Hàn Mặc Tử trong bài thơ Phan Thiết Phan Thiết, có địa danh Lầu Ông Hoàng, nhà thơ gợi thi hứng tạo nên một huyền thoại nửa hư nửa thực về mối tình của mình với Mộng Cầm. Lầu Ông Hoàng do ai xây dựng? Ông Hoàng là ai? Hàn Mặc Tử làm gì khi đến Phan Thiết, mối quan hệ Hàn Mặc Tử–Mộng Cầm, tình bạn tri âm tri kỷ với thi sĩ Bích Khê?  Mộng Cầm là cháu của Bích Khê. Hàn Mặc Tử bệnh phong cùi mất năm 28 tuổi, và Bích Khê bị lao phổi mất 30 tuổi, hai thi sĩ chết khi nửa đời chưa qua hết, những ngày cuối đời trong đau đớn nghiệt ngã bệnh tật nhưng để lại những vần thơ tuyệt đẹp và lạ lùng, bao thế hệ sau còn bàn tán xôn xao. Thơ Điên, thơ Loạn hay thơ của những thiên tài, hai vì sao băng lóe sáng trên bầu trời thi ca Việt Nam rồi chợt tắt.

Bức tranh Mona Lisa,  của danh họa Leonardo da Vinci,

Phần đông du khách từ phương xa đến Paris thường tìm đến Viện Bảo Tàng Louvre, để xem cho được họa phẩm Nàng Joconde mà danh họa Leonardo da Vinci đã vẽ và sơn dầu trên gỗ vào khoảng những năm 1503-1507. Người mẫu là một phụ nữ ở thành Florence, nước Ý, tên Monna Lisa, còn được gọi là La Gioconda, Pháp gọi: La Joconde. Nụ cười của người mẫu này xưa nay đã thu hút vô số người đến xem.

Tại sao có hiện tượng này ? Không thể đưa ra một lời đáp đơn giản cho rằng đây là nụ cười của một người đẹp. Không, nụ cười này có một vẻ lạ lùng, khó hiểu, mà Freud, cha đẻ của ngành phân tâm học, đã tìm cách giải thích trong cuốn biên khảo Một kỷ niệm thời thơ ấu của Leonardo da Vinci, viết năm 1910. Đây là lần đầu tiên Freud viết về một danh họa. Ông vốn gần gũi với văn chương hơn hội họa. Quả vậy, nhờ nghiên cứu kịch bản Œdipe – Roi (Œdipe-Vua) Freud đã lập ra thuyết phức cảm Œdipe; cũng như khi Freud đọc truyện ngắn Gradiva của nhà văn Đức Wilhelm Jensen, nói về những giấc mơ, Freud cho rằng giấc mơ là khởi điểm của sáng tạo văn chương.

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ.

Miệt mài giảng dạy, dịch thuật, làm thơ, đánh đàn, viết chữ thảo và phô diễn những tư tưởng triết học của hai nền văn hóa Đông Tây từ thời thập niên 60, 70 đứng trên bục giảng của Đại Học Vạn Hạnh, cũng như Viện Cao Đẳng Phật Học Chuyên Khoa Hải Đức Nha Trang, Thầy cũng có lắm lúc mộng kiêu hùng của Phương Trời Viễn Mộng trỗi dậy, và cứ thế mà dong ruổi bằng đôi chân trần, bằng đôi vai gầy qua những rặng đồi lau, rừng già, cỏ mục, lá úa, ăn sương nằm nắng trên những cánh rừng hoang vu nơi miền cao nguyên dân dã, nơi miếu cô hồn, hay lưng đèo heo hút. “Bất đắc chí độc hành kỳ đạo”. Chỉ đi một mình và một mình để xới lên những luống đất mới trồng những dãy cà non, vòng rau, liếp cải mà vui niềm đạo vị, dưới mái am tranh, độc cư Thiền định. Dù ai xuôi ngược bôn ba cái danh, cái lợi, cái huyễn mộng của cuộc đời, nhưng riêng mình thì sinh ra giữa lòng quê hương, dù có đắng cay chồng chất, dù có nghiệt ngã đủ điều, giữa dòng đời phế dưng dâu bể, Thầy vẫn chẳng hề lay động, mà còn khẳng định với chính mình là sinh ra ở đâu, thì chết ở nơi đó. Sinh ra giữa lòng đất mẹ Việt Nam thì lúc nhắm mắt cũng lấy nắm đất Mẹ Việt Nam mà phủ lấp thân ngũ uẩn này. Sá chi những tù đày, keo cư gian khổ, chỉ là chất liệu nuôi lớn chí hùng, của bậc Đại Trí. Đại Từ, Đại Hỷ, Đại Xả.

Hình minh họa: cottonbro studio

Chuyện xưa kể rằng có người nọ cắc cớ một bữa lên gặp Ngọc Hoàng than phiền là tại sao để người già chết, còn rắn già thì rắn lại chỉ cần lột da. Ngọc Hoàng phán: “Vậy ta cho nhà ngươi một câu thần chú, chỉ dùng được một lần thôi nghe, như sau, ‘Rắn già rắn chết, người già người lột da.’ Thôi, ngươi đi về.” Người nọ hớn hở về trần, vừa đi vừa nhẩm câu thần chú để khỏi quên. Chắc người đó có trí nhớ đang lão hóa, về tới trần, hấp tấp hô lớn câu thần chú có thể thay đổi cả vận mệnh nhân loại: “Người già người chết, rắn già rắn lột da!” Báo hại, trải qua bao nhiêu đời sau, con người không ngừng rủ nhau đi tìm thuốc trường sinh.

Gửi 20 triệu cư dân ĐBSCL

Âm mưu thâm độc của Bắc Kinh

Trung Quốc và Lào tích lũy nước, phù sa và cắt đứt sinh lộ của di ngư trên sông Lancang-Mekong tại các hồ chứa thủy điện của họ, đe dọa sự sinh tồn của Cam Bốt và Việt Nam, nên đã đến lúc Trung Quốc và Lào phải nhận trách  nhiệm. Họ đã gây ra khô hạn cho hạ vực, chịu khát giữa mùa mưa. Ở Cam Bốt   khoảng 70% châu thổ hữu ngạn sông Bassac không có nước, Biển Hồ đã mất 56% nước chảy ngược và 20% điện tích đồng lũ. Ở Việt Nam châu thổ sông Cửu Long có nước nhưng là nước mặn xâm nhập không phải nước ngọt. Hai nước hạ du vất vả tranh nhau phần nước mà thượng nguồn tùy tiện để sót lại. Dự án Kênh Phù Nam tại Cam Bốt do Trung Quốc đỡ đầu, tuy nói là tuyến        thủy vận thôi nhưng vẫn có thể là kênh dẫn thủy nhập điền. Trung Quốc có chiến lược khai thác mối hận thù giữa dân tộc Cam Bốt và Việt Nam để chia rẽ họ, đồng thời viện trợ tài trợ hàng chục tỉ Mỹ kim mua chuộc Lào và Cam Bốt, ràng buộc họ thành con nợ, để cô lập Việt Nam. Bài tham luận này trình bày một chiến lược hoàn toàn mới cho Việt Nam và liên minh chiến lược cho Việt Nam và Cam Bốt để đối phó với Trung Quốc và Lào.

Từ giữa năm 1963, tại Miền Nam Việt Nam xuất hiện những cây bút viết từ cửa chùa, đặc biệt từ 1964, họ ào ạt đưa ra ánh sáng những sáng tác thơ văn, những biên khảo triết học mang sinh lực đông phương trầm hùng vào giữa không khí Đời Sống, Tuổi Trẻ và Văn Nghệ lúc ấy đã rất chán chường với ảnh hưởng phương tây. Có thể kể Phạm Thiên Thư, Phạm Công Thiện, Tuệ Sỹ, Chơn Pháp Nguyễn Hữu Hiệu, Chơn Hạnh,… trong số đó, Tuệ Sỹ đặc biệt sâu sắc.

Bích chương tranh cử của các ứng cử viên gồm 11 liên danh ứng cử tổng thống và phó tổng thống, và của các ứng cử viên thượng nghị viện tổ chức cùng ngày 3 tháng 9, 1967 dán bên hông chợ Bến Thành, Sài Gòn. Phải, băng rôn nhắc nhở dân chúng ngày đi bầu tại một vùng nông thôn. (Ảnh: flickr.com)

Nói đến quyền căn bản trong một chế độ dân chù, tức quyền đầu phiếu, hay quyền có tiếng nói, không thể không nhớ tới việc đã có lần người dân Việt có dịp cầm lá phiếu đó trên tay để chọn người mình cho là đáng tín cậy, mặc dù thực tế vẫn có những bất toàn của một nền dân chủ đầu tiên trong lịch sử tuy còn phôi thai.

Học giả Trương Vĩnh Ký (6/12/1837–1/9/1898). Nguồn Hippolyte Arnoux và Emile Gselltrong Voyage de l'Égypte à l’Indochine – Paris 1870’s

 Hầu hết người Việt Nam và nhất là giới nghiên cứu sử học đã quá quen thuộc với Pétrus Trương Vĩnh Ký, một học giả xuất chúng am hiểu nhiều ngoại ngữ và có công lớn trong việc vận dụng chữ quốc ngữ trong giai đoạn sơ khai vào đời sống cộng đồng. Hàng trăm tác phẩm do ông để lại - đã xuất bản cũng như chưa xuất bản - có giá trị rất lớn trong điều kiện một xã hội Việt còn lạc hậu và đang bị ngoại bang chi phối. Tuy nhiên, có một mảng không nhỏ trong cuộc đời ông ít được đề cập đến, hoặc đề cập không đầy đủ, rõ ràng, khiến cho việc tìm hiểu và nhận định về nhân vật đặc biệt này dễ rơi vào trạng thái khiếm khuyết, phiến diện. Đó là mối quan hệ của Trương Vĩnh Ký với triều đình Huế, và với viên Tổng Trú sứ Paul Bert vào nửa sau thế kỷ 19.

Ông Lâm Đức Thụ.

Cuộc Cách Mạng Tháng 8 (19/8/1945) mà chúng ta sắp kỷ niệm lần thứ 78 đã mở đầu cho một giai đoạn khủng bố kinh hoàng. Hàng trăm nghìn người đã chết trong vài năm sau không phải vì chiến tranh. Trong tuyệt đại đa số họ là những người yêu nước và có kiến thức. Họ đã bị hành quyết, ám sát và thủ tiêu vì bị nghi ngờ là có thể không chấp nhận chủ nghĩa cộng sản. Một trong những nạn nhân đáng thương nhất là Lâm Đức Thụ. Ông là một trong những người xuất chúng nhất của Việt Nam trong nửa đầu thế kỷ 20 cả về tài năng lẫn nhân cách. Ông đã bị giết một cách dã man, vợ con có lẽ đã bị thủ tiêu ngay sau đó. Hơn thế nữa, ký ức của ông còn bị bôi nhọ mà không có ai bênh vực ông. Trả lại công lý cho Lâm Đức Thụ trước hết là bổn phận của lương tâm.

"Đi giết việt gian Lâm Đức Thụ!"