Ông Rex Tillerson điều trần trước Ủy ban Đối ngoại
Thượng viện Hoa Kỳ hôm 11/01/2017. - AFP

Tân Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson, cựu Chủ tịch điều hành của tập đoàn dầu khí ExxonMobil, từng có những phát biểu mạnh về việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Trước đó Exxon Mobil lại ký thỏa thuận hợp tác dầu khí với Việt Nam.

Thực tế nào mà vị tân ngoại trưởng Hoa Kỳ phải đối đầu; đặc biệt trong vấn đề Biển Đông?

Việt Nam - ExxonMobil - Trung Quốc

Ông Rex Tillerson vào ngày 1 tháng 2 năm 2017 chính thức trở thành vị Ngoại trưởng thứ 69 của Hoa Kỳ. Giới quan sát cho rằng ông này nhậm một nhiệm vụ vô cùng khó khăn trong tình hình đối ngoại hiện nay của chính phủ tân Tổng thống Donald Trump.

Trên mạng Asia Times vào ngày 23 tháng giêng vừa qua, tác giả Helen Clark có bài viết với tựa tiếng Anh ‘Exxon-Vietnam gas deal to test Tillerson’s diplomacy’- tạm dịch “Thỏa thuận khí đốt giữa Exxon và Việt Nam sẽ thử thách chính sách ngoại giao của ông Tillerson.’

Ảnh chụp hôm 23/12/2016 tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc
tập trận trong vùng biển Hoàng Hải, ngoài khơi bờ biển
phía đông của Trung Quốc. 

Biển Đông tiếp tục là một trong những khu vực nóng của thế giới. Một số diễn biến mới nhất có mang tính bất ngờ không, ai được hưởng lợi nhất vào lúc này và Việt Nam đang có những động thái gì để bảo vệ lãnh hải?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long, Khoa Sử, Đại học Maine ở Hoa Kỳ nhận định:

Bây giờ vẫn còn sớm để nói chắc chắn là ai có thể hưởng lợi nhất bởi vì hiện nay còn đang cạnh tranh về chuyện của nước Mỹ như chuyện sắp lên làm tổng thống của ông Trump, nên chính sách ngoại giao chưa rõ ràng, thành ra Trung Quốc có vẻ đang ‘nắn gân’ ông ấy, như đưa tàu sân bay vào Biển Đông. Tôi nghĩ là về lâu về dài, các nước trong khu vực họ sẽ phản ứng. Thế nên cũng rất là khó,  Đông Nam Á chẳng hạn, hay tổng thống Duterte khi Philippines làm chủ nhà ASEAN lúc đó có thái độ như thế nào, thì mình sẽ hiểu và sẽ biết tình hình như thế nào. Nhưng mà tôi nghĩ rằng sau phán quyết của tòa án PCA, Trung Quốc có làm dữ cũng không có thể làm gì hơn, tôi nghĩ thế giới sẽ phản ứng.

Bãi biển Phan Rang hôm 17/6/2015. 

Khi nào vùng biển tại khu vực 4 tỉnh miền trung Việt Nam bị hóa chất độc hại của công ty gang thép Formosa thải ra làm ô nhiễm sẽ trở lại sạch như xưa?

Đây là câu hỏi lớn tiếp tục được nêu ra dù rằng cơ quan chức năng Việt Nam vào ngày 22 tháng 8 vừa qua công bố nước biển vùng ô nhiễm nay cơ bản đã sạch.

Giới khoa học trả lời ra sao cho câu hỏi mà nhiều người, nhất là dân trong vùng chịu tác động, vẫn nêu ra hằng ngày kể từ khi thảm họa giáng xuống họ từ đầu tháng tư cho đến nay?

Tại Hà Nội sáng ngày 17/7/2016, các ngả đường vào Bờ Hồ đã bị chặn. 

Nhóm xã hội dân sự chống ‘đường lưỡi bò’ của Trung Quốc tại Biển Đông, No-U FC, hôm nay 17 tháng 7 có kế hoạch tiến hành cuộc biểu tình tại Hà Nội để hoan nghênh phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế - PCA công bố 5 ngày trước.

Tuy nhiên cuộc biểu tình ở thủ đô bị nhà cầm quyền Hà Nội ngăn chặn.

Thực tế ra sao và nhận định của người trong cuộc thế nào?

Bản đồ vị trí nhà máy giấy Lee & Man tại Hậu Giang.

Cảnh báo về một thảm họa môi trường sẽ do nhà máy giấy Lee & Man Hậu Giang gây ra tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long được gióng lên mạnh mẽ.

Giới nuôi trồng thủy sản lên tiếng

Hiệp hội Chế biến và Xuất Khẩu Thủy sản Việt Nam - gọi tắt theo tiếng Anh VASEP, vào ngày 16 tháng 6 vừa qua có công văn gửi quốc hội và chính phủ Việt Nam.

Công văn nêu rõ hoang mang của 270 doanh nghiệp thành viên VASEP trên toàn quốc trước tin sắp đi vào hoạt động dự án xây dựng nhà máy giấy của Công ty TNHH Giấy Lee & Man Việt Nam. Doanh nghiệp này thuộc Tập đoàn Lee & Man Paper Hong Kong- Trung Quốc.

Đề tài được bàn tán trong Ngày Nhà báo Việt Nam năm nay là chuyện một nhà báo bị rút thẻ do đăng trên diễn đàn Nhà Báo Trẻ thăm dò về nguyên nhân máy bay CASA 212 đi cứu nạn lại bị rơi khiến 9 phi công trên đó thiệt mạng.

Mở đầu cuộc phỏng vấn dành cho RFA về vụ việc này cũng như một số thông tin liên quan nghề làm báo ở trong nước, nhà báo tự do Đoan Trang tóm tắt lại vụ việc khiến nhà báo Mai Phan Lợi bị rút thẻ.

Nhà báo tự do Đoan Trang: Trước hết tôi muốn sơ lược lại sự việc này để khán thính giả và độc giả của RFA có thể hiểu rõ hơn.

Cụ thể vào ngày 17 tháng 6 năm 2016, nhà báo Mai Phan Lợi - trưởng văn phòng đại diện báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh tại Hà Nội, với tư cách của facebooker và quản trị của Diễn đàn Nhà báo Trẻ, đưa một (poll) khảo sát ý kiến các thành viên của Diễn đàn Nhà báo Trẻ lên diễn đàn. Tên của khảo sát (poll) đó là ‘Vì sao máy bay CASA 212 tan xác’. Và câu hỏi đặt ra là thật đau xót khi những người phi công đi cứu hộ lại chết. Theo bạn nguyên nhân của sự việc này là gì? Khảo sát đưa ra một số nguyên nhân: máy bay bị bắn, bị lốc xoáy, bị trục trặc máy do trang thiết bị trong máy bay (tức về mặt kỹ thuật) không đảm bảo bởi tham nhũng trong Bộ Quốc Phòng.

Cá và hải sinh vật chết hằng loạt ở bờ biển Quảng Bình hôm 6/4/2016.

Nguyên nhân cá và hải sinh vật chết hằng loạt hồi đầu tháng tư vừa qua đến nay vẫn chưa được công bố. Vậy có những vấn đề gì liên quan và cơ quan chức năng có những biện pháp hỗ trợ nào cho ngư dân bị tác động?

Gia Minh hỏi chuyện ông Nguyễn Tử Cương, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý Chất lượng Nông, Lâm và Thủy sản- Nafiqad và hiện là thành viên Hiệp Hội Nghề Cá Việt Nam. Trước hết ông cho biết:

Vì sao có kết quả nhưng không công bố?

Nguyễn Tử Cương: Về việc cá chết tấp vào bờ thì hiện nay chính phủ, các bộ ngành rồi các chuyên gia nước ngoài, trong đó có chuyên gia Nhật, Đức và Úc lấy mẫu để phân tích. Theo tôi được biết thì kết quả đã có rồi nhưng người ta chưa công bố. Các nhà khoa học còn đang thảo luận với nhau để có được một công bố thật khách quan, và chính xác.

Mặc dù bị đàn áp, đánh đập, nhiều người vẫn tiếp tục tham gia biểu tình bảo vệ biển và môi trường sống.

Hầu như tất cả những nhà hoạt động tại Việt Nam trong ngày 15 tháng 5 đều bị lực lượng chức năng dùng mọi biện pháp buộc không cho ra khỏi nhà. Mục đích biểu tình được công khai là xuống đường bày tỏ quan điểm về thảm họa môi trường gây cá chết hàng loạt ở miền bắc miền Trung cách đây hơn một tháng mà đến nay chính quyền chưa công bố nguyên nhân.

Tuy nhiên họ tọa kháng ngay tại nhà. Trong khi đó ở một số nơi biểu tình cũng đã diễn ra.

Một nghệ sĩ Việt Nam sử dụng hình thức nghệ thuật để lên tiếng
về vấn đề cá chết hằng loạt do môi trường bị nhiễm độc.
- Courtesy FB Chung Tử Dạ

“Có thể im lặng nhưng không thờ ơ”

Một số nghệ sĩ Việt Nam sử dụng hình thức nghệ thuật để lên tiếng về vấn đề cá chết hằng loạt do môi trường bị nhiễm độc. Vào cuối tháng tư vừa qua là cuộc trình diễn đường phố ở bờ nam Sông Hương mang tên ‘Nỗi đau của những con cá’ do nhóm Viet Art Space thực hiện. Tiếp đến là triển lãm có tên Quẫy II cũng về chủ đề cá chết tổ chức ở Then Studio tại Huế. Hiện đang có dự án mang tên Ngày Thứ 32 -tác phẩm dùng khẩu trang y tế có hình tượng con cá. Thông điệp đưa ra là ‘chúng ta (có thể im lặng) nhưng không thờ ơ với mọi thứ đang xảy ra’. Gia Minh có cuộc nói chuyện với một thành viên của dự án.

Gia Minh: Ý tưởng này xuất phát thế nào?

Thành viên dự án Ngày thứ 32: Xuất phát là từ ‘ nghệ thuật cộng đồng’. Ý tưởng của tác giả là muốn dung tiếng nói của nghệ thuật để giúp ngư dân lan truyền đi thông điệp của người dân về vấn đề cá chết và những thiệt hại trong chuyện nước biển bị nhiễm độc.

Dân quân địa phương đứng gác trước Nhà hát lớn, nơi người biểu tình lên kế hoạch một cuộc biểu tình chống Formosa, nhưng bị cảnh sát Hà Nội phá vỡ bằng cách bắt giữ hàng chục người. Ảnh chụp ngày 8 tháng 5 năm 2016.

Biểu tình vào ngày chủ nhật hôm nay 8 tháng 5 tiếp tục diễn ra tại hai thành phố Hà Nội và Sài Gòn sau cuộc biểu tình hôm 1 tháng 5. Mục đích nhằm lên tiếng cho môi trường trong lúc vùng biển một số tỉnh miền Trung bị nhiễm độc khiến hải sinh vật chết trên diện rộng.

Tuy nhiên vào ngày chủ nhật 8 tháng 5, cơ quan chức năng chủ động ngăn chặn những người biểu tình.

Nhiều vùng chịu tác động bởi thảm họa môi trường khiến cá, hải sản chết hàng loạt trong thời gian cả tháng qua là thuộc giáo phận Vinh. Vào ngày 3 tháng 5 vừa qua, bảy Linh mục và hơn 18 ngàn giáo dân hạt Kỳ Anh, Hà Tĩnh gửi thư đến Thủ tướng, các cấp cao nhất của chính quyền Hà Nội cũng như Hội đồng Giám mục Việt Nam trình bày về thực trạng mà họ phải gánh chịu, cũng như đưa ra 5 đề nghị về thảm họa môi trường gây cá, hải sản chết hàng loạt tại địa phương.

“Giọt nước tràn ly”

Gia Minh phỏng vấn Đức Giám mục Phao lô Nguyễn Thái Hợp, vị chủ chăn của Giáo phận Công giáo Vinh. Trước hết ông đưa ra nhận định về thảm họa môi trường biển bị ô nhiễm chất độc làm cá, hải sản chết hàng loạt dọc bờ biển từ Hà Tĩnh vào đến Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng…

Biển Đông tiếp tục thu hút chú ý không chỉ của những quốc gia có tranh chấp chủ quyền trong khu vực mà có thể nói của cả thế giới. Một số động thái gần nhất trong khu vực và hàm ý của chúng được nhận định ra sao?

Trung - Mỹ “lời qua - tiếng lại”

Trung Quốc chính thức xác nhận vào ngày chủ nhật 17 tháng tư vừa qua về việc đưa máy bay quân sự ra đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa. Ngay lập tức sau đó, Hoa Kỳ lên tiếng.

Bắc Kinh cho rằng máy bay phản lực được đưa đến để làm nhiệm vụ nhân đạo cấp cứu đưa ba công nhân bị ốm về đảo Hải Nam. Tuy nhiên phát ngôn nhân Ngũ Giác Đài, đại úy Jeff Davis, trong văn bản trả lời hãng thông tấn CNN thắc mắc sao Trung Quốc lại sử dụng máy bay quân sự cho một dịch vụ dân sự như thế.

Blogger Nguyễn Ngọc Già bị tòa án thành phố Hồ Chí Minh tuyên án 4 năm tù giam và 3 năm quản chế trong một phiên xử được nói là ‘chớp nhoáng’ vào chiều ngày 30 tháng 3 vừa qua.

Ông này ít được biết đến ngoài những người quan tâm đọc những bài viết được công khai trên mạng như cựu tù nhân lương tâm Phạm Thanh Nghiên.

Băng tuyết ở Sapa, tỉnh Lào Cai ngày 13 tháng 2 năm 2008.

Một số khu vực tại miền bắc Việt Nam vừa qua chịu một đợt rét đậm với băng tuyết lần đầu tiên xuất hiện ở Ba Vì và trong Nghệ An. Hiện tượng này được cho là bất thường tại một đất nước nhiệt đới như Việt Nam.

Thời tiết lạnh bất thường như thế khiến người dân tại những vùng cao có băng tuyết phải chống chọi với rét buốt; ngoài ra mùa màng và gia súc không quen với khí hậu quá lạnh cũng héo tàn và chết hằng lọat gây thiệt hại nhiều về mặt kinh tế.

Một kiểu đánh cá càn quét của ngư dân Trung Quốc (minh họa)

Hoạt động đánh bắt quá mức khiến cho nguồn hải sản tại khu vực Biển Đông ngày càng giảm đi. Đây là một trong nhiều hoạt động của con người gây tổn hạn đến môi trường của khu vực biển giàu tài nguyên thiên nhiên này.

Thực tiễn được giới chuyên gia chỉ rõ ra sao?

Chuyên gia về các vấn đề an ninh Đông Á, Stephen Paul Brooker, vào đầu tháng 11 vừa qua có bài viết trong đó đưa ra cảnh báo do tình trạng tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, vấn đề chấp hành qui định trong thực hành đánh bắt hải sản không được thực thi là mấy. Trong khi đó việc tranh chấp thiếu hợp tác cũng khiến cho các bên liên quan cạnh tranh khai thác và đưa đến tình trạng tận thu…

Hãng tin DPA của Đức vào ngày 19 tháng 7 loan tin ông bộ trưởng quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh qua đời trong cùng ngày tại một bệnh viện ở Pháp, nơi ông này đang chữa bệnh ung thư phổi.

Vào ngày 20 tháng 7, truyền thông trong nước loan đi phát biểu của phó tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam, trung tướng Võ Văn Tuấn là sức khỏe của ông bộ trưởng vẫn ổn định và sẽ về nước trong vài ngày tới. Bên cạnh đó là tin bộ trưởng quốc phòng họ Phùng gửi thư chúc mừng hai đơn vị quân đội nhân ngày truyền thống.

Tổng thống Mỹ Barack Obama và Tổng Bí thư ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng bắt tay nhau sau cuộc họp tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở Washington, DC, ngày 07 tháng 7 năm 2015

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã tiếp tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tại Phòng Bầu Dục, Nhà Trắng vào ngày hôm qua 7 tháng 7. Phát biểu của hai ông cũng được công khai.

Sau cuộc gặp được cho là lịch sử giữa một vị tổng thống quốc gia dân chủ và một tổng bí thư đảng cộng sản từng là cựu thù với nhau, những gì cần phải được thực hiện trong thời gian tới?

Gia Minh phỏng vấn giáo sư Jonathan London giảng dạy tại Đại Học Hong Kong về nhận định của ông đối với chuyến làm việc của ông tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng với tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama.