Chân dung cụ Phan Thanh Giản (1796-1867) họa lại theo ảnh chụp năm 1863

Một bài báo được đăng tải trên một trang báo điện tử đáng tin cậy viết năm 2008 : "Đã 141 năm, kể từ ngày 4/8/1867, cụ Phan Thanh Giản kết thúc đời mình bằng 17 ngày nhịn ăn và chén thuốc độc tự vẫn vì buồn đau, thương dân thương nước. Bi kịch đời cụ là bi kịch lịch sử cần được làm sáng tỏ. Và chuyện ấy đã thành sự thật.

Khi thăm mộ và đền thờ Phan Thanh Giản ở huyện Ba Tri tháng 8 vừa qua, chúng tôi thấy rất nhiều vòng hoa đang còn tươi của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân tỉnh Bến Tre, Huyện ủy, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân huyện Ba Tri, rồi các ban ngành, sở, xã Bảo Thạnh (Ba Tri) đến viếng nhân ngày giỗ của cụ ngày 4 tháng 8".

Cũng theo bài viết này :

"Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long cũng đã tổ chức lễ rước và an vị tượng Phan Thanh Giản tại Khu Di tích Văn Thánh Miếu Vĩnh Long – nơi Kinh lược sứ đại thần Phan Thanh Giản tuẫn tiết.

Pho tượng do cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt phụng hiến. Tượng đúc bằng đồng, cao 85cm, nặng 250kg, được tỉnh Vĩnh Long đặt trang trọng tại nơi thờ trong Văn Thánh Miếu.

Thật vui khi được biết, ngày 24-1-2008, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Đặng Văn Bài vừa có công văn gửi Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre, cho biết Cục Di sản văn hóa đã làm việc với Viện Sử học và cơ quan này có công văn nêu rõ, các nhà sử học đánh giá cao công lao của cụ Phan Thanh Giản trên nhiều lĩnh vực chính trị, ngoại giao, văn hóa…

…Trong Văn tế lục tỉnh sĩ dân trận vong, cụ Đồ Chiểu viết về Phan Thanh Giản : "Phan học sĩ hết lòng mưu quốc".

10 năm sau khi Phan Thanh Giản tự vẫn, năm 1886, vua Đồng Khánh đã xét lại công tội của cụ và đã ra chiếu chỉ "khai phục nguyên hàm" và khắc lại tên trong bia tiến sĩ ở Văn Miếu Huế cho cụ Phan Thanh Giản. Dưới chân núi Ba Thê, Thoại Sơn, An Giang có đền thờ Phan Thanh Giản từ trăm năm trước.

Ở xã Tương Bình Hiệp (Bình Dương), từ khi cụ mất, nhân dân đã thờ cụ ở trong Đình làng. Và ngày 25/8/1924, vua Khải Định đã sắc cho đình Tương Bình Hiệp thờ cụ làm thần.

Bản sắc dịch ra như sau : "Nay sắc cho xã Tương Bình Hiệp, tổng Bình Phú, tỉnh Thủ Dầu Một phải phụng thờ Tam giáp Tiến sĩ, Hiệp tá đại học sĩ, Sung cơ mật viện đại thần Phan Thanh Giản tướng công làm thần giữ nước giúp dân. Vì ông thường linh ứng nên nhân tiết tứ tuần đại khánh trẫm ban bửu chiếu phong cho ông vào bậc ĐOAN TÚC DỰC BẢO TRUNG HƯNG TÔN THẦN, chuẩn cho phụng thờ ông làm thần để giúp đỡ và che chở dân đen của ta…".

Như vậy các vua Nguyễn sau Tự Đức đã hiểu đúng công lao của Phan Thanh Giản !".

Cũng xin được nói thêm, ông Võ Văn Kiệt, nhiều người đã biết, từng làm Thủ tướng Chính phủ thứ tư (trước kia là Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng) của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam từ ngày 8 tháng 8 năm 1991 đến ngày 25 tháng 9 năm 1997. Ông được nhiều báo chí đánh giá là người đã đẩy mạnh công cuộc Đổi Mới và cải cách chính sách ở Việt Nam kể từ năm 1986, là "tổng công trình sư" nhiều dự án táo bạo của thời kỳ Đổi Mới.

(Từng làm thủ tướng của đất nước Việt Nam, từng có một thư ký (theo lý lịch viện dẫn) là phó thủ tướng đương nhiệm Vũ Đức Đam với bảng lý lịch học vấn đầy chất thuyết phục, chẳng lẽ, ông lại làm sai ? Chẳng lẽ học vấn của ông Đam có vấn đề ? Tôi tin, chắc là không).

Có người cho rằng, lịch sử bao la, sự học là bát ngát, làm sao có thể biết rõ Phan Thanh Giản, Trương Vĩnh Ký thật sự có công mà không có tội ? Có chắc triều đình nhà Nguyễn thật sự muốn cầu hòa ? Điều đó là không sai, "những điều ta biết chỉ là hạt cát ở đại dương" mà. Tuy nhiên, cũng vì lẽ đó, càng chứng minh một điều rằng, văn bản của Tuyên giáo Trung ương là sai. Dựa vào đâu mà Tuyên giáo Trung ương được quyền kết tội một hay hai tiền nhân để rồi buộc các tỉnh, thành không được đặt tên đường, phố, công trình công cộng ?

Xin được đặt một câu hỏi để thay lời kết. Với tất cả những việc làm, những học thức của cụ Đồ Chiểu ; của vua Tự Đức ; của ông cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt ; của một phó thủ tướng đương nhiệm Vũ Đức Đam chuyên trách văn xã ; của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân tỉnh Bến Tre, Huyện ủy, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân huyện Ba Tri, rồi các ban ngành, sở, xã Bảo Thạnh (Ba Tri) ; của Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Đặng Văn Bài ; của Tương Bình Hiệp, Thủ Dầu Một ; của nhiều người dân Nam bộ… chẳng lẽ tất cả đều dốt, đều sai hết hay sao ? Chỉ có một mình Tuyên giáo Trung ương là trên thông thiên văn, dưới tường địa lý, thông kim bác cổ đến cái mức có thể phán xét cả tiền nhân ?

Người dân không thờ sai bao giờ.

Nguồn : Diễn Đàn Thông Luận