu người là từ châu Á.

Phần đông những người này là gốc Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines hay Hàn Quốc. Quan sát của Trung Tâm Nghiên Cứu Pew và Viện Chính Sách Di Dân cho thấy đây cũng là cộng đồng nhập cư trái phép có mức tăng nhanh nhất tại Hoa Kỳ từ năm 2000. Chỉ riêng trong giai đoạn 2009-2014, số dân nhập cư không có giấy tờ đã tăng từ 130 ngàn lên gần nửa triệu người.

Quang cảnh buổi họp báo tại Nhà Trắng hôm 24/02/2017, 

Một trong những bất ngờ lớn trong năm 2016: Donald Trump 

đắc cử tổng thống Hoa Kỳ. REUTERS/Shannon Stapleton

Lương Thiên Kỳ (Edward Leung), thành viên Hongkong Indigenous 

tuyên bố ứng cử Hội đồng lập pháp Hồng Kông ngày 02/08/2016. 
REUTERS/Tyrone Siu

Tổng thống Mỹ Barack Obama phát biểu 

Ứng viên đảng Cộng Hòa Donald Trump trong cuộc mít tinh