Thứ Sáu, 25 tháng 3, 2022

Ngô Nhân Dụng: Chiến Tranh Lạnh mới, bên nào mạnh?

Mỹ và các nước Âu châu trong khối NATO đã kết hợp, tạo thế đối nghịch. Australia, Canada, và New Zealand vốn liên minh với Anh, Mỹ. Các nước Á Đông, Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan đứng cùng với Mỹ.

Chiến Tranh Lạnh mới đã bắt đầu trên mặt trận kinh tế, trước khi cuộc chiến Ukraine kết thúc. Một bên, Nga có ít nhất 7 đồng minh. Kazakhstan, Belarus đóng vai chư hầu Nga. Trung Cộng không chống lại cuộc xâm lăng Ukraine của Nga, kéo thêm Cambodia và Lào. Syria đứng hẳn về phía Nga, đang gửi quân qua giúp Putin. Đại sứ Bắc Hàn Sin Hong Chol gặp thứ trưởng ngoại giao Nga Igor Morgulov, có thể gửi lính sang Ukraine cho Putin.

Bên kia, Mỹ và các nước Âu châu trong khối NATO đã kết hợp, tạo thế đối nghịch. Australia, Canada, và New Zealand vốn liên minh với Anh, Mỹ. Các nước Á Đông, Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan đứng cùng với Mỹ.

Nga với một nền kinh tế chỉ bằng hơn một nửa Anh hay Pháp, đã bị cô lập hóa. Trung Cộng sẽ bị phong tỏa kinh tế dần dần nếu tiếp tục liên kết với Nga. Nhưng thế giới đã chia thành hai phe rõ rệt, Mỹ và đồng minh đang chiếm lợi thế. Trong Tổng Sản Lượng (GDP) cả thế giới, khoảng $92 ngàn tỷ mỹ kim, Trung Quốc chiếm 18%. Cộng thêm Nga và mấy nước phụ thuộc sẽ lên được 20%. Riêng nước Mỹ đã chiếm 24% GDP cả thế giới, cùng với các đồng minh sẽ lên 59%. Thế chênh lệch này khó thay đổi từ nay đến cuối thế kỷ.

Sức mạnh kinh tế của Nga nằm dưới mặt đất, với những quặng mỏ khổng lồ. Nga tùy thuộc Tây phương ngay trong việc khai thác quặng mỏ. Muốn biến khí đốt thành chất lỏng để xuất cảng, Nga dựa vào kỹ thuật của các công ty Pháp, Na Uy, và Italy. Nga cung cấp khí đốt, dầu lửa, kền (nickel) và palladium, một chất cần thiết để trừ khói độc từ xe hơi thải ra, sẽ bớt quan trọng khi mọi người dùng xe chạy điện.

Trung Quốc nhờ đông dân đã đóng vai nhà máy sản xuất đủ thứ hàng hóa cho thế giới từ ba chục năm nay nhưng hai bên sản xuất và tiêu thụ tùy thuộc lẫn nhau. Thế cân bằng này không thay đổi chờ đến khi dân số Trung Quốc giảm, số người làm việc sẽ giảm xuống rất nhanh. Công nghiệp thế giới đang thay thế sức người bằng robots và sản xuất tự động hóa, Trung Quốc sẽ mất một lợi thế.

Đối nghịch với Nga và Trung Quốc là những nước mạnh nhất về kinh tế tri thức.


Trần Hữu Thục: “Nội chiến” ngôn ngữ - tiếng Ukraine hay tiếng Nga?

Không phải tất cả những gì viết bằng tiếng Nga đều thuộc về văn chương Nga, hoặc thuộc về (nước) Nga. Những nhà văn Ukraine viết tiếng Nga không viết về người Nga mà về người Ukraine.

Andrey Kurkov

 

 

Bối cảnh lịch sử và chính trị

 

Ukraine là nước lớn thứ hai ở Âu Châu, sau Nga, với diện tích 603,628 km2, xấp xỉ tiểu bang Texas (695.622 km2), gần gấp đôi Việt Nam (331.2121km2). Theo kiểm tra dân số tháng 1/2022 (www.ukrstat.gov.ua.), thì Ukraine (không kể bán đảo Crimea đã bị Nga sáp nhập) có 41.167.336 người, trong đó, 77.8 % là người Ukraine và 17.3% là người Nga với 67% nói tiếng Ukraine và 24% nói tiếng Nga.[1]

Dẫu vậy, tổng thống Nga Vladimir Putin nhiều lần khẳng định “Không hề có một nước gọi là Ukraine”! Ngay từ đầu một bài viết quan trọng của mình, “On the Historical Unity of Russians and Ukrainians”[2] công bố trên trang mạng của điện Kremlin ngày 21/7/2021, Putin không úp mở xác định rằng “người Nga và người Ukraine là một dân tộc - một toàn thể duy nhất,” [3] vì Nga và Ukraine có cùng một gia tài và một vận mệnh chung. Cái gọi là căn cước quốc gia Ukraine hiện nay chỉ là một sản phẩm của các thế lực nước ngoài, theo ông. 


Hai nước Ukraine và Nga quả thực đã cùng chia xẻ một lịch sử khá phức tạp, nhưng lập luận này rõ ràng xuất phát từ một ám ảnh lâu đời của tinh thần đế quốc Nga.


Từ thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ 13,  một quốc gia Đông-Slave (East Slavic) đầu tiên có tên gọi là Kievan Rus xuất hiện, với một lãnh thổ rộng lớn và đông dân nhất Âu Châu thời đó; trung tâm của nó là Kyiv, thủ đô Ukraine hiện nay, mà các nước Belarus, Russia, và Ukraine đều xem là nguồn gốc của họ. Vào thế kỷ 12, trong lúc người Nga dần dần tách khỏi Kievan Rus và hình thành một quốc gia riêng, thì những cuộc tranh giành và chiến tranh tương tàn cùng với sự xâm lăng của Mông Cổ đã khiến Kyivan Rus suy yếu và cuối cùng, bị sáp nhập vào vương quốc Polish-Lithuanian. Dẫu vậy, di sản văn hóa và tôn giáo của nó là nền tảng cho tinh thần quốc gia Ukraine về sau, giúp hình thành một nước Ukraine mới gọi là Cossack Hetmanate vào thế kỷ thứ 17, sau một cuộc nổi loạn chống người Ba Lan. Quốc gia này giữ vững độc lập trong vòng hơn 100 năm (1648-1764) mặc dầu bị nước Nga ép chế. Đến nửa sau thế kỷ 18, Cossack Hetmanate lại suy đồi và hoàn toàn bị Đế Quốc Nga sáp nhập; người Ukraine chịu đựng cảnh mất nước thêm gần 200 năm nữa cho đến khi Nga Hoàng bị sụp đổ năm 1917. Ukraine được hưởng một thời gian ba năm độc lập ngắn ngủi (1917-1920). Nhưng sau đó, khi chế độ Cộng Sản Liên Xô vững mạnh, Ukraine hoàn toàn lại nằm dưới sự thống trị của người Nga. Ukraine chỉ giành lại được độc lập hoàn toàn khi chế độ Liên Xô tan rã vào năm 1991. 


Dù đất nước triền miên chìm trong khủng hoảng do di sản của chế độ Cộng Sản và do tham nhũng, thiếu khả năng và nhiều vấn đề linh tinh khác, người dân Ukraine vẫn cương quyết theo đuổi lý tưởng dân chủ của mình: từ năm 1991 đến nay, Ukraine có tất cả 6 tổng thống được bầu lên theo thể thức dân chủ.[4] Gay cấn nhất là cuộc bầu cử năm 2004 với hai ứng cử viên đại diện cho hai khuynh hướng đối chọi nhau: Viktor Yushchenko thân Tây phương còn Viktor Yanukovych thân Nga. Yushchenko, do lập trường của mình, nên bị tình báo Nga đầu độc, được cứu sống với một khuôn mặt bị biến dạng. Viktor Yanukovych đắc cử, nhưng bị phát hiện là gian lận, nên dân chúng biểu tình đòi hủy bỏ kết quả. Khi bầu lại, Yushchenko đắc cử. Điều này khiến mâu thuẫn giữa hai nước Nga và Ukraine càng thêm gay gắt. 


Lê Phú Khải: Tuỳ bút về Putin

Người Pháp có câu ngạn ngữ thâm thuý: “Les peuples heureux n’ont pas d’histoire” (Những dân tộc may mắn không có lịch sử). Không có thiên tai, không có chiến tranh, không có anh hùng… Các sử gia không có gì để viết cả! Nước Na Uy vừa được bình chọn là nước hạnh phúc bậc nhất thế giới nhiều năm liền đó thôi. Bởi lẽ, mấy trăm năm nay lịch sử nước này chẳng có gì để viết cả.

Khi Putin mới lên ngôi, một người bạn vong niên của tôi là nữ nhà báo Hồng Thuỷ ở Đài Tiếng nói Việt Nam biết tôi ham đọc sách, nên đã đem đến tặng cuốn sách mới in viết về Tổng thống Putin. Bìa sách có in hình Putin đang múa võ Judo. Trong sách có nhiều hình ảnh Putin đang cởi trần cưỡi ngựa, đang ở trần câu cá…

Đọc hết cuốn sách tôi thấy rất buồn và rất lo cho dân Nga. Bi kịch của các nước lớn như Nga, Trung Quốc là không “may mắn” có quá nhiều “lịch sử”. Người dân của các nước này lại nhiễm phải cái bệnh nan y là thích làm Đại Nga, Đại Hán. Những người lãnh đạo của họ lại mắc chứng vĩ cuồng! Vĩ cuồng đến từng chi tiết ở trần cưỡi ngựa, ở trần câu cá. Người như thế là người dễ hoang tưởng, không phải là người tỉnh táo!

Trước kia, Tổng thống Pháp là ông Mitterrand, trước khi lên làm tổng thống, ông là một dịch giả có tiếng. Nhưng chẳng có nhà xuất bản nào ở Pháp chịu in các tác phẩm của ông. Khi ông trúng cử tổng thống rồi, các nhà xuất bản bu lấy xin in các tác phẩm dịch của ông. Tổng thống đã từ chối. Ông đã không mắc bệnh vĩ cuồng hoang tưởng. Thiệt là may mắn cho nhân dân Pháp.

Nhưng điều lo lắng của tôi khi đọc xong cuốn sách về Putin, và điều không may mắn cho nhân dân Nga đã đến vào ngày 24.2.2022, khi Putin hoang tưởng mình sẽ trở thành Pierre đại đế, ra lệnh xâm lược Ukraine bằng sức mạnh tổng lực của một siêu cường quân sự hàng đầu!

Ban đầu, ai cũng nghĩ rằng, kể cả phương Tây cũng cho là Ukraine sẽ bị đè bẹp trong chốc lát. Có lẽ vì quá mụ mẫm mà ngay cả những cái đầu thông minh nhất của các chính sách gạo cội đã quên mất những nguyên lý cơ bản của chiến tranh. Họ đã sa vào thuyết vũ khí luận.


Alfred H. Moses: Giới tinh hoa quyền lực Nga phải hạ bệ Putin ( “Russlands Machtelite muss Putin absetzen”, WELT,22/03/2022. Nguyễn Xuân Hoài dịch)

Alfred H. Moses từng là Đại sứ Hoa Kỳ tại Romania và nhiều quốc gia khác. Ông giải thích lý do tại sao sự sợ hãi của người Đông Âu đối với Putin cũng có mặt tốt, và nền tảng quyền lực của ông chủ Điện Kremlin đang rạn nứt ở đâu.

Cuộc xâm lược hoàn toàn vô nghĩa của Nga vào Ukraine hiện đã bước sang tuần thứ tư và chưa có hồi kết. Ngày càng bộc lộ rõ đây là cuộc chiến của riêng Vladimir Putin. Chừng nào Putin vẫn còn nắm quyền, Nga sẽ còn bám trụ ở Ukraine, và là mối đe dọa về quân sự đối với Moldova, Gruzia, Azerbaijan và Armenia, tất cả đều là lãnh thổ thuộc Liên Xô cũ.

Ngay từ đầu, Putin đã thể hiện rõ tham vọng đế quốc của mình, ông ta mong muốn giành lại cho “Nước mẹ Nga” những vùng lãnh thổ đã bị mất khi Liên Xô sụp đổ năm 1991. Ai phải trả giá cho sự vĩ cuồng này? Câu trả lời là: tất cả chúng ta, người Ukraine, người Nga (bao gồm cả những nhà tài phiệt của Putin và quân đội Nga). Ai được lợi? Không một ai. Đã đến lúc phải nêu đích danh kẻ tội đồ và kêu gọi “siloviki”, tầng lớp tinh hoa quyền lực (xuất thân an ninh – NBT) của Nga, hạ bệ Putin.

Từ lâu đã có tình trạng bất ổn trong giới Siloviki. Theo lệnh của Putin, chỉ huy cơ quan tình báo nước ngoài FSB, tổ chức kế tục KGB của Liên Xô, đã bị bắt cùng với cấp phó của ông ta, có lẽ vì họ đã đánh giá sai sức đề kháng của Ukraine trước cuộc xâm lược của Nga. Sau cái chết của ba tướng lĩnh hàng đầu và hàng nghìn binh sĩ Nga, giới lãnh đạo quân đội Nga bắt đầu cảm thấy bồn chồn. Họ chưa bao giờ thực sự yên tâm với vị tổng thống xuất thân từ KGB này, bất chấp hàng tỷ rúp mà Putin đã đổ vào việc xây dựng lại quân đội Nga.

Và nếu chiến tranh còn kéo dài hơn nữa và ngày càng nhiều túi đựng xác được chuyển về nước thì tinh thần phản chiến càng có cơ sở để bùng phát ở Nga. Ngay cả những người bạn Trung Quốc của Putin sau đó cũng có thể thúc giục ông ta chấm dứt tình trạng điên rồ ở Ukraine, nếu không sự lên án hầu như khắp toàn cầu đối với Nga sẽ lan tràn và làm suy yếu các chế độ chuyên chế khác.


Trần Doãn Nho: Nhà văn Nhất Linh tái xuất hiện ở Việt Nam - Xóm Cầu Mới

Bìa tiểu thuyết “Xóm Cầu Mới” của Nhất Linh

(2021) (Hình: TDN)


Nhà văn Nhất Linh vừa tái xuất hiện ở Việt Nam vào cuối năm 2021 vừa qua, bằng “Xóm Cầu Mới”, tác phẩm cuối cùng của ông, do nhà xuất bản “Phụ Nữ Việt Nam”, Hà Nội, xuất bản. Theo Nguyễn Tường Thiết, con trai út của Nhất Linh, thì “Hoài bão của Nhất Linh khi khởi viết Xóm Cầu Mới vào năm 1940 là mong muốn thực hiện một bộ trường giang tiểu thuyết đồ sộ dài gần mười ngàn trang mà theo ông mới đủ để diễn tả cuộc đời muôn vẻ, muôn mặt.” Nhưng, cũng theo Nguyễn Tường Thiết, “Thực tế ông chưa viết được một phần mười của “gần vạn trang” như ông mong muốn. Cuốn Xóm Cầu Mới do Phượng Giang xuất bản lần đầu năm 1973 ở Việt Nam và Văn Mới tái bản lần thứ nhất ở Hoa Kỳ năm 2002 cũng chỉ dầy khoảng hơn 600 trang. Tuy đây là truyện dài nhất trong số những truyện dài của Nhất Linh nhưng chưa đủ để có thể gọi nó là một trường thiên tiểu thuyết. Tuy thế tôi vẫn cho rằng Xóm Cầu Mới là tác phẩm vĩ đại nhất của Nhất Linh.”


Nguyễn Tường Thiết cho biết, với sự tái bản Xóm Cầu Mới, thì từ sau năm 1975 cho đến nay, tất cả các tác phẩm của Nhất Linh sáng tác trước năm 1945 đều đã được tái bản ở Việt Nam, kể cả cuốn Nho Phong (xuất bản ở Hà Nội năm 1926). Tác phẩm duy nhất của Nhất Linh vẫn chưa được tái bản là Giòng Sông Thanh Thủy.


Sau khi Xóm Cầu Mới được phát hành, tôi ghi nhận có hai bài điểm sách ngắn trên báo Việt Nam ở trong nước. Bài thứ nhất xuất hiện trên tờ “Văn Nghệ Quân Đội” ngày 17/1/2022. Một trích đoạn:


Nhất Linh: Tam chiến Lã Bố

(Trích Xóm Cầu Mới)

Nghe có tiếng người nói và gọi nhau vang cả xóm, bác Lê gái vùng ngồi dậy lay vai chồng:

"Nước lên to, thầy mày ạ".

Bác Lê trai vẫn nằm yên thong thả nói:

"Nhà mình cao, nước có ngập tới đâu mà lo. Cứ ngủ đi".

Bác Lê gái thắp đèn ra mở cửa nhìn, rồi chạy vào kéo mạnh chồng ngồi dậy. Bác cất tiếng gọi:

"Bé ơi, nước lụt sang đây ngay".

Bác Lê trai cầm cây đèn ra, thấy mực nước không có gì cao lắm. Nhìn Bé tất tả chạy sang, bác cự vợ:

"Gọi nó sang làm gì?"

Bác Lê gái giằng lấy đèn ở tay chồng, bảo Bé:

"Mày xuống đây với tao cho lợn lên nhà".

Bác Lê trai vội cản:

"Cho lên nhà làm gì vội. Đã có sao đâu? U mày chỉ hay cuống quít hão".

Bác không bao giờ sợ nước lụt nhưng bác sợ nhất là trong những ngày nước lớn phải ở chung với lợn. Tuy chuồng lợn có thấp hơn nhà nhưng cũng không thấp hơn bao nhiêu, tuy vậy bác Lê gái hễ thấy nước hơi lên là đã cho lợn lên nhà phòng xa, bác ngăn cản thế nào cũng không nổi. Thành thử năm nào bác cũng phải ở chung với lợn mất ít ngày mà có rất nhiều lần nước chưa vào đến chuồng lợn. Lúc nước rút bác có cái khoái là mình phải, vợ trái, bác lại cự được vợ mấy câu, vợ cứ phải ngồi yên hết đường cãi lại, nhưng dẫu sao bác cũng phải chịu cái khổ ngủ với lợn trong ít lâu. Có lần bác ngăn được vợ nhưng thấy vợ cả ngày cứ đi ra đi vào, rấm rứt, miệng nói lẩm bẩm, hết cốc đầu đứa nọ lại cốc đầu đứa kia luôn tay nên bác nghĩ thà ngủ với lợn còn hơn.

Vũ Thư Hiên: Thân phận trí thức trong xã hội cộng sản (Đọc “Tuỳ Tưởng Lục” của Ba Kim)

Thường khi gặp được một cuốn sách hay là tôi phải đọc một lèo. Có khi thức trắng đêm đọc cho bằng xong. Chưa xong thì trong người cứ anh ách, ngủ không yên. Lâu ngày thành cái tật, sửa không được.

Cuốn Tuỳ Tưởng Lục tôi đang có trong tay là của một bạn văn trong nước gửi cho. Thỉnh thoảng anh vẫn gửi cho tôi một thứ gì đó, đại loại như trà Tân Cương, cốm Vòng, hoặc tinh dầu cà cuống thứ thiệt, kèm theo một lời nhắn. Thư thì không, tuyệt nhiên. Anh không giấu giếm rằng anh nhát. Lần này có người tin cẩn anh lại gửi quà — một cuốn sách. Chúng tôi chơi với nhau đã nửa thế kỷ, người nọ thuộc tính người kia, tôi không giận anh. Anh cho quà là quý rồi. Anh biết chắc tôi sẽ thích món quà của anh. 


Mà thích thật. Trước hết, đó là cảm giác gần gụi của thân phận tác giả với thân phận người đọc, của sự đồng cảm. Cứ đọc xong một bài, có khi chỉ một đoạn, lại phải đặt sách xuống, thừ người ra mà ngẫm nghĩ. Có chỗ, ứa nước mắt. 


Thích thì thích, nhưng tôi đã không đọc nổi Tuỳ Tưởng Lục của Ba Kim một mạch. Chắc nó cũng có sức lôi cuốn tương tự với những ai từng sống trong xã hội cộng sản và có một chút trăn trở về xã hội ấy: nó thật sự là cái gì vậy? nó có xứng với ta, với con người, không? liệu nó còn tương lai không?


Tuỳ Tưởng Lục là lời tâm sự thật thà của một trí thức háo hức đi tìm chân trời mới rồi lớ ngớ thế nào lại thấy mình rơi tõm xuống địa ngục. Trong Tuỳ Tưởng Lục có đủ nỗi nhục nhằn tinh thần và những mất mát làm trái tim suốt đời rỉ máu, không kể đến những đớn đau thân xác.

 

Tuỳ Tưởng Lục, bản tiếng Việt (nhà xuất bản Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, 2002) là một tập những bài viết của Ba Kim trong tuổi trên 80, nghĩ gì viết nấy, không câu nệ thể loại, đề tài. Hai dịch giả danh tiếng - Trương Chính và Ông Văn Tùng — tự chọn các bài để dịch. Sự chọn lựa của hai ông rất khéo: vừa đủ để người đọc được biết về một thảm họa xảy ra ở nước láng giềng đã nhiều năm, nhưng vì bị bưng bít nên không ai biết vân mòng nó ra làm sao, đồng thời cũng tránh được cơn giận dữ ở các bậc quyền cao chức trọng dễ chạnh lòng. 


Thảo Trường: Con Bò

Trại còn mười hai tù binh, mười sáu công an, hơn bốn trăm con bò. Công an giữ tù. Tù giữ bò. Cứ như thế mà thống trị nhau. Nhưng luôn luôn cái gì ít thì có giá, ở đây tù ít hơn công an, bò nhiều hơn tất cả, cho nên công an gọi tù là các Bác hoặc các Bố, còn bò thì cứ bị giết thịt hoài! Từ trước tới nay công an vẫn gọi tù là anh xưng tôi đồng hạng, dù người tù ấy bảy, tám chục tuổi còn công an mới mười chín, hai mươi! Kể ra vai vế thì phải là ông cháu, phúc đức dày phải là cụ cháu. Nhưng thời này phúc đức rất là mỏng! Anh tôi suốt thành quen miệng và quen tai, kẻ nói không ngượng miệng người nghe cũng không còn chói tai. Con cháu cũng không thấy mình là sách mé hỗn láo vô phép mất dạy. Cha ông cũng không thấy phiền muộn vì bị xúc phạm. Chẳng qua là cái chính sách đàn áp khống chế nó xiềng xích đầu óc người ta lại thành quen rồi. Bọn khủng bố còn tập cho tù nhân chịu đựng cái sức ép lún xuống một độ sâu hơn nữa, chúng lên lớp rằng chính sách cải tạo là một chính sách giáo dục, trại giam là trường học, tù nhân là học trò, còn chúng tự nhận là... thầy! Chúng nói hoài nói mãi suốt mấy chục năm, nói từ Bắc vô Nam, từ Nam ra Bắc, ai nói khác đi chúng bắt bẻ, buộc tội ngay. Miết rồi quen, vợ con họ hàng ở nhà có ai hỏi cũng quen miệng trả lời nhà tôi đi... học, bố cháu đi học, chú ấy, bác ấy đi học... thậm chí đến các hãng thông tấn, các tờ báo quốc tế có khi cũng dùng những từ ngữ giả mạo đó để mô tả một tội ác giam cầm đày đọa khủng bố con người kinh khủng nhất. Trong tù có anh cũng dễ dãi hoặc dại khờ tưởng mình đi học chứ không phải đi tù! Có người, có lúc, có nơi... cũng là do quá nhu nhược vì bị khống chế tinh thần mà như vậy thôi. Thế nhưng từ ngày chúng thả rất đông chỉ còn giữ lại hơn trăm cho cả nước thì nhiều cái phải thay đổi. Phân trại K2 biến thành chuồng bò. Trại này trước kia có thời đã nhốt tới một ngàn tư, trong nhiều năm chúng thả dần hoặc đưa đi trại khác, số tù binh giảm xuống chỉ còn mười hai người. Cái thay đổi đầu tiên là cách xưng hô, từ trưởng trại gọi bố trước rồi đến tất cả đám cán bộ bên dưới như được mặc nhiên hợp thức hoá, đều bố bố con con hoặc bác bác tôi tôi... Khởi đầu là:

– Trong khi chờ quyết định của Trung ương về trường hợp của các bác bị sót tên, ban giám thị nhờ các bác coi giùm... đàn bò!

Thế là mười hai bố sĩ quan cấp tá tù binh biến thành dân chăn bò hết. K trưởng còn nói:

– Các bác muốn ở chỗ nào thì ở, muốn ăn gì cứ lấy ăn, chắc cũng không lâu đâu, ít bữa nữa rồi các bác cũng về hết thôi.

Trong khu trại giam không canh gác ấy các bác tuỳ ý chọn chỗ nào mát, chỗ nào thích thì mắc võng, căng mùng, giải chiếu nằm... Xoài, đu đủ, chuối, rau, quả... các bác vừa ăn vừa phá. Các bác còn đùa với nhau:

– Ở tù lâu đến nỗi lên chức bác tù, bố tù rồi thì không còn gì để mà “bình” nữa.

Thứ Sáu, 18 tháng 3, 2022

Nhà văn Văn Quang qua đời ở Sài Gòn, thọ 90 tuổi

Nhà văn Văn Quang

Nhà văn Văn Quang, tác giả của khoảng 50 tiểu thuyết và ký sự nổi tiếng, một số đã được quay thành phim, vừa qua đời lúc 10 giờ 20 phút sáng Thứ Ba, 15 Tháng Ba, tại Sài Gòn, hưởng thọ 90 tuổi.

Theo cáo phó của gia đình, nhà văn Văn Quang tên thật là Nguyễn Quang Tuyến, sinh ngày 21 Tháng Chín năm 1933 tại Thái Bình, nguyên Trung Tá Quản Đốc Đài Phát Thanh Quân Đội Việt Nam Cộng Hòa.

Tang lễ của nhà văn Văn Quang “sẽ được cử hành tại chùa Vĩnh Nghiêm vào ngày 16 Tháng Ba, sau đó, ngày 17 Tháng Ba, linh cữu sẽ được hỏa táng tại Trung Tâm Hỏa Táng Bình Hưng Hòa, Sài Gòn,” theo cáo phó.

Tiểu sử nhà văn Văn Quang

(Nguồn: Tiếng Quê Hương)

Văn Quang qua nét vẽ Đinh Cường 2001
Văn Quang tên thật là Nguyễn Quang Tuyến, sinh năm 1933 tại Thái Bình.

Năm 1953, động viên gia nhập Quân Đội Quốc Gia, phục vụ trong nhiều đơn vị tác chiến tại miền Bắc trước hiệp định Geneve năm 1954.

Từ năm 1957, chuyển sang ngành Tâm Lý Chiến với nhiệm vụ Trưởng Phòng

Báo Chí Quân Đội thuộc Cục Tâm Lý Chiến, Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị

QLVNCH và là Trưởng Ban Biên Tập của các tờ báo Quân Đội VNCH thời đó.

Từ năm 1969 cho đến 30/4/1075, là Quản Đốc đài Phát Thanh Quân Đội, cấp bậc Trung Tá. Tác phẩm đầu tay của Văn Quang là Tiếng Tơ Lòng được đăng trên nhật báo Than Dân, Hà Nội cuối năm 1953 và tác phẩm thứ nhì là tập truyện ngắn Thùy Dương Trang do Lạc Việt xuất bản tại Sài Gòn năm 1957.

Từ đó cho đến 30/4/1975, Văn Quang cộng tác thường xuyên với nhiều nhật báo, tuần báo, tạp chí tại Sài Gòn như Ngôn Luận, Chính Luận, Tiếng Chuông, Tin Sớm, Tiếng Vang, Kịch Ảnh, Truyện Phim, Điện Ảnh, Văn Nghệ, Tiền Phong, Bách Khoa, Tiểu Thuyết Thứ Năm, Tiểu Thuyết Tuần San..

Trùng Dương: Văn Quang mà tôi biết

Trước 1975 chúng tôi không quen nhau. Ngoài tuổi tác chênh lệch—anh Văn Quang hơn tôi trên 10 tuổi--cũng còn vì… “phe nhóm” văn chương khác nhau. Tôi cũng chẳng hề đọc anh và ngược lại, có lẽ anh chẳng bao giờ đọc tôi.

Nhưng vào giữa thập niên 1990 thì chúng tôi quen nhau và trở nên thân thiết qua điện thư. Hồi ấy tôi đang cộng tác với một tờ báo Mỹ địa phương ở Stockton, Cali. Anh Hồng Dương, nguyên ký giả báo Chính Luận xưa, đã định cư tại đây từ giữa thập niên 1980. Chúng tôi có biết nhau song cũng chỉ sơ giao ở Sài Gòn. Đồng hương gặp nhau, lại cùng đồng nghiệp xưa, mặc dù Hồng Dương đã sinh hoạt trong ngành khác, nên hai chúng tôi gặp nhau thường xuyên, và vì cùng thích chuyện kỹ thuật điện toán,nên trở nên thân.

Hồi ấy máy computer cá nhân còn tương đối mới, điện thư qua lại còn là chuyện có phần lạ, song ai đã làm quen với nó thì dễ trở nên gắn bó vì thấy bỗng dưng liên lạc được với những người ở tận đẩu tận đâu mà chỉ cần ngồi ở bàn giấy tại gia, nghe có cái gì mầu nhiệm là đàng khác. Qua Hồng Dương và điện thư tôi quen thêm với những người bạn của anh, trong đó có Văn Quang ở Sài Gòn. Chúng tôi họp thành một nhóm điện thư gồm năm người: ngoài tôi, là Hồng Dương, Văn Quang, Tạ Quang Khôi, và Hoàng Ngọc Liên—là những nguời nay đều đã bỏ cuộc chơi.

Trong những chuyện trao đổi với nhau qua điện thư trong thời gian này, hai chuyện liên quan tới Văn Quang mà tôi còn nhớ hơn cả. Thứ nhất là việc băn khoăn đi hay ở của anh sau khi bị tù cộng sản ra và được nhận đi Mỹ qua chương trình HO vào giữa thập niên 1990. Và chuyện thứ hai liên quan tới việc gây quỹ giúp mẹ con nhà văn Nguyễn Thị Thuỵ Vũ.

Nói là băn khoăn nhưng có lẽ anh Văn Quang cũng đã nhiều phần quyết định ở lại. Có lần, qua điện thư, anh kể có một bà nọ có nhiều tiền bạc của cải cất giấu ở đâu đó có đến đề nghị với anh cho bà đi cùng, bà sẽ đền bù hậu hĩ. Tất nhiên là anh không nhận. Tiền bạc đối với anh không phải là một vấn đề trong thời kỳ này khi mà những bài phóng sự về Sài Gòn nói riêng và Việt Nam nói chung trong loạt bài “Lẩm Cẩm Sài Gòn Thiên Hạ Sự” đang được độc giả hải ngoại khắp nơi đón nhận. Đó là những bài viết về các thân hữu văn nghệ còn ở lại trong nước, hay điểm tin tức báo chí hàng ngày qua cái nhìn thẳng thắn của anh. Loạt bài này được nhiều báo hải ngoại đăng tải và chăm chỉ trả nhuận bút cho anh, nhờ vậy anh Văn Quang có một đời sống không phải ưu lo về vật chất. Anh bảo nhiều người anh quen biết ở vào diện như anh cần đi Mỹ phần lớn vì nhu cầu gia đình, như con cái còn vị thanh niên cần có một tương lai. Còn anh một thân một mình, các con thì đã khôn lớn có đời sống ổn thoả ở nước ngoài, anh chẳng còn gì để bận tâm.


Văn Quang: "Chú Tư Cầu" Lê Xuyên và Những Ngày Cuối Đời

Gần 10 giờ đêm 2-3-2004, chị Lê Xuyên điện thoại cho tôi thông báo tin anh vừa mất lúc 9 giờ 20, tức là cách đó nửa giờ. Lời chị kèm theo rất chân tình:

- Tôi gọi cho anh trước khi gọi cho nhà đòn.

Tôi hiểu ý chị và phải nói hiểu từ lâu mới đúng. Gia đình anh chị trong hoàn cảnh sinh sống rất khó khăn chật vật, vì thế nên tôi đã dặn trước: nếu có chuyện gì cần chị cứ gọi cho tôi. Tôi không tin vào tôi mà tin vào tình yêu thương của bạn bè từ khắp nơi luôn sẵn sàng giúp đỡ Lê Xuyên nên hứa ngay: Chị cứ lo mọi chuyện cho tang lễ của anh, còn chuyện khác để anh em chúng tôi lo. Chị vui vẻ:

- Nếu thế tôi an tâm rồi.

Buông điện thoại, tôi hoàn toàn không ngạc nhiên trước cái tin buồn này. Từ hai năm nay, Lê Xuyên nằm một chỗ, có thể nói thẳng nằm đó chờ ngày "về với ông bà". Một năm trước đây thôi, anh phải vào bệnh viện, chị cũng gọi cho tôi rồi đến nhà mang theo cả giấy "nhập viện" và số tiền phải trả. Tôi cũng lại làm cái nhiệm vụ thông báo cho một số anh em ở nước ngoài để kiếm tiền trả bệnh viện. Không phải chỉ có riêng chúng tôi mà còn những người quen khác của anh, những người bạn đồng hương, những người học cùng trường cùng lớp, có cả những người không hề quen biết

cũng xúm nhau vào chung lo. Hầu như ai cũng hiểu rằng ngày "ra đi" của anh không xa. Nhưng may mắn, anh vẫn còn qua được vài mùa Xuân.

Những lần sau này tôi đến thăm anh, anh nằm đó nhưng tỉnh táo, không nói chuyện được song hỏi nhiều điều, anh vẫn nhớ, vẫn hiểu. Khi anh gật đầu, thỉnh thoảng có được một nụ cười, đôi mắt ánh lên một niềm vui. Nhất là khi tôi cố gợi lại một vài câu chuyện vớ vẩn từ hồi xa xưa chúng tôi gặp nhau ở ngoài đường hoặc ở toà soạn một vài tờ báo.

Tính Cách Lê Xuyên:

Để cho anh được sống lại với những kỷ niệm cũ, tôi kể lại một buổi sáng sớm vào khoảng năm 1971-72, sau một đêm đánh chắn với vợ chồng ông chủ báo Kịch Ảnh đường Cống Quỳnh, tôi lái xe về nhà. Qua đường Lê Lai, tôi thấy Lê Xuyên cúi đầu đi trên hè phố. Tôi đậu xe sát lại, Lê Xuyên vẫn chưa thèm nhận ra là xe của ai. Tôi bóp còi, lúc đó anh mới ngước lên nhìn và toét miệng cười. Ít khi ông Lê Xuyên cười lắm. Tôi đẩy cửa xe, thò đầu ra hỏi:

Văn Quang: Tết Trong Trại Tù Cùng Bạn Bè

https://hocxa.files.wordpress.com/2016/01/vanquang_choeve.jpg
Văn Quang, bản vẽ của Chóe
   Màu nước trên vải, Sài gòn 1988    

Tổng cộng đã có hơn 80 mùa xuân đi qua trong cuộc đời tôi. Nhưng 12 mùa xuân trong những cái được gọi là "trại cải tạo" là những mùa xuân đáng nhớ nhất. Từ Nam chí Bắc, từ Sơn La, Vĩnh Phú đến Hàm Tân, mùa xuân nào đến cũng mang đầy dấu tích buồn như những vết sẹo trong tận cùng tâm khảm, đến nỗi đến bây giờ có đêm còn nằm mơ thấy mình đang bị đày đọa trong lao tù khiếp đảm ấy. Giật mình tình dậy mừng như khi vừa được thả từ trại tù ra.


Tuy nhiên con người ta thật lạ, sống lâu trong tù rồi cũng... quen. Đó là bản năng sinh tồn hay con người phải thích ứng với từng hoàn cảnh để sống, dù để sống cho qua ngày chờ đợi một cái gì sẽ đến. Nhưng cái gì sẽ đến ở trong một thứ tù đày không có án, không có thời hạn là điều đáng sợ hơn nữa. Tù cải tạo làm gì có thời hạn. Thích bắt thì bắt, thích thả thì thả, người ra trước, kẻ ra sau, chẳng bao giờ biết lý do, tất cả chỉ là suy đoán.


Tôi đã sống như thế suốt 12 năm. Khoảng 8-9 năm, khi đã là "tù cũ", có lẽ tụi cai ngục cũng "xuê xoa" cho một đôi phần, không còn xiết chặt cùm kẹp như mấy năm đầu nữa. Tôi bị đưa từ trại tù miền Bắc vào miền Nam, bởi hồi đó miền Bắc dân đói quá thiếu mọi thứ thực phẩm kể cả ngô khoai sắn, không thể nuôi thêm tù. Chúng tôi bị cùm hai tay suốt ba ngày hai đêm trên xe. Cho đến khi vào đến trại Hàm Tân mới được tháo cùm. Tôi nhớ hôm đó là ngày 19 tháng 5 năm 1978 và biết đó là ngày Sinh nhật "Bác" vì xe chạy qua mấy con đường có dựng mấy cái khẩu hiệu đỏ chót "Nhiệt liệt chào mừng sinh nhật Bác". Một sự trùng hợp khá thú vị. Được trở lại miền Nam cũng như sống lại vậy, không nhớ sao được.


Trần Mộng Tú: Những Người Lính Cũ

LTS. Bài viết sau đây của tác giả Trần Mộng Tú kể lại một chuyến về Việt Nam giúp đỡ thương phế binh VNCH theo một trong những chương trình do nhà văn Văn Quang sáng lập. Tác giả ghi lại mấy dòng cho Tòa soạn :

Xin gửi theo bài viết từ năm 2007, sau chuyến đi thăm TPB về, để các anh chị hiểu rõ hơn việc làm của nhà văn Văn Quang.
Tmt

Hai người phụ nữ chở nhau trên chiếc xe gắn máy đi vào thành nội Huế, dưới cơn mưa đầu tháng 11. Nước ngập ngang xe, người chở xe là một Ma sơ trẻ, quay đầu lại nói với người ngồi phía sau:

- Cô à, mình xuống dắt xe đi bộ, kẻo nước vô trong máy xe, tắt máy bây giờ thì khổ lắm.

Cả hai xuống xe, trời tối, mưa trên đầu, nước lụt ngang bắp chân, hai người phụ nữ vừa đi vừa tìm số nhà.

Ma sơ, người địa phương, còn trẻ lắm, và tôi đến (hay về) từ một nơi bên kia địa cầu. Ma sơ chắc đã quen với mưa lũ, và đường phố nên đi nhanh hơn trong khi tôi vừa lạnh vừa dò dẫm trong nước, bước hụt vào một cái ổ gà hay vấp vào vỉa hè, chao đi xuýt ngã mấy lần. Cuối cùng chúng tôi cũng tìm được số nhà muốn tìm. Có người đàn bà đang tát nước ra ngoài lối đi. Tôi hỏi bà:

- Thưa có phải nhà của ông Hồng không ạ?

- Dạ phải, mời bà vào.

Bà mở cổng, chúng tôi vào một lối đi dài, bên phải là mặt chính của nhà, bên trái có năm ba bụi cây cao thấp, trời tối quá không nhìn rõ những chiếc lá, bóng tối làm bụi cây trông như những cái dù to mầu đen. Bà chủ nhà như được báo trước sẽ có khách, mời khách đi thẳng vào cuối nhà, chỉ tay lên chiếc gác lửng:

- Em tôi ở trên đó, bà cứ leo lên.

Bà nói xong đi ra, tiếp tục cúi xuống tát nước từ trong nhà ra ngoài đường. Ma sơ ở bên ngoài trông xe, tôi đứng tần ngần nhìn chiếc cầu thang, rồi rụt rè leo lên những bực gỗ nhỏ. Một người đàn ông đang ngồi trên đó đón tôi bằng khuôn mặt rạng rỡ:

- Em có nhận được phôn từ hai hôm nay ở Sài Gòn, nói là sẽ có người ở bên đó đến thăm (Anh dùng chữ bên đó để chỉ người ở nước ngoài về).


Ngô Nhân Dụng: Trung Cộng, Đài Loan rút kinh nghiệm Ukraine

Nếu Trung Cộng đánh, cuộc chiến sẽ kéo dài cả năm hay lâu hơn, các nước khác sẽ phản ứng, tiến tới một cuộc phong tỏa kinh tế toàn cầu.

Bắc Kinh và Đài Bắc đang theo dõi cuộc chiến Ukraine. Tập Cận Bình nhìn thấy những trở ngại: Quân, dân Ukrain đề kháng dũng mãnh; Mỹ và NATO đoàn kết cùng hỗ trợ; và Vladimir Putin đang chịu đựng cuộc tấn công kinh tế nặng nhất từ xưa đến nay.

Ở Đài Loan, bà Thái Anh Văn tỏ vẻ lạc quan: “Nhìn Ukraine kháng cự với quân Nga, chúng ta càng thêm tin tưởng vào khả năng của chính mình.”

Bà tổng thống tin tưởng hơn vì thấy Ukraine đang kháng Nga theo lối mà quân đội Đài Loan đã chuẩn bị. Bộ trưởng Quốc phòng Khâu Quốc Chính (Chiu Kuo-cheng, 邱國正) mới trình bày trước quốc hội diễn tiến một cuộc tấn công của Trung Cộng và chiến lược đối phó của Trung Hoa Dân Quốc. Quân Nga có thể đánh Ukraine theo đường bộ, Đài Loan khác vì có một eo biển ngăn cách với lục địa. Trước khi tấn công, Trung Cộng sẽ phải huy động hàng trăm ngàn quân với vũ khí ra bờ biển, Đài Loan sẽ biết trước được mấy tháng để phòng ngự. Vladimir Putin đã tính tiêu diệt quân đội và chính phủ Ukraine trong hai ngày, Tập Cận Bình cũng sẽ tìm cách tấn công chớp nhoáng.

Quân lực Trung Cộng đông gấp 12 lần Đài Loan; chi phí quốc phòng $250 tỷ mỹ kim mỗi năm, Đài Loan chỉ tiêu ra $11 tỷ. Các đảo Kim Môn, Mã Tổ do Trung Hoa Dân Quốc kiểm soát chỉ cách lục địa mấy chục cây số. Thời 1960 Mao Trạch Đông đã liên tiếp nã đại pháo từ Phúc Kiến qua các đảo đó nhiều lần nhưng chưa bao giờ tấn công.

Ông Khâu Quốc Chính đặt câu hỏi: “Họ có thể đánh chiếm đảo Kim Môn và các hòn đảo khác nhưng tại sao không đánh?” Ông trả lời: “Bởi vì khi tấn công, họ phải làm sao thắng rất nhanh. Nếu không, họ sẽ lâm vào tình trạng (sa lầy) như Nga ở Ukraine.” Nếu không thắng nhanh là Trung Cộng thất bại. Ông Khâu tiên đoán nếu đánh Trung Cộng sẽ bắt đầu tấn công bằng những hỏa tiễn tầm xa chính xác để phá các căn cứ, phi trường, hải cảng quân sự. Cùng một lúc, các tàu và máy bay chiến đấu Trung Cộng cũng đánh, chiếm các hòn đảo ven biển và đại quân đồng loạt tiến qua eo biển. Chính phủ Đài Loan đã chuẩn bị chiến lược phòng ngự, không dự trù có quân nước nào đến cứu.


Francis Fukuyama dự báo: Nga nên chuẩn bị cho thất bại ở Ukraine (Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng)

Nguồn: Francis Fukuyama, Preparing for Defeat, American Purpose, 10/03/2022.

Tôi viết bài này khi đang ở Skopje, Bắc Macedonia, nơi tôi vừa đến hồi tuần trước, để giảng dạy một trong các khóa học của Học viện Lãnh đạo về Phát triển (Leadership Academy for Development). Việc theo dõi cuộc chiến Ukraine ở nơi này thực ra không khác gì về mặt thông tin, ngoại trừ việc tôi đang ở múi giờ liền kề với chiến trường, và thực tế là có nhiều sự ủng hộ hơn dành cho Putin ở khu vực Balkan, so với các khu vực khác của châu Âu. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ Serbia, và việc nước này cho phép vận hành trang tin Sputnik của Nga.

Dưới đây tôi mạnh dạn đưa ra một số tiên lượng của cá nhân tôi về cuộc chiến:

1. Nga đang hướng tới một thất bại hoàn toàn trước Ukraine. Kế hoạch của người Nga đơn giản là không phù hợp, dựa trên một giả định sai lầm, rằng người dân Ukraine sẽ đứng về phía Nga, và quân đội của họ sẽ sụp đổ ngay lập tức sau khi bị xâm lược. Rõ ràng là lính Nga đã mang theo quân phục cho lễ duyệt binh mừng chiến thắng ở Kyiv, chứ không phải mang thêm đạn dược và thức ăn. Putin lúc này đã tập trung phần lớn lực lượng của mình vào chiến dịch Ukraine – và sẽ chẳng còn lực lượng dự trữ lớn nào để ông ta có thể điều đến hỗ trợ chiến trường. Quân đội Nga đang mắc kẹt bên ngoài nhiều thành phố khác nhau của Ukraine, nơi họ phải đối mặt với các vấn đề lớn về tiếp tế hậu cần, và liên tục hứng chịu các đợt tấn công của Ukraine.

2. Thất bại của người Nga có thể đột ngột và thảm khốc, thay vì từ từ, qua một cuộc chiến tiêu hao. Đoàn quân đang chiến đấu rồi sẽ đi đến một thời khắc không còn có thể tiếp viện, mà cũng chẳng thể tháo lui, và tinh thần binh sĩ cứ thế bốc hơi. Điều này ít nhất đúng ở miền bắc Ukraine. Người Nga đang làm tốt hơn ở miền Nam, nhưng họ khó lòng trụ nổi nếu miền Bắc sụp đổ.

3. Không có giải pháp ngoại giao nào cho cuộc chiến là khả dĩ trước khi những điều trên đây xảy ra. Không có thỏa hiệp nào mà cả Nga và Ukraine đều có thể chấp nhận, nếu xét đến những tổn thất của cả hai bên tính đến thời điểm này.

Marci Shore: Đ êm Ukraine (Nguyễn Đức Tùng dịch và giới thiệu)

Lời giới thiệu của dịch giả:

Đêm Ukraine là tuyển tập của nhà văn Marci Shore, viết về cuộc cách mạng Ukraine tháng Hai, 2014, còn gọi là cuộc cách mạng Maidan. Sự kiện này đã lật đổ tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych, dẫn đến sự can thiệp quân sự của Nga vào Ukraine, cuộc chiếm đóng Crimea và sự hình thành hai vùng tự trị Donetsk và Luhansk.

Tám năm sau, tháng Hai năm 2022, lịch sử lặp lại trên quy mô thảm khốc hơn.

Dưới ngòi bút của Marci Shore, đó không phải chỉ là một cuộc cách mạng, một cuộc chiến tranh, không chỉ là những sự kiện, mặc dù chúng được mô tả chi tiết, kết quả của một quá trình điều tra tường tận, mà chính yếu là câu chuyện của những cá nhân, cuộc chiến đấu của họ, số phận riêng tư, tình yêu và cái chết của họ.

Shore sinh năm 1972, giảng dạy ở trường đại học Yale, Hoa Kỳ. Bà nghiên cứu về lịch sử văn học, khía cạnh chính trị của văn chương, hiện tượng học và chủ nghĩa Mác. Shore bám sát các vấn đề thời sự của Đông Âu, Ba Lan, Ukraine, và các nước lân cận. Nhà văn gốc Do Thái này còn là tác giả của nhiều cuốn sách nổi tiếng khác, như Mùi vị của tro tàn (The taste of ashes).

Cám ơn nhà văn Đinh Từ Bích Thúy và nhà văn Đặng Thơ Thơ đã giới thiệu văn chương Ukraine và văn chương viết về Ukraine cho tôi. Trong những ngày nóng bỏng của cuộc chiến tranh xâm lược do Putin gây ra, 2022, mời bạn đọc bốn truyện ngắn hay bút ký sau đây, để hiểu thêm phần nào một dân tộc anh hùng và đau khổ, một vùng đất xinh đẹp đang chìm trong lửa đạn, và tất nhiên, những con người tự do rất đáng yêu.

Tôi nghĩ, văn học không làm thay đổi được lịch sử, nhưng có lẽ nó giúp cho người đọc hiểu hơn những gì đã xảy ra, đang xảy ra, và giúp họ trong các chọn lựa riêng tư, khó khăn, của mình.

Nguyễn Đức Tùng
3. 2022

1. ĐẤT CỦA GOGOL


Vào tối thứ Tư, ngày 19 tháng 2 năm 2014, nhà nghiên cứu chính trị và trí thức nổi tiếng người Ukraine Mykola Riabchuk thuyết trình trước một căn phòng đông đúc ở Vienna. Mykola nói một cách bình tĩnh, trầm tư. Dù không lạc quan nhưng ông vẫn hy vọng. Ông hoàn toàn tin rằng cuộc chiến giành tự do ở Ukraine sẽ tiếp tục. Có lẽ lần này cuộc chiến sẽ không thành công; nhưng Mykola chắc chắn rằng, nếu không phải là lúc này, thì một ngày nào đó nó sẽ thành công.


Trùng Dương: Từ Quảng trường Thiên An Môn tới Quảng trường Maidan - Khát vọng tự do không thể bị dập tắt

Trước khi Tổng thống Nga Vladimir Putin xua quân xâm lăng Ukraine vào ngày 24 tháng Hai vừa qua, giới quan sát quốc tế và cả Mỹ đã tiên đoán quốc gia nhỏ bé với trên 40 triệu dân và ít được biết tới đối với thế giới bên ngoài này sẽ thất thủ trong vòng hai ngày. Chính tổng thống Ukraine, Volodymyr Jelensky, có lẽ cũng không tin là mình sống sót khi nói với giới lãnh đạo Âu châu vào ngày đầu của cuộc xâm lăng là có thể họ sẽ không còn dịp gặp lại ông nữa.

Thực tế đã cho thấy ngược lại.

Dân Ukraine, dưới sự lãnh đạo của vị tổng thống 45 tuổi, vốn là một diễn viên hài, Jelensky, đã kiên quyết chứng tỏ cho thế giới thấy là, ngược lại với lời của TT Putin rằng Ukraine “không phải là một quốc gia có thật”, dân tộc này thực sự đang hiện hữu mặc những đổ vỡ vật chất của hết thành phố này tới thành phố khác và hàng ngàn sinh mạng dân thường do súng đạn quân Nga gây ra xung quanh.

Với thế giới, sự kiên quyết bảo vệ nền dân chủ của dân Ukraine là một một “mặc khải văn hoá” cho thế giới tự do, như nhà bình luận David Brooks của nhật báo New York Times viết, trong bài “Tuần lễ đã thức tỉnh thế giới”.

“Các biến cố ở Ukraine đã nói lên một tàn phá đạo đức và thảm kịch chính trị, song đối với thế giới loài người thì nó là một mặc khải văn hoá. Nó không nói lên điều gì mới, song là một nhắc nhớ cho nhiều người trong chúng ta về điều chúng ta vẫn hằng tin tưởng, và càng tin tưởng thêm, với nhiều quyết tâm hơn nữa. Đây chính là tuần lễ của quyết tâm,” ông Brooks viết.

“Dân tộc Ukraine chính là thầy dậy và đã gợi hứng cho chúng ta,” nhà bình luận Brooks viết. “Họ là những người đàn ông đàn bà thường dân như trong video này xếp hàng để lãnh vũ khí đặng bảo vệ quê hương họ. Họ là người phụ nữ này đã nói với người lính xâm lăng Nga hãy cất vào túi anh ta mớ hạt hoa hướng dương [biểu tượng của đoàn kết]. Họ là hàng ngàn dân Ukraine đang sống an lành ở nước ngoài đã kéo nhau về nước bất chấp an nguy tới tính mạng để bảo vệ dân tộc và nếp sống của họ.

Nguyễn Công Khanh: Hà-Nội Nửa Đêm

Chưa có một bài thơ nào cho tôi thấy cả tuổi thơ Hà Nội của tôi như bài thơ “Chia Nhau Hà Nội” của Trần Mộng Tú :

                  CHIA NHAU HÀ NỘI            

            Em gửi cho anh 

            chiếc lá bàng cuối thu Hà nội 

            hồi chuông giáo đường 

            buổi sớm tinh mơ 

            góc phố Nhà Chung có bầy sẻ nhỏ 

            một con rất gầy 

            đứng hót ngu ngơ 

            Em gửi cho anh 

             tơ tầm mới dệt 

             giăng từ Hàng Đào đến phố Hàng Bông 

             khúc lụa trắng ngả sang 

             mầu nguyệt bạch 

             sợi dệt ngang như mây vắt 

             trăng rằm 

 

             Em gửi cho anh 

             ly cà phê buổi tối 

             mùi ngô non 

             nướng dưới cột đèn 

            mảnh than nhỏ sưởi mùa thu 

            sắp hết 

            hơ gót chân ai 

            hồng giữa phố đêm 

 


Thứ Sáu, 11 tháng 3, 2022

Ngô Nhân Dụng: Bớt đổ xăng, bớt đổ máu

Chính các đại biểu quốc hội, thuộc cả hai đảng đã thúc đẩy khiến ông Biden phải quyết định. Nhưng 79% dân Mỹ ủng hộ hành động này. Người Mỹ chấp nhận bớt đổ xăng để dân Ukraine bớt đổ máu.


Giá xăng sẽ tăng lên sau khi Mỹ ngưng nhập cảng dầu khí của Nga. Khắp thế giới giá dầu sẽ tăng theo khi Mỹ phải mua dầu thô từ nước khác.

Mỹ ngưng mua dầu, khí của Nga khiến giá dầu trên thế giới lên cao. Dầu nhập cảng vào Mỹ chỉ có 8% mua từ nước Nga. Một nửa số dầu do Nga xuất cảng, chiếm 7% cả thế giới, chuyển qua Âu châu nên các nước này không thể làm theo Mỹ. Âu châu chỉ quyết định sẽ giảm bớt số 2 phần 3 số khí đốt mua của Nga, trong năm nay và sẽ xây dựng thêm các bến nhập cảng khí đốt đã hóa lỏng (LNG) để nhận các tàu cung cấp từ Mỹ và vùng Trung Đông.

Vì Nga xâm lăng Ukraine kinh tế thế giới sẽ đi xuống. Hầu hết mọi người sắp thấy cuộc sống của mình bị xáo trộn vì các nhu cầu tiêu thụ không được thỏa mãn dễ dàng như trước. Thực phẩm cũng sẽ lên giá, vì Nga và Ukraine là những nước xuất cảng lúa mì và phân bón nhiều hạng nhất. Ukraine chiếm 30% số bắp xuất cảng trên thế giới; Nga và Ukraine cung cấp 30% số lúa mì. Giá bánh mì, rau, trái cây sẽ đắt hơn vì chi phí vận tải cao.

Nhưng nhiều người sẵn sàng chấp nhận. Nước Nga bớt bán được dầu, khí thì tiền thâu nuôi bộ máy chiến tranh cũng xuống. Bớt lái xe, bớt ăn uống một chút không đến nỗi khốn khổ lắm, so với nỗi thống khổ dân Ukraine đang chịu đựng.

Các thành phố Ukraine đã bị quân Nga vây hãm và pháo kích suốt hai tuần. Lương thực cạn dần, điện, nước bị cắt, dân xuống sống dưới hầm. Quân đội Ukraine đề nghị ngưng bắn để mở những hành lang cho thường dân di tản. Nga chấp nhận cho dân Ukraine thoát chết nếu họ chạy qua nước Nga hay nước chư hầu Belarus. Không khác gì yêu cầu dân Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, chạy sang Trung Quốc nếu có chiến tranh Trung-Việt! Hơn 400,000 dân bên trong Mariupol bị quân Nga vây hãm trên đất liền, bên ngoài biển, đã bị mất điện, thiếu nước hơn một tuần lễ; ông thị trưởng Vadim Boychenko cho biết nhiều trẻ em đã chết vì thiếu nước. Bên ngoài thành phố hải cảng Mariupol, con đường dân đang chạy do Liên Hiệp Quốc làm trung gian thiết lập, quân Nga bất ngờ nã đại pháo sau 45 phút hưu chiến. Hai ngày sau, quân Nga pháo kích trúng một bệnh viện sản khoa trong thành phố.


Dương Quốc Chính: Tâm Lý Cuồng Nga

Người Việt chúng ta, từng bao gồm cả mình, đặc biệt là dân miền Bắc, hầu hết đều có một tình yêu nồng nàn với nước Nga và Liên Xô. Như thế hệ 7x bọn mình chẳng hạn, từ thời học sinh đã mơ ước được tới LX, được du học ở Nga... Với dân Việt Nam hồi 198x về trước thì LX chính là thiên đường. Học sinh toàn lấy họa báo LX để bọc vở. Hồi đó họ đã in đẹp ngang tạp chí Thời trang bây giờ, toàn những hình ảnh ở thiên đường XHCN.

Trí thức miền Bắc hồi đó, trừ số ít người do Pháp đào tạo, thì 100% là du học ở LX hoặc Đông Âu về, mà Đông Âu lúc đó cũng là cái bóng của Nga, nên sự ảnh hưởng bởi văn hóa Nga là rất khủng khiếp. Những tiểu thuyết đầu tiên của mình đọc cũng đều là tiểu thuyết kinh điển của LX thời đó như: 17 khoảnh khắc mùa xuân, Và nơi đây bình minh yên tĩnh - Tên anh chưa có trong danh sách, Sông Đông êm đềm, Đất vỡ hoang, Chiến tranh và Hòa bình, Thép đã tôi thế đấy...Và còn nhiều, rất nhiều.

Giai đoạn 8x, LX thay thế Trung Quốc viện trợ cho Việt Nam từ cái kim sợi chỉ, nên hồi đó người ta luận chữ viết tắt LX bằng tiếng Nga CCCP là các chú cứ phá, tội vạ đâu LX chịu! Đấy là chưa kể LX sát cánh cùng Việt Nam trong chiến tranh chống Mỹ. 

Vì thế, trong sâu thẳm của con người XHCN miền Bắc thì LX là người cha, người anh cả, sẵn sàng xả thân vì em dại, hi sinh tất cả vì đàn em XHCN. Việt Nam có hai đồng minh TUYỆT ĐỐI tin cậy lúc đó là LX và Cuba. Trung Quốc giai đoạn 8x thì biến thành kẻ thù rồi chứ nếu giai đoạn 5x-7x, nhất là thời Chủ tịch HCM còn sống thì Trung Quốc còn có vai trò hơn cả LX.

Đến năm 1989, Đông Âu sụp đổ, rồi năm 91 cụ LX đi gặp Lenin, người Việt Nam bị sốc, trở nên bơ vơ không nơi nương tựa, nhất là trước đó bị Gorbachev hờ hững, cắt giảm viện trợ cũng chả khác gì Mỹ cắt viện trợ cho VNCH. 


Trần Mộng Tú: Trẻ Em và Chiến Tranh

BRATISLAVA, Slovakia (NV) : Cậu bé Hassan phải tự mình bỏ nhà ở Zaporizhzhia, miền Đông Ukraine, đi lánh chiến tranh vì mẹ em không thể để bà ngoại ở lại một mình.


Cậu bé Hassan

11 tuổi ở miền Đông Ukraine


vừa bằng tuổi của Oliver

cũng 11 tuổi ở miền Tây Bắc Mỹ


Hai cậu bé ở cách nhau hơn 5 ngàn dặm


Oliver and his dog  Dixie
Oliver biết phụ mẹ đem rác từ bếp ra bỏ vào thùng ở bên hông nhà

Oliver biết làm bánh rice crispy, một món mà ông ngoại rất thích


Oliver dắt chó ra đường mỗi buổi chiều và thường cùng chó ghé vào nhà ông bà ngoại bên dưới con dốc

để nghỉ chân và ăn một cây cà-rem

rồi lại quay về nhà

Oliver thường gọi mẹ để báo

con đang ăn cà-rem ở nhà Bà, con sắp quay về


Bà ngoại của Oliver luôn luôn đứng nhìn theo

cứ lo lắng mơ hồ

một con dốc, từ đường 171 đến đường 173 có an toàn không


(Cô Thơ Thơ biết kêu ầm lên: chị đừng cho cháu đi một mình nhỡ người xấu bắt mất thằng bé)



A person wearing a hat and holding a cup

Description automatically generated with low confidence


Hassan được thiện nguyện viên cho thức ăn và nước uống khi đến biên giới với Slovakia hôm Thứ Bảy, 5 Tháng Ba. (Hình: Slovak Interior Ministry)