Hôm nay TT Biden đã k‎í thành luật “The Inflation Reduction Act” (IRA), một thành công lớn của chính quyền ông ta và một thành công cho Hoa Kỳ. Đây là một đầu tư lâu dài cho việc bảo vệ môi trường mà được từng nêu lên từ thập niên 70, một thành công cho y tế công cộng cho phép Medicare thương thuyết giá thuốc với các hãng sản xuất thuốc và cho phép đánh thuế các công ty lớn để giảm lạm phát – có thể đi tới việc giảm nợ công. 

Theo các nhà nghiên cứu thì món đầu tư 369 tỷ sẽ làm giảm 40% khí CO 2 thải ra vào 2030, việc đầu tư 60 tỷ sẽ gây nhiều triệu công ăn việc làm cho công nghiệp sạch và hơn nữa giảm giá thuốc cho công chúng. Việc này một thành công lớn, nhất là tại Thượng Viện, TT Biden không nắm đa số và không một thành viên CH nào ủng hộ.

Nhiều người gọi TT Biden là “sleepy Joe – TT ngủ gật” hay dân Việt còn gọi ông ta là “Bí đần” vậy mà ông ta thành công, trong khi nhiều TT từ hồi Nixon đến giờ muốn thông qua đạo luật về khí hậu mà không làm được! 

Thường muốn đánh giá một nhân vật phải dựa trên các yếu tố thực tế chứ không phải dựa trên cảm tính.  Bài này sẽ nói sơ qua về luật IRA (Inflation Reduction Act) và những luật quan trọng nhắm về phát triển kinh tế mà chính quyền TT Biden đã đưa ra trong 2021 và trong nửa năm 2022. Những đạo luật này được thông qua mặc dù sự chống đối của đảng CH. 

Tác giả sẽ cố đánh giá về các đạo luật có tính phát triển kinh tế mà chính quyền Biden đã thông qua Quốc Hội, đã làm được và ảnh hưởng của những luật này cho tương lai của Hoa kỳ.  Nó cũng cho thấy là lập trường “trung dung” – không tả không hữu vẫn còn ăn khách. 

NHỮNG LUẬT CHÍNH QUYỀN TT BIDEN ĐÃ THÔNG QUA 2022

1. Luật IRA (Inflation Reduction Act – giảm lạm phát). 

Luật này nhằm đầu tư chính trong 10 năm tới. Nó gồm 3 phần: a) Môi trường – công nghiệp sạch; b) Y tế/xã hội - Medicare; và c) Thuế.  Luật IRA này là mô hình nhỏ của dự án BBB (Build Back Better) mà TT Biden muốn đầu tư cho HK và cho thấy cái nhìn tương lai của TT Biden: đầu tư vào công nghiệp sạch, và xã hội. Về công nghiệp sạch, luật nhằm đầu tư và các yếu tố chính như sau: 

Công nghiệp sạch 37.4 tỷ

• Điện sạch: Trợ cấp thuế mới cho điện sạch: gió, điện mặt trời, nguyên tử vv.; 62.7 tỷ

• Trợ cấp thuế cho điện gió và mặt trời: 51.1 tỷ

• Trợ cấp thuế cho lò nguyên tử: 30.0 tỷ

• Trợ cấp cho vay về điện và các vụ khác: 23 tỷ 

• Giảm sa thải trong công nghiệp 5.3 tỷ

• Giảm sa thải cho các các gia đình 36.9 tỷ 

• Xe và bình điện sạch 14.2 tỷ

• Sản xuất hydrogen 13.2 tỷ

• Trợ cấp về fuel sạch 8.6 tỷ

• Trợ cấp mua xe sạch 2.9 tỷ

• Ngân hàng đầu tư cho công nghiệp sạch 20.0 tỷ

• Các phương thức để giảm ô nhiễm 14.8 tỷ

• Nông nghiệp (giảm xả khí thải) 16.7 tỷ

• Phát triển vực nông nghiệp 13.2 tỷ 

• Phát triển lâm nghiệp 4.8 tỷ

• Hạ tầng cơ sở về chuyên chở - xa lộ : 5.2 tỷ 

• Tiền cho vay về chuyên chở điện sạch 2.3 tỷ 

• Trợ giúp hạn hán 4.6 tỷ 

• Nghiên cứu và trợ cấp cho FEMA, DHS và DOE 4.2 tỷ 

• Xe Bưu điện 3.00 tỷ

• Giúp National Park 1.00 tỷ

• Các mục khác : 2.3 tỷ 

• Tiết kiệm và thuế mới : 764 tỷ

• Hạ tầng (6.8+3.2)

Y tế và xã hội : 

Trong lãnh vực y tế luật này nhằm đầu tư vào con người qua các trợ cấp y tế và cho phép Medicare thương thuyết về giá dược phẩm, đi đến việc giảm chi phí y tế cho Hoa kỳ. 

• Trợ cấp trong 3 năm về Y tế : 64 tỷ

• Trợ cấp cho Medicare : 34 tỷ

• Medicare thương thuyết hạ giá thuốc: 99 tỷ

Thuế : (tối thiểu là 15% trên các doanh nghiệp có doanh thu trên 1 tỷ sẽ thu được 222.2 tỷ

• Lợi tức do trợ cấp IRS 124.1 tỷ

• Lợi tức – thuế do việc mua lại cổ phiếu (buy back) : 73.7 tỷ

• Gia hạn thuế 2 năm: 52.8 tỷ

• Y tế: tiết kiệm về hạ giá: 122.2 tỷ

Phải nói là TT Biden thành công trong một chính trường rất khó khăn với 50-50 số phiếu tại Thương Viện. Ông đã thành công với sự bất hợp tác của đảng Cộng Hòa.  Luật này đã thông qua với 51-50 với phiếu của Phó TT tại Thượng Viện  và một đa số nhỏ tại Hạ Viện. Làm sao thành công vì trong đảng DC có phe cực tả và phe trung dung? Làm sao DC giữ được đa số phiếu để thông qua luật này? 

Có sự khác biệt giữa những lời hứa khi ra tranh cử (cái nhìn tương lai của TT) và thành công tại Quốc Hội vì TT khó mà kiểm soát lưỡng viện. 

Các chuyên gia đánh giá thành công của TT Biden là ngoài tưởng tượng khi thông qua luật IRA. Một điều mà nhiều TT trong quá khứ muốn làm mà không thành công, từ hồi thập niên 70 với việc thay đổi khí hậu. Đây là luật đầu tiên của HK về việc thay đổi khí hậu và môi trường.

2. Luật Chip Act và Khoa học

Chưa bao giờ HK có một chính sách công nghiệp. HK thường dành chính sách công nghiệp cho các công ty tư nhân và do đó ít khi QH tài trợ việc này. Ngày 9 tháng 8, TT Biden đã k‎í đạo luật “CHIPS và Khoa Học 2022” với hai mục đích chính: 

a) đầu tư $52 tỷ cho ngành công nghiệp bán dẫn của HK, nhằm giảm bớt việc phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài. Số tiền này sẽ giúp các công ty xây dựng nhà máy hay khuếch trương hạ tầng,

b) đầu tư $200 tỷ cho hoạt động nghiên cứu khoa học nhằm nâng cao sức cạnh tranh của Mỹ với TQ.  Việc này sẽ giúp các đại học và ngành nghiên cứu tại HK. Luật Chips được sự ủng hộ hiếm có từ lưỡng đảng (nghĩa là cả CH và DC). Mới đây một tài liệu cho thấy về nghiên cứu khoa học, TQ đã có nhiều nghiên cứu hơn HK, và HK đã tụt xuống hàng thứ hai trên thế giới. Hiện tượng này sẽ giúp mạnh mẽ cho khả năng thuyết phục và làm việc với đối lập của chính quyền Biden. 

Dự luật là một phần cốt lõi trong cái nhiền tương lai về kinh tế của TT Biden khuyến khích đầu tư vào kĩ nghệ sản xuất chất bán dẫn của Mỹ, giảm bớt sự phụ thuộc của Mỹ vào các chuỗi cung ứng ở nước ngoài đối với những mặt hàng tối tân.  "Tương lai của ngành sản xuất chip sẽ được tạo ra ở Mỹ," ông Biden nói  trong một buổi lễ tại Nhà Trắng ngày 9/8, nhắc đến các thiết bị bé xíu cung cấp năng lượng cho mọi thứ từ điện thoại thông minh, máy tính, đến xe hơi. Luật này dành 52 tỉ đôla để củng cố lĩnh vực chip máy tính của Mỹ.

Dự luật được soạn thảo trong hơn một năm, được hai viện của Quốc hội thông qua vào cuối tháng trước với Thượng viện thông qua với tỉ số 64-33 và Hạ viện với tỉ số 243-187.

Đạo luật này cho thấy tầm nhìn kinh tế của TT Biden trong chiến lược cạnh tranh với TQ là để duy trì ngôi vị số 1 của HK trên thế giới. HK là nơi phát minh ra công nghệ bán dẫn.  Nhưng ngành sản xuất chips của Mỹ đã co lại trong nhiều năm gần đây.  Các công ty điện tử Mỹ hiện chỉ thiết kế mẫu chip rồi chuyển cho các công ty châu Á, như TSMC của Đài Loan, Samsung Nam Hàn, hay của các hãng Nhật sản xuất hàng loạt. Tỷ trọng sản xuất chips của HK đã giảm từ khoảng 40% thị trường thế giới xuống còn 12% hiện nay, khiến Mỹ phụ thuộc nguồn cung nước ngoài. 

Sự gián đoạn nguồn cung cấp chips từ đại dịch COVID19 đã làm ngưng  nhiều nhà máy Mỹ, đặc biệt là trong nghành xe hơi và nền kinh tế Mỹ dễ bị tổn thương nếu tiếp tục phụ thuộc vào việc nhập cảng chips.  Đối thủ kinh tế TQ đã đầu tư lớn để xây dựng các cty sản xuất chip tầm cỡ thế giới nhằm tránh phụ thuộc vào công nghệ của Mỹ. TQ có chính sách công nghiệp “Made in China 2025” với mục tiêu vượt Mỹ trong 10 ngành công nghệ tân tiến, bao gồm công nghệ chips. TQ đã tự sản xuất 12% sản lượng chip toàn cầu, một tỷ lệ ngang với Mỹ dù sản phẩm TQ có công nghệ cũ hơn nhiều thế hệ. Đài Loan là đồng minh quan trọng của Mỹ trong công cuộc khôi phục sự tự chủ về chip bán dẫn và trong cuộc đua gay gắt này, Mỹ bắt buộc phải đầu tư mạnh vào lãnh vực trọng yếu này và bảo vệ đồng minh Đài Loan, nếu ko muốn bị TQ soán ngôi bá chủ. 

TT Biden nhận định: "Tương lai ngành sản xuất chip sẽ nằm tại nước Mỹ".  Luật này tài trợ cho các nhà sản xuất chips nội địa như Intel, Qualcomm, lẫn các nhà sản xuất chips nước ngoài như TSMC của Đài Loan để đầu tư xây dựng các nhà máy mới trong khắp nước Mỹ như OH, TX AZ NY, tạo nhiều ngàn việc làm lương cao cho dân Mỹ.

Các nhà lập pháp Mỹ cho biết họ thường sẽ không ủng hộ các khoản trợ cấp quá lớn cho các doanh nghiệp tư nhân nhưng lưu ý rằng Trung Quốc và Liên minh Châu Âu đã trao hàng tỉ khoản ưu đãi cho các công ty chip của mình. Họ nói về nguy cơ các rủi ro an ninh quốc gia và các vấn đề lớn của chuỗi cung ứng toàn cầu đã cản trở hoạt động sản xuất toàn cầu.

“Đây là lần đầu tiên chính phủ Mỹ đề ra một kế hoạch lâu dài cho cả đất nước, một chuyện rất là quan trọng vì nó đầu tư cho mấy chục năm tới.” 

Các chip của Hoa Kỳ sản xuất tân tiến hơn là chip làm tại Trung Quốc và việc đầu tư thêm sẽ giúp cho kinh tế Hoa Kỳ và các công ty Hoa Kỳ có nhiều sức cạnh tranh và dành lại vị trí số một trên thế giới. 

NHỮNG LUẬT THÔNG QUA TRONG 2021

1. The American Rescue Plan Act và extending existing Covid-19 programs

Vào 11 tháng 3, 2021, chính quyền TT Biden đã thông qua đạo luật 1,900 ngàn tỷ trợ giúp xã hội trong thời kỳ COVID.  Đây là một luật về cứu trợ trong thời kỳ khó khăn kinh tế và 90% dân chúng đã nhận được 1,400 $ trợ cấp chưa kể 300$/tuần tiền thất nghiệp và giảm thuế (tax credit) 3,600 cho trẻ em. Luật này còn giúp 350 tỷ cho các tiểu bang, cho sinh viên và cho tiểu thương (small business). 

Cần lưu ‎ý là luật cứu trợ xã hội này không được sự ủng hộ nào của phe Cộng Hòa (trong khi trước đây TT Trump đã cho thông qua một luật cứu trợ) trong khi HK  gặp khó khăn kinh tế với số người thất nghiệp cao. 

2. Infrastructure Investment và Jobs Act

Tháng 11 - 2021 TT Biden cho thông qua luật đầu tư vào hạ tầng cơ sở gồm hơn $1,200 tỷ đã tái xây dựng cầu cống, đường xá, phi trường, hải cảng vì các hạ tần cơ sở bắt đầu xuống cấp vì quá xưa. 

Luật này đầu tư vào:

• $550 tỷ cho đường xá, cầu, chuyên chở công cộng, xe lửa, phi trường, hải cảng, hạ tầng cơ sở chuyên chở đường sông, 

• 65 tỷ cho hệ thống internet và hệ thống các đường giây điện và hệ thống dẫn nước,

• $7.5 tỷ cho hệ thống sạc điện cho xe hơi điện. 

Luật đầu tư hạ tầng cơ sở sẽ giúp Hoa Kỳ có sức cạnh tranh tốt hơn bằng cách giảm phí chuyên chở, giúp các vùng quê có internet – nối liền với thành thị giúp nâng cấp hạ tầng cơ sở vật chất tốt và mới mẻ hơn.

Tương lai kinh tế của HK cần có hạ tầng vật chất tốt. Nó sẽ giúp gây nhiều công ăn việc làm và cùng lúc nâng sức cạnh tranh của HK. 

3. Bills to avoid a government shutdown and keep the federal government running

TT Biden cũng đã kí hai sắc lệnh tháng 9 và tháng 12  tránh việc chính phủ liên bang phải đóng cửa vì thiếu tiền, tránh việc chính phủ phải đóng cửa “to avoid a government shutdown.” TT Biden cũng kí “nâng trần nợ quốc gia lên 2,500 tỷ” cho đến 2023.  Đây chỉ là việc giúp một chính quyền làm việc liên tục không bị gián đoạn 

4. Juneteenth National Independence Day Act

TT Biden kí đạo luật “Juneteenth National Independence Day” một luật ít ai để ý, cho phép ngày 19 tháng 6 là ngày lễ tưởng nhớ ngày 19/6/1865 là ngày giải phóng nô lệ tại Galveston, TX, Hoa Kỳ khi TT Lincoln tuyên bố giải phóng tất cả dân nô lệ. 

5. Uyghur Forced Labor Prevention Act

Đây là một luật nhằm trừng phạt TQ về nhân quyền. Luật này cấm nhập cảng hàng hóa từ vùng Tân Cương, trừ khi các nhà nhập cảng có thể chứng minh các hàng hóa đó không phải do người Hồi giáo Tân Cương bị bắt lao động cưỡng bức để làm ra.

Ngoài ra còn vô số luật nhỏ mà chính quyền Biden đã cho thông qua. 

KẾT LUẬN TẠM THỜI

Bài này cho thấy những đạo luật về kinh tế mà chính quyền Biden đã thông qua trong năm 2021 và 2022 là một thành công, nhất là về việc đầu tư cho tương lai HK. 

Năm 2021, đạo luật lớn nhất với ngân sách 1,900 tỷ là luật cứu trợ trước tình bi đát do COVID.  Nhờ luật này mà dân chúng nhận được tiền trợ cấp,  giúp họ qua được cơn dịch bệnh. Cả các công ty nhỏ cũng được luật này trợ giúp. 

Phải nói là đạo luật này có nhiều lỗ hổng trong việc thực thi- vì có nhiều ngân hàng đã lạm dụng và có nhiều trường hợp không mấy đẹp. 

Đạo luật thứ hai là đạo luật về đầu tư vào hạ tầng cơ sở (1,200 tỷ). TT Trump trước đây cũng muốn thông qua nhưng không thành công mặc dù ông ta nắm đa số trong lưỡng viện. Luật này sẽ giúp HK tạo ra công ăn việc làm, có hạ tầng cơ sở vật chất mới và tốt và sẽ giúp HK trong cạnh tranh thương mại thế giới. Mặc dù việc này sẽ đòi hỏi thời gian nhưng sẽ đóng góp cho tăng trưởng kinh tế HK trong tương lai. 

Năm 2022 đạo luật Chip và đạo luật IRA sẽ có ảnh hưởng kinh tế cao vì nó sẽ đầu tư vào công nghiệp mới và đầu tư cho xã hội, cho con người.  Việc thành công thông qua hai đạo luật về kinh tế quan trọng này đã cho thấy người tạo ra chúng không phải là « sleepy Joe – ông Joe ngủ gật» mà một người làm nhiều mà nói ít, có một bề ngoài chậm chạp, ôn hòa nhưng có thể làm những việc mà nhiều TT tiền nhiệm không làm được. Ngoài các luật kinh tế hay phục hôi kinh tế, « Sleepy joe » còn thông qua nhiều luật quan trọng khác như kiểm soát súng – một thành công ngoài tưởng tượng, luật giúp các cựu chiến binh vv, trong một hoàn cảnh chia rẽ và chống đối của phe CH. Dù gì đi nữa thành quả của Sleepy Joe không ai đã có thể đạt được trong 50 năm qua.  

Nếu so sánh thì trong một năm rưỡi « Sleepy Joe » đã thành công hơn TT Trump trong bốn năm cầm quyền. Có đa số trong lưỡng viện nhưng TT Trump vẫn chỉ có thể thông qua một luật duy nhất – luật giảm thuế cho các công ty lớn.  Vậy ông Biden đâu có « ngủ gục » ? Ngược lại các luật do « Sleepy Joe » thông qua sẽ đưa HK vào một thế đứng mới rất mạnh mẽ của nền kinh tế hoàn cầu trong tương lai. 

TS ĐXQ