Thứ Hai, 13 tháng 11, 2017
Phan Thanh Tâm: Vinh Danh Cụ Phan Thanh Giản Trên Đài Tưởng Niệm Nạn Nhân Cọng Sản
Tuy cụ Phan Thanh Giản qua đời từ
thế kỷ thứ 19 năm 1867 trước khi có chủ nghĩa cọng sản ra đời nhưng cụ đã được
một nhóm “Cựu học sinh PhanThanh Giản- Đoàn Thị Điểm và Thầy Cô cùng bạn hữu” vinh danh trên Đài tưởng niệm nạn nhân cọng sản
trên toàn thế giới Arc of Memory (Vòng Cung Tưởng Niệm). Đài sẽ được khánh
thành tại thủ đô Ottawa (Canada) vào năm 2018 với kinh phí ba triệu đô ($3,000,000.00) Số còn lại do cộng đồng các sắc dân gây quỹ từ
năm 2009 đóng góp.
Bài viết vinh danh về Cụ Phan có ba bản Việt, Pháp,
Anh cho rằng cụ Phan là một nạn nhân đặc biệt của Cọng Sản. Các cựu học sinh đã gởi tài liệu này cho ban điều hành
trang nhà www.tributetoliberty.ca, trong danh mục
Contribute. Theo đó, năm 1975 cụ bị xử tử ngay tại sân trường mang tên cụ ở Cần
Thơ về tội bán nước và tội tự tử vì hèn nhát. Hai bộ đội cụ Hồ (Hồ Chí Minh, một
đảng viên cọng sản quốc tế), đã dùng búa đập tượng cụ, cho đến khi chiếc đầu
lìa khỏi cổ trước sự chứng kiến của nhiều quân cán chính Việt Nam Cọng Hòa. Họ
bị tâp trung để xem án lệnh đấu tố cụ.
Tin từ
cựu học sinh của hai trường nói trên hiện định cư ở Toronto (Canada) còn cho
hay, viên gạch tưởng niệm cụ
Phan Thanh Giản mang số thứ tự từ 1303 -1312 trên the pathway to liberty. Tên
tiếng Anh của nhóm là “The Phan Thanh Giản - Đoan Thi Điem Alumni
Group/Teachers and Friends”. Đài tưởng niệm ghi
lại những biến cố lịch sử khắp nơi do cộng sản gây ra trên bức tường hướng Bắc
và ghi danh tính nạn nhân của các biến cố này trên bức tường nằm ở hướng Nam.
Tưởng Niệm Tiến Sĩ Phan Thanh
Giản
(một nạn nhân đặc biệt của cộng sản)
Cụ Phan Thanh Giản (1796-1867)
làm quan lớn dưới triều Nguyễn ở thế kỷ thứ 19. Cụ văn đức song toàn, suốt đời vì dân vì nước. Năm 1867 cụ đã lấy cái chết của
mình để cứu dân lành khỏi nạn binh đao. Cụ là biểu tượng cho hào khí miền Nam.
Thế nhưng, hơn một thế kỷ sau, năm 1975 cụ là nạn nhân của chính quyền cọng sản
Việt Nam. Cụ bị xử tử ngay tại sân trường mang tên cụ ở Cần Thơ về tội bán nước
và tội tự tử vì hèn nhát. Hai bộ đội cụ Hồ (Hồ Chí Minh, một đảng viên cọng sản
quốc tế), đã dùng búa đập tượng cụ, cho đến khi chiếc đầu lìa khỏi cổ trước sự
chứng kiến của nhiều quân cán chính Việt Nam Cọng Hòa. Họ bị tâp trung để xem
án lệnh đấu tố cụ.
Lý do đảng Cộng sản dùng quyền lực
và bạo lực để đạp đổ, một học giả tối cao đầu tiên của Miền Nam được đa số dân
Nam Kỳ yêu quý là vì cụ Phan có ảnh hưởng rất lớn với dân miền Nam. Ngay sau khi Việt Nam bị nhuộm đỏ tháng 4 năm 1975, một phái
đoàn từ Bắc được cử vào Nam để triệt hạ danh dự và di tích cụ. Tất cả tên đường
và tên trường đều bị thay bằng tên các cán binh Cộng sản. Nhiều kênh mạng và
nhiều bài báo kết tội cụ Phan là kẻ “
dâng thành, hiến đất cho giặc” . Ngôi mộ của cụ bị bỏ hoang phế. Những người Cộng sản còn đòi
quật mồ cụ lên để đem xác vứt xuống sông.
Thật ra, việc lên án Cụ Phan « dâng thành, hiến đất cho giặc », đã đưọc chuẩn bị ở
Hà nội vào những năm 1962-1963. Đứng
đầu là Trần Huy Liệu, cột trụ Viện sử học, cha đẻ anh hùng xạo Lê văn Tám. Lúc
đó là thời điểm đảng cọng sản Việt Nam, theo chiến thuật biển người của Mao Trạch
đông phát động chiến tranh vào Miền Nam.
Họ động viên văn học, nghệ thuật, sử học, …cho mục tiêu chánh trị, cùng đề cao
sự lìều mạng như là gương anh hùng để lùa dân xông vào chỗ chết. Ngoài ra, theo
tài liệu từ nhà biên khảo Trần Đông Phong, Trần Huy Liệu đã dùng nhân vật Phan Thanh Giản để bôi xấu những
ai có thái độ khuất phục trước sức mạnh của Pháp năm 1867 và Mỹ năm 1963.
Mặt khác, đảng Cộng Sản trong ý đồ
xâm lăng Miền Nam còn nhằm răn đe thành phần “tập kết”. Đây là những cán binh cọng sản ở miền Nam năm 1954 ra Bắc bằng tàu thủy theo
hiệp định Genève. Cụ Phan từng phục vụ từ miền Trung Việt Nam cho tới mũi Cà
Mau. Cụ cũng đã đi sứ qua nhiều nước nên cụ là người nhìn xa thấy rộng. Nhà vua
đã từng khen thưởng cụ ”Liêm, Bình, Cần, Cán” .
Đường công danh của Phan tiên sinh đầy oan khuất nhưng Cụ vẫn hết lòng
ái quốc, trung quân. Ngoài văn thơ thương tiếc cụ của các văn nhân thời bấy giờ,
cụ còn được phong thần ở các tỉnh thành.
Nhiều đường lớn, bệnh viện, trưởng học, cầu, chợ mang tên cụ. Tượng cụ được dựng
bên ngoài lăng miếu và trường học.
Cụ Phan Thanh Giản là người đầu tiên và duy nhứt ở miền Nam thi đậu
Tiến sĩ trong vương triều nhà Nguyễn. Cụ người làng Bảo Thạnh, tỉnh Vĩnh Long (xưa)
nay thuộc huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre. Thời đó là thời các nước phương Tây tìm thị trường, chiếm thuộc địa,
khai thác tài nguyên và nhơn lực để làm giàu sau cách mạng khoa học kỷ thuật. Năm
1863, triều đình cử cụ làm Chánh Sứ sang Paris (Pháp) và Madrid (Tây Ban Nha) để
thương thuyết tìm cách chuộc lại ba tỉnh miền Đông do hòa ước năm 1862 đã ký kết.
Nhưng việc thương lượng không thành. Nhờ qua Pháp cụ “thấy việc Âu Châu phải giựt mình; kêu gọi đồng bang mau thức dậy” nhưng “hết lời năn nỉ chẳng ai tin”.
Chức vụ sau cùng của cụ là Kinh
Lược Sứ đóng ở Vĩnh Long lo trấn giữ ba tỉnh miền Tây Nam phần. Hậu bán thế kỷ
19, triều đình nhà Nguyễn quá suy yếu do chính sách bế quan tỏa cảng. Quân Pháp dưới sự chỉ huy của De La Grandière
dốc toàn lực tấn công chiếm thành Vĩnh Long. Không đủ sức chống cự vì vũ khí thô
sơ so với vũ khí của Pháp, cụ Phan giao thành và yêu cầu quân Pháp không được
tàn sát lương dân. Thành thất thủ, cụ Phan
nhận lãnh trách nhiệm, nhận tội với triều đình, gởi trả ấn tín vua ban,
khuyên con cháu không được cộng tác với người Pháp, uống thuốc độc quyên sinh,
ngày 4 tháng 8 năm 1867.
Sau khi cọng sản cai trị toàn nước
Việt (30-4-1975), dân miền Nam sửng sốt khi hay tin nhân phẩm cụ Phan, người
đã chết theo thành hơn một thế kỷ trước, bị cộng sản hạ bệ. Trước khi quyên
sinh cụ đã tuyên bố Cờ tam sắc không thể bay phất phới trên một thành lũy nơi Phan Thanh Giản
còn sống”, thì Phan tiên sinh
không thể bị kết án là “dâng thành, hiến đất cho giặc” được. Năm 2008 đảng Cộng
Sản Việt Nam, để tồn tại họ phải đổi mới. Việc Viện Sử Học Việt Nam đã cho khôi
phục một số di tích liên quan đến cụ. Nhưng nhà cầm quyền cọng sản vẫn bất nhất
chưa chính thức phục hồi danh dự của cụ và
xin lỗi vể những sai lầm trong việc xúc phạm đến một danh nhân đất nước.
Tâm-Tâm
In memoriam Docteur Phan Thanh Giản
(une victime très
particulière de l’acharnement du Parti Communiste vietnamien)
Le Docteur Phan Thanh Giản (1796-1867) fut un grand personnage. Mandarin de haut rang sous le règne des Nguyễn
du 19ème siècle, lettré renommé, militaire fin stratège, toute sa
vie a été vouée au service de son pays et de son peuple. En 1867, il a choisi
la mort pour épargner à la population de sa ville les affres de la guerre [avec
la France]. Il était le symbole de la vaillance du peuple du Sud-Vietnam. Et
pourtant, un siècle plus tard, en 1975, il fut victime des autorités
communistes vietnamiennes, nouveaux maîtres du Sud-Vietnam. Il a été exécuté
dans la cour même de l’école portant son nom, à Cần Thơ, pour crime de trahison
envers son pays, et de couardise face à l’ennemi, pour s’être suicidé par le
poison. Deux soldats de l’armée de Hồ Chí Minh – celui-même qui fut, un temps,
agent notoire du Komintern – ont à coups de marteaux, fait tomber la tête de la
statue du Docteur Phan Thanh Giản, et l’ont fait rouler par terre, devant les
yeux d’une foule de fonctionnaires et de militaires de l’ancien régime de la
République du Vietnam vaincu, rassemblée là, exprès.
La raison de cet acharnement
contre ce premier lettré originaire du Sud, aimé de tous pour sa bonté, c’est
qu’il était un modèle pour tous, d’une grande renommée pour tout un peuple. Dès
le lendemain de la défaite du Sud-Vietnam, à la fin du mois d’avril 1975, une
délégation composée d’agents du Nord-Vietnam fut envoyée au Sud, dans le but
d’effacer toute trace de l’existence du Docteur Phan Thanh Giản, de ses
vestiges physiques comme de sa popularité. Son nom a été enlevé des rues, des monuments,
des écoles, remplacé par des noms de héros communistes [vietnamiens]. Les media
et journaux se déchaînaient, le dénonçant comme traître, comme celui « qui
a vendu la citadelle et offert la terre aux ennemis » [la France]. Sa
tombe fut laissée à l’abandon, son entretien interdit, les visites et les
célébrations proscrites. D’autres même, plus radicaux, préconisaient de
détruire sa tombe, et de jeter ses restes aux poissons.
En réalité, le procès du
Docteur Phan Thanh Giản, « celui qui a vendu la citadelle, offert la terre
aux ennemis » était préparé de longue date à Hanoi, dès les années
1962-1963. Le premier coupable a été Trần Huy Liệu, le pilier du service de
l’Institut d’Histoire [du Vietnam communiste], le créateur du mythe de
l’invraisemblable héros Lê Văn Tám ! [En 1945, Lê Văn Tám, d’après le
mythe – s’est imbibé d’essence, a mis le feu et, tel une torche vivante, a
parcouru plus de 100 mètres pour aller faire sauter l’arsenal du port de
Saïgon ! Et, bien que Trần Huy Liệu lui-même, avant sa mort, ait avoué
qu’il avait complètement inventé cette histoire, le nom de Lê Văn Tám continue à illustrer
encore de nos jours des rues et des squares dans Saïgon « Ho Chi Minh
ville ».
En 1962-1963, le Parti
communiste du Vietnam du Nord, disciple fidèle de la tactique de la marée
humaine de Mao Zédong, menait la guerre totale contre le Sud. Sur tous les
fronts, même ceux de la littérature, de l’histoire, ou de l’art… Tout devait
viser le même but : la politique et la propagande… Tout, y compris le
sacrifice suprême de soi. C’était la guerre totale, sus à l’ennemi, une marée
humaine, la victoire ou la mort. De Trần Đông Phong, l’analyste littéraire,
jusqu’à Trần Huy Liệu, il faut « casser l’image du héros national Phan
Thanh Giản », pour empêcher toute velléité de renoncement au combat devant
la puissance de l’ennemi ; pour que les Vietnamiens de 1963 qui
l’envisageraient ne capitulent pas devant les Etats-Unis comme Phan Thanh Giản
l’avait fait devant la France en 1867 !
En effet, le Parti Communiste
Vietnamien du Nord-Vietnam, dans son projet d’envahir le Sud voulaient ainsi
donner un avertissement aux ralliés sudistes contre toute velléité de
renoncement. Après la partition prétendument provisoire des accords de Genève
en 1954 [en attendant une hypothétique élection pour la réunification du
Vietnam], ces ralliés avaient rejoint le Nord en bateau pour le regroupement
des forces militaires.
Le Docteur Phan avait servi le
pays depuis le Centre Vietnam jusqu’à la pointe de Ca Mau. Il avait aussi
participé à plusieurs missions diplomatiques, à des pourparlers et à des
visites protocolaires dans divers pays étrangers. Il avait donc une vision et
une vaste connaissance du monde. Il avait reçu de l’Empereur les honneurs et
les récompenses les plus distingués. Malgré des hauts et des bas dans sa
carrière, il avait toujours servi son pays et son Empereur avec fidélité et
honnêteté. Sa mort a été pleurée, chantée, regrettée. Dans certains coins du
pays on l’avait même déifié. Des rues, des écoles, des hôpitaux, des ponts, des
marchés, des monuments publics portaient son nom. Sa statue s’élevait non
seulement devant des écoles, mais aussi devant des édifices religieux.
Il fut le premier et l’unique
Docteur Sudiste de la dynastie des Nguyễn. Il était né dans la province de Vĩnh
Long (actuelle Bến Tre), au village de Bảo Thạnh (actuel canton de Ba Tri).
C’était au temps où les Français cherchaient à développer leur marché, à
conquérir des colonies à la recherche des matières premières et de
main-d’œuvre, pour s’enrichir après la révolution industrielle. En 1863,
l’Empereur envoya le Docteur Phan en mission diplomatique en Europe, à Paris et
à Madrid pour négocier la restitution des trois provinces de la partie
orientale du Sud, perdues après le traité de paix de 1862. Les négociations
échouèrent. Mais ayant visité l’Europe, Phan Thanh Giản avait constaté les
bénéfices du progrès et de la science. De retour au pays, il a appelé au réveil
national, mais « que des complaintes, point d’écoute ».
Son dernier poste fut
Gouverneur de Vĩnh Long, gardien des trois provinces occidentales du Sud. La
deuxième moitié du 19ème a vu le déclin de la dynastie
des Nguyễn, avec la politique de « fermeture des ports et des
frontières ». En 1867, l’armée française, sous le commandement de l’amiral
de La Grandière, déploie toutes ses forces devant la citadelle de Vĩnh Long.
Voyant la faiblesse de son armée face aux Français [en équipements et en
armement], Phan Thanh Giản capitule en demandant aux forces françaises
d’épargner la population. La citadelle livrée à l’ennemi, il reconnaît sa faute
envers l’Empereur, renvoie son titre et ses sceaux, conseille à ses descendants
de ne pas collaborer avec les Français, avale du poison et meurt le 4 août
1867.
Après la communisation de tout
le Vietnam, le 30 avril 1975, les Sud-Vietnamiens furent stupéfaits d’apprendre
que leur héros, le Docteur Phan Thanh Giản, qui s’était sacrifié lors de la
perte de sa ville, un siècle auparavant, était condamné une fois encore, par
les nouvelles autorités. Or Phan Thanh Giản, avant sa mort, avait promis que
tant qu’il vivrait, le drapeau tricolore français ne flotterait pas sur sa
ville. Donc, il ne pouvait être accusé d’avoir « vendu la citadelle et
offert la terre aux ennemis ».
En 2008, pour survivre, le
Parti Communiste Vietnamien a été obligé de changer sa ligne politique. Ce fut
le Đời Mới ou Đổi Mới [détournement par les Sud-Vietnamiens, grâce à la
différence des accents entre Đời et Đổi, de la formule officielle Đời Mới,
« nouvelle vie » en Đổi Mới « changements »]. L’Institut
d’Histoire [du Vietnam Communiste] a plus ou moins corrigé quelques inepties à
propos de Phan Thanh Giản. Mais les autorités n’ont pas encore reconnu leurs
méfaits, n’ont pas encore rétabli l’honneur de Phan Thanh Giản, ni surtout
présenté des excuses pour toutes leurs interprétations calomnieuses sur
l’Histoire contemporaine, en particulier envers ce grand personnage historique.
Phan Văn Song
Commemorating the Honorable Phan
Thanh Giản
(a Rather
Unusual Victim of the Communist Government of Vietnam)
Phan Thanh Giản
(1796-1867) was one of the Nguyễn court’s foremost mandarins in the 19th
century, a scholar who dedicated his lifetime efforts to preserve the best
interests of the Vietnamese people during the conflict with the French
army. In 1867, he chose to relinquish
his own life in order to spare the common people from the calamities of
war. His is the life of a noble man who
symbolizes the indomitable spirit of the South.
Nevertheless, more than a century after his death, his name and
reputation were brutally smeared and attacked by the communist regime. As they took control of the entire country
following the fall of South Vietnam in 1975, the new regime tried to rewrite
history by wrongfully condemn him as a traitor and as a coward.
Consequently,
when the French troops under the command of De La Grandiere attacked the
citadel of Vinh Long in 1867 with full force, as governor of the three
remaining Southern provinces, Phan Thanh Giản recognized that his army stood no
chance against an overwhelmingly strong and better-armed enemy force. He chose to surrender after securing the
commitment from the French that they would conduct no atrocities against his people. Staying truthful to his saying “French tricolor flag never flies over the
citadels where Phan Thanh Giản lives”, he subsequently committed suicide by
taking poison on August 4, 1867.
What on earth
prompted the communist regime to execute a national hero who had died a hundred
years before? Why did two of Ho Chi
Minh‘s cadres kept hammering on his statue until the head broke off while many
Vietnamese of the previous regime was forced to witness the condemning act?
The answers to
those questions are rooted in a plan originated in Hanoi many, many years
before it was carried out. Back in the
early sixties, led by Tran Huy Lieu, a principal of the communist History
Institute, the propaganda campaign, modeled after the tactics used by Mao Tse
Tung, was aimed to incite the mass to commit suicidal acts by making up fake
stories of war heroes. Phan Thanh Giản
was singled out in the attempt to smear those who yield to the might of the
French in the late 1800’s, and of the US in 1960’s. It also was meant to keep down those from the
South who in 1954 chose to migrate to the North to join the Northern troop, as
allowed by the Geneva accord signed that same year that divided the country.
Nevertheless,
Phan Thanh Giản was and still is revered by the people of Vietnam; notably in
the South, many citadels, schools, hospitals, streets, bridges and other
structures still bear his name. His life
has been celebrated in many literary works by his contemporaries, as well as by
writers of late.
As the war
ended in 1975, in fear of Phan Thanh Gian’s influence over the population, the
central government in Hanoi rushed a team to the South to destroy his honor and
eradicate any traces of his relics. Schools and streets bearing his name were
replaced with the so-called communist heroes’ names. They launched a media
campaign to accuse him of selling out Vietnamese territories to the French in
the mid-1800’s, desecrated his tomb, and even demanded his body to be exhumed
and discarded into the river.
The Vietnamese
people were dismayed when the conquering regime decided to smear and destroy
the legacy of a national historic hero.
Populous oppositions arose, forcing the communist government to finally,
though reluctantly, restore some of his relics. And to this day, they stubbornly
refuse to acknowledge their criminal act in trying to deface his reputation and
legacy of a genuine Vietnamese hero.
Trinh Phố
Nov 2017
Đài Tưởng Niệm & người được vinh danh
Đài tưởng
niệm kiến trúc bằng đồng gồm 4,000 thanh kim loại với tổng cọng
21thước
chiều dài và gần bốn thước chiều cao.Ủy Ban Yểm Trợ Xây Dựng Đài
Tưởng Nạn Nhân Cộng Sản cho biết người được vinh danh có thể là thân
nhân của quý vị; một người bạn mà quý vị
muốn tặng một món quà tưởng niệm ý nghĩa; một nhà đấu tranh cho tự do dân chủ
nhân quyền tại Việt Nam, hoặc một anh hùng đã hy sinh vì lý tưởng bảo vệ độc lập
tự chủ cho đất nước bị cộng sản Việt Nam bức hại.
Dự Án
Xây Đài Tưởng Niệm Nạn Nhân Cộng Sản do tổ chức bất vụ lợi, Tribute to Liberty,
một tổ chức có nhiệm vụ xây dựng tưởng niệm các nạn nhân cọng sản thực hiện. “Arc of Memory”, do đội thiết kế của họa
sĩ kiêm kiến trúc sư Paul Raff, và các kiến trúc sư của công ty Paul Raff
Studio Incorporated, và the Planning Partnershi phát họa đã đoạt giải tuyển chọn
vào tháng 5, 2017 sau khi vượt qua 5 đội dự thi khác. Ngày 17 tháng 5 năm 2017,
thay mặt cho Bộ trưởng Melanie Joly, ông Arif Virani, Tổng Thư ký Quốc Hội của
Bộ Trưởng Bộ Di Sản, công bố kiểu mẫu
thiết kế "Arc of Memory" của đội kiến trúc sư Paul Raff ở Toronto
trúng tuyển.
Kiểu mẫu
thiết kế “Arc of Memory”(Vòng Cung Tưởng Niệm) đã đoạt giải vì
không những ghi nhận sự tưởng niệm cần thiết của tội ác lịch sử mà còn tạo nên
không gian dẫn dắt khách viếng thăm có sự suy gẫm cần thiết để biết ơn và trân
quý Tự Do.
Ủy Ban Yểm Trợ Xây Dựng Đài Tưởng Nạn Nhân Cộng Sản cho biết quý đồng hương muốn có thêm chi tiết thì liên lạc với ông Nguyễn Văn Phép Tel: (647) 274-9282. Email: pheppnguyen@yahoo.com. Ông Phép là cựu học sinh trường Phan Thanh Giản. Sau 1975 trường
bị đổi tên là trường Châu văn
Liêm. Chính phủ Canada sẽ khởi sự lắp đặt viên gạch đầu tiên cho Đài Tưởng Niệm Nạn Nhân
Cộng Sản tại The Garden of the Provinces cạnh quốc hội Ottawa vào năm 2018.
Phan Thanh Tâm
Nov 2017
