Ông Surya Deva.

Ngày 6-15/11/2023 vừa qua, ông Surya Deva, Báo cáo viên Đặc biệt Liên Hiệp Quốc về Quyền Phát triển đã có một chuyến viếng thăm chính thức tới Việt Nam.  

Ngày 15/11, ông có một buổi họp báo tại Hà Nội, và cũng viết một báo cáo ngắn về quan sát và khuyến nghị sơ bộ (đọc nguyên văn tại đây; đọc tiếng Việt tại đây ). 

Quyền phát triển là gì? 

Trong buổi họp báo, ông Surya Deva giải thích quyền phát triển không chỉ là phát triển kinh tế, mà là quyền phát triển về xã hội, chính trị, và văn hóa, cho tất cả mọi người—và không ai bị bỏ lại phía sau.

Ngày 6/11/2022, ông Y Sĩ Êban bị bắt giữ ở phi trường Tân Sơn Nhất khi trên đường đi Bali dự Hội nghị Tự do Tôn giáo hay Niềm tin Đông Nam Á (Southeast Asia Freedom of Religion or Belief Conference, hay SEAFORB),s do BPSOS khởi xướng và đồng tổ chức. 

Ngày 29/8/2023 vừa qua, Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR) đưa ra báo cáo về các đường dây buôn người và cưỡng ép vào các hoạt động lừa đảo ở Đông Nam Á [1]

Họ cũng khuyến nghị chính phủ các quốc gia nên có cách tiếp cận dựa trên nhân quyền. 

Các đường dây lừa đảo nằm ở đâu?

Hình lấy từ báo cáo của OHCHR.

DĐTK: Từ 1954, Vườn rau Lộc Hưng đã là nơi trú ngụ của bao nhiêu gia đình, bao nhiêu thế hệ từ Bắc vào Nam sinh sống.

H Bhét Niê.

Năm 2018, cũng như bao người khác có hoàn cảnh khó khăn, chị H Bhét Niê (sinh năm 1993) quyết định sang Ả Rập Xê Út theo chương trình xuất khẩu lao động. 

Chỉ khi đã tới Riyadh, chị mới nhận ra đó không phải là “việc nhẹ lương cao” như đã quảng cáo. Nhưng khi đó đã quá muộn, chị bị lấy đi giấy tờ lẫn điện thoại, không thể gọi công ty môi giới, cũng chẳng thể liên lạc người nhà – phải “chịu nhục” đến năm 2020 và tự nhốt mình trong phòng để được về Việt Nam. 

Thế nhưng mọi chuyện không dừng ở đó. 

Năm 2022, chị H Bhét Niê trốn sang tỵ nạn tại Thái Lan – vì sao? Tôi nghe chị kể câu chuyện của mình ngày 21/6/2023. 

H Thái Ayun khi còn ở Ả Rập Xê Út. Hình do nhân vật cung cấp.

Năm 2020, trên internet có loan truyền một video của các nữ lao động Việt ở Ả Rập Xê Út cầu cứu và xin có chuyến bay về nước. Một trong những phụ nữ đó là chị H Thái Ayun (sinh năm 1983), sang Ả Rập Xê Út theo chương trình xuất khẩu lao động từ 2018. 

Ông Y Dú Ksơr

“[Công an] nhốt tôi vào hầm kín mịt mù, không thấy mặt trời mặt trăng, đúng một năm”, ông Y Dú Ksơr nói về lần bị tạm giam năm 2005.

Ông sinh năm 1953. Như Y Pher Hdruê, Y Phic H’dok, Y Quynh Buondap, và Y Arôn Êban mà tôi đã phỏng vấn, viết bài trước đây, ông Y Dú Ksơr cũng là người Êđê theo đạo Tin lành, nhưng không sống ở vùng Tây Nguyên mà ở Phú Yên.

Ông từng hai lần đi tù ở Việt Nam, bị cáo buộc “Phá hoại chính sách đại đoàn kết dân tộc”, và hiện nay đang tỵ nạn tại Thái Lan. 

Tôi phỏng vấn ông ngày 26/5/2023.

Vì sao bị bắt giam năm 2005?

Y Phic

Năm 2016, Y Phic H’dok đang ở Campuchia tổ chức Giáng sinh cho các em nhỏ khi nghe tin cha mất: “mẹ tìm thấy xác ba đang bị treo trên cây”.

Anh Y Quynh Buondap

Năm 2008 và 2010, Y Quynh Buondap (sinh năm 1992) bị giam giữ và, theo lời kể của anh, bị công an đánh đập tra tấn dã man. Năm 2012, trong thời gian tạm giam 5 tháng, anh lại bị đánh bởi người trong tù – đến tận bây giờ, vẫn đôi khi bị đau ngực.

Y Quynh Buondap là người Êđê, là một trong những người đồng sáng lập tổ chức Người Thượng vì Công lý, và hiện đang tỵ nạn tại Thái Lan từ năm 2018. 

Ngày 28/4/2023, tôi có dịp trò chuyện với Y Quynh về anh và gia đình, và về vấn đề phân biệt đối xử với người Thượng ở Việt Nam. 

Vua Charles III ngồi trên Ghế đăng quang ở Tu viện Westminster ngày 6/5/2023. Hình Wikipedia

Ngày 6/5/2023, Vua Charles đăng quang tại Westminster Abbey, London. Lần nữa, người dân Anh cũng như thế giới lại đặt câu hỏi về hệ thống quân chủ Anh, về gia đình Hoàng gia và vấn đề chi phí. 

Thu nhập hàng năm của Hoàng gia Anh là gì? 

Nguồn thu nhập chính của Hoàng gia Anh là Sovereign Grant (thường dịch là Trợ cấp Hoàng gia) từ tiền thuế của người dân – 86 triệu bảng trong năm tính thuế 2021-2022, tương đương 236.000 bảng mỗi ngày, theo inews.co.uk. Ngoài ra họ cũng có thu nhập từ đất đai và bất động sản tư nhân như Công quốc Lancaster (Duchy of Lancaster, khoảng 24 triệu bảng mỗi năm) và Công quốc Cornwall (Duchy of Cornwall, khoảng 22 triệu bảng mỗi năm). 

Bà Nguyễn Uyên Thùy.

Ngày 2/4/2023, gia đình bà Nguyễn Uyên Thùy ở Việt Nam bị ba công an – một người cấp huyện, hai người cấp phường – đến tra hỏi và đe dọa, chưa tới ba tháng sau đại phẫu não của cô con gái út. 

Bà Nguyễn Uyên Thùy (tên thật Nguyễn Thị Thùy, sinh năm 1969) là người sáng lập và đứng đầu nhóm Hiến Pháp, và đã tỵ nạn tại Thái Lan từ năm 2018.

Tôi đã phỏng vấn bà ngày 22/2 cho một bài viết trên BBC News Tiếng Việt ngày 5/3 và phỏng vấn thêm ngày 30/4 về tình hình hiện nay và quyết định của bà đưa con gái út sang Thái Lan.

Vì sao phải sang Thái Lan tỵ nạn?