Diễn Ðàn Thế Kỷ: tháng 6 2022

Thứ Sáu, 24 tháng 6, 2022

Ngô Nhân Dụng: Tối cao pháp viện trong hành động

Hiến pháp Mỹ bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng nhưng không cho phép nhà nước cổ động riêng một tôn giáo nào. Nghe rất giản dị, nhưng khi áp dụng mới thấy phức tạp.

Năm nay, Tối cao Pháp viện mới phán quyết buộc Tiểu bang Maine phải trợ cấp các trường tôn giáo như những trường tư khác. Maine có một chương trình trợ cấp học phí cho học sinh trường tư ở những vùng quê thiếu trường công lập; nhưng không cho trường tư nào thuộc về các giáo hội được hưởng. Nhiều phụ huynh có con học ở các trường Bangor và Waterville kiện. Cả hai trường tôn giáo này đều theo chính sách không tuyển các giáo sư đồng tính. Trường Bangor không nhận học sinh và không mướn các giáo sư đã “đổi giống,” từ nam thành nữ hoặc ngược lại. Tất cả đều vì lý do tín ngưỡng.

Sáu vị thẩm phán bỏ phiếu thuận đều trong nhóm bảo thủ, do các tổng thống Cộng Hòa bổ nhiệm. Ba vị chống lại, đều thuộc phe cấp tiến, được các tổng thống Dân chủ đưa vào.

Chánh án Tối cao John Roberts, khuynh hướng bảo thủ, viết rằng không trợ cấp cho các trường tư chỉ vì họ theo một tôn giáo là vi phạm quyền tự do tín ngưỡng ghi trong hiến pháp. Thẩm phán Stephen Breyer, phe cấp tiến nói ngược lại, rằng Tiểu bang Maine tôn trọng hiến pháp Mỹ cho nên không dùng công quỹ giúp việc truyền đạo. Bà Sonia Sotomayor nói thêm rằng đem tiền thuế do dân đóng góp trợ cấp cho các tôn giáo là vi phạm quy tắc tách rời nhà nước ra khỏi tôn giáo.

Các vị thẩm phán giải thích hiến pháp theo cách khác nhau, đưa tới các quyết định khác nhau, điều này thường diễn ra trong các tòa án, kể cả Tối cao pháp viện.

So với tôn giáo, chuyện chính trị còn rắc rối hơn. Người ta có thể nghĩ rằng khi xét xử các vụ kiện về quyền bỏ phiếu, các thẩm phán bảo thủ sẽ nghiêng về phía đảng Cộng Hòa, và ngược lại. Nhưng mỗi vụ kiện lại khác.

Thông thường, nghị viện các tiểu bang đảng Cộng Hòa chiếm đa số thường đặt ra các luật lệ ngặt nghèo trong việc bỏ phiếu, lấy lý do để ngăn ngừa gian lận; đảng Dân chủ thường chủ trương nên cho cử tri đi bầu được dễ dàng.

Năm 2020, tiểu bang Wisconsin rút ngắn giới hạn ngày bỏ phiếu bằng thư. Bên Dân chủ kiện, cho rằng luật lệ đó gây thêm khó khăn cho các cử tri. Tòa địa phương cấp dưới đồng ý, bắt Wisconsin phải nới rộng giới hạn cho nhiều ngày hơn. Lên tới Tối cao Pháp viện, năm vị thẩm phán bảo thủ đã bác bỏ phán quyết của tòa dưới; bốn vị cấp tiến thì không.

Bài tham gia cuộc Hội thảo năm 2008 “TRÍ THỨC LÀ AI?”, do GS Phan Đình Diệu chủ trì, đã công bố trên báo, đã in mẫu “Phiếu đăng ký tham gia”, nhưng không hiểu vì sao cuối cùng cuộc Hội thảo lại không được phép diễn ra.

Ở Việt Nam ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, năm 1930 Trí thức từng được xếp số 1 trong chuỗi bốn kẻ thù TRÍ PHÚ ĐỊA HÀO cần “đào tận gốc, trốc tận rễ”. Nhưng rồi thế cục xoay vần, năm 2008 này, sau một khoá họp trung ương của Đảng Cộng sản, Trí thức đã được kéo lên, xếp hàng cuối trong chuỗi ưu tú “CÔNG NÔNG TRÍ”. Chừng ấy năm trời, từ “kẻ thù” số 1 được chuyển lên thành “đồng chí” số 3 cũng quý lắm rồi!

Lịch sử đã trôi 78 năm, tức đã quá tuổi một người thọ “xưa nay hiếm”, hôm nay chúng ta lại phải thảo luận để tìm một định nghĩa cho loại công dân “quái dị” này: TRÍ THỨC LÀ AI? Không “quái dị” sao được, khi loại công dân này luôn làm cho Đảng đau đầu, trước đây đã bị “xuống chó” nay lại được “lên voi”, dẫu loại “voi” nhỏ con này vẫn rất cần có quản tượng cầm búa cầm liềm đứng bên chế ngự!

TRÍ THỨC có ba đặc điểm, hay ba tính chất:

1/ Tính chất tự do và không ranh giới: Người Trí thức có thể đi sâu vào một lĩnh vực nhất định, nhưng không bị khoanh vùng trong lĩnh vực đó, trong quốc gia đó. Sự phân chia thành các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, văn hoá, văn nghệ, chính trị, đạo đức, kinh tế, quốc gia, quốc tế, con người, nhân loại… vân vân… đều chỉ là những sự phân chia tương đối, quy ước, tạm thời. Sự phát triển và liên tưởng của lô-gích tư duy sẽ vượt qua những ranh giới ấy.

2/ Tính chất tiên phong và phát hiện, dự báo: Bởi được trang bị bằng hai công cụ đặc biệt là kho tri thức ngàn đời của nhân loại đã đúc kết thành các khoa học và sức nhạy cảm chủ quan của bộ óc cá nhân, những người Trí thức như những “bộ máy dò” tiên phong vô cùng nhạy cảm, nó bay về muôn phương, nó cảm ứng lập tức với những cái mới, cái bất thường, nó xâu chuỗi lập tức những quan hệ tuyến tính, những quan hệ thuận quy luật và trái quy luật. Học vấn tuy là điều kiện cần thiết tất yếu cho đặc điểm này, nhưng cũng chỉ là những điều kiện làm nền, điều kiện ban đầu thôi, chưa hề đầy đủ để tạo nên Trí thức.

AP: Điểm chung của vụ Watergate 50 năm trước và vụ 6/1/2021: Thèm khát quyền lực

17/06/2022

Sự tàn phá của vụ Watergate và vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 cách nhau nửa thế kỷ nhưng đều có căn nguyên là sự thèm khát quyền lực tự cổ chí kim, phải giành lấy nó bằng bất cứ giá nào.

Hai vị tổng thống, gian xảo và thô tục, đã cố gắng chơi ăn gian, rê dắt qua nền dân chủ.

Cả hai vụ này đều vẫn còn những điều chưa sáng tỏ khi cuộc điều tra của Hạ viện Mỹ về cuộc bạo loạn hôm 6/1/2021 tại Điện Capitol cũng trùng với dịp tuần này đánh dấu tròn 50 năm từ khi xảy ra vụ Watergate.

Liệu có thể tìm thấy tang chứng rõ mười mươi về các hành vi lừa dối của ông Donald Trump không? Hay chúng ta đã thấy điều đó rồi khi ông ta quy tụ được những ủng hộ viên tức tối cùng có mặt vào một thời điểm “điên cuồng” ở Washington, kêu gọi họ “chiến đấu tới bến”, và còn lầm bầm cho rằng có lẽ vị phó tổng thống của ông ta - một trong số ít những người nói “không” trong bộ sậu vâng lời của ông ta - đáng bị treo cổ đúng như yêu cầu của những người có tư tưởng bạo loạn?

Ông Trump đã thua trong cuộc bầu cử và tìm cách bám lấy quyền lực. Nhưng ông Nixon thì sao? Một câu hỏi quan trọng có lẽ là tại sao ông ta lại mất công làm trái luật.

Con đường tái đắc cử của ông Nixon khi đó đang rất thuận lợi thì xảy ra vụ những kẻ vụng về có liên quan đến ban vận động tranh cử của ông ta đã đột nhập vào trụ sở của đảng Dân chủ tại tòa nhà văn phòng Watergate vào một ngày thứ Sáu hồi 50 năm trước và bị tóm gọn.

Người ta lật tẩy ra hết chuyện này đến chuyện khác về việc ông ta cố gắng che đậy và cản trở công lý, đã khiến ông ta phải rời quyền lực sau đó gần hai năm. Ông ta từ chức vì phải đối mặt với khả năng sẽ có phán quyết “có tội” trong một phiên tòa luận tội. Ba nhà lãnh đạo thuộc đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ đã đến Nhà Trắng và góp phần thuyết phục ông ta rằng sự nghiệp của ông ta sẽ tiêu tan.

Ngược lại, ông Trump đã cố sống cố chết. Khi bị thua rõ ràng trong cuộc bầu cử năm 2020, ông điều động phường hề của mình - các luật sư, phụ tá, những kẻ bám theo hưởng sái - cũng như đám đông bạo lực tại Điện Capitol để tìm cách đảo ngược kết quả và duy trì chức vụ của ông ta. Rất ít người trong cùng đảng của ông ta đã công khai thúc giục ông chấp nhận thất bại.

Trần Huy Bích: Một Lá Thư Riêng Gửi Tác Giả Phan Đào Nguyên

Ngày 28 tháng 5, 2022

Kính gửi Luật sư Phan Đào Nguyên.

Cám ơn anh Nguyên đã có nhã ý cho tôi đọc trước bản nghiên cứu công phu của Anh về mối thâm tình xuất phát từ sự cảm thông và lòng ngưỡng mộ mà nhà nho ái quốc Nguyễn Đình Chiểu đã dành cho vị lão thần Phan Thanh Giản, người được ông gọi một cách kính cẩn là “quan Phan.” Xin thú thật từ là khi đất nước chia đôi năm 1954, ngoại trừ với phong trào Nhân Văn – Giai Phẩm những năm 1955-57, và một số biên khảo, sáng tác trong giai đoạn dây trói tương đối được nới lỏng những năm cuối thập niên 1980, tôi không theo dõi kỹ những bài được gọi là “biên khảo văn học” của những cây bút phải sống dưới một chế độ không còn quyền tự do, thường phải uốn cong ngòi bút để có thể sống còn. Trong một khung cảnh đã khiến một nhà văn nổi tiếng như Nguyễn Tuân, tới gần cuối cuộc đời, phải bật lên khóc và nói, “Tao sợ,” thì số lượng những người cầm bút dám mạnh dạn nói ra những nhận thức của mình đúng như mình nhìn thấy khó có thể cao. “Ăn cơm chúa” thì phải “múa tối ngày.” Khi nhà văn, nhà biên khảo đã trở thành công cụ lèo lái tư tưởng trong một xã hội toàn trị, thì những điều các vị ấy viết ra, khó được nhiều người thực sự quan tâm. Tôi tin rằng, “Cát bay vàng lại ra vàng.” Với thời gian, những chuyện xuyên tạc, bẻ cong ngòi bút trong một giai đoạn lịch sử đáng buồn của dân tộc dần dần sẽ được phát hiện, và sự thật sẽ được phục hồi.

Nhưng người xưa cũng từng nêu lên sự lo ngại, “Mưa lâu, ….. trâu hóa bùn.” Từ năm 1963, khi Trần Huy Liệu, ông trùm của ngành tuyên truyền ở miền Bắc, phán quyết một cách chắc nịch trên tạp chí Nghiên Cứu Lịch Sử, cơ quan báo chí chính thức của Viện Sử Học nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa rằng “Phan Lâm” đích thị đã “bán nước,” đến nay cũng đã 60 năm. Trong 60 năm ấy, như Anh cho biết, ít nhất ba nhân vật có chút tên tuổi trong ngành Hán Nôm ở trong nước đã hùa theo, chỉ hươu nói ngựa, đổi trắng thành đen, đem những câu cảm thông, ca ngợi Phan Thanh Giản ra giải thích một cách xuyên tạc thành những câu lên án và nguyền rủa Phan Thanh Giản một cách độc địa, thì quả cũng đáng sợ. Những thế hệ trẻ, kiến thức về lịch sử và văn học sử chưa đầy đủ, căn bản về Hán Nôm chưa vững, sẽ chịu ảnh hưởng ra sao? Cũng theo Anh cho biết, từ đó đến nay chưa một ai lên tiếng để phản bác. Rất cám ơn Anh đã bỏ nhiều công sức và thời giờ để soi sáng những xuyên tạc trắng trợn ấy, giúp lịch sử và văn học giữ được sự đứng đắn, chính xác, và minh oan cho tiền nhân.

Bs Phan Thượng Hải: Thơ Và Việt Sử - Nguyễn Đình Chiểu

Ông Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) là một nho sĩ sống ở Nam Kỳ trong thế kỷ thứ 19. Ông bắt đầu nổi danh từ công cuộc kháng chiến chống Pháp ở Nam Kỳ và sau đó truyện thơ Lục Vân Tiên của ông trở thành nền tảng văn hóa của xã hội Nam Kỳ cho đến thời Việt Nam Cộng Hòa. Ông Nguyễn Đình Chiểu được hậu thế kính trọng nhất là ở Nam Kỳ và Miền Nam. Bài viết nầy tìm hiểu tư tưởng và công nghiệp của ông Nguyễn Đình Chiểu và vô tình khám phá vài đặc điểm mới mà cho đến nay ít người để ý tới.

Kháng Pháp ở Nam Kỳ

Sau khi Thực Dân Pháp đánh và chiếm những tỉnh của Nam Kỳ từ năm 1858, quân đội của vua nhà Nguyễn bị đánh bại. Mặc dù nhà Nguyễn dùng chính sách ngoại giao, quân dân Nam Kỳ tự nổi lên kháng chiến chống Pháp để dành lại lãnh thổ. Công cuộc kháng Pháp ở Nam Kỳ ảnh hưởng từ hai nhà Nho lúc bấy giờ là ông Nguyễn Đình Chiểu và Bùi Hữu Nghĩa.

Image result for nguyễn đình chiểu Image result for bùi hữu nghĩa

(Ông Đồ Chiểu) (Ông Thủ Khoa Nghĩa)

Ông Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) đậu Tú Tài vào năm 1843 ở trường Gia Định. Ông ra Huế học nhưng khi mẹ chết phải trở về Nam chịu tang và vì quá than khóc nên bị mù mắt (vào khoảng 1848-1849) và không đi thi được nữa. Do đó ông được gọi là Đồ Chiểu (Tú Tài=Sinh Đồ, gọi tắt là Đồ). Ông chạy giặc Tây về ở Ba Tri (Bến Tre).

Ngự Thuyết: Thử Nhìn Lại Cung Oán Ngâm Khúc Của Ôn Như Hầu Nguyễn Gia Thiều

Cung Oán Ngâm khúc là một hiện tượng lạ trong văn học cổ điển Việt Nam.

Trong một thời gian trên dưới nửa thế kỷ, từ giữa thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX, ba tác phẩm dài bằng thơ rất giá trị đã ra đời: Chinh Phụ Ngâm của Đoàn Thị Điểm (1705-1748) [1], Cung Oán Ngâm Khúc của Nguyễn Gia Thiều (1741-1798), và Đoạn Trường Tân Thanh, tức Truyện Kiều của Nguyễn Du (1765-1820). Kiệt tác Truyện Kiều là một lâu đài đồ sộ, rực rỡ nhất trong văn học Việt Nam, điều đó ai cũng đồng ý, do đó nó được đề cập đến nhiều nhất, và được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài. Cũng có nhiều tác phẩm nghiên cứu, phê bình Chinh Phụ Ngâm. Cuốn này cũng được dịch ra tiếng Pháp, Anh, Nhật.

Nhưng với Cung Oán Ngâm Khúc, tình hình khác hẳn. Nó chịu số phận khá hẩm hiu, gần như bị quên lãng. Nó không được quảng đại quần chúng đón nhận vồn vã đã đành, trong giới nghiên cứu hàn lâm, cũng có người không mấy quan tâm đến Cung Oán Ngâm Khúc, hoặc chỉ đề cập một cách sơ lược.

Chẳng hạn Giáo Sư Phạm Văn Diêu (GS Đại Học Văn Khoa và Đại Học Sư Phạm Sài Gòn) với tác phẩm Việt Nam Văn Học Giảng Bình [2]. Tác phẩm này dày trên 670 trang gồm có hai phần: Phần Thứ Nhất bình giảng Các Tác Giả, Tác Phẩm Quốc Âm Tiêu Biểu từ thời Lê Trịnh đến Nửa Đầu Thế Kỷ XX, và Phần Thứ Nhì nói về Văn Xuôi Hiện Đại, trong đó có Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Quỳnh, Trần Trọng Kim, Phan Kế Bính, Nguyễn Bá Học, Tự Lực Văn Đoàn, Thơ Mới, vân vân ...

Trong Phần Thứ Nhất, một số thơ của những thi gia như Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Cao Bá Nhạ, Nguyễn Khuyến, Nguyễn Đình Chiểu, Trần Tế Xương v.v. đều được nói đến, kể cả mấy bài thơ nôm của Dương Khuê. Một tác giả ít người biết là Dương Lâm, em ruột của Dương Khuê, cũng có bài được bình giảng. Nhưng tuyệt nhiên không có một dòng nào về Nguyễn Gia Thiều và Cung Oán Ngâm Khúc.

Phạm Tín An Ninh: Đỗ Trường – Người Chuyên Chở Văn Học Miền Nam Qua Vũng Lầy Lịch Sử

Đầu năm 2022, tôi bất ngờ đọc được bài viết “Níu Một Đời, Giữ Một Thời” của tác giả Ban Mai, một nhà văn trẻ trong nước. Cô đang là giáo sư giảng dạy về Khoa Học Công Nghệ và Hợp Tác Quốc Tế tại Trường Đại Học Qui Nhơn

Mở đầu bài viết, tác giả đã vẽ lại bức tranh đen tối, kinh hoàng sau ngày 30.4.75:

“…phần lớn người Miền Nam làm việc cho chính phủ Cộng Hòa đều bị tập trung cải tạo. Cuộc sống của nhiều gia đình đảo lộn. Vì sau khi đổi đời, họ bị thất nghiệp, nhiều người lâm vào cùng quẫn. Cảnh quan thành phố tiêu điều xơ xác, thiếu lúa gạo khiến dân phải ăn độn bo bo và mì sợi. Trầm trọng hơn nữa: Sự xơ xác tinh thần của trí thức Miền Nam không còn được tự do trình bày suy nghĩ, không còn được tự do hấp thu tri thức nhân loại. Thay vào đó là những đợt học tập chính trị triền miên, theo một định hướng duy nhất: Chủ nghĩa Marx. Tất cả sách báo, văn học nghệ thuật bị tịch thu tiêu hủy, nền văn chương Miền Nam hoàn toàn bị bôi xóa. Giống như thời man rợ của Tần Thủy Hoàng năm 210 trước công nguyên…

Bắt đầu sau năm 1975, những thế hệ sinh ra và lớn lên ở Việt Nam không hề biết đã từng có một nền văn học nghệ thuật Miền Nam vô cùng giá trị với nhiều thể loại “trăm hoa đua nở”, đề cao tự do, dân chủ, với ý thức khai phóng, nhân bản, theo kịp trào lưu thế giới…”

Và tác giả cho biết sự tình cờ được may mắn tiếp cận với dòng văn chương miền Nam:

“Mùa hạ năm 2010, tôi tình cờ đọc bài viết của nhà thơ Du Tử Lê giới thiệu về tác phẩm “Những cơn mưa mùa Đông” của tác giả Lữ Quỳnh do nxb Thư Ấn Quán ở Mỹ xuất bản, thời gian này tôi đang tìm hiểu dòng văn chương Miền Nam nên liên hệ, ngay lập tức nhà văn Trần Hoài Thư và Lữ Quỳnh trả lời, tôi biết họ từ ngày ấy.

Bắt đầu từ đó, tôi tìm đọc dòng văn chương Miền Nam Việt Nam do nxb Thư Ấn Quán phát hành, vì ngày xưa trước năm 1975 tôi còn quá nhỏ chưa hiểu biết gì, tôi sinh ra và lớn lên ở Quy Nhơn, thuộc Miền Nam Việt Nam vì vậy tôi không muốn văn chương Miền Nam bị thất lạc và bôi xoá, tôi cần phải tìm hiểu và phổ biến lại cho thế hệ trẻ ở trong nước biết.

Báo Tiền Phong vừa ái ngại loan tin: “Đang ngủ, bé gái 4 tuổi bị rắn cạp nia bò vào nhà cắn tử vong… Trưa ngày 22/5, trao đổi trên báo Công an Nhân dân, ông Sô Minh Chiến, Chủ tịch UBND xã Phước Tân, huyện Sơn Hòa (Phú Yên) cho biết, 5 ngày sau khi bị rắn cạp nia cắn, cháu Sô Thị Như N., dân tộc Chăm (SN 2018, trú ở buôn Ma Y, xã Phước Tân) đã tử vong rạng sáng 22/5.

Bác sĩ Phạm Văn Minh, Giám đốc Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Phú Yên cho biết, ngay sau khi tiếp nhận bệnh nhân vào lúc 2h30 sáng 16/5, các y bác sĩ khoa hồi sức cấp cứu tiến hành cho bệnh nhân thở máy. Tuy nhiên, cơ sở y tế này không có huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia nên phải liên hệ một bệnh viện ở TP Hồ Chí Minh vẫn không có. Do diễn biến bệnh trạng thêm nặng nên sau 5 ngày cấp cứu tại bệnh viện, gia đình đã đưa cháu N. về nhà trong đêm 21/5, đến rạng sáng 22/5 thì nạn nhân tử vong…

Bỉnh bút Du Uyên(Trẻ Magazine, Dallas, TX) cảm thán:

Tôi đã rơi nước mắt khi đọc bản tin trên, vì tức (hộc máu). Không biết nếu sự việc xảy ra ở các nước khác, Bộ y tế VN, giám đốc phụ trách bệnh viện trên có bị gia đình em bé kiện trọc đầu hay không? Nhưng ở VN, vụ kiện này sẽ chẳng bao giờ xảy ra. Không giám đốc bệnh viện VN nào bị khởi tố vì tưởng mấy ông giám đốc bệnh viện khác có loại dược liệu đó. Không ông Bộ trưởng y tế VN nào cúi đầu xin lỗi gia đình bệnh nhân chết vì rắn cắn cả – lỗi do con rắn mà.

Diễn Đàn Thế Kỷ vừa nhận được cuốn hồi ký CHUYỆN ĐỜI TÔI của tác giả Nguyễn Đắc Dõng. Sách dày 312 trang, tác giả tự xuất bản năm 2020, địa chỉ liên lạc: donguyen8004@yahoo.com

Xin cám ơn tác giả và trân trọng giới thiệu đến quý độc giả.

Hòa Đa: Sanh Rớt

Thời gian gặp lại vợ con, sau khi học cải tạo cũng qua mau.

Ngày tháng cứ dần trôi mà tôi không biết phải làm gì hơn là cứ quanh quẩn trông chừng hai đứa nhỏ, giúp vợ rảnh tay ngược xuôi, mua đầu chợ bán cuối chợ, kiếm sống qua ngày. Cũng có lúc tôi thử bán buôn như vợ, nhưng có lẽ do bản tính thày giáo nên không thích ứng được với sinh hoạt chụp giựt, mua đấp bán đổi, lúc nào cũng phải nói láo để kiếm lời. Hồng cũng cố gắng tạo điều kiện để tôi không phải làm những việc xem chừng không mấy thích hợp với tính khí của tôi... Rồi tôi cũng được một thằng bạn giúp tìm đồ nghề vá xe đạp cạnh lề đường; những lúc đó, Hồng ở nhà trông chừng con hay gửi con hàng xóm, học trò cũ... để chạy hàng. Cuộc sống mới sao mà thê lương ảm đạm đến thế!

Một buổi chiều, Hồng về nhà trông có vẻ mệt mỏi và lo lắng:

- Sáu Thủy mới gặp em nói, nhà mình có tên trong danh sách đi kinh tế mới, danh sách chỉ gồm những hộ ngụy quân nguyền và mấy hộ có vấn đề về xã hội. Ý này do bà Sáu Xê bên Mặt Trận đưa ra, bà ấy nói là anh là sĩ quan ngụy không có việc làm, em chỉ buôn bán tạp chủ yếu làm trung gian kiếm lời, không trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất hay tinh thần gì, nhà lại mướn ngay trước mặt cơ quan của Thị Xã Ủy... Sáu Thủy với tư cách Phụ Nữ Phường có biện hộ cho mình: anh mới học cải tạo về, đã góp đơn với Ty Giáo Dục, hiện đang chờ cứu xét... nhưng Sáu Thủy cũng cho biết xem chừng ý kiến của chỉ không thuyết phục được ủy ban. Chị ấy nói mình nên tính trước, nếu có thể, tìm cách về nông thôn gần đây, hơn là ngồi chờ bị đưa đi kinh tế mới. Anh tính sao?

- Anh cũng không biết tính sao nữa, có lẽ như thế thì hơn. Với lý lịch của anh, với hai thằng em sĩ quan ngụy, một nhảy dù, một thủy quân lục chiến, anh chẳng mong gì đơn xin dạy lại được chấp thuận. Nhưng mà đi đâu bây giờ, mình đâu còn vốn liếng hay tiền bạc gì!

- Em vẫn còn giữ mớ nữ trang cưới, hồi đó túng mấy em cũng không dám bán, bây giờ cùng lắm mình bán lấy tiền mua đất. Chớ nếu đi kinh tế mới, lần hồi rồi cũng tiêu luôn... Hai con còn nhỏ, đi kinh tế mới, rừng sâu nước độc... rồi còn chuyện học hành, không lẽ anh định để tụi nó không đi học?

- Anh không biết gì về ruộng nương, cũng không quen biết ai có thể giúp mình, không biết phải làm sao đây...

Vài tuần sau, Hồng báo tin:

Ngô Nhân Dụng: Fed bắt đầu ngăn lạm phát

Giá sinh hoạt trong tháng Năm tăng 8.6% một năm, so với năm ngoái. Chính phủ và Ngân Hàng Trung Ương Mỹ tự công nhận đã sai lầm không ngăn chặn lạm phát sớm hơn. Chính phủ chi tiêu nhiều quá, Ngân Hàng Trung Ương (Federal Reserves, viết tắt là Fed) giữ lãi suất thấp lâu quá. Cả hai đã không lường được ảnh hưởng của bệnh dịch Covid-19 trên Cung và Cầu. Vì họ dựa trên kinh nghiệm cũ, bài học của cuộc suy thoái kinh tế 2007-2009. Ngày Thứ Tư 15 tháng Sáu, Fed đã tăng lãi suất thêm 0.75%. Chủ tịch Fed, Jerome Powell, báo trước sẽ tăng lãi suất thêm nữa, chấp nhận kinh tế có thể suy thoái.

Lạm phát lên cao khi dân tiêu thụ nhiều tiền muốn đi mua sắm mà số hàng hóa không cung ứng kịp. Nói theo thuật ngữ kinh tế, Cầu lên cao, Cung vẫn thấp.

Số “Cầu” đang lên cao quá. Trong năm đầu Covid, Ngân Hàng Trung Ương giữ lãi suất thấp, chính phủ phát tiền trợ cấp; hai chính sách đều nhằm giúp dân chúng có tiền tiêu, giữ cho số Cầu vững vàng. Nhưng dân Mỹ để giành được rất nhiều tiền, sau hai năm không có dịp mua sắm vì lo bệnh. Người ta chỉ chờ cơ hội là đem số tiền đó ra tiêu. Trong tháng Ba, 2022, số tiền gửi ngân hàng đã tăng lên tới $4.4 ngàn tỷ mỹ kim, cao gấp ba lần thời trước bệnh Covid, theo bản tin Reuters ngày 14 tháng Sáu.

Còn số “Cung” thì sao? Trong thời gian Covid-19 hoành hành, hàng hóa tất nhiên khan hiếm. Nhiều cơ xưởng sản xuất, cửa hàng, chợ búa phải đóng cửa, dây chuyền tiếp liệu ngưng đọng, số hàng hóa giảm bớt, vì các bến cảng, đường xe lửa, xe vận tải phải tạm nghỉ. Khi Covid-19 thuyên giảm, mọi người được ra đường, đi lại tự do, số Cầu tăng vọt lên. Còn số Cung thì hồi phục rất chậm vì công nhân vẫn ngần ngại chưa muốn đi làm. Cầu lên nhanh, Cung khựng lại, thế là giá cả tăng vọt.

Các nhà kinh tế trong Ngân Hàng Trung Ương và Chính phủ Joe Biden đều còn nhớ cuộc suy thoái 2007-2009: Hệ thống tài chánh suy sụp, các ngân hàng ngưng cho vay. Số Cầu xuống vì tiền không lưu chuyển, kinh tế xuống dốc, số thất nghiệp lên cao, nhưng lạm phát rất thấp.

Năm 2020 bệnh dịch bắt đầu, ai cũng lo kinh tế xuống, phải giữ vững số Cầu. Ngân Hàng Trung Ương rút kinh nghiệm cũ, giữ lãi suất rất thấp từ hàng chục năm trước để các xí nghiệp dễ vay, dân có tiền xài. Tổng thống Donald Trump đã gửi thẳng tiền đến tài khoản ngân hàng của những người đóng thuế để bảo vệ mức Cầu. Chính phủ Trump, được cả hai đảng trong quốc hội ủng hộ, đã tặng dân Mỹ tổng cộng $3 ngàn tỷ đô la. Trước khi rời Tòa Bạch Ốc, ông Trump vẫn còn đề nghị cho mỗi người dân $2,000 đô la nữa. Các ứng cử viên Thượng viện của đảng Dân chủ ở tiểu bang Georgia ủng hộ đề nghị đó để thu hút thêm phiếu. Họ đắc cử, nhất định giữ lời hứa. Quốc hội cũ đã thông qua đạo luật cấp cho mỗi người Mỹ $600 đô la, quốc hội mới do đảng Dân chủ kiểm soát, tặng thêm $1,200 đô la nữa. Ông Biden đề nghị ngân sách cứu trợ $1.9 ngàn tỷ, cuối cùng tổng cộng cũng lên tới $3 ngàn tỷ.

Thương Lê (BBC News Tiếng Việt): Việt Nam thu hút nhân tài - Vì sao có những trí thức trẻ không mặn mà?

Từ chính sách trải thảm đỏ đón nhân tài được triển khai mạnh mẽ ở nhiều tỉnh thành ở Việt Nam cho tới thông điệp "chọn người tài chứ không chọn người nhà" của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dường như không mang lại nhiều hiệu quả.

Gần đây nhất, chính sách thu hút và phát triển đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt của TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2019-2022 không thu hút được nhân tài mới đang là đề tài được bàn luận trong những ngày đầu tháng 6/2022.

Cụ thể, sau ba năm triển khai, thành phố chỉ tuyển được 5 chuyên gia, trong khi kế hoạch là tuyển 20 người tài cho các sở và khu công nghệ cao.

BBC News Tiếng Việt đã trao đổi với những trí thức trẻ xung quanh chính sách thu hút nhân tài ở Việt Nam.

Lí do nhân tài không về

Không muốn làm trong khối nhà nước, môi trường làm việc không phù hợp hoặc đãi ngộ chưa hấp dẫn... là những lí do khiến nhiều trí thức trẻ ngần ngại về Việt Nam cống hiến.

"Mình nghĩ yếu tố đầu tiên là tài chính, đặc biệt là bạn nào về Việt Nam làm trong khối nhà nước thì lương rất thấp," Xuân Quỳnh, vừa tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Công tác xã hội tại đại học Boston, Mỹ theo chương trình học bổng Fulbright, nói với BBC News Tiếng Việt.

Theo Xuân Quỳnh, nếu làm ở Mỹ, cô sẽ có thu nhập cao hơn ở Việt Nam. Một trong những lý do là ngành công tác xã hội còn mới ở Việt Nam do đó mức lương sẽ không được như bên Mỹ.

Mức trợ cấp theo quy định hiện nay của chính phủ UBND TP.HCM cho chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng đặc biệt chỉ 100 triệu đồng, và chỉ áp dụng một lần.

Được tin buồn

Ông NGUYỄN TUẤN KHANH

Tức là

nhà văn Kinh Dương Vương

họa sĩ Rừng

nhà thơ Dung Nham

Đã qua đời ngày 8 tháng Sáu, 2022

Tại California – Hoa Kỳ

Hưởng thọ 81 tuổi.

Diễn Đàn Thế Kỷ xin thành kính phân ưu cùng tang quyến.

Nguyện cầu Hương Linh ông Nguyễn Tuấn Khanh được sớm tiêu diêu nơi miền Cựu Lạc.

DĐTK

Chân dung tự hoạ – tranh hoạ sĩ Rừng. 1971

Nhà văn Kinh Dương Vương trả lời phỏng vấn của tuần báo Việt Weekly tại Little Saigon, Nam California, về vụ truyện ngắn “Đường Kiến” của ông bị ăn cắp để làm cuốn phim Đường Kiến tại Việt Nam.

Tác giả Kinh Dương Vương chính thức dành cho Việt Weekly một cuộc phỏng vấn nói về sự kiện phim “Đường kiến” của Thiều Hà Quang Nghĩa, cũng như chia sẻ của ông về truyện ngắn này.

° Etcetera ghi

Về sự kiện phim “Đường kiến” của đạo diễn Thiều Hà Quang Nghĩa

VW: Chào nhà văn Kinh Dương Vương, ông biết đến sự kiện bộ phim “Đường kiến” của đạo diễn Thiều Hà Quang Nghĩa đoạt giải “Cánh diều bạc” từ nguồn nào?

Kinh Dương Vương (KDV): Tôi đọc thông tin này trên mạng VietnamXpress, tường thuật lại buổi phát thưởng “Cánh diều vàng” ở Việt Nam, và bộ phim “Đường kiến” của đạo diễn Thiều Hà Quang Nghĩa đoạt giải “Cánh diều bạc.” Tôi thấy nội dung của bộ phim đúng là trùng với một truyện ngắn của tôi.

VW: Giống ở mức độ nào?

KDV: Khoảng 90%. Có thể nói đây là một chuyển thể từ truyện thành phim, chứ không thể nói là dựa theo ý tưởng được. Tôi có viết điện thư hỏi tác giả bài báo đó. Sau đó, tôi nhận được thư xin lỗi của đạo diễn Thiều Hà Quang Nghĩa. Cậu ấy có nói là có ý tìm kiếm tác giả truyện ngắn, nhưng không biết kiếm ở đâu để xin phép. Cậu ấy cũng cho biết tiền thưởng của bộ phim được 7 triệu đồng, cậu sẵn sàng chia một nửa cho tôi (cười). Tôi có trả lời cho cậu ta, chuyện đã bùng nổ trên mạng. Giữa hai cá nhân, tôi cũng không chấp nhất gì, cứ rút kinh nghiệm để lần sau làm cho tốt hơn. Còn chuyện tiền bạc không thành vấn đề. Còn vấn đề dư luận công chúng thì cứ giải quyết theo tinh thần chung.

VW: Về mặt dư luận công chúng, theo ông nên có cách nào giải quyết cho tốt đẹp đôi bên?

1.

Khu rừng không giấu nổi bộ mặt tàn nhẫn và thô lỗ. Nó không mang vẻ huyền hoặc quyến rũ của một thế giới chưa tỏ lộ. Màn bí mật bao trùm, che giấu những âm mưu thâm độc.

Nhưng mãnh thú và mãnh cầm không can dự đến việc gây cho chàng cái cảm giác sợ hãi và kinh tởm, mà chính do con người.

Sau một thân cây, trên chòm lá rậm, dưới lớp cỏ mục khô. Mọi nơi,

Một nhát mã tấu

Một mũi tên độc

Một hầm chông

Một viên đạn bắn sẻ,

Cùng tự che giấu và xuất hiện bất thần để làm thành vô tri những thân thể đang chứa chan sinh lực, đưa những linh hồn xanh tươi, chưa hết ngỡ ngàng, trao cho lão già cầm liềm hái, ốm đau nhưng không bao giờ biết mỏi mệt trong công việc.

“Nhưng thật bất công và ngu xuẩn khi cố tình gán cho khu rừng, hay nhìn thấy ở nó lòng giả trá bạo tàn. Như thế đã tỏ ra vô ơn biết bao đối với những giòng suối nước lành, những trái cây ngọt giọng, muôn hoa ngát hương, lời chim muôn thánh thót. Phải công bình với thiên nhiên, chàng tự nhủ. Thiên nhiên luôn vô tư, chỉ có con người, con người đã lợi dụng thiên nhiên, gây nên những tội ác và làm hoen ố nó mà thôi”.

Nhưng bóng tối thì cứ phủ vây chàng, ám ảnh chàng không ngớt cùng với nỗi chết đang rình rập. Thứ bóng tối kỳ quặc, cay sắc thăm thẳm, cắn vào da thịt như nanh vuốt tanh hôi lạnh giá của ác thú. Thứ bóng tối bám vào thân thể làm cho da thịt thối rữa, như nọc độc rắn đen. Chính vì ghê tởm sự im vắng, âm thanh man rợ, chính vì lòng khao khát ánh sáng, sự vững chãi bình an, thân tín và trung hậu, chàng đã có những ý nghĩ bất công đối với khu rừng.

Nguyễn Mộng Giác: Đọc "Những chiếc mặt nạ cười" của Kinh Dương Vương

Tôi quen với Kinh Dương Vương từ thời cùng viết trên tạp chí Bách Khoa ở Sài Gòn, những năm đầu thập niên bảy mươi. Chúng tôi thuộc vào thế hệ những người bước vào tuổi hai mươi khi chiến tranh bắt đầu, sau đó suốt mười lăm năm liên miên sống trong cảnh chinh chiến. Có những người như tôi, do nghề nghiệp, sống cuộc đời dân sự. Đa số những bạn trẻ đồng thời kẻ trước người sau đều khoác áo lính. Như Kinh Dương Vương. Như Trần Hoài Thư. Như Hồ Minh Dũng. Như Hoàng Ngọc Tuấn. Như Ngụy Ngữ. Như Mường Mán...Cùng là người Miền Trung với nhau, nhưng chúng tôi ít được gặp nhau. Nơi gặp gỡ thường xuyên hằng tháng là những tạp chí văn chương thời bấy giờ như Văn, Bách Khoa, Văn Học, Vấn Đề, Thời Tập, Ý Thức...Chúng tôi chia sẻ với nhau những kinh nghiệm và cảm nghĩ của lớp người trẻ trước chiến tranh, và dĩ nhiên, mỗi người có một lối nhìn khác biệt. Nếu có điểm chung, có lẽ là những thao thức trước hoàn cảnh của đất nước, khác với không khí văn chương "an toàn" ở thủ đô mà từ xa nhìn về, chúng tôi cảm thấy có cái gì phù phiếm xa hoa, không liên hệ gì tới hoàn cảnh chung của đất nước.

Trong những truyện ngắn đọc được trên Bách Khoa, Văn...của những bạn trẻ cùng thời, tôi thích những truyện của Kinh Dương Vương. Truyện nào của anh cũng "nặng" chất hiện thực. Hình như anh muốn dồn hết vào truyện tất cả tai ương của những người khốn cùng, những kẻ bất hạnh. Anh không hề muốn điểm xuyết chút thơ mộng nào vào thảm kịch của dân tộc để làm nhẹ gánh ưu tư như lối viết của Hoàng Ngọc Tuấn, Ngụy Ngữ, Mường Mán. Anh cũng không muốn pha cái "tráng" vào cái "bi" để thành những truyện bi tráng như lối viết của Nguyên Vũ, Thế Uyên, Phan Nhật Nam. Thảm kịch trong truyện Kinh Dương Vương là thảm kịch nguyên khối, bề bộn, giống như một bức tranh dã thú đắp bằng chính máu lệ thịt xương của nạn nhân chiến tranh. Đọc truyện của anh, tôi có cảm giác gây gây tê dại như nghe tiếng chát chúa lê thê của hai thanh kim khí cọ vào nhau, hoặc chứng kiến một tai nạn xe cộ thảm khổc ngay trước mắt mình.

Tôi tò mò về cuộc đời của tác giả những truyện ngắn ấy, và biết được những mảnh tin tức rời rạc do người quen với Kinh Dương Vương kể lại. Tôi nghe người ta bảo tác giả là một hoạ sĩ trẻ từng hăng hái cầm cờ dẫn đầu những cuộc xuống đường chống chính phủ. Lại nghe Kinh Dương Vương nhập ngũ, rồi đào ngũ, rồi trở thành lao công đào binh, rồi lại được phục hồi quân hàm trước khi bị Cộng quân bắt làm tù binh ở Buôn Mê Thuột đầu năm 1975. Như vậy là người chứng với lời chứng là một, khác với những trường hợp người ta viết về những điều người ta không thực sự sống hoặc thực sự tin tưởng.

Hoa Hồng Trắng Nhã Điển
Hình minh hoạ, Rattakarn, Pixabay

Hoa hồng trắng sẽ nở

Anh cứ xa em đi
Em một mình cô độc
Em một mình phân ly
Hãy tạm biệt tình em
Cho đến khi hồng nở
ở bên dưới thung lũng
mùa Hạ sẽ đi qua
thời gian làm cách trở
cho cuộc tình hai ta

Rồi như hoa với xuân
Anh sẽ quay trở lại
Mùa xuân cũng trở về
Hoa hồng trắng sẽ nở
Anh cứ xa em đi
Tạm biệt người yêu dấu
Anh cứ xa em đi
Hoa hồng trắng sẽ nở
một mình em phân ly

Hoa hồng trắng sẽ nở
tạm biệt người tình si

Hoa hồng trắng sẽ nở
tạm biệt người tình si.

(tmt-Dịch)

White Rose of Athens

(Lyrics written by Norman Newell)

Till the white rose blooms again-
You must leave me,
leave me lonely
-So, goodbye my love till then-
Till the white rose blooms again-
The Summer days are ending in the valley-
And soon the time will come when we must apart-
But like the rose that comes back with the springtime-
you will return to me when springtime comes around –
Till the white rose blooms again-
You must leave me, leave me lonely –
So, goodbye my love till then –
Till the white rose blooms again –
Till the white rose blooms again-
You must leave me,
leave me lonely-
So, goodbye my love till then-
Till the white rose blooms again.
-Goodbye till then-Goodbye till then.

Nguyễn Đức Tùng: Cung Tiến, Đời Lập Từ Những Đêm Hoang Sơ

Chị em của thơ thì có nhiều: tùy bút, truyện ngắn, tiểu thuyết, báo chí, phim ảnh, kịch nghệ, nhưng đối với tôi, người thân nhất, người chị em ruột của thơ, chính là ca khúc.

Cung Tiến là một sự kết hợp như vậy: giữa ca từ và âm nhạc, giữa thơ và ca khúc. Thơ ca. Sự liên kết giữa thơ và ca đã có từ lâu đời, ngày một chia xa trong thế giới hiện nay. Thơ ngày một xa rời ca khúc, ngày một gần với văn xuôi, rời bỏ tính âm nhạc của ngôn ngữ. Các nhà thơ hiện nay gần như không làm thơ dưới tác động trực tiếp của âm điệu. Họ viết để truyền tải các ý tưởng nhiều hơn. Khi chúng ta nghe một bài hát, những chữ trong bài hát ấy vang lên không còn là những chữ chúng ta đọc trên giấy nữa, chúng biến đổi trở thành chữ khác, một sự lai ghép giữa âm nhạc và ngôn ngữ. Khi đọc lời:

Chờ nhau hoài cố nhân ơi

Sương buồn che kín nguồn đời

Tôi vừa nhìn thấy màn sương buông xuống, vừa nghĩ đến bóng người đi trong ấy, càng lúc càng xa. Điều ấy cũng xảy ra khi tôi đọc chúng như câu thơ. Nhưng người nào từng nghe Cung Tiến qua Duy Trác hay Thái Thanh, Lệ Thu hay Anh Ngọc, sẽ không thể đọc thế nữa, như câu thơ thông thường, người ấy phải đọc khác đi. Phải đọc như đang hát. Và khi hát như thế, dù chỉ hát thầm, hai chữ cố nhân ấy sẽ khác đi, hình ảnh người đi trong sương cũng khác. Cũng vậy, bốn chữ “che kín nguồn đời” khi được ngân lên như một ca từ, hình ảnh cũng biến đổi, sâu hơn, dào dạt hơn.

Gỏi đu đủ bò khô.

Tôi bị gỏi đu đủ bò khô nắm cẳng, cho tới bây giờ. Đĩa đu đủ bò khô đầu tiên tôi ăn là ở cổng trường Dũng Lạc, bên hông Nhà Thờ Lớn Hà Nội, khoảng đầu thập niên 1950. Ngày đó trước cửa trường có nhiều hàng quà vặt, điểm đặc biệt là hầu hết người bán là đàn ông. Ừ thì là trường con trai nhưng sao người bán lại cùng dòng giống, chuyện cho tới nay tôi vẫn cứ thắc mắc. Ông nào cũng có tên không phải do cha mẹ các ông ấy đặt. Bánh mì giò chả có ông Lý Toét, ông Đại Quấy bán cái chi chi tôi quên béng mất. Nhưng ông được tôi mến mộ nhất, ngày nào cũng dúi cho ông ấy ít tiền là ông bán món đu đủ bò khô thì lại không có tên. Tay ông cầm cái kéo cắt thịt bò dập tanh tách không ngừng, như một cách rao hàng. Khi có khách, hai tay đó cầm hai chai, một nước tương đen đen, một dấm trắng có pha chút ớt hồng hồng xịt lia lịa xuống chiếc đĩa nhôm đu đủ bò khô có vương chút rau thơm rau răm xanh xanh trên mặt. Chỉ nhìn hai cánh tay khua khua đã thấy nước bọt túa ra đầy miệng.

Tôi đã chết mệt với món đu đủ bò khô từ những ngày non dại đó. Cho tới ngày nay tôi vẫn…non dại. Vẫn mê món đu đủ bò khô. Vào nhà hàng nào có bán là tôi ít khi bỏ qua. “Bệnh” này bắt nguồn từ những ngày Hà Nội nhưng nặng thêm từ khi di cư vào Sài Gòn, khi nếm mùi gỏi đu đủ của ông già áo đen trước cửa tiệm nước mía Viễn Đông nơi góc đường Lê Lợi và Pasteur. Thời sinh viên, đậu chiếc xe Goebel hai màu vàng và cam bên lề, anh chàng tuổi trẻ ngày đó nhào vào hàng ông già áo đen, bưng chiếc đĩa nhôm ra ngồi trên yên xe đắm đuối với cái vị mằn mặn, chua chua, cay cay, nồng nồng không thể có trong các món ăn khác. Đĩa gọi đĩa, thường phải ít nhất hai đĩa mới dứt áo ra đi được. Có những ngày nặng túi, hai đĩa còn chưa ra đâu vào đâu, hai đĩa tiếp nữa mới…đủ. Còn tiếc rẻ húp hết nước trong đĩa. Báo hại bữa cơm chiều đó sao thờ ơ uể oải khiến bà già đưa mắt dò hỏi.

Anh bạn trẻ tuổi Phạm Công Luận, quen trên giấy bút nhưng chưa bao giờ giáp mặt, nhắc nhớ tới ông già áo đen của thời đó. “Những anh chị tôi, lứa tuổi nay đã bước vào tuổi 60, 70 rất quen thuộc với hàng bò khô, nay gọi là gỏi khô bò của ông già áo đen bán trên đường Pasteur. Họ vẫn nhớ những buổi chiều chưa tắt nắng của Sài Gòn nửa thế kỷ trước, tan trường Sư Phạm, trường Luật là phóng xe ra ngay góc ngã tư Lê Lợi – Pasteur, ngồi trên xe gọi mấy đĩa khô bò đu đủ cùng một lúc. Từ xa đã thấy bóng ông chủ xe khô bò, luôn luôn bận áo đen nên chết tên. Phải canh làm sao để ăn được gỏi khô bò của “ông già chemise noire” hay “ông già áo đen” này dù khu đó có tới bốn người bán gỏi khô bò đu đủ bào. Không mấy ai biết tên gì, chỉ gọi biệt danh như vậy”.

Phạm Tín An Ninh: Không chỉ là một giấc chiêm bao

Mùa hè Bắc Âu khá đẹp, đầu tháng sáu trời về đêm vẫn còn se lạnh. Cái lạnh tựa như Đà Lạt ngày nào, thường gây chút xao xuyến, nhớ nhung nhưng cũng dễ đưa người ta vào giấc ngủ. Tôi có thói quen đi ngủ muộn và ngủ khá ngon giấc, ít khi mộng mị, vậy mà khuya hôm nay tôi có một giấc mơ khá dài. Không nhớ dài bao lâu, nhưng nó gói ghém gần cả đời lính của mình, với đủ những khuôn mặt đồng đội, huynh đệ suốt một thời trận mạc. Tôi cũng không giật mình tỉnh mộng như các lần chiêm bao trước. Giấc mơ kết thúc yên ả như tôi vừa xem xong một cuốn phim tình cảm với buồn vui lẫn lộn. Thức dậy, nằm trằn trọc, mơ màng giữa mộng và thực rồi miên man hồi tưởng cả một thời quá khứ, dù hiểm nguy gian khổ, nhưng lại là quãng đời đẹp đẽ nhất của riêng mình.

Người đã bất chợt bước vào giấc mơ và mang theo cho tôi cả một thời quá khứ ấy là Đặng Trung Đức. Anh đã tử trận tại khu vực Ngô Trang, phía Bắc thành phố Kontum trong trận chiến mùa Hè 1972.

Cả một đời binh nghiệp của tôi gần như gắn liền với anh Đức, luôn theo phía sau anh để thay thế các chức vụ của anh giao lại. Khi mãn khóa 18 Thủ Đức, tôi được bổ nhậm về trình diện đơn vị thì gặp anh, và hai anh em ở cùng đại đội. Đức tốt nghiệp Khóa 19 Võ Bị Đà Lạt, ra trường về đơn vị trước tôi khoảng 5 tháng. Anh làm Trung đội trưởng Trung đội 1 còn tôi, Trung đội trưởng Trung đội 3. Đại đội trưởng lúc ấy là một anh trung úy, niên trưởng Khóa 16 Võ Bị của Đức, rất đa tài và yêu thương em út. Sau đó, Đức lên làm đại đội trưởng, tôi làm đại đội phó cho anh. Một thời gian sau, anh được điều động về làm Trưởng ban 3 tiểu đoàn, tôi lên thay anh, rồi sau đó lại thay anh một lần nữa, trong chức vụ Ban 3 tiểu đoàn để anh về làm Trưởng ban 3 trung đoàn. Và có một thời gian khá dài hai anh em cùng làm việc tại Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn, khi tôi về đảm trách một ban khác. Đầu năm 1971, khi anh ra nắm tiểu đoàn, tôi lại có thời gian thay anh ở chức vụ Ban 3 Trung Đoàn. Chúng tôi cùng một đơn vị từ lúc mới ra trường, luôn sống gần nhau cho tới khi anh hy sinh. Rất thân tình, xem nhau như anh em, mặc dù anh cũng trạc tuổi tôi.

Ngô Nhân Dụng: Lý Khắc Cường dám đối đầu Tập Cận Bình

Năm 2018 hiến pháp Cộng Hòa Nhân Dân Trung Quốc được tu chính, xóa bỏ tiền lệ làm chủ tịch 2 nhiệm kỳ của Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào. Cuối năm nay Tập Cận Bình sẽ được Đại hội Đảng tái cử chức chủ tịch lần thứ ba. Tư Tưởng Tập Cận Bình được ghi vào cương lĩnh, ngang với Mao Trạch Đông, trên chân Lý thuyết Đặng Tiểu Bình. Có ai dám đối đầu với quyền lực của Tập Cận Bình hay không?

Ngày 25 tháng 5 vừa rồi, Thủ tướng Lý Khắc Cường (Li Keqiang) mới xuất hiện, nói chuyện với hàng ngàn cán bộ trên toàn quốc, qua màn ảnh. Lần cuối cùng một lãnh tụ nói chuyện với đông đảo cán bộ như vậy là vào tháng Hai, 2020, theo bản tin Bloomberg. Năm đó, Tập Cận Bình phát động một “cuộc chiến tranh nhân dân” chống bệnh dịch Covid-19. Bây giờ, hơn hai năm sau, Lý Khắc Cường báo động cả nước rằng kinh tế có thể suy sụp nếu tiếp tục chặn Covid bằng các biện pháp thiếu khôn ngoan.

Lý Khắc Cường dám công khai trình bày một ý kiến khác với “lãnh tụ cốt lõi.” Lý không trực tiếp phê phán chính sách chống Covid cứng nhắc của Tập Cận Bình; nhưng phê bình gắt gao các lãnh tụ địa phương đã không thi hành các biện pháp kích thích kinh tế của ông ta. Tập Cận Bình nhấn mạnh đánh Covid, Lý Khắc Cường lo bảo vệ kinh tế.

Trong hai người, ai cũng thấy Tập mạnh hơn. Nhiều cán bộ cao cấp không tham dự nghe Lý Khắc Cường nói chuyện. Điều này dễ hiểu. Lãnh đạo các thành phố lớn đang chú tâm ngăn ngừa Covid. Tương lai sự nghiệp của chính họ sẽ chấm dứt sớm nếu bệnh dịch gia tăng. Thống kê số người bị bệnh hoặc người chết được công bố ngay lập tức. Còn kết quả việc kích thích kinh tế sẽ tới rất chậm chạp.

Nhưng Lý Khắc Cường vẫn chứng tỏ mình là người chủ chốt, người duy nhất lo lắng cho nền kinh tế vì biết uy quyền, ảnh hưởng của Tập trên nhiều cán bộ cao và trung cấp đang giảm. Kinh tế suy yếu thì hệ thống bao cấp của Đảng Cộng sản để mua chuộc lòng trung thành của cấp dưới cũng yếu đi. Các quan chức còn bất mãn vì Tập Cận Bình cổ vũ những chính sách ngoại giao thù nghịch với bên ngoài. Các nước Mỹ, Âu châu, Nhật Bản đoàn kết hơn, sẽ ngăn cản sức bành trướng của kinh tế Trung Quốc. Chương trình Nhất Đới Nhất Lộ có tiếng mà không có miếng, kích thích tự ái dân tộc của dân lục địa, Tập Cận Bình được “tiếng”, nâng uy tín cá nhân. Nhưng các quan chức địa phương không thấy được hưởng “miếng” nào hết mà chỉ thấy tài nguyên đem ra ngoài, họ không được quyền sử dụng.

Trần Doãn Nho: Văn hóa súng

Tháng 5 ở Hoa Kỳ, đáng lẽ là tháng gắn liền với mùa xuân qua những lễ hội như Ngày Của Mẹ, lễ ra trường của sinh viên học sinh, thì năm nay, lại được đánh dấu bằng một nghi lễ khác: tang lễ. Có đến trên 70 người đã chết qua nhiều vụ giết người hàng loạt bằng súng xảy ra liên tiếp, trong đó, người già nhất là một bà cụ 86 tuổi và trẻ nhất là một học sinh lớp 4, chín tuổi [1]. Đây không phải là các tai nạn, mà xuất phát từ một nguyên nhân thấy trước: quyền sử dụng súng. Quyền này dính líu đến một cung cách đặc trưng hầu như đã trở thành một nọa tính lịch sử trong xã hội Mỹ: văn hóa súng (gun culture). Theo Richard Hofstadter, qua bài “America As AGun Culture” [2] (Hoa Kỳ như một nền văn hóa súng), so với các nước văn minh trên thế giới, “Hoa Kỳ là quốc gia đô thị kỹ nghệ hiện đại duy nhất vẫn còn duy trì nền văn hóa súng. Đó là quốc gia mà sự sở hữu súng dài, súng ngắn được luật pháp bảo vệ là hiện tượng phổ thông trong một số lượng lớn người dân.”

Những người Anh và Tây Ban Nha định cư trên vùng đất mới (Hình: American Heritage)

Tại sao?

Văn hóa súng, trước hết, có tính cách thực tiễn, gắn liền với quá trình lập quốc của người Mỹ. Quá trình này đòi hỏi sự bành trướng liên tục vùng biên cương (frontier expansion) đi đôi với sự canh tác những khu đất hoang dã vốn tiềm ẩn vô số hiểm nguy rình rập: thú dữ và thổ dân. Trong hoàn cảnh như thế, tất cả mọi người đều cần có súng. Vào thời đó, đối với một đứa bé trai lên 12, 13 tuổi, học bắn súng và nhận được khẩu súng trường nhỏ và một túi đạn là dấu mốc quan trọng trong cuộc đời, được xem như là một “nghi lễ vượt tuổi” (Rite of Passage).

Trần Huy Bích: Câu Đối Tưởng Niệm Nhạc Sĩ Cung Tiến

(Chỉ trừ các chữ “vút, thiên tài” trong vế trước và chữ “nghệ sĩ” trong vế sau,

tất cả các chữ khác đều từ tên các tác phẩm của nhạc sĩ Cung Tiến)

Nguyệt Cầm Hoài Cảm Hương Xưa,

VÚT VÚT Tung Cánh Hạc THIÊN TÀI,

Đêm Hoa Đăng Yêu Em Mắt Biếc;

Tấu Khúc Chim Bay Hoa Nở,

Vang Vang Trời Vào Xuân NGHỆ SĨ,

Chiều Nắng Hanh Qua Xóm Thu Vàng.

Trần Huy Bích

Tuấn Khanh: Nhạc sĩ Cung Tiến - Cây đại thụ trút lá trong lặng lẽ

Những người thân cận với gia đình của nhạc sĩ Cung Tiến đều biết ông đã qua đời ngày 10 Tháng Năm, nhưng đến ngày 4 Tháng Sáu 2022, sau khi hậu sự hoàn tất, gia đình mới đăng cáo phó. Những người thân biết ngày qua đời của nhạc sĩ cũng được dặn dò là xin hãy giữ yên lặng cho đến khi hoàn tất tang lễ.

Khi mất, nhạc sĩ Cung Tiến hưởng thọ 83 tuổi, và lễ hỏa táng thực hiện vào ngày 2 Tháng Sáu, ở Nam California. Ông để lại cho đời nhiều tác phẩm cao quý như bài học mở đường của tân nhạc Việt Nam, đồng thời đóng góp nhiều công sức của mình cho chế độ Việt Nam Cộng Hòa, nơi ông giữ chức Tổng Giám đốc Kế hoạch và Dự án, hoạt động như kinh tế gia, giúp cho Bộ tài nguyên và Thiên Nhiên Minesota nhiều năm, sau khi tỵ nạn từ 1975.

Với giới chức cũ của Việt Nam Cộng Hòa, nhạc sĩ Cung Tiến được nhớ đến như là một trong ba Tổng Giám đốc trụ cột của Bộ Kế hoạch trước năm 1975. Còn với giới văn nghệ, ông được đánh giá không khác gì một thần đồng âm nhạc. Từ khi đi di tản sau 1975, nhạc sĩ Cung Tiến chưa có lần nào về Việt Nam, cũng như được biết ông từ chối mọi lời mời phỏng vấn từ Việt Nam hoặc về nước tham dự biểu diễn.

Đỗ Ngà: Sự phối hợp nhịp nhàng trong hành động trục lợi

Một bộ test kit giá nhập chỉ 21.560 đồng/bộ nhưng bán ra gấp chục lần. Tổng giá trị nhập khẩu bộ test kit của Công ty Việt Á là 65 tỷ đồng nhưng bán ra được 4000 tỷ đồng. Có như vậy mới dám ngắt 800 tỷ đồng chỉ để … bôi trơn.

Bộ test kit này được quảng cáo là đạt kết quả chính xác gần 100%. Tuy nhiên, thực tế thì bộ kit này khi đem ra dùng cho kết quả rất thiếu chuẩn xác. Rất nhiều người được phỏng vấn lúc thì cho kết quả dương tính lúc thì cho kết quả âm tính khi xét nghiệm trên cùng một bệnh nhân.

Trong hơn 43.000 người chết vì Covid, không ai thống kê nổi có bao nhiêu người phải chết vì bộ test kit dỏm này gây ra. Sự bao trùm của loại bộ kit này trên toàn quốc đã gây ra thiệt hại không hề nhỏ. Người không bệnh nhưng test có bệnh và cho vào nhốt chung với người có bệnh rồi chết. Người có bệnh nhưng test không có bệnh, nên lây cho cộng đồng khiến nhiều người khác nhiễm bệnh chết v.v…

Những trường hợp nếu nhiễm bệnh mà không chết thì nó cũng làm tiêu hao sức lực và tiền bạc của xã hội rất lớn. Nói chung, bộ test kit dỏm nó gây thiệt hại không chỉ tiền bạc mà cả nhân mạng của dân. Ăn của người dân gần 4000 tỷ rồi còn gieo thêm cái chết và sự mất mát khác, thật sự là tột cùng của tội ác.

Trong vụ test kit dỏm của công ty Việt Á, điều đáng sợ không phải là khoản tiền trục lợi, mà sự phối hợp vô cùng nhịp nhàng giữa các ban ngành để ăn cướp tiền dân. Học viện Quân Y thì dựng lên nhóm nghiên cứu dỏm. Bộ Khoa học – Công nghệ thì thừa nhận kết quả nghiên cứu. Bộ Y tế thì thì ký quyết định sử dụng sản phẩm. Để tô thêm vẻ đẹp cho trò lừa đảo này, Ủy ban Nhân dân TP. HCM còn đề nghị tặng huân chương lao động hạng 3 cho Công ty Việt Á. Cả bộ máy chính quyền chỉ để phục vụ kế hoạch trục lợi toàn dân sao cho hoàn hảo nhất.

Trong bài “Chiêu lùa gà và con dấu mật” (*) tôi đã viết trước đó cũng đã nói lên sự phối hợp nhịp nhàng giữ các ban ngành. Trong trường hợp Mobifone mua AVG, Bộ Công an với Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp nhau ra văn bản trao đổi giữa Nguyễn Bắc Son và Tô Lâm để lùa thương vụ Mobifone mua AVG với giá 9.000 tỷ đồng rồi sau đó ngắt 7000 tỷ đồng tiền lời chia nhau. Nhiều cơ quan kết hợp, mục đích cũng chỉ là để moi tiền nhà nước một cách hoàn hảo nhất. Mà tiền nhà nước thì từ tiền thuế của dân mà ra.

Home

Thứ Sáu, 24 tháng 6, 2022

Ngô Nhân Dụng: Tối cao pháp viện trong hành động

Hà Sĩ Phu: Búa liềm phải chắp vá thế nào trước kỷ nguyên trí tuệ?

AP: Điểm chung của vụ Watergate 50 năm trước và vụ 6/1/2021: Thèm khát quyền lực

Trần Huy Bích: Một Lá Thư Riêng Gửi Tác Giả Phan Đào Nguyên

Bs Phan Thượng Hải: Thơ Và Việt Sử - Nguyễn Đình Chiểu

Kháng Pháp ở Nam Kỳ

Ngự Thuyết: Thử Nhìn Lại Cung Oán Ngâm Khúc Của Ôn Như Hầu Nguyễn Gia Thiều

Phạm Tín An Ninh: Đỗ Trường – Người Chuyên Chở Văn Học Miền Nam Qua Vũng Lầy Lịch Sử

S.T.T.D Tưởng Năng Tiến: Giữa Rắn &Người

Giới Thiệu Sách Mới

Hòa Đa: Sanh Rớt

Thứ Sáu, 17 tháng 6, 2022

Ngô Nhân Dụng: Fed bắt đầu ngăn lạm phát

Thương Lê (BBC News Tiếng Việt): Việt Nam thu hút nhân tài - Vì sao có những trí thức trẻ không mặn mà?

THÀNH KÍNH PHÂN ƯU

Nhà văn Kinh Dương Vương trả lời phỏng vấn của tuần báo Việt Weekly tại Little Saigon, Nam California, về vụ truyện ngắn “Đường Kiến” của ông bị ăn cắp để làm cuốn phim Đường Kiến tại Việt Nam.

Kinh Dương Vương: Đường Kiến

1.

Nguyễn Mộng Giác: Đọc "Những chiếc mặt nạ cười" của Kinh Dương Vương

Norman Newell: Hoa Hồng Trắng Nhã Điển (Bản dịch của Trần Mộng Tú)

Hoa Hồng Trắng Nhã Điển
Hình minh hoạ, Rattakarn, Pixabay

White Rose of Athens

Nguyễn Đức Tùng: Cung Tiến, Đời Lập Từ Những Đêm Hoang Sơ

Song Thao: Gỏi Đu Đủ

Phạm Tín An Ninh: Không chỉ là một giấc chiêm bao

Thứ Sáu, 10 tháng 6, 2022

Ngô Nhân Dụng: Lý Khắc Cường dám đối đầu Tập Cận Bình

Trần Doãn Nho: Văn hóa súng

Trần Huy Bích: Câu Đối Tưởng Niệm Nhạc Sĩ Cung Tiến

Tuấn Khanh: Nhạc sĩ Cung Tiến - Cây đại thụ trút lá trong lặng lẽ

Đỗ Ngà: Sự phối hợp nhịp nhàng trong hành động trục lợi

Những Bài Khác Đáng Chú Ý

Home

Thứ Sáu, 24 tháng 6, 2022

Kháng Pháp ở Nam Kỳ

Thứ Sáu, 17 tháng 6, 2022

1.

Hoa Hồng Trắng Nhã ĐiểnHình minh hoạ, Rattakarn, Pixabay

White Rose of Athens

Thứ Sáu, 10 tháng 6, 2022

Những Bài Khác Đáng Chú Ý

Hoa Hồng Trắng Nhã Điển
Hình minh hoạ, Rattakarn, Pixabay