Tranh của Marc Chagall
Marc
Chagall, khuôn mặt vĩ đại của hội họa thế kỷ XX, là một người Bạch Nga gốc Do
Thái, chào đời ở Vitebsk vào ngày 7 tháng 7 năm 1887, qua đời ở
Saint-Paul-de-Vence năm 1985. Chỉ vài năm sau Cách Mạng Tháng 10, Chagall rời bỏ
nước Nga để định cư tại Pháp. Từ đó, ông say đắm làm việc, say đắm sáng tác,
góp phần tác động mạnh mẽ vào việc đổi mới ngôn ngữ nghệ thuật, để tạo nên một
nền nghệ thuật hiện đại rực rỡ, tráng lệ như chưa từng thấy. Nghệ thuật Marc
Chagall tràn ngập ánh sáng Paris, cùng lúc lại tỏa ra chất thơ mộng đậm đặc của
một tâm hồn dân gian Nga.
Chagall thường
được gọi là một họa-sĩ-nhà-thơ (the poet-painter). Thơ của ông cũng như tranh của
ông: chữ viết cũng như các mảng màu và đường nét, đều để kể lể và mô tả thế giới
nội tâm và thị kiến về cuộc đời đầy ảo mộng của ông.
Sự tưởng tượng,
điều chủ yếu của nghệ thuật Chagall, dường như cũng đã đánh thức những giấc mộng
vẫn ngủ yên trong mỗi chúng ta.
Mỗi tác phẩm
của ông cũng là một giấc mộng của chính chúng ta.
Hãy thử đọc
bài thơ này, Xứ sở nơi đáy tâm hồn tôi /
Thuộc về chỉ mình tôi, để thưởng lãm không khí thi ca bay bổng của Chagall,
đó cũng là cách tiếp cận, hiểu biết, và có thể khám phá nhiều hơn vũ trụ nghệ
thuật của bậc thầy vĩ đại này.
XỨ SỞ NƠI
ĐÁY TÂM HỒN TÔI
THUỘC VỀ CHỈ
MÌNH TÔI
Xứ sở nơi
đáy tâm hồn tôi
Thuộc về chỉ
mình tôi.
Tôi đi vào
không cần chiếu khán
Như trở về
nhà mình
Xứ sở ấy
nhìn thấy nỗi buồn của tôi
Và sự cô quạnh
của tôi,
Ru tôi vào giấc
ngủ
Và khoác
trùm lên tôi một sự thinh lặng ngát hương
Trong tôi những
khu vườn nở hoa
Tôi chế tạo
ra những đóa hoa
Các khu phố
thuộc về của riêng tôi,
Nhưng chẳng
còn những mái nhà ở đó,
Chúng đã bị
phá hủy từ thời tôi thơ ấu,
Những cư dân
lang thang qua tầng khí quyển,
Tìm một chỗ
trú ngụ,
Họ sống nơi
đáy tâm hồn tôi.
Ấy thế, tại
sao tôi mỉm cười
Khi mặt trời
dè xẻn chiếu rạng.
Ấy thế, tại
sao tôi khóc
Như cơn mưa
rơi xuống dịu dàng
Trong đêm tối.
Có một thời
tôi có đến hai cái đầu,
Có một thời
khi hai khuôn mặt ấy,
Được bao phủ
sương khói nhẹ bồng
Rồi tan ra
như là hương của một đóa hồng.
Bây giờ có vẻ
như
Ngay cả khi
đi giật lùi,
Tôi lại tiến
lên
Đi hướng về
một cánh cửa lớn,
Mà đằng sau
đó những bức tường trải dài,
Nơi giấc ngủ
làm lặng câm tiếng sấm ì ầm
Và ánh chớp
sáng lóe.
Xứ sở nơi
đáy tâm hồn tôi
Thuộc về chỉ
mình tôi*
* Tạm dịch
bài thơ Mine Alone / Is the country in my soul, in lại trong Marc Chagall:
Works From The Collection of The Musée National d’Art Moderne, Centre Georges
Pompidou, Paris, The Montreal Museum of Fine Art, 1988, p.16