(Gửi Ngô Thế Vinh,và Sông Cửu Long)

Người đi cứu dòng sông

qua bao mùa nước nổi

con sông bao nhiêu tuổi

có biết người đã già

Người tha thiết với sông

tiếng kêu người thất lạc

nước sông ngày một cạn

tuổi người ngày một đầy

Người muốn ôm lấy sông

bờ sông ngày một lở

trong lồng ngực của người

mảnh tim khe khẽ vỡ

Tiếng kêu người mất hút

trong tiếng khóc dòng sông

tiếng phù sa rên siết

Cửu Long Ôi Cửu Long!

Con cá cuối cùng đó

vừa chết đuối trên bờ

Tóc người sương tuyết điểm

có nghe mình chơ vơ.

tmt- Tháng 3/2023

Dẫn Nhập 

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) mênh mông vẫn có rất nhiều nước với rất nhiều công trình thủy lợi, nhưng dân vẫn khao khát nước sạch, chìm ngập trong nước bẩn, đói phù sa, dư phèn, thừa muối và khổ sở với ô nhiễm. Các chất thải lỏng, rắn và rác rưới sinh hoạt cứ thế cho xả hết vào nguồn nước không thể kiểm soát và xử lý. Không có một xã hội văn minh nào có thể để tệ trạng (iả đái vào miệng giếng) này kéo dài mãi như thế được. Do đó một quy hoạch với tầm chiến lược quốc gia như thế vô cùng khẩn thiết, không ai không ước mong quy hoạch (QH) này đạt mục đích đến thành công. Những phân tích khả thi và khả tín nêu ra trong bài này không có gì vui, người viết ước mong những lo ngại ấy không xảy ra, hay giảm bớt để mang thêm một bát nước trong lành giải khát cho con cháu và thế hệ tương lai. 

Giới thiệu: Quy hoạch tổng hợp Lưu vực sông Cửu Long [1]

Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông Cửu Long (QH) hay Mekong Delta Master Plan vừa được ông Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Phó Thủ tương phê duyệt vào ngày 6 tháng 3 2023, qua Quyết định 174/QĐ-TTg mang tên Quy hoạch tổng hợp Lưu vực sông Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. 

Hình 1: Báo cáo và Quyết định phê duyệt QH-Nguồn tham khảo [1,2]

Nhưng đồng thời các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang cẩn thận trong từng bước đi của mình

Trong nhiều thập niên qua, Nga đã cung cấp vũ khí cho Trung Quốc. Trung bình, từ năm 2001 đến 2010, mỗi năm Nga bán cho Trung Quốc 2 tỷ đô la vũ khí, cùng với một hợp đồng lớn trị giá 7 tỷ đô la vào năm 2015. Nhưng bây giờ gió đã đổi chiều khi Nga đã mất hơn 9.400 thiết bị, trong đó có hơn 1.500 xe tăng, trong cuộc xâm lược bất thành vào Ukraine Họ thiếu vũ khí đạn dược một cách trầm trọng. Mỹ tuyên bố có thông tin tình báo cho thấy Trung Quốc đang xem xét liệu có nên cung cấp vũ khí cho Nga hay không. Việc này có thể thay đổi tiến trình của cuộc chiến, đồng thời gây ra một cuộc khủng hoảng sâu sắc hơn nữa trong quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ  và châu Âu.

Nhân loại còn ghi nhớ những câu nói bất hủ của Voltaire: Dù tôi không tán thành điều anh nói; nhưng tôi sẵn sàng chết để bảo vệ quyền được nói của anh (Je ne suis pas d’accord avec ce que vous dites, mais je me battrai jusqu’à la mort pour que vous ayez le droit de le dire). 

Hèn hạ nhất là trả thù người chết:

Đã hơn nửa tháng trôi qua sau đám tang nhà thơ – dịch giả Dương Tường.

Cuộc đời dài và nhân cách của Dương Tường đã được nhà văn Phạm Xuân Nguyên “điêu khắc“ bằng những câu thơ xót xa cho thân phận những nhân tài chính trực tại Việt Nam. Chua xót đấy nhưng cũng đầy kiêu hãnh:

“...bán máu một thời sống gay go.

gay go vẫn sống đầy mộng mơ

mộng mơ cái đẹp cõi văn thơ

văn thơ viết nên bằng máu đỏ

máu đỏ của người của tự do…

…con người zương tường “phe nước mắt”

nước mắt “buông những tiếng thở dài”

thở dài “trả lãi bằng án sống”

sống để yêu người giữa trần ai...“.

Ngày 12 tháng 3 vừa qua, tác giả Trần Viết Ngạc vừa ra mắt cuốn sách:

"Bùi Huy Tín với Thực nghiệp Dân báo và Tràng An báo” tại Vườn Ý Thảo (số 3 Thạch Hãn, TP. Huế).

Cuốn sách dày trên 280 trang, gồm 6 chương và phần phụ lục, do NXB Hồng Đức ấn hành. Ngoài tiểu sử của nhân vật Bùi Huy Tín (1875-1963), cuốn sách dành nhiều trang viết về tờ báo “Thực nghiệp Dân báo” và tờ “Tràng An báo”.

Tác giả Trần Viết Ngạc giới thiệu về cuốn sách. Nguồn: Khám phá Huế

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, cuốn sách thoả mãn những người quan tâm khi được tiếp cận với một trữ lượng phong phú những hiểu biết về nhân vật Bùi Huy Tín so với những gì đã có.

Ấy thế mà, đọc mấy cuốn sách do Nhà xuất bản Văn học trình làng từ cuối những năm 1982 cho đến 2002 [đấy là tạm dẫn trong 20 năm] trong các bài thơ của Hồ Xuân Hương được dẫn ra đều không có câu thơ trên. Thậm chí, trong “Tác phẩm và Dư luận”  kể cả những “dư luận” được dẫn ra từ những bài viết của những cây bút có uy tín, có trách nhiệm và phóng khoáng trong tư duy nghệ thuật cũng không có câu thơ nói trên. 

Kenzaburo Oe (1935–2023) là một trong ba nhà văn người Nhật Bản được trao giải Nobel văn chương. Ông nhận giải năm 1994. Trước ông là Yasunary Kawabata (1899 –1972) năm 1968. Sau ông là Kazuo Ishiguro (sinh 1954, nhà văn Anh gốc Nhật) năm 2017. 

Trong ba người thì Kenzaburo Oe ít vào được Việt Nam, và vẻ như khó vào, xét về số lượng sách được dịch ra tiếng Việt. 

Đứng đầu là Yasunary Kawabata. Nhà văn của vẻ đẹp Nhật Bản đã được giới thiệu liền ngay sau khi nhận giải, từ đó các tác phẩm của ông được lần lượt dịch ra tiếng Việt [1], có những cuốn có đến vài ba bản dịch khác nhau. Cho mãi tới gần đây sách của ông vẫn được dịch và xuất bản [2]. Có thể nói đến nay ở Việt Nam Kawabata đã hiện diện gần như đầy đủ các tác phẩm của mình. Truyện của ông trong tiếng Việt đã được dạy trong nhà trường phổ thông, đã được làm luận án đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, đã được viết thành sách chuyên khảo. Năm 2022, kỷ niệm 50 năm ngày mất, một hội thảo quốc tế về ông đã được tổ chức tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, TP Hồ Chí Minh.

Có phải Đức Thánh Cha muốn nói: Đối với phụ nữ ba điều này là một: Một người phụ nữ thông minh có thể dùng đầu óc mình để thành đạt trong học vấn, trong nghề nghiệp nhưng đồng thời với trí óc thông minh, trái tim mẫn cảm, họ cũng dùng thêm đôi tay của mình để tạo ra những sản phẩm đẹp đẽ và đầy trí tuệ, đầy tình yêu.

Khi phần đông những người đàn ông dùng lý trí, sự thông minh của mình để đạt đến mục tiêu tốt đẹp và thành công thì người phụ nữ ngoài hai yếu tố trên, họ còn gửi cả trái tim của mình vào đó. Phụ nữ làm công việc gì, dù khó đến đâu họ cũng không quên, bao giờ cũng có một phần của lòng từ mẫn, sự mềm yếu của tráí tim. Giống như chiếc bánh khi vừa mới mang ra khỏi lò, họ cần phải rắc thêm một chút đường bột hay đặt một vài bông hoa bơ trước khi đặt lên bàn. Rắc đường, hay đặt hoa đều phải dùng đến bàn tay. Cuối cùng để hoàn tất một công việc tốt đẹp, họ điều nhờ đến: Lý tí, trái tim và đôi tay. Trong khi đó người đàn ông (phần đông) chỉ hoàn toàn dùng lý trí.

Hình minh hoạ, Wikimedia Commons (1,2,3,4)

Ngày chủ nhật 12/03/2023, giải Oscar được trao cho những phim ảnh, đạo diễn, diễn viên … được xếp hạng cao nhất trong danh sách đề cử. Trong hạng mục Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất, ông Quan Kế Huy được đề cử trong danh sách 5 người (cùng với 4 người khác là Brendan Gleeson, Brian Tyree Henry, Judd Hirsch, Barry Keoghan) và cuối cùng được trao giải.

Quan Kế Huy là ai? Ông sinh ngày 20/08/1971 tại Sài Gòn, Việt Nam, trong một gia đình có 9 anh chị em. Năm 1978, trong làn sóng thuyền nhân thoát khỏi Việt Nam, ông cùng cha và năm anh chị em khác đến một trại tị nạn ở Hong Kong, mẹ ông và 3 người con khác sau đó cũng đến một trại tị nạn ở Mã Lai. Cả gia đình định cư ở Mỹ. Ông tham gia đóng phim khá sớm, ở tuổi 12 trong phim Indiana Jones and the Temple of Doom cùng tài tử nổi tiếng Harrison Ford. Sau đó cho đến năm 1998, ông đóng vai phụ trong một số phim khác nữa. Từ 1998 cho đến 2018, ông không được mời đóng phim, nên hoạt động trong ngành công nghệ sản xuất phim và làm diễn viên đóng thế. Bắt đầu từ năm 2018, ông được mời đóng phim trở lại. Phim Mọi Thứ Mọi Nơi Cùng Một Lúc  (Everything Everywhere All At Once), khởi chiếu ở Mỹ ngày 25/03/2022, trong kỳ trao giải Oscar lần này, được các giải thưởng: Phim hay nhất, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất (Michelle Yeoh - Dương Tử Quỳnh), Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất (Jamie Lee Curtis), Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất (Quan Kế Huy), Kịch bản gốc hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất (Daniel Scheinert và Daniel Kwan), Biên Tập phim hay nhất.  Phim này kinh phí tương đối thấp, được ước lượng từ 15->25 triệu, nhưng cho tới nay, tiền thu về, chỉ tính riêng từ các rạp chiếu phim ở Mỹ, là 108 triệu. Một thành công lớn về tài chánh.

Cao Hành Kiện cho xuất bản Nhất Cá Nhân Đích Thánh Kinh, truyện dài thứ nhì sau Linh Sơn (1989) ở Đài Bắc năm 1999, một năm trước khi được trao tặng giải thưởng Văn Chương Nobel. Bản dịch tiếng Pháp do Noel & Liliane Dutrait được Editions de l’Aube xuất bản năm 2000 và bản tiếng Anh do Mabel Lee dịch và được Harper Collins xuất bản năm 2002. Cả hai bản Pháp ngữ với cái tựa Le Livre d’un home tout seul và bản Anh ngữ tựa đề One Man’s Bible có lẽ vì nhu cầu thị trường cần một cái tựa sách bắt mắt quần chúng độc giả hơn nên đều không dịch sát nghĩa tựa đề nguyên bản Nhất Cá Nhân Đích (cái bản ngã đích thực của một người) bao hàm chủ ý của tác giả khi viết cuốn tiểu thuyết này.  Chuyển tựa sách này sang tiếng Việt nghe sao vừa thuận tai vừa văn vẻ thực là khó: chúng tôi đề nghị hãy tạm đặt tên cho cuốn sách này là Tôi Thực Là Tôi. Tuy nhiên với những độc giả Việt đã làm quen với danh từ Hán Việt thì tựa đề nguyên bản cũng không khó hiểu gì mấy.

https://vanviet.info/nghien-cuu-phe-binh/thuc-hu-nhung-cu-tho-sat-mu-duoc-cho-l-cua-thi-si-vu-hong-chuong/

Trên Diễn Đàn Thế Kỷ ngày 18.2 cũng có đăng bài viết nói trên của Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn và bài viết của Nhà văn Mặc Lý (Canada) đính chính thay cho cố thi sĩ Vũ Hoàng Chương về việc này và một vài thông tin không chính xác khác:

https://www.diendantheky.net/2023/02/mac-ly-mot-vai-thong-tin-sai-lac-ve-vu.html