Thứ Ba, 30 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Đề phòng rủi ro kinh tế vì Trung Quốc
Hội nghị của bảy quốc gia kinh tế hàng đầu mới công bố một chính sách chung. Khối G-7 họp ở Hiroshima hồi đầu tháng Năm, đồng ý phải giảm bớt mối rủi ro khi tùy thuộc vào hệ thống cung cấp từ Trung Quốc, mặc dù không cắt đứt các quan hệ thương mại. Dùng tiếng Anh, người ta nói sẽ “de-risking,” không “decoupling.”
Michael Wasima: Nhạc Pop cũng vùng lên tranh đấu (Pop Culture Goes To War), Newsweek, June 2023, Thiên Nhất Phương phỏng dịch
Kể từ khi có cuộc xâm lăng của Putin, những bài hát được sáng tác thận trọng hơn, tinh thần hài kịch trở thành u sầu hơn và ý hướng thân thiện với Nga sô cũng chết hẳn.
![]() |
Ca sĩ kiêm blogger người Ukraine Jerry Heil (Yana Shemayeva), 2022. Hình Wikipedia |
Vào buổi sáng ngày 24 tháng Hai, 2022, khi chiến xa Nga vượt biên giới Ukraine hướng về Kyiv, ngôi sao nhạc pop Jerry Heil, lúc đó 26 tuổi, đang nổi tiếng với những bài ca vui nhộn, và tự nhận thức về bản thân, thí dụ như bài “Okhrana Otmera, tạm dịch “Anh bỏ Em”, chuyện kể về một thanh niên gọi nhầm tên người nữ trong lúc làm tình. Những bài khác nói đến việc mua sắm, ăn chay trường.
“Bây giờ, dù thiên hạ yêu cầu tôi trình diễn trên sân khấu những bài hát tiền chiến, tôi cũng không lòng dạ nào mà hát lên được.”Heil đã cho Newsweek biết vậy vào cuối tháng Ba, trước buổi trình diễn tại thị trấn Iano-Frankivsk, ở phía tây của Ukraine.
Thứ Sáu, 26 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Indonesia trên lộ trình Dân Chủ
![]() |
Lễ nhậm chức Tổng thống của Hội đồng tư vấn nhân dân (People’s Consultative Assembly, Majelis Permusyawaratan Rakyat, MPR) tại khu phức hợp Quốc hội Jakarta, 2014. Hình Wikipedia |
Tuần trước, mục này đã kể chuyện dân Thái Lan đang hy vọng phục hồi chế độ Dân Chủ. Dân Indonesia còn đáng phục hơn nữa: Chế độ Dân Chủ đang tiến những bước vững vàng.
Người Việt nên học tập gương sáng của Indonesia. Đó là một quốc gia mới thành hình trong thế kỷ 20, sau khi thoát khỏi chế độ thuộc địa Hòa Lan – trong khi Việt Nam vẫn tự hào mấy ngàn năm văn hiến. Trong 274 triệu dân có 1,300 sắc tộc nói 700 thứ ngôn ngữ, rất khó kết hợp với nhau – còn người Việt gần như thuần chủng, nói cùng một thứ tiếng. Đất nước Việt Nam nối liền một giải gần 2,000 km, dân Indonesia sống trên hàng ngàn hòn đảo; từ Papua đến Aceh xa cách nhau hơn 5,000 km.
Cao Tuấn: Chiến tranh Nga–Ukraine sẽ kết thúc thế nào?” (Phần 3)
Phần thứ ba: Ý kiến về một giải pháp hòa bình trường cửu cho Ukraine.
Ngưng chiến không nhất thiết dẫn đến một giải pháp hoà bình trường cửu cho Ukraine. Một giải pháp kết thúc chiến tranh Nga-Ukraine, bảo đảm hoà bình lâu dài cho Ukraine chỉ có thể trở thành sự thật nếu cả ba nước Mỹ, Nga và Ukraine đều muốn giải quyết mâu thuẫn bằng thương thuyết và tương nhượng. Quan trọng nhất là Mỹ và Nga nhưng Mỹ, ở thế mạnh hơn, phải đi bước đầu tiên trên con đường có tên là “chung sống hoà bình” ở lục địa Âu Châu.
“Chung Sống Hoà Bình ở Âu Châu” phải xem là một Sách Lược của nước Mỹ để đối phó với “Trung Quốc Mộng” của Tập Cận Bình
Để đi bước đầu tiên này, trước hết Mỹ phải tự thuyết phục một số điểm căn bản:
Thứ Ba, 23 tháng 5, 2023
Cao Tuấn: Chiến tranh Nga–Ukraine sẽ kết thúc thế nào? (Phần 2)
Phần thứ hai: Cuộc chiến tại Ukraine nhìn trong chính trị của “thế chân vạc”
Như đã nói ở PHẦN THỨ NHẤT, để hiểu đầy đủ chiến tranh Nga-Ukraine, cần phải đặt nó trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược của 3 đại cường quốc là Mỹ, Tàu, Nga. Vậy, cái bối cảnh ấy gồm những điểm đáng lưu ý nào?
“Siêu” nhưng không “siêu”
Mỹ, Tàu, Nga là 3 cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, vượt xa các nước khác. Mỹ là siêu cường. Tàu là siêu cường. Hai nước mạnh gần như toàn diện. Nga không phải là siêu cường nhưng Nga “siêu” về kho vũ khí nguyên tử lợi hại ; “siêu” về sản xuất và xuất cảng các loại vũ khí chiến tranh; “siêu” về kỹ thuật thám hiểm không gian; “siêu” về lãnh thổ rộng gần gấp đôi toàn thể Âu Châu; “siêu” về năng lượng dầu hoả và khí đốt; “siêu” về tài nguyên thiên nhiên – vàng, bạc, sắt, đồng, chì, kẽm, uranium, than đá, đất, nước; “siêu” vì là đang là quốc gia Âu Châu “hung hăng” nhất trên lục địa này; “siêu” về hào quang là hậu thân của Liên Xô – có đạo lục quân mạnh nhất trong thế chiến 2, đã đánh bại đế quốc Nhật và nhất là đánh bại Đức Quốc Xã; “siêu” về vị thế là một trong 5 thành viên thường trực có quyền phủ quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
Ngô Nhân Dụng: Tập Cận Bình chưa thấy kinh tế hồi phục
Địa điểm cuộc họp ở thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, rất có ý nghĩa. Đó là kinh đô Trường An từ đời Hán, đời Đường. Trong hơn một ngàn năm những vị tướng Trung Hoa như Phó Giới Tử, Mã Viện, Địch Nhân Kiệt từng kéo quân chinh phạt những dân tộc gốc Thổ Nhĩ Kỳ này nhiều lần. Tập Cận Bình hứa hẹn bảo đảm an ninh và viện trợ tài chánh cho các nước thuộc Liên Xô cũ, bây giờ mang tên là Kyrgyzstan, Tajikistan, Kazakhstan, Turkmenistan và Uzbekistan. Các nước này cùng chung mối lo sẽ bị Vladimir Putin xâm lăng, giống như số phận Ukraine hiện nay.
Chính tại Kazakhstan, Tập Cận Bình đã công bố Kế hoạch “Nhất Đới, Nhất Lộ” (Một vòng đai, một con đường) tái lập Con Đường Tơ Lụa cũ, dự định đầu tư $400 tỷ mỹ kim vào 160 quốc gia, vượt xa ngân sách $130 tỷ của Kế hoạch Marshall tái thiết Âu châu sau Đại chiến Thứ hai. Tổng số trao đổi thương mại giữa Trung Quốc và 5 nước trên đã lên mức kỷ lục $70 tỷ đô la trong năm 2022.
Thứ Sáu, 19 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Thái Lan hồi phục chế độ Dân Chủ?
Hai đảng đối lập chiếm đa số gần 300 trong số 500 ghế ở Quốc hội chứng tỏ dân chúng muốn thoát khỏi “chế độ Prayuth.” Tướng Prayuth Chan-ocha đang làm thủ tướng, với 8 năm cai trị độc tài từ sau cuộc đảo chính năm 2014.
Cao Tuấn: Chiến tranh Nga–Ukraine sẽ kết thúc thế nào?
![]() |
Một tòa nhà dân cư ở Zaporizhzhia do Ukraine kiểm soát bị thiệt hại sau cuộc không kích ngày 9 tháng 10 năm 2022. Hình Wikipedia |
![]() |
Khu dân cư đổ nát ở Bakhmut, tháng 3 năm 2023. Hình Wikipedia |
Phần thứ nhất: Các Kịch Bản
Cuộc chiến của người Ukraine chống Nga xâm lăng là cuộc chiến tranh vệ quốc có chính nghĩa rất khó phủ nhận. Ngay cả đối với những người muốn bênh vực hay ủng hộ nước Nga của Putin.
Chính nghĩa tất thắng?
Đúng vậy, theo quan điểm đạo lý.
Không hẳn, nếu nhìn vào lịch sử các cuộc chiến tranh hoặc vào “chính trị thực tế”.
Thứ Ba, 16 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Putin nên nghe ‘Ông Đầu Bếp’
Yevgeny Prigozhin: Từ đầu bếp cho Putin trở thành người thành lập WagnerYevgeny Prigozhin: From Putin's chef to Wagner founder https://t.co/EJleMpa20U
— BBC News (World) (@BBCWorld) March 20, 2023
Đạo quân Wagner không chiếm được Bakhmut vào ngày 9 tháng 5 để mừng Lễ Chiến Thắng ở Matskva, như Vladimir Putin mong đợi. Yevgeny Prigozhin đổ tội vì quân Nga đã bỏ chạy: Lữ đoàn 72 bỏ trốn, để cho quân Ukraine chiếm trọn “một giải đất dài 2km rộng 500 mét, khiến 500 lính của tôi bị chết,” chủ nhân công ty lính đánh thuê Wagner giải thích.
Thứ Sáu, 12 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Vay nợ hay phá sản?
Chỉ có chính phủ Mỹ cứ mấy năm lại phải xin quốc hội nâng cái Trần Nợ lên cao một chút để được phép đi vay thêm. Khi Tòa Bạch Ốc và Quốc hội do hai đảng khác nhau kiểm soát thì thế nào cũng tranh cãi gay go; như hiện nay, năm 2023.
Thứ Ba, 9 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Putin tiếp tục chiến tranh được bao lâu?
Nhưng điều đó khó xảy ra. Chỉ có thể đoán rằng quân đội Nga còn tiếp tục sa lầy ở Ukraine; có thể một, hai năm là cùng, vì sức không thể kéo dài hơn.
Ngày 5 tháng 5, Yevgeny Prigozhin, chủ nhân đạo quân Wagner đang tấn công Bakhmut, cũng nói muốn chiếm được thành phố này trước ngày 9 tháng 5, 2023. Thứ trưởng quốc phòng Ukraine, Hanna Malyar cũng đoán quân Nga nuôi tham vọng này. Nhưng Prigozhin, nhà tư bản Nga thân cận với Putin, lại dọa sẽ rút khỏi mặt trận Bakhmut ngày 10 tháng 5. Ông than phiền rằng bộ quốc phòng Nga đã ngưng tiếp tế vũ khí, đạn dược cho nhóm Wagner từ ngày 1 tháng 5, theo tạp chí Newsweek.
Thứ Sáu, 5 tháng 5, 2023
Ngô Nhân Dụng: Zelensky muốn Tập Cận Bình làm gì?
![]() |
Zelenskyy và Tập Cận Bình |
Sau đó, Bắc Kinh đã phải xin lỗi các quốc gia bị xúc phạm. Tập Cận Bình điện thoại riêng cho Volodymyr Zelensky, nhân đó còn nói thêm chuyện khác quan trọng hơn.
Chủ Nhật, 30 tháng 4, 2023
Trần Gia Phụng: Vận động ngoại giao cuối cùng trước ngày 30-4-1975
Trong cuộc chiến 1954-1975 giữa Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ở Bắc Việt Nam và Việt Nam Cộng Hòa ở Nam Việt Nam, khi tình hình càng ngày càng căng thẳng và bất lợi cho Nam Việt Nam, thì Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa, một nước cộng sản, mở cuộc vận động ngoại giao nhằm tránh sự sụp đổ của Nam Việt Nam. Đây là một diễn biến khá bất thường, nên để tìm hiểu việc nầy, xin quay trở lại chủ trương ngoại giao của CHND Trung Hoa từ năm 1954 về vấn đề Đông Dương.
Nguyên sau hiệp định Genève ngày 20-7-1954 chia hai Việt Nam ở vĩ tuyến 17, nhà cầm quyền CHND Trung Hoa chẳng những bang giao với nhà cầm quyền cộng sản ở Bắc Việt Nam, mà còn đề nghị bang giao với chế độ tương lai thân tây phương ở Nam Việt Nam. Tuy nhiên Nam Việt Nam đã từ chối. (Stanley Karnov, Vietnam A History, New York: The Viking Press, 1983, tr. 204. Nguyễn Văn Duệ, Nhớ lại những ngày ở cạnh tổng thống Ngô Đình Diệm, California, 2003, tt. 33-34.)
Thứ Sáu, 28 tháng 4, 2023
Ngô Nhân Dụng: Lịch sử sẽ viết gì về ngày 30 tháng 4
Nhà viết sử sẽ ghi nhận 30 tháng Tư năm 1975 là ngày cuộc nội chiến đã chấm dứt giết chết hai triệu người Việt; sau đó ba, bốn trăm ngàn người Việt đã vùi xác trên Biển Đông khi tìm đường chạy trốn một chế độ độc tài khắc nghiệt. Sách có thể ghi chú rằng dân số cả nước lúc đó khoảng 35 triệu.
Các sử gia sẽ so sánh: Cuộc Trịnh Nguyễn phân tranh vào thế kỷ 17, 18 là do hai dòng họ các tướng quân tranh quyền, chiến tranh kéo dài đến vài trăm năm. Cuộc nội chiến thế kỷ 20 không lâu như lần trước, chỉ có 16 năm, từ tháng Năm năm 1959, khi toán quân Bắc Việt đầu tiên theo đường Trường Sơn xâm nhập miền Nam. Nhưng số người chết cao gấp mấy chục lần.
Trùng Dương: Cái giá của sự dối trá
Vì trong bản thoả thuận không thấy nhắc tới một yêu cầu của Dominion, đó là Fox News phải công khai xin lỗi trên đài không chỉ với Dominion mà còn cả đối với khán giả của họ, đó là cơ quan này đã loan tin thất thiệt mặc dù biết là sai, một thái độ bất kính với chính khán giả của họ, ngoài việc dẵm đạp lên mọi nguyên tắc truyền thông chân chính. Fox chỉ nhìn nhận, trong một thông cáo báo chí sau vụ dàn xếp vào phút chót truớc khi phiên toà xử bắt đầu vào trưa ngày 18 tháng 4, 2023, là đã phổ biến một số thông tin không đúng về công ty này. “Chúng tôi nhìn nhận vài phán quyết của toà cho thấy vài thông tin về Dominion là sai,” Fox News tuyên bố, không nói rõ là thông tin nào. Với Dominion, số tiền dàn xếp gần 800 triệu dù vậy cũng đủ chứng minh là Fox News đã công nhận trách nhiệm (accountability) của họ.
Thứ Sáu, 21 tháng 4, 2023
Ngô Nhân Dụng: Dominion được $787 triệu – Fox News thắng lợi?
![]() |
Ông Rupert Murdoch (sinh năm 1931) chủ nhân của Fox News, hình chụp năm 2015. Hình Wikipedia |
Câu “tiên đoán” trên trật lấc: Không có phiên tòa nào xử cả. Công ty Fox News đã thỏa hiệp, bồi thường cho Dominion $787.5 triệu đô la. Đây là số tiền bồi thường lớn nhất trong lịch sử phạt một cơ sở truyền thông vì loan tin sai lạc. Ký giả Philip Bump trên báo The Washington Post đã tính thử: Nếu mỗi nửa phút quảng cáo trên đài Fox phải trả $76,000 thì cần 10,362 lần quảng cáo mới thâu đủ $787,500,000 đô la! Nếu đếm số tiền đó, dùng toàn giấy $1 thì thể tích đống giấy bạc này lớn bằng số thép dùng trong Tháp Eiffel ở Paris!
Thứ Ba, 18 tháng 4, 2023
Ngô Nhân Dụng: Mỹ: Bao nhiêu người sẽ chết vì súng?
Cô giáo đã kiện ban giám đốc trường và học khu vì họ đã không ngăn cấm cậu học sinh 6 tuổi mang súng, sau khi chính cô và nhiều người khác đã báo cáo và yêu cầu “tước khí giới” cậu bé. Cô đòi $40 triệu tiền bồi thường, để bù lại nỗi nguy hiểm và sợ hãi cô phải trải qua.
Thứ Sáu, 14 tháng 4, 2023
Ngô Nhân Dụng: Vấn đề chính vẫn là súng
Dân Nashville, các bà mẹ đóng vai chính, kêu gọi mọi người đi biểu tình trước trụ sở nghị viện tiểu bang, chống việc mua bán súng dễ dàng. Ba ngày sau, hơn một ngàn người hưởng ứng. Một số người tràn vào trong phòng họp. Họ tiếp tục hô khẩu hiệu, bị đuổi ra ngoài vì luật lệ không cho phép.
Ba dân biểu tiểu bang bị đem ra xét xử, vì vi phạm luật cấm biểu tình trong trụ sở nghị viện. Họ có thể bị tước bỏ chức vụ nếu bị 2 phần ba số đại biểu, tức 67 người, bỏ phiếu thuận. Lần bỏ phiếu thứ nhất, Dân biểu Justin Jones bị trục xuất khỏi nghị viện, với số phiếu của 72 đại biểu Cộng Hòa, 25 phiếu chống thuộc đảng Dân Chủ. Bỏ phiếu lần thứ nhì, chỉ có 65 người ủng hộ, 30 người chống, bà Gloria Johnson không mất chức đại biểu. Bỏ phiếu lần thứ ba, ông Justin Pearson cũng bị đuổi, với tỷ số 69-26.
Thứ Ba, 11 tháng 4, 2023
Ngô Nhân Dụng: Thúc đẩy các quyền tự do dân chủ
Dưới chế độ độc tài chuyên chế, các ý kiến khác với nhà nước đều bị bịt miệng. Không ai dám nói, vì sợ. Những người nói ý kiến mới lạ đều bị chặn không cho ứng cử, bướng quá bị bỏ tù. Cho nên trong quốc hội Cộng sản Trung Quốc không thấy ai cãi nhau. Cũng không đấm đá nhau, vì các bàn tay chỉ dùng để vỗ theo nhịp hoan hô các lãnh tụ.
Một lời phê phán khác là các quốc gia tự do dân chủ tự do khó đoàn kết với nhau được, vì chính phủ nào cũng chỉ muốn bảo vệ quyền lợi cho nước mình; không thì dân bị lật đổ. Nhất là khi có chiến tranh. Bởi vì không dân nước nào muốn chết thay người nước khác. Vì thế Đức Quốc Xã giả bộ hòa hoãn với nước Anh để tấn công Tiệp Khắc, rồi đánh Pháp.
Thứ Sáu, 7 tháng 4, 2023
Ngô Nhân Dụng: Phần Lan thắng, Putin thua
![]() |
Quốc kỳ Phần Lan được kéo lên tại trụ sở NATO ở Brussels vào ngày 4 tháng 4 năm 2023. Hình Wikipedia |
Một người tự cảm thấy mình đang hạnh phúc, nếu được hỏi có muốn thay đổi gì trong đời sống không, thì chắc sẽ nói “không!”
Một dân tộc thì khác. Dân Phần Lan, 5.5 triệu người, thấy họ sống rất hạnh phúc, đứng đầu thế giới suốt 5, 6 năm vừa qua. Nhưng họ lại muốn thay đổi: Nước Phần Lan vừa mới ký hợp đồng làm thành viên thứ 31 của khối NATO, Liên minh Bắc Đại Tây Dương.
Một người đang sống hạnh phúc chắc cũng làm như vậy: Kết thân với bà hàng xóm bên tay mặt vì lo ông hàng xóm bên trái có thể lấn át, xâm phạm đến nhà mình.