Thứ Ba, 23 tháng 5, 2023
Truyện Ngắn Olga Tokarczuk: Yente, Ngu Yên chuyển ngữ
.jpg) |
| Nhà văn Olga Tokarczuk năm 2017. Hình Wikimedia |
(“Tôi đã tự hỏi mình câu hỏi này rất nhiều lần: Các nhân vật văn học đến từ đâu? Cảm hứng đằng sau các nhân vật là gì? Nhưng đó không phải là một câu hỏi tôi thực sự có thể trả lời. Chúng chắc chắn không xuất hiện từ một tập hợp các quyết định đơn giản, hợp lý và thực dụng. Ít nhất, của tôi thì không. Nó giống như một tập hợp của nhiều yếu tố khác nhau. Đôi khi tôi ghép một nhân vật từ nhiều nhân vật khác mà tôi biết. Nhưng thường thì các nhân vật xuất hiện một cách tự phát và gần như được thành hình đầy đủ, vì vậy, theo nghĩa đó, tôi không thực sự ‘tạo ra’ họ.”
“Đây là cách đã xảy ra với Yente. Bà ấy đã thành hình sẵn sàng. Theo một cách nào đó, bà khá tự chủ trong suốt thời gian qua. Thật tuyệt vời khi được làm việc với một nhân vật như vậy, vì bà tự mình nghĩ ra ý tưởng cho các đoạn hội thoại hoặc văn cảnh. Bà làm tôi nhớ một chút về những nhân vật nữ chính khác trong tiểu thuyết của tôi, những người phụ nữ lớn tuổi vẫn còn rất nhiều điều để nói và không quan tâm đến việc tuân theo các quy tắc, nghĩa là họ vi phạm, khi làm việc riêng của họ.” (Olga Tokarczuk.)
Olga Nawoja Tokarczuk (1962) là nhà văn, nhà hoạt động, và trí thức người Ba Lan. Cô là một trong những tác giả thành công và được giới phê bình đánh giá cao nhất trong thế hệ của cô ấy ở đất nước này. Cô đã được trao Giải thưởng Nobel Văn học 2018 với tư cách là nhà văn nữ Ba Lan đầu tiên vì “trí tưởng tượng tường thuật với niềm đam mê bách khoa thể hiện sự vượt qua các ranh giới như một hình thức sống”. Với cuốn tiểu thuyết “Những Chuyến Bay,” Tokarczuk đã được trao Giải Man Booker Quốc tế 2018 (do Jennifer Croft dịch). Các tác phẩm của cô bao gồm Primeval and Other Times, Drive Your Plough Over the Bones of the Dead và The Books of Jacob.
Tokarczuk được chú ý nhờ giọng điệu thần thoại trong văn bản. Là một nhà tâm lý học thực dụng từ Đại học Warsaw. Cô ấy đã xuất bản một tập thơ, một số tiểu thuyết, cũng như những cuốn sách khác với các tác phẩm văn xuôi ngắn.)
Đi vào trong khoảng sân tối tăm, lầy lội đến nhà Elisha, Asher Rubin thấy những con ngỗng vừa mới bị làm thịt, treo ngược đầu. Họ nuôi những con này mập mạp suốt mùa hè. Băng qua lối vào chật hẹp, ngửi thấy mùi hành tây và cốt-lết chiên, ở đâu đó, nghe tiếng người đang xay hạt tiêu trong cối. Những phụ nữ ồn ào trong bếp; hơi lạnh tỏa ra từ những món ăn họ đang chuẩn bị. Có mùi giấm, nhục đậu khấu, lá nguyệt quế; có mùi thơm của thịt tươi, ngọt và ngấy. Những mùi hương này làm cho không khí mùa thu dường như lạnh hơn và khó chịu hơn.Những người đàn ông đằng sau vách ngăn bằng gỗ nói chuyện hùng hổ, như thể họ đang tranh cãi; anh có thể nghe thấy giọng họ, cũng có thể ngửi thấy mùi sáp nến và hơi ẩm thấm trong quần áo. Ngôi nhà đầy đến mức muốn nổ tung.
Asher băng ngang đám trẻ; chúng không chú ý đến anh vì quá phấn khởi về các lễ hội sắp diễn ra. Anh đi qua sân thứ hai, ngọn đuốc duy nhất thắp sáng yếu ớt. Trước cửa nhà, tình cờ gặp Yehuda đang say xỉn, cả gia đình gọi hắn là Leyb. Trên thực tế, tên của Rubin cũng không phải là Rubin mà là Asher ben Levi. Giờ đây, trong bóng tối mờ mịt và đám đông khách khứa, tất cả những cái tên dường như khá trôi mất, có thể thay thế tên khác, không quan trọng. Rốt cuộc, không có người nào giữ được tên của mình quá lâu. Không nói một lời, Yehuda dẫn anh vào sâu trong nhà, mở cửa căn phòng nhỏ, nơi một số phụ nữ trẻ đang làm việc, trên chiếc giường cạnh bếp lò thấy một bà lão ngồi, được kê gối chống, khuôn mặt khô héo và xanh xao. Những người phụ nữ chào đón anh ta một cách nồng nhiệt, họ ngồi quanh giường, tò mò quan sát.
“Đây là cách đã xảy ra với Yente. Bà ấy đã thành hình sẵn sàng. Theo một cách nào đó, bà khá tự chủ trong suốt thời gian qua. Thật tuyệt vời khi được làm việc với một nhân vật như vậy, vì bà tự mình nghĩ ra ý tưởng cho các đoạn hội thoại hoặc văn cảnh. Bà làm tôi nhớ một chút về những nhân vật nữ chính khác trong tiểu thuyết của tôi, những người phụ nữ lớn tuổi vẫn còn rất nhiều điều để nói và không quan tâm đến việc tuân theo các quy tắc, nghĩa là họ vi phạm, khi làm việc riêng của họ.” (Olga Tokarczuk.)
Olga Nawoja Tokarczuk (1962) là nhà văn, nhà hoạt động, và trí thức người Ba Lan. Cô là một trong những tác giả thành công và được giới phê bình đánh giá cao nhất trong thế hệ của cô ấy ở đất nước này. Cô đã được trao Giải thưởng Nobel Văn học 2018 với tư cách là nhà văn nữ Ba Lan đầu tiên vì “trí tưởng tượng tường thuật với niềm đam mê bách khoa thể hiện sự vượt qua các ranh giới như một hình thức sống”. Với cuốn tiểu thuyết “Những Chuyến Bay,” Tokarczuk đã được trao Giải Man Booker Quốc tế 2018 (do Jennifer Croft dịch). Các tác phẩm của cô bao gồm Primeval and Other Times, Drive Your Plough Over the Bones of the Dead và The Books of Jacob.
Tokarczuk được chú ý nhờ giọng điệu thần thoại trong văn bản. Là một nhà tâm lý học thực dụng từ Đại học Warsaw. Cô ấy đã xuất bản một tập thơ, một số tiểu thuyết, cũng như những cuốn sách khác với các tác phẩm văn xuôi ngắn.)
***
Đi vào trong khoảng sân tối tăm, lầy lội đến nhà Elisha, Asher Rubin thấy những con ngỗng vừa mới bị làm thịt, treo ngược đầu. Họ nuôi những con này mập mạp suốt mùa hè. Băng qua lối vào chật hẹp, ngửi thấy mùi hành tây và cốt-lết chiên, ở đâu đó, nghe tiếng người đang xay hạt tiêu trong cối. Những phụ nữ ồn ào trong bếp; hơi lạnh tỏa ra từ những món ăn họ đang chuẩn bị. Có mùi giấm, nhục đậu khấu, lá nguyệt quế; có mùi thơm của thịt tươi, ngọt và ngấy. Những mùi hương này làm cho không khí mùa thu dường như lạnh hơn và khó chịu hơn.Những người đàn ông đằng sau vách ngăn bằng gỗ nói chuyện hùng hổ, như thể họ đang tranh cãi; anh có thể nghe thấy giọng họ, cũng có thể ngửi thấy mùi sáp nến và hơi ẩm thấm trong quần áo. Ngôi nhà đầy đến mức muốn nổ tung.
Asher băng ngang đám trẻ; chúng không chú ý đến anh vì quá phấn khởi về các lễ hội sắp diễn ra. Anh đi qua sân thứ hai, ngọn đuốc duy nhất thắp sáng yếu ớt. Trước cửa nhà, tình cờ gặp Yehuda đang say xỉn, cả gia đình gọi hắn là Leyb. Trên thực tế, tên của Rubin cũng không phải là Rubin mà là Asher ben Levi. Giờ đây, trong bóng tối mờ mịt và đám đông khách khứa, tất cả những cái tên dường như khá trôi mất, có thể thay thế tên khác, không quan trọng. Rốt cuộc, không có người nào giữ được tên của mình quá lâu. Không nói một lời, Yehuda dẫn anh vào sâu trong nhà, mở cửa căn phòng nhỏ, nơi một số phụ nữ trẻ đang làm việc, trên chiếc giường cạnh bếp lò thấy một bà lão ngồi, được kê gối chống, khuôn mặt khô héo và xanh xao. Những người phụ nữ chào đón anh ta một cách nồng nhiệt, họ ngồi quanh giường, tò mò quan sát.
Yente nhỏ và gầy, giống như một con gà già, và cơ thể thiếu sinh khí. Khung xương sườn thở lên xuống với tốc độ chóng mặt. Cái miệng hé mở, bao quanh bởi đôi môi cực kỳ mỏng, hóp vào trong. Nhưng đôi mắt đen dõi theo chuyển động của bác sĩ. Sau khi đuổi tất cả những người xem ra khỏi phòng, anh vén chăn lên và nhìn thấy toàn bộ cơ thể của bà, với kích thước của một đứa trẻ, nhìn thấy đôi bàn tay xinh xắn đang nắm chặt những sợi dây và dải da. Họ đã quấn da sói đến tận cổ bà. Họ tin rằng da sói phục hồi sức nóng và sức mạnh.Làm sao họ có thể mang bà già này du hành với quá ít sự sống còn lại trong người, Asher nghĩ. Trông bà giống như một cây nấm cũ héo úa, khuôn mặt nâu bị ánh nến khắc lên một cách tàn nhẫn, khiến bà trông không còn là người nữa; Asher có cảm giác, bà sẽ sớm không thể phân biệt được với thiên nhiên, như từ vỏ cây, gỗ xương xẩu, đá thô.
Không có gì đáng ngạc nhiên khi bà ấy muốn tham dự đám cưới của người bà con, vì những anh em họ từ Moravia và từ Lublin xa xôi đến đây. Asher cúi xuống cạnh chiếc giường thấp và ngay lập tức ngửi thấy vị mặn của mồ hôi. Anh suy nghĩ một lúc, cố gắng xác định mùi hương—thời thơ ấu. Ở tuổi của Yente, mọi người lại bắt đầu có mùi như trẻ con. Anh biết rằng không có gì sai trái với người phụ nữ này— bà ấy chỉ đơn giản là sắp chết. Anh ta kiểm tra cẩn thận và không tìm thấy gì khác ngoài tuổi già. Tim đập không đều và yếu ớt, như thể kiệt sức. Làn da sạch sẽ, nhưng mỏng và khô, giống như da giấy. Đôi mắt đờ đẫn, trũng sâu. Thái dương cũng đang chìm xuống, một dấu hiệu chắc chắn của cái chết sắp xảy ra. Ở cổ, dưới chiếc áo sơ mi hơi cởi cúc, anh có thể nhìn thấy vài sợi dây và nút thắt. Anh ta chạm vào một trong những bàn tay bà lão đang nắm chặt, bà tỏ vẻ chống cự trong giây lát, nhưng sau đó, như thể xấu hổ, nắm tay nở ra như một bông hồng sa mạc. Trong lòng bàn tay là một mảnh vải lụa, được bao phủ bởi những chữ cái: ש״ץ.
Có vẻ như Yente đang mỉm cười với anh, cái miệng không răng, đôi mắt đen sâu thẳm phản chiếu những ngọn nến đang cháy; Asher cảm thấy như thể sự phản chiếu đó đến với anh từ rất xa, từ những vực sâu không thể dò được mà tất cả con người đều chứa đựng bên trong họ.
“Có chuyện gì với bà ta vậy? Bệnh gì vậy?” Elisha hỏi, đột nhiên xông vào không gian chật chội đó. Asher từ từ đứng dậy và nhìn vào khuôn mặt lo lắng của anh ta.
“Anh nghĩ sao? Bà ấy sắp chết. Bà sẽ không thể kéo dài chờ đám cưới.”
Asher Rubin làm một khuôn mặt tự nói lên điều đó: “Tại sao họ lại đưa bà đến đây trong tình trạng như thế này?”
Elisha nắm lấy khuỷu tay anh, kéo sang một bên.
“Ông có phương pháp riêng mà chúng tôi không biết phải không? Giúp chúng tôi, Asher, làm ơn. Thịt đã được băm nhỏ, cà rốt gọt vỏ. Những quả nho khô đang ngâm trong bát, những người phụ nữ đang làm sạch cá chép. Ông có thấy có bao nhiêu khách không?”
“Tim bà ấy hầu như không đập,” Rubin nói. “Tôi không thể làm được gì. Không bao giờ nên đưa bà đi một hành trình như vậy.”
Anh nhẹ nhàng gỡ cùi chỏ khỏi tay Elisha Shorr và đi ra cửa.
Vì Yente là người lớn tuổi nhất hiện diện nên tất cả những ai đến dự đám cưới đều lập tức đến thăm. Những vị khách đổ dồn vào căn phòng nhỏ ở cuối mê cung, trong ngôi nhà thứ hai, nơi phải đi qua một sân khác mới gặp, ngôi nhà này nằm ngay bên kia đường đối diện với nghĩa trang. Trẻ em nhòm qua các vết nứt trên tường—đã đến lúc phải bịt kín trước mùa đông. Con gái của Elisha, Hayah, ngồi với bà một lúc lâu. Yente đặt tay lên mặt Hayah, chạm vào mắt, môi và má của cô —bọn trẻ nhìn thấy điều này. Bà xoa đầu cô. Hayah mang đồ ăn và cho bà uống nước gà luộc, thêm một thìa mỡ ngỗng. Bà già bặm môi khô khốc rất lâu khi uống xong, mặc dù ngay cả chất béo cũng không giúp bà đủ sức đứng dậy. Ngay khi họ đến nơi, Moravians Solomon Zalman và cô vợ cực kỳ trẻ, Shneydel, đi thăm người anh họ. Họ mất ba tuần để đến đây từ Brünn, qua Zlín, qua Preschau, rồi Drohobycz, nhưng họ sẽ không quay lại con đường cũ. Ở vùng núi, một số nông nô trốn thoát đã tấn công họ, và Zalman phải trả một khoản tiền chuộc đáng kể—may mắn là những nông nô không lấy đi mọi thứ họ có. Họ sẽ quay trở lại Kraków, trước khi tuyết rơi. Shneydel đã mang thai đứa con đầu lòng; cô vừa thông báo cho chồng về điều này. Cô thường buồn nôn. Mùi cà phê và gia vị chào đón khi bước vào ngôi nhà rộng lớn của Shorr hoặc khi bước vào cửa hàng cũng không giúp ích gì cho chuyện này. Cô cũng không thích Yente, bà già có một mùi gì đó. Cô sợ người phụ nữ này, với bộ quần áo kỳ dị và mái tóc dài ngang cằm, như thể cô ấy sợ con thú hoang. Ở Moravia, những bà già trông gọn gàng hơn nhiều—họ đội mũ hồ cứng và đeo tạp dề tươm tất. Shneydel tin rằng Yente là phù thủy. Sợ ngồi xuống giường, mặc dù mọi người cứ bảo cô ngồi đi. Cô sợ bà già sẽ truyền cho đứa trẻ trong bụng một thứ gì đó, một thứ điên rồ đen tối bất trị. Cô cố gắng không chạm vào bất cứ thứ gì trong căn phòng. Mùi hôi không bao giờ ngừng làm cho cô ấy bị bệnh. Tất cả những người họ hàng Podolian của bà đều có vẻ hoang dã đối với cô. Tuy nhiên, cuối cùng, họ đẩy Shneydel về phía bà lão, đành phải ngồi ngay mép giường, sẵn sàng chạy trốn bất cứ lúc nào.
Tuy nhiên, cô thích mùi sáp – cô bí mật đánh hơi từng ngọn nến – mùi bùn trộn với phân ngựa và rượu vodka. Solomon, lớn hơn cô nhiều tuổi, với thân hình rắn chắc, bụng phệ, một người đàn ông trung niên để râu, tự hào về người vợ đáng yêu, thỉnh thoảng mang cho cô một ly vodka. Shneydel nếm đồ uống nhưng không nuốt được. Cô nhổ nó ra sàn nhà.Khi người vợ trẻ ngồi xuống, bàn tay của Yente thò ra từ dưới tấm da sói và đáp xuống bụng Shneydel.
Cái bầu chưa phồng lên, nhưng Yente có thể cảm thấy một linh hồn riêng biệt đã cư trú trong bụng, một linh hồn vẫn chưa rõ ràng, khó mô tả vì nó đa dạng. Những linh hồn tự do này ở khắp mọi nơi, chỉ chờ cơ hội để giành lấy một chút vật chất vô thừa nhận. Và bây giờ họ chiếm cái bụng, trông hơi giống một con nòng nọc, kiểm tra nó, mặc dù vẫn không có gì cụ thể trong đó, chỉ là những mảnh vụn, những cái bóng. Họ thăm dò nó, thử nghiệm. Linh hồn bao gồm các vệt: hình ảnh và hồi ức, ký ức về các hành động, các đoạn câu, các chữ cái. Chưa bao giờ Yente thấy điều này rõ ràng như vậy. Sự thật mà nói, đôi khi Shneydel cảm thấy không thoải mái, vì cô cũng có thể cảm nhận được sự hiện diện của chúng—như thể hàng chục bàn tay của người lạ đang đè lên cô, như thể đang bị hàng trăm ngón tay chạm vào. Cô không muốn tâm sự với chồng mình về điều này – và dù sao đi nữa, sẽ không thể tìm được lời nào để nói.
Trong khi những người đàn ông ngồi trong một buồng, những người phụ nữ tập trung trong phòng của Yente, gần như vừa khít. Thỉnh thoảng một trong số họ mang một ít vodka từ nhà bếp, vodka đám cưới, một chút bí mật, giống như một kẻ buôn lậu, nhưng tất nhiên đây cũng là một phần của niềm vui. Tụ tập đông đúc, hào hứng với các lễ hội sắp diễn ra, họ quên mất bản thân và bắt đầu làm trò hề xung quanh. Nhưng điều này dường như không làm Yente ốm yếu bận tâm—thậm chí bà có thể hài lòng vì mình trở thành trung tâm của cuộc vui. Đôi khi họ liếc nhìn bà, bứt rứt, có chút áy náy khi bà chợt ngủ gà ngủ gật, rồi một lúc sau tỉnh dậy với nụ cười trẻ thơ. Shneydel nhìn Hayah đầy ý nghĩa khi Hayah trải thẳng tấm da sói trên người bà lão, quấn chiếc khăn của chính mình quanh cổ Yente, và nhìn thấy tất cả những tấm bùa hộ mệnh mà bà ấy đeo ở đó—những chiếc túi nhỏ có dây, những mảnh gỗ nhỏ có viết các ký hiệu, những hình vẽ làm bằng xương. Hayah không dám động đến chúng. Các phụ nữ kể những câu chuyện khủng khiếp – về những hồn ma, những linh hồn lạc lối, những người bị chôn sống, những điềm gở.
“Nếu bạn biết có bao nhiêu linh hồn xấu xa đang ẩn nấp trong một giọt máu yêu dấu của mình, thì bạn sẽ ngay lập tức trao cơ thể và linh hồn cho Đấng Tạo Hóa dựng nên thế giới này,” Tzipa, một phụ nữ được coi là uyên bác, vợ của Notka già, nói.
“Các linh hồn ở đâu?” một trong những người phụ nữ hỏi bằng giọng run run thì thầm, và Tzipa nhặt một cây que trên sàn đất và chỉ vào đầu của nó: “Đây! Tất cả đều ở đây, nhìn kỹ đi.” Những người phụ nữ nhìn chằm chặp vào đầu que, mắt họ nheo lại một cách buồn cười; một trong số họ bắt đầu cười khúc khích, và trong ánh sáng của vài ngọn nến bây giờ họ nhìn thấy đấu que lớn gấp đôi hoặc gấp ba, nhưng họ không thấy bất kỳ linh hồn nào.
Vào ban đêm, khi mọi người đã đi ngủ, Elisha Shorr, viết dưới ánh nến, gạch bỏ những chữ cái sau trên một tờ giấy nhỏ:
המתנה ,המתנה ,המת
Này-mem-tav-nun-này. Hamtana: chờ đợi.
Này-mem-tav-nun-này. Hamtana: chờ đợi.
Hayah đứng trong bộ váy ngủ màu trắng, vạch một vòng tròn vô hình quanh mình trong không trung. Bây giờ cô ấy nhấc mảnh giấy qua đầu. Đứng như vậy một lúc lâu. Miệng đang cử động. Thổi vào tờ giấy vài lần, sau đó cô cuộn nó lại rất cẩn thận và nhét nó vào trong một chiếc bình gỗ có kích thước bằng ngón tay cái. Cô ở đó một lúc lâu, im lặng, đầu cúi xuống, cho đến khi, đột nhiên liếm ngón tay và luồn một sợi dây qua lỗ trên tấm bùa hộ mệnh, cô ấy đưa cho cha mình. Elisha, tay cầm nến, lướt qua ngôi nhà đang ngủ, xào xạc, thỉnh thoảng, ngáy, qua những hành lang hẹp, đến căn phòng nơi Yente nằm. Anh dừng lại ở cửa và lắng nghe. Rõ ràng là không hề bận tâm đến bất cứ điều gì nghe thấy bên trong, anh nhẹ nhàng mở cửa, cánh cửa khiêm nhường phục tùng không một tiếng động, để lộ căn phòng chật chội được thắp sáng bằng ngọn đèn dầu. Cái mũi nhọn hoắt của Yente chĩa thẳng lên trần nhà, đổ bóng thách thức lên tường. Elisha phải đi qua đó để đeo bùa hộ mệnh vào cổ người phụ nữ đang hấp hối. Khi anh nghiêng người về phía bà, mí mắt bà rung lên. Elisha dừng lại không chuyển động, nhưng không có gì; rõ ràng bà có một giấc mơ. Hơi thở của đến mức gần như không thể nhận thấy. Elisha buộc hai đầu dây đeo và luồn chiếc bùa hộ mệnh vào dưới áo ngủ của bà lão. Sau đó, anh ta nhón chân và biến mất lặng lẽ như khi anh đến. Khi ánh nến mờ nhạt trong các vết nứt trên gỗ, Yente mở mắt ra và với bàn tay yếu ớt sờ tìm chiếc bùa hộ mệnh. Biết những gì được viết trên đó, bà bẻ dây đeo, mở bình và nuốt mẩu giấy như một viên thuốc.Những người hầu tiếp tục vào căn phòng nhỏ, chật chội của Yente với áo khoác của khách và đặt chúng ở chân giường. Khi nhạc bắt đầu, hầu như không thể nhìn thấy Yente bên dưới đống quần áo; chỉ khi Hayah ghé qua thì trật tự mới được khôi phục, những chiếc áo khoác mới được chuyển xuống sàn. Hayah cúi xuống người dì lớn tuổi của mình và lắng nghe hơi thở của bà, hơi thở yếu ớt đến mức tưởng chừng như một con bướm sẽ khuấy động nhiều hơn khi có gió nhẹ. Nhưng trái tim đang đập. Hayah, hơi đỏ mặt vì rượu vodka, áp tai vào ngực Yente, vào cụm bùa hộ mệnh, dây và dây đeo, và cô nghe thấy một tiếng bùm, bùm, rất chậm, các nhịp đập cách xa nhau như hơi thở dài của Yente.
“Babcia Yente,” Hayah khẽ gọi bà, và cô có cảm giác rằng đôi mắt khép hờ của bà lão đang run lên, đồng tử của bà chuyển động và có điều gì đó giống như một nụ cười nở trên môi. Đó là một nụ cười lạc lối— nó nhấp nhô, đôi khi khóe miệng nhếch lên, đôi khi lại hạ xuống, và rồi Yente trông như đã chết. Tay bà nắm chặt, không lạnh, làn da mềm mại và nhợt nhạt. Hayah sửa lại mái tóc của Yente, mái tóc lòa ra từ dưới chiếc khăn, cô ghé miệng vào tai bà: “Bà vẫn ở bên chúng con chứ?” Và một lần nữa, nụ cười ấy từ đâu đó hiện lên trên khuôn mặt bà lão, chỉ tồn tại trong giây lát trước khi tan biến. Hayah nghe tiếng gọi từ xa bởi tiếng dậm chân, vì vậy cô hôn lên má hơi ấm của bà và chạy nhanh đến khiêu vũ.
Từ căn phòng của Yente, không thể nghe rõ những giai điệu, chúng bị mắc kẹt trong những bức tường gỗ, những hành lang quanh co phá vỡ chúng thành những tiếng thì thầm riêng lẻ. Tất cả những gì có thể nghe là bùng bình, lùm bùm của các bước nhảy và thỉnh thoảng là một tiếng rít the thé. Yente tò mò về những gì đang diễn ra ngoài kia. Ngạc nhiên thay, khi phát hiện ra bà có thể dễ dàng chui ra khỏi cơ thể mình và lơ lửng trên đó; Bà nhìn thẳng vào khuôn mặt của chính mình, tồi tệ và tái nhợt, một cảm giác kỳ lạ, nhưng ngay sau đó đã trôi đi, lướt đi theo những luồng gió, trên những rung động của âm thanh, đi qua những bức tường và cánh cửa bằng gỗ không khó khăn gì.Bây giờ Yente nhìn mọi thứ từ trên cao, rồi ánh mắt lại quay về dưới mí mắt đang nhắm nghiền. Cứ như vậy cả đêm. Bay lên và hạ xuống. Qua lại biên giới, làm mệt mỏi, bà chưa bao giờ làm việc chăm chỉ như bây giờ, không phải khi dọn dẹp hay làm vườn. Tuy nhiên, cả sự sụp xuống và sự bay lên đều dễ chịu. Điều khó chịu duy nhất là khi chuyển động, tiếng rít thô bạo, cố xô đẩy bà ra một nơi nào đó rất xa, quađường chân trời, sức mạnh bên ngoài và sự tàn nhẫn, mà bà không thể đối mặt nếu cơ thể không được bảo vệ bởi bùa hộ mệnh, từ bên trong, không thể đảo ngược thứ tự này.
Kỳ lạ - suy nghĩ của bà thổi qua toàn bộ khu vực. “Gió,” một giọng nói nào đó vang lên trong đầu, chính là của bà. Gió là tầm nhìn của người chết khi họ nhìn vào thế giới họ sắp đi đến. Có ai bao giờ để ý đến những cánh đồng cỏ chưa, bà muốn nói với Hayah, cách những ngọn cỏ rạp xuống và tách rẽ ra như thế nào? Phải chăng vì có người chết đang theo dõi? Nếu đếm tất cả người chết, sẽ thấy nhiều hơn người sống. Linh hồn họ đã được gột rửa, vì trải qua nhiều kiếp sống, giờ đây đang chờ đợi Đấng cứu thế, người sẽ đến để hoàn thành nhiệm vụ. Và họ nhìn qua mọi thứ. Đó là lý do tại sao gió thổi trên trái đất. Gió là cái nhìn thận trọng của những người chết.Sau một lúc, giật mình do dự, bà cũng hòa theo gió bay qua những ngôi nhà Rohatyn và những khu định cư nhỏ nghèo nàn, trên những chiếc xe hàng tụ lại với nhau ở quảng trường chợ với hy vọng sẽ có khách hàng nào đó ghé ngang, qua ba nghĩa trang, nhà thờ Công giáo, giáo đường Do Thái, nhà thờ Chính thống, nhà công cộng của Rohatyn – và lao về phía trước, xào xạc đám cỏ vàng trên đồi, lúc đầu hỗn loạn, lộn xộn, nhưng sau đó, như thể gió đang học các bước nhảy, tăng tốc độ dọc theo lòng sông đến tận Dniester. Ở đó, dừng lại, vì Yente ngạc nhiên trước sự thuần thục của dòng sông uốn lượn, những nét chạm trổ, giống như đường viền của các chữ cái gimel và resh. Và rồi tiếp tục, qua biên giới đã thông đồng với dòng sông để chia cắt hai quốc gia vĩ đại—suy xét cho cùng, tầm nhìn của Yente không thể biết đến những biên giới như vậy.
Yente thấy mình ở vùng nông thôn, gần Brzeżany. Đó là ngày bà được thụ thai. Đến bây giờ bà mới thấy được. Trong trạng thái kỳ lạ tìm thấy chính mình, liệu Yente có thể thay đổi mọi thứ một chút không? Ảnh hưởng đến quá trình của các sự việc? Bà có thể? Nếu có thể, sẽ thay đổi điều này vào một ngày nào đó.Bà nhìn thấy một phụ nữ trẻ đang đi qua cánh đồng với một chiếc giỏ trên tay, có hai con ngỗng trong đó. Cổ của chúng chuyển động theo nhịp bước chân, đôi mắt tròn xoe nhìn xung quanh với vẻ tin tưởng thường thấy ở những loài động vật đã được thuần hóa. Một đội tuần tra Cossack cưỡi ngựa phi nước đại ra khỏi rừng, hình ảnh trở nên lớn hơn khi bà quan sát họ đến gần. Đã quá muộn để chạy trốn. Người phụ nữ kinh ngạc đứng lại lấy ngỗng che mặt. Những con ngựa bao tròn xung quanh cô. Như thể được lệnh, những người đàn ông xuống ngựa, bây giờ mọi thứ diễn ra rất nhanh và lặng lẽ. Chúng nhẹ nhàng đẩy cô lên bãi cỏ, chiếc giỏ rơi xuống, hai con ngỗng chui ra, nhưng vẫn lẩn quẩn gần bên. Chúng rít lên một chút, khe khẽ, đe dọa, cảnh báo, chứng kiến những gì đang diễn ra. Hai trong số những người đàn ông giữ ngựa, trong khi một trong số họ cởi thắt lưng chiếc quần rộng nhăn nheo tụt xuống và nằm lên người phụ nữ. Sau đó họ giao hoan. Người tiếp theo nhanh hơn người đầu tiên, như thể anh ta phải thực hiện một số động tác này một cách vội vàng. Trên thực tế, không có dấu hiệu nào cho thấy đám đàn ông thích thú. Hạt giống của họ đổ vào người phụ nữ và sau đó nhỏ giọt trên cỏ. Người cuối cùng ấn mạnh vào cổ cô ấy, người phụ nữ bắt đầu cam chịu với sự thật, nghĩ rằng, cô sẽ chết, nhưng những người khác trao dây cương cho anh ta, và người đàn ông quay trở lại con ngựa. Anh nhìn cô một lúc lâu hơn, như thể muốn nhớ đến nạn nhân của mình. Sau đó, họ nhanh chóng bỏ đi. Tất cả chỉ mất một ít phút.
Người phụ nữ ngồi gác chân, những con ngỗng hung dữ nhìn cô, kêu lên không tán thành. Với một chút váy lót, cô lau giữa hai chân, rồi xé một ít lá và cỏ lau tiếp. Nàng chạy ra suối vén cao váy ngồi xuống đẩy hết tinh dịch trong người ra ngoài. Hai con ngỗng nghĩ rằng đây là dấu hiệu khích lệ, chúng chạy vụt lên mép nước. Nhưng trước khi quyết định bơi đi, sự chần chờ ngu đần thông thường của ngỗng, đã bị người phụ nữ bắt cả hai nhét vào giỏ và quay trở về con đường mòn. Khi gần đến ngôi làng, cô đi chậm lại, càng lúc càng chậm, cuối cùng, dừng lại, như thể đã chạm tới biên giới vô hình.
Người phụ nữ đó là mẹ của Yente.
Và đây hẳn là lý do bà luôn theo dõi con gái mình chặt chẽ như vậy; Cuối cùng, Yente dần quen với những cái nhìn soi mói, những ánh mắt nghi ngờ từ nơi mẹ ngồi làm việc trên bàn, đứng thái rau, bóc trứng luộc, hoặc cọ rửa xoong nồi. Người mẹ luôn quan sát cô. Giống như một con sói, giống như một con chó chuẩn bị cắn răng vào ống quyển của cô. Cùng một lúc, cái nhăn mặt nhẹ bắt đầu xuất hiện muốn bày tỏ ý nghĩa này: môi trên hơi hếch lên, kéo nó về phía mũi cô ấy—không phải là biểu hiện của sự thù địch hay ghê tởm, chỉ vừa đủ thấy, không ăn thua gì.
Từ căn phòng của Yente, không thể nghe rõ những giai điệu, chúng bị mắc kẹt trong những bức tường gỗ, những hành lang quanh co phá vỡ chúng thành những tiếng thì thầm riêng lẻ. Tất cả những gì có thể nghe là bùng bình, lùm bùm của các bước nhảy và thỉnh thoảng là một tiếng rít the thé. Yente tò mò về những gì đang diễn ra ngoài kia. Ngạc nhiên thay, khi phát hiện ra bà có thể dễ dàng chui ra khỏi cơ thể mình và lơ lửng trên đó; Bà nhìn thẳng vào khuôn mặt của chính mình, tồi tệ và tái nhợt, một cảm giác kỳ lạ, nhưng ngay sau đó đã trôi đi, lướt đi theo những luồng gió, trên những rung động của âm thanh, đi qua những bức tường và cánh cửa bằng gỗ không khó khăn gì.Bây giờ Yente nhìn mọi thứ từ trên cao, rồi ánh mắt lại quay về dưới mí mắt đang nhắm nghiền. Cứ như vậy cả đêm. Bay lên và hạ xuống. Qua lại biên giới, làm mệt mỏi, bà chưa bao giờ làm việc chăm chỉ như bây giờ, không phải khi dọn dẹp hay làm vườn. Tuy nhiên, cả sự sụp xuống và sự bay lên đều dễ chịu. Điều khó chịu duy nhất là khi chuyển động, tiếng rít thô bạo, cố xô đẩy bà ra một nơi nào đó rất xa, quađường chân trời, sức mạnh bên ngoài và sự tàn nhẫn, mà bà không thể đối mặt nếu cơ thể không được bảo vệ bởi bùa hộ mệnh, từ bên trong, không thể đảo ngược thứ tự này.
Kỳ lạ - suy nghĩ của bà thổi qua toàn bộ khu vực. “Gió,” một giọng nói nào đó vang lên trong đầu, chính là của bà. Gió là tầm nhìn của người chết khi họ nhìn vào thế giới họ sắp đi đến. Có ai bao giờ để ý đến những cánh đồng cỏ chưa, bà muốn nói với Hayah, cách những ngọn cỏ rạp xuống và tách rẽ ra như thế nào? Phải chăng vì có người chết đang theo dõi? Nếu đếm tất cả người chết, sẽ thấy nhiều hơn người sống. Linh hồn họ đã được gột rửa, vì trải qua nhiều kiếp sống, giờ đây đang chờ đợi Đấng cứu thế, người sẽ đến để hoàn thành nhiệm vụ. Và họ nhìn qua mọi thứ. Đó là lý do tại sao gió thổi trên trái đất. Gió là cái nhìn thận trọng của những người chết.Sau một lúc, giật mình do dự, bà cũng hòa theo gió bay qua những ngôi nhà Rohatyn và những khu định cư nhỏ nghèo nàn, trên những chiếc xe hàng tụ lại với nhau ở quảng trường chợ với hy vọng sẽ có khách hàng nào đó ghé ngang, qua ba nghĩa trang, nhà thờ Công giáo, giáo đường Do Thái, nhà thờ Chính thống, nhà công cộng của Rohatyn – và lao về phía trước, xào xạc đám cỏ vàng trên đồi, lúc đầu hỗn loạn, lộn xộn, nhưng sau đó, như thể gió đang học các bước nhảy, tăng tốc độ dọc theo lòng sông đến tận Dniester. Ở đó, dừng lại, vì Yente ngạc nhiên trước sự thuần thục của dòng sông uốn lượn, những nét chạm trổ, giống như đường viền của các chữ cái gimel và resh. Và rồi tiếp tục, qua biên giới đã thông đồng với dòng sông để chia cắt hai quốc gia vĩ đại—suy xét cho cùng, tầm nhìn của Yente không thể biết đến những biên giới như vậy.
Yente thấy mình ở vùng nông thôn, gần Brzeżany. Đó là ngày bà được thụ thai. Đến bây giờ bà mới thấy được. Trong trạng thái kỳ lạ tìm thấy chính mình, liệu Yente có thể thay đổi mọi thứ một chút không? Ảnh hưởng đến quá trình của các sự việc? Bà có thể? Nếu có thể, sẽ thay đổi điều này vào một ngày nào đó.Bà nhìn thấy một phụ nữ trẻ đang đi qua cánh đồng với một chiếc giỏ trên tay, có hai con ngỗng trong đó. Cổ của chúng chuyển động theo nhịp bước chân, đôi mắt tròn xoe nhìn xung quanh với vẻ tin tưởng thường thấy ở những loài động vật đã được thuần hóa. Một đội tuần tra Cossack cưỡi ngựa phi nước đại ra khỏi rừng, hình ảnh trở nên lớn hơn khi bà quan sát họ đến gần. Đã quá muộn để chạy trốn. Người phụ nữ kinh ngạc đứng lại lấy ngỗng che mặt. Những con ngựa bao tròn xung quanh cô. Như thể được lệnh, những người đàn ông xuống ngựa, bây giờ mọi thứ diễn ra rất nhanh và lặng lẽ. Chúng nhẹ nhàng đẩy cô lên bãi cỏ, chiếc giỏ rơi xuống, hai con ngỗng chui ra, nhưng vẫn lẩn quẩn gần bên. Chúng rít lên một chút, khe khẽ, đe dọa, cảnh báo, chứng kiến những gì đang diễn ra. Hai trong số những người đàn ông giữ ngựa, trong khi một trong số họ cởi thắt lưng chiếc quần rộng nhăn nheo tụt xuống và nằm lên người phụ nữ. Sau đó họ giao hoan. Người tiếp theo nhanh hơn người đầu tiên, như thể anh ta phải thực hiện một số động tác này một cách vội vàng. Trên thực tế, không có dấu hiệu nào cho thấy đám đàn ông thích thú. Hạt giống của họ đổ vào người phụ nữ và sau đó nhỏ giọt trên cỏ. Người cuối cùng ấn mạnh vào cổ cô ấy, người phụ nữ bắt đầu cam chịu với sự thật, nghĩ rằng, cô sẽ chết, nhưng những người khác trao dây cương cho anh ta, và người đàn ông quay trở lại con ngựa. Anh nhìn cô một lúc lâu hơn, như thể muốn nhớ đến nạn nhân của mình. Sau đó, họ nhanh chóng bỏ đi. Tất cả chỉ mất một ít phút.
Người phụ nữ ngồi gác chân, những con ngỗng hung dữ nhìn cô, kêu lên không tán thành. Với một chút váy lót, cô lau giữa hai chân, rồi xé một ít lá và cỏ lau tiếp. Nàng chạy ra suối vén cao váy ngồi xuống đẩy hết tinh dịch trong người ra ngoài. Hai con ngỗng nghĩ rằng đây là dấu hiệu khích lệ, chúng chạy vụt lên mép nước. Nhưng trước khi quyết định bơi đi, sự chần chờ ngu đần thông thường của ngỗng, đã bị người phụ nữ bắt cả hai nhét vào giỏ và quay trở về con đường mòn. Khi gần đến ngôi làng, cô đi chậm lại, càng lúc càng chậm, cuối cùng, dừng lại, như thể đã chạm tới biên giới vô hình.
Người phụ nữ đó là mẹ của Yente.
Và đây hẳn là lý do bà luôn theo dõi con gái mình chặt chẽ như vậy; Cuối cùng, Yente dần quen với những cái nhìn soi mói, những ánh mắt nghi ngờ từ nơi mẹ ngồi làm việc trên bàn, đứng thái rau, bóc trứng luộc, hoặc cọ rửa xoong nồi. Người mẹ luôn quan sát cô. Giống như một con sói, giống như một con chó chuẩn bị cắn răng vào ống quyển của cô. Cùng một lúc, cái nhăn mặt nhẹ bắt đầu xuất hiện muốn bày tỏ ý nghĩa này: môi trên hơi hếch lên, kéo nó về phía mũi cô ấy—không phải là biểu hiện của sự thù địch hay ghê tởm, chỉ vừa đủ thấy, không ăn thua gì.
trong cơn co giật, cơn giận dữ. Bà chắc chắn sẽ trở lại như con thú hoang.
Yente là con thứ mười một. Cha đặt tên cô là Yente, có nghĩa, “cô ấy là người truyền bá tin tức” và “cô ấy là người dạy dỗ những người khác”. Người mẹ không còn đủ sức để chăm sóc con. Còn cô rất mong manh cả tinh thần lẫn thể xác. Những phụ nữ khác phải lo lắng giùm. Họ lăng xăng quanh nhà – họ hàng, bà cô, đôi khi, bà ngoại. Cô nhớ mẹ mình đã tháo mũ vào buổi tối – khi đó Yente sẽ nhìn thấy gần sát mái tóc khốn khổ của mẹ, được cắt ngắn và cẩu thả, dài ra trên làn da bong tróc, không lành lặn.
Đối với cô bé Yente, dường như vào mỗi buổi tối như vậy, những câu chuyện trở nên dày đặc, đen tối, không thể xuyên thủng, đặc biệt là khi Abramek, người què nói, “Và người ta biết, không gian của thế giới chứa đầy ma và linh hồn ác quỷ, sinh ra từ tội lỗi con người. Chúng trôi nổi trong không gian, như được viết rõ ràng trong kinh sách Zohar. Phải đề phòng chúng đeo bám chúng ta trên đường đến giáo đường Do Thái, và đây là lý do tại sao chúng ta phải biết những gì đã viết trong Zohar, cụ thể là kẻ gây hại đang đợi ở phía bên trái, vì mezuzah có thể chỉ được đặt ở phía bên phải, và trên mezuzah có viết tên của Chúa, Shaddai, người sẽ đánh bại kẻ gây tội lỗi. Điều này giải thích dòng chữ của mezuzah: ‘Và Shaddai sẽ ở trên khung cửa của chúng ta.’”
Yente có sáu anh trai đã đến yeshiva và trở về nhà, họ lầm bầm trích dẫn những đoạn trong Kinh thánh trong khi cô quanh quẩn quanh chiếc bàn nơi họ ngồi. Cô còn quá trẻ để được giao những công việc thực sự của phụ nữ. Cô cũng có bốn chị gái, một trong số họ đã kết hôn; Để có thể hòa thuận với nhau, họ đã thực hành một số nỗ lực đáng kể.Cha cô, phát hiện ra sự quan tâm và nhiệt tình của cô, đã cho cô xem các chữ cái trong bảng chữ cái, nghĩ rằng chúng sẽ giống như những bức tranh nhỏ đối với cô, giống như đồ trang sức và các ngôi sao: “aleph” đáng yêu, giống như hình ảnh phản chiếu của bàn chân mèo; ống chân, giống như một chiếc thuyền có cột buồm làm bằng vỏ cây nổi trên mặt nước. Nhưng Yente biết bằng cách nào và khi nào, đã học các chữ cái theo một cách khác – theo cách nhanh hơn có thể tạo ra các từ ngữ. Mẹ đã tát vào tay cô ấy một cách dữ dội không ngờ, như thể Yente đã tiến tới quá nhiều. Mẹ không biết đọc. Tuy nhiên, bà sẽ vui vẻ lắng nghe khi cha của Yente, trong những dịp hiếm hoi, hoặc thường xuyên hơn, người họ hàng cũ, Abramek, người què, kể cho các phụ nữ và trẻ em nghe những câu chuyện trong sách bằng tiếng Yiddish. Abramek luôn kể chuyện với giọng ai oán, như thể những lời này được viết ra mang theo bản chất như lời than thở. Anh ấy sẽ bắt đầu vào lúc hoàng hôn, dưới ánh sáng lờ mờ của những ngọn nến, vì vậy, với việc kể truyện, vào buổi tối, trong nhà sẽ xuất hiện nỗi buồn không thể chịu đựng nổi của những người theo đạo Kabbalist trong làng, thời đó nhiều người theo đạo này. Mọi người phát triển sở thích về nỗi buồn giống như cách một số người trở nên yêu thích rượu vodka. Tất cả họ sẽ bị khuất phục bởi nỗi u sầu đến nỗi ai đó sẽ bắt đầu khóc và xúc động. Sau đó, họ muốn chạm tay vào mọi thứ mà Abramek đã kể, họ đưa tay cầm lấy thứ gì đó hữu hình—nhưng chẳng có gì ở đó cả. Sự hụt hẫng thật kinh khủng và sự tuyệt vọng thực sự bắt đầu. Xung quanh họ, bóng tối, lạnh lẽo và ẩm ướt. Vào mùa hè, bụi đất, cỏ khô và đá. Tất cả những thứ đó, thế giới đó, cuộc sống đó ở đâu? Thiên đường ở đâu, và làm thế nào có thể đến đó?
Đối với cô bé Yente, dường như vào mỗi buổi tối như vậy, những câu chuyện trở nên dày đặc, đen tối, không thể xuyên thủng, đặc biệt là khi Abramek, người què nói, “Và người ta biết, không gian của thế giới chứa đầy ma và linh hồn ác quỷ, sinh ra từ tội lỗi con người. Chúng trôi nổi trong không gian, như được viết rõ ràng trong kinh sách Zohar. Phải đề phòng chúng đeo bám chúng ta trên đường đến giáo đường Do Thái, và đây là lý do tại sao chúng ta phải biết những gì đã viết trong Zohar, cụ thể là kẻ gây hại đang đợi ở phía bên trái, vì mezuzah có thể chỉ được đặt ở phía bên phải, và trên mezuzah có viết tên của Chúa, Shaddai, người sẽ đánh bại kẻ gây tội lỗi. Điều này giải thích dòng chữ của mezuzah: ‘Và Shaddai sẽ ở trên khung cửa của chúng ta.’”
Họ gật đầu đồng ý. Điều này chúng tôi biết. Phía bên trái. Yente biết điều này. “Không khí đầy mắt,” mẹ cô thì thầm, lắc cô như một con búp bê giẻ rách mỗi khi cô mặc quần áo. “Họ đang theo dõi con. Chỉ cần đặt ra một câu hỏi trước mặt, ngay lập tức các linh hồn sẽ trả lời. Con có thể chỉ cần hỏi, để tìm ra những câu trả lời đó. Con sẽ nhận được: trong sữa đã tràn thành hình chữ cái samech, trong dấu móng ngựa có hình chữ cái ống chân. Ghi nhớ, giữ lại những dấu hiệu này, và chẳng mấy chốc con sẽ đọc được cả một câu. Nghệ thuật đọc những cuốn sách do con người viết ra là gì khi cả thế giới là một cuốn sách được viết bởi Chúa, ngay cả con đường đất sét dẫn đến dòng sông? Nhìn nó. Lông ngỗng cũng vậy, những vòng gỗ khô trên ván hàng rào, những vết nứt trên đất sét của tường nhà – giống hệt chữ shin. Con biết đọc, vì vậy hãy đọc đi, Yente.”
Cô sợ mẹ, làm sao vậy. Một người phụ nữ gầy gò, nhỏ bé, lúc nào cũng lẩm bẩm điều gì đó, luôn tỏ ra hằn học. “Chó chù,” đó là tên mọi người trong làng gọi bà. Tâm trạng mẹ thay đổi thường xuyên đến nỗi Yente không bao giờ biết liệu mẹ, khi ôm cô vào lòng, sẽ hôn và ôm hay siết chặt vai cô một cách đau đớn và lắc. Vì vậy, cô muốn tránh xa bà. Cô nhìn đôi bàn tay gầy guộc của mẹ cất lại số của hồi môn cuối cùng vào rương – bà xuất thân từ người Do Thái Silesian giàu có, nhưng hầu như không còn lại chút của cải nào. Yente nghe thấy tiếng cha mẹ rên rỉ trên giường, và cô biết rằng đây là cha cô đang đuổi dybbuk (quỉ nhập) ra khỏi mẹ, điều mà ông giữ bí mật với những người còn lại trong gia đình. Lúc đầu, mẹ cô cố gắng yếu ớt để thoát khỏi ông, nhưng sau đó bà sẽ hít một hơi thật sâu, giống như người ngâm mình trong nước lạnh, trong làn nước băng giá của mikvah (bồn ta91m thánh tẩy), nơi bà có thể trốn tránh ma quỷ.
Một lần, vào thời điểm vô cùng nghèo khó, Yente đã bí mật quan sát mẹ cô ăn khẩu phần dành cho mọi người – lưng còng, khuôn mặt gầy guộc, đôi mắt trống rỗng. Chúng đen đến nỗi không thể nhìn thấy đồng tử bên trong.
Khi Yente lên bảy tuổi, mẹ qua đời lúc sinh con, cùng đứa trẻ đã tắt thở không đủ sức chui ra khỏi người bà. Đối với Yente, đó rõ ràng là một con dybbuk, thứ mà mẹ cô đã ăn khi lấy trộm lương thực dành cho mọi người, và thứ mà cha cô đã không thể trục xuất được trong những cuộc vật lộn về đêm. Dybbuk đó đã thiết lập cửa hàng trong bụng mẹ cô và không muốn rời đi. Cái chết—đó là sự trừng phạt.
Cô sợ mẹ, làm sao vậy. Một người phụ nữ gầy gò, nhỏ bé, lúc nào cũng lẩm bẩm điều gì đó, luôn tỏ ra hằn học. “Chó chù,” đó là tên mọi người trong làng gọi bà. Tâm trạng mẹ thay đổi thường xuyên đến nỗi Yente không bao giờ biết liệu mẹ, khi ôm cô vào lòng, sẽ hôn và ôm hay siết chặt vai cô một cách đau đớn và lắc. Vì vậy, cô muốn tránh xa bà. Cô nhìn đôi bàn tay gầy guộc của mẹ cất lại số của hồi môn cuối cùng vào rương – bà xuất thân từ người Do Thái Silesian giàu có, nhưng hầu như không còn lại chút của cải nào. Yente nghe thấy tiếng cha mẹ rên rỉ trên giường, và cô biết rằng đây là cha cô đang đuổi dybbuk (quỉ nhập) ra khỏi mẹ, điều mà ông giữ bí mật với những người còn lại trong gia đình. Lúc đầu, mẹ cô cố gắng yếu ớt để thoát khỏi ông, nhưng sau đó bà sẽ hít một hơi thật sâu, giống như người ngâm mình trong nước lạnh, trong làn nước băng giá của mikvah (bồn ta91m thánh tẩy), nơi bà có thể trốn tránh ma quỷ.
Một lần, vào thời điểm vô cùng nghèo khó, Yente đã bí mật quan sát mẹ cô ăn khẩu phần dành cho mọi người – lưng còng, khuôn mặt gầy guộc, đôi mắt trống rỗng. Chúng đen đến nỗi không thể nhìn thấy đồng tử bên trong.
Khi Yente lên bảy tuổi, mẹ qua đời lúc sinh con, cùng đứa trẻ đã tắt thở không đủ sức chui ra khỏi người bà. Đối với Yente, đó rõ ràng là một con dybbuk, thứ mà mẹ cô đã ăn khi lấy trộm lương thực dành cho mọi người, và thứ mà cha cô đã không thể trục xuất được trong những cuộc vật lộn về đêm. Dybbuk đó đã thiết lập cửa hàng trong bụng mẹ cô và không muốn rời đi. Cái chết—đó là sự trừng phạt.
Vào buổi sáng, sau đám cưới, khi mọi người đang ngủ ở mọi góc nhà, khi mùn cưa trong căn phòng lớn bị giẫm nát đến mức trông giống như bụi, Elisha Shorr vào phòng ngủ của Yente. Anh ta đang mệt; mắt anh đỏ ngầu. Anh ngồi trên giường bên cạnh bà, lắc lư qua lại và thì thầm, “Mọi chuyện đã kết thúc rồi, Yente. Bà có thể đi. Đừng giận tôi đã giữ bà lâu như vậy. Tôi không có lựa chọn nào khác.”
Nhẹ nhàng, anh lôi từ dưới đường viền cổ áo của bà ra một nắm dây sợi và dây da, đặc biệt tìm kiếm một cái, rồi luồn từng cái một qua các ngón tay của anh. Anh cho rằng đôi mắt mệt mỏi của mình đã không thấy nó. Anh làm lại nhiều lần - đếm những teraphim nhỏ xíu (tượng hoặc vật nhỏ linh thiêng), những chiếc hộp, những chiếc túi, những viên xương với những câu thần chú được ghi vào đó. Mọi người đều mang chúng, nhưng những bà già như Yente luôn mang nhiều nhất. Phải có hàng chục thiên thần lượn quanh Yente, những linh hồn hộ mệnh và những sinh vật khác, những người vô danh. Nhưng bùa hộ mệnh của anh ta không có trong chùm dây. Anh ta chỉ tìm thấy sợi dây không có gì trên đó. Câu thần chú đã biến mất. Nhưng bằng cách nào?
Elisha Shorr tỉnh táo, cử chỉ trở nên lo lắng. Anh bắt đầu sờ soạng bà lão. Yente nằm đó như một khúc gỗ, không cử động, với nụ cười đó từ từ nở trên khuôn mặt, nụ cười mà con gái ông, Hayah, đã thoáng thấy trước đó. Anh nâng cơ thể bất động của bà lên và tìm kiếm dưới lưng, dưới hông, phát hiện ra tứ chi gầy guộc tội nghiệp, bàn chân to xương xẩu thò ra cứng ngắc dưới váy. Anh bới các nếp áo sơ mi, kiểm tra lòng bàn tay, và cuối cùng, càng lúc càng kinh hoàng hơn, anh lục tìm trong gối, trong khăn trải giường, chăn và mền, dưới gầm giường và xung quanh giường. Sao có thể như thế được?
Thật là cảnh tượng buồn cười, người đàn ông trưởng thành, lỗi lạc này đang lục lọi trong giường của một người phụ nữ già nua thế kỷ, như thể anh ta đã lầm bà ấy với một cô gái trẻ tuổi và đang cố gắng vụng về để trèo vào với cô ta.
Một biểu hiện sốc và nghi ngờ kỳ lạ xuất hiện trên khuôn mặt Hayah. Sau đó, dần dần, nó biến thành một trò giải trí. Cô ấy cười, lúc đầu khẽ khàng, sau đó to dần, cho đến khi một tiếng gầm trầm đục tràn ngập căn phòng nhỏ và xuyên qua những bức tường gỗ. Cha cô lấy tay bịt miệng cô.
Sau khi nuốt phải, mảnh giấy nằm trong thực quản gần tim của Yente. Thấm đẫm nước miếng. Mực đen được chuẩn bị đặc biệt giờ tan dần, các chữ cái mất đi hình dạng của chúng. Trong cơ thể con người, từ chia thành hai: chất và bản chất. Khi cái trước biến mất, cái sau, tồn tại vô hình, có thể được hấp thụ vào các mô của cơ thể, vì tinh chất luôn tìm kiếm vật mang trong vật chất—ngay cả khi đây là nguyên nhân của nhiều bất hạnh.
Một ngày nào đó Yente sẽ hiểu rằng cơ thể giống như những chiếc lá, trong đó ánh sáng trú ngụ trong một mùa, trong vài tháng. Sau đó, lá gục xuống chết khô, và bóng tối nghiền nát lá thành cát bụi, ngay cả
khi những linh hồn bên trong lá nôn nóng cố gắng tái sinh.
Còn bây giờ, khi nằm trong tấm da sói phủ kín cổ, Yente chỉ mỉm cười, biết rằng mình đã lừa dối tất cả.♦
(Bản dịch, từ tiếng Ba Lan, của Jennifer Croft.)
Tạp chí Đọc Và Viết. Tam Cá Nguyệt Số Mùa Hè năm 2023.
Elisha Shorr tỉnh táo, cử chỉ trở nên lo lắng. Anh bắt đầu sờ soạng bà lão. Yente nằm đó như một khúc gỗ, không cử động, với nụ cười đó từ từ nở trên khuôn mặt, nụ cười mà con gái ông, Hayah, đã thoáng thấy trước đó. Anh nâng cơ thể bất động của bà lên và tìm kiếm dưới lưng, dưới hông, phát hiện ra tứ chi gầy guộc tội nghiệp, bàn chân to xương xẩu thò ra cứng ngắc dưới váy. Anh bới các nếp áo sơ mi, kiểm tra lòng bàn tay, và cuối cùng, càng lúc càng kinh hoàng hơn, anh lục tìm trong gối, trong khăn trải giường, chăn và mền, dưới gầm giường và xung quanh giường. Sao có thể như thế được?
Thật là cảnh tượng buồn cười, người đàn ông trưởng thành, lỗi lạc này đang lục lọi trong giường của một người phụ nữ già nua thế kỷ, như thể anh ta đã lầm bà ấy với một cô gái trẻ tuổi và đang cố gắng vụng về để trèo vào với cô ta.
“Yente, bà sẽ nói cho tôi biết chuyện gì đã xảy ra chứ?” anh ta nói với bà bằng một giọng thì thầm dữ dội, như thể với một đứa trẻ đã phạm phải một tội ác ghê tởm nào đó, nhưng bà ấy, tất nhiên, không đáp lại, chỉ có mí mắt run rẩy, và nhãn cầu chuyển sang một bên này trong giây lát, rồi chuyển sang bên kia, nụ cười khẽ rung lên, gần như không thể nhận thấy, nhưng không hề nhạt đi.
“Bố đã viết gì trên đó?” Hayah hỏi cha cô. Lơ mơ trong chiếc áo ngủ với chiếc khăn trên đầu, cô đã chạy vào đây khi ông gọi. Elisha đang đau khổ, những nếp nhăn trên trán anh tạo thành những làn sóng lăn tăn mềm mại thu hút mắt nhìn của Hayah. Đây là cách cha cô luôn nhìn khi ông cảm thấy tội lỗi.
“Con biết những gì bố đã viết,” ông nói. “Bố chỉ cố giữ bà ấy lại.”“Bố đeo nó quanh cổ bà à?”
Cha cô gật đầu.
“Bố, đáng lẽ nên đặt nó vào cái hộp và khóa lại.”
Người cha nhún vai bất lực.
“Bố thật trẻ con,” Hayah nói, vừa dịu dàng vừa tức giận. “Làm sao bố có thể như vậy? Đeo nó quanh cổ bà à? Chà, nó ở đâu rồi?
“Không thấy đâu cả, mất rồi.” “Không thể biến mất như thế!”
Hayah bắt đầu tìm kiếm, nhưng nhanh chóng nhận ra, chẳng có ích gì. “Nó mất rôi. Bố đã xem kỹ,”
“Bà đã ăn nó,” Hayah nói. “Bà đã nuốt nó.”
Rung động, cha cô im lặng; sau đó, bất lực, anh nói, giọng tuyệt vọng dâng lên, “Bây giờ bà sẽ không chết nữa.”
“Bố đã viết gì trên đó?” Hayah hỏi cha cô. Lơ mơ trong chiếc áo ngủ với chiếc khăn trên đầu, cô đã chạy vào đây khi ông gọi. Elisha đang đau khổ, những nếp nhăn trên trán anh tạo thành những làn sóng lăn tăn mềm mại thu hút mắt nhìn của Hayah. Đây là cách cha cô luôn nhìn khi ông cảm thấy tội lỗi.
“Con biết những gì bố đã viết,” ông nói. “Bố chỉ cố giữ bà ấy lại.”“Bố đeo nó quanh cổ bà à?”
Cha cô gật đầu.
“Bố, đáng lẽ nên đặt nó vào cái hộp và khóa lại.”
Người cha nhún vai bất lực.
“Bố thật trẻ con,” Hayah nói, vừa dịu dàng vừa tức giận. “Làm sao bố có thể như vậy? Đeo nó quanh cổ bà à? Chà, nó ở đâu rồi?
“Không thấy đâu cả, mất rồi.” “Không thể biến mất như thế!”
Hayah bắt đầu tìm kiếm, nhưng nhanh chóng nhận ra, chẳng có ích gì. “Nó mất rôi. Bố đã xem kỹ,”
“Bà đã ăn nó,” Hayah nói. “Bà đã nuốt nó.”
Rung động, cha cô im lặng; sau đó, bất lực, anh nói, giọng tuyệt vọng dâng lên, “Bây giờ bà sẽ không chết nữa.”
Một biểu hiện sốc và nghi ngờ kỳ lạ xuất hiện trên khuôn mặt Hayah. Sau đó, dần dần, nó biến thành một trò giải trí. Cô ấy cười, lúc đầu khẽ khàng, sau đó to dần, cho đến khi một tiếng gầm trầm đục tràn ngập căn phòng nhỏ và xuyên qua những bức tường gỗ. Cha cô lấy tay bịt miệng cô.
Sau khi nuốt phải, mảnh giấy nằm trong thực quản gần tim của Yente. Thấm đẫm nước miếng. Mực đen được chuẩn bị đặc biệt giờ tan dần, các chữ cái mất đi hình dạng của chúng. Trong cơ thể con người, từ chia thành hai: chất và bản chất. Khi cái trước biến mất, cái sau, tồn tại vô hình, có thể được hấp thụ vào các mô của cơ thể, vì tinh chất luôn tìm kiếm vật mang trong vật chất—ngay cả khi đây là nguyên nhân của nhiều bất hạnh.
Một ngày nào đó Yente sẽ hiểu rằng cơ thể giống như những chiếc lá, trong đó ánh sáng trú ngụ trong một mùa, trong vài tháng. Sau đó, lá gục xuống chết khô, và bóng tối nghiền nát lá thành cát bụi, ngay cả
khi những linh hồn bên trong lá nôn nóng cố gắng tái sinh.
Còn bây giờ, khi nằm trong tấm da sói phủ kín cổ, Yente chỉ mỉm cười, biết rằng mình đã lừa dối tất cả.♦
(Bản dịch, từ tiếng Ba Lan, của Jennifer Croft.)
Tạp chí Đọc Và Viết. Tam Cá Nguyệt Số Mùa Hè năm 2023.
