Thứ Ba, 28 tháng 2, 2017
Lê Anh Hùng: Khó khăn của phong trào dân chủ Việt Nam hiện nay
Người dân Việt Nam biểu tình phản đối vụ
cá chết hàng loạt
ở ba tỉnh miền Trung, ngày 1/5/2016
Sau một thời gian phát triển
tương đối mạnh, thời gian gần đây, phong trào đấu tranh dân chủ ở Việt Nam đang
có chiều hướng chững lại. Các sự kiện ít được tổ chức, ít người tham gia; các hội
nhóm chậm phát triển thành viên, sự kết nối giữa các thành viên lỏng lẻo; mối
liên kết giữa các hội nhóm rời rạc…
Từ nhận thức khiêm tốn của
mình, chúng tôi xin mạo muội chỉ ra một số nguyên nhân của thực trạng vừa nêu.
Thiếu thủ lĩnh
Nguyên nhân đầu tiên là việc
cho đến nay phong trào dân chủ ở Việt Nam vẫn thiếu vắng một thủ lĩnh đủ tâm và
tầm, có khả năng quy tụ cả lực lượng đấu tranh dân chủ lẫn quần chúng nhân dân.
Đây là điều mà có lẽ ai cũng dễ nhận thấy. Những thành phần bất đồng chính kiến
tiền bối có địa vị và uy tín trong bộ máy như Hoàng Minh Chính, Trần Độ… thì đã
thành người thiên cổ từ lâu. Trong số những người còn sống, cả già lẫn trẻ, hầu
như không ai sánh được với những tên tuổi vừa nêu, chưa nói đến những lãnh tụ tầm
cỡ như Nelson Mandela của Nam Phi hay Aung San Suu Kyi của Myanmar.
Phần lớn thành phần tinh hoa
chính trị của dân tộc vẫn nằm trong guồng máy chế độ. Đây là một thực tế, dù
không dễ chấp nhận. Bất kỳ người Việt Nam nào trong nước cũng đều sinh ra, lớn
lên, học tập và trưởng thành trong hệ thống hiện hành. Và hầu như bất kỳ ai được
trời phú cho chút tư chất chính trị cũng đều tham gia vào bộ máy, nơi tốt nhất
giúp họ phát huy được năng lực chính trị của mình. Tuy nhiên, vì những lý do
khác nhau, như tôi đã nêu trong bài “Vì sao Trần Xuân Bách mới chưa xuất hiện ở Việt Nam?”, mà đến nay những Hoàng
Minh Chính, Trần Độ, hay Trần Xuân Bách, v.v. vẫn chưa xuất hiện trở lại.
(Thành phần có tư chất chính trị nhưng vẫn giữ được phẩm giá thì khó leo cao
trong bộ máy; những kẻ leo cao được thì hầu hết đều bị quyền lực tha hóa, hoặc
tệ hơn nữa là bị Trung Quốc khống chế, thao túng.)
Số ít nằm ngoài hệ thống thì
không có nhiều cơ hội để bộc lộ và thi triển tài năng hầu quy tụ lực lượng,
trong khi họ phải chịu sự kiểm soát ngặt nghèo của chế độ “đảng trị” và “công
an trị”, còn nhà tù thì luôn sẵn sàng mở cửa chào đón họ.
Thiếu sự hậu thuẫn của lực
lượng cấp tiến trong bộ máy
Trong bài “Phe cấp tiến trong Đảng CSVN từng trỗi dậy ngoạn mục như
thế nào?”
và bài “Xu thế chính trị trong ban lãnh đạo Việt Nam hiện nay”, tôi đã chỉ ra một thực tế:
sự phát triển của phong trào đấu tranh dân chủ từ đầu thập niên 2000 cho đến giữa
năm 2013 nhận được sự hậu thuẫn hết sức ý nghĩa từ lực lượng cấp tiến trong đảng;
và sự chững lại hay thậm chí thoái trào của phong trào từ cuối năm 2013 cho đến
nay cũng có một nguyên nhân hết sức quan trọng: các thành phần cấp tiến trong đảng
thiếu vắng một thủ lĩnh đủ tầm để thúc đẩy công cuộc dân chủ hoá xã hội, hậu
thuẫn cho phong trào đấu tranh dân chủ (dĩ nhiên là chỉ ở một mức độ nhất định).
Thực tế này cho phép chúng ta rút ra một kết luận: phong trào đấu tranh dân chủ
ở Việt Nam một vài thập niên qua không chỉ thiếu vắng những thủ lĩnh đủ tâm đủ
tầm, mà quan trọng là còn thiếu chiều sâu và mang nhiều tính tự phát.
Sự đàn áp khốc liệt và chống
phá tinh vi của lực lượng an ninh
Có lẽ chưa bao giờ phong
trào đấu tranh dân chủ lại phải đối mặt với một lực lượng an ninh cộng sản vừa
tinh vi, quỷ quyệt, vừa hung hãn, tàn ác như hiện nay. Những vụ bắt bớ nhằm vào
giới đấu tranh liên tục xảy ra trong mấy năm qua, mới đây nhất là cô Trần Thị
Nga, một người đấu tranh cho nhân quyền và quyền lợi của dân oan, đồng thời là
mẹ của 2 đứa con thơ, và cựu tù nhân lương tâm Nguyễn Văn Oai, người mới mãn án
tù giam 4 năm vào tháng 8/2015 và đang chịu án quản chế 4 năm. Sau các vụ bắt bớ
là những bản án khắc nghiệt dành cho những người đã dũng cảm lên tiếng vì cộng
đồng, xã hội và đất nước. Anh Ba Sàm/Nguyễn Hữu Vinh bị tuyên án 5 năm tù; cô
Nguyễn Thị Minh Thúy 3 năm tù; bà Cấn Thị Thêu 20 tháng tù; cựu Trung tá Trần
Anh Kim 13 năm tù, nhà tranh đấu Nguyễn Thanh Tùng 12 năm tù, v.v. Bên cạnh đó
là nhiều nhà đấu tranh bị bắt nhưng chưa được đưa ra xét xử như luật sư Nguyễn
Văn Đài cùng cộng sự Lê Thị Thu Hà, bác sỹ Hồ Văn Hải, ông Lưu Văn Vịnh, ông
Nguyễn Văn Đức Độ, v.v.
Chưa hết, lực lượng an ninh
còn hành xử như những tên cướp bạo ngược khi thẳng tay hành hung dã man và cướp
đoạt tài sản của hàng loạt nhà hoạt động như Trần Thị Nga, Nguyễn Văn Đài, Nguyễn
Chí Tuyến, Đinh Quang Tuyến, Nguyễn Công Huân, Trương Minh Hưởng, Nguyễn Văn
Dũng, Nguyễn Hồ Nhật Thành, v.v.
Ở Hà Nội, nơi phong trào đấu
tranh phát triển mạnh nhất, lực lượng an ninh ngang ngược đến độ, các cầu thủ
No-U FC có khi phải cởi trần để đá bóng, chứ không được khoác áo có biểu tượng
phản đối đường lưỡi bò của Trung Quốc nữa. An ninh Hà Nội cấm các cầu thủ giăng
tấm biểu ngữ khổ nhỏ "Xoá đường lưỡi bò - BẢO VỆ TỔ QUỐC" và thường
xuyên xua đuổi họ từ sân bóng này sang sân bóng khác. (No-U FC là một câu lạc bộ
bóng đá nghiệp dư với thành phần là những những người phản đối đường lưỡi bò
mà nhà cầm quyền Trung Quốc vạch ra hòng chiếm tới hơn 80% diện tích Biển
Đông.)
Tuy thiếu bằng chứng xác thực,
nhưng thực trạng một số hội nhóm xuất hiện hiện tượng mâu thuẫn nội bộ, thiếu
đoàn kết, rò rỉ thông tin nhạy cảm, hay việc một số nhân vật đấu tranh nổi bật
bị công kích, bôi nhọ, v.v… là những dấu hiệu cho thấy đằng sau đó có bàn tay “đạo diễn” của an ninh cộng sản”.
Thiếu áp lực quốc tế, đặc biệt
là từ Hoa Kỳ
Trong thời đại của hội nhập
và can dự toàn cầu, áp lực từ cộng đồng quốc tế là một thứ vũ khí hữu hiệu buộc
các chế độ độc tài nói chung và cộng sản Việt Nam nói riêng phải tôn trọng các
công ước quốc tế về nhân quyền mà họ đã ký kết cũng như thứ “pháp luật” do
chính họ bày ra.
Tuy nhiên, do có một lịch sử
tế nhị với Mỹ và phương Tây, đặc biệt là trong bối cảnh gã khổng lồ láng giềng
Trung Quốc không thèm che dấu cuồng vọng bá chủ khu vực, trước khi tiến tới
thách thức ngôi vị bá chủ toàn cầu của Hoa Kỳ,
nhà cầm quyền Việt Nam đã nhận được sự nhân nhượng, thậm chí là sự ưu ái đáng kể,
từ những quốc gia vẫn thiết lập luật chơi dân chủ trên thế giới. Điều này đặc
biệt thể hiện rõ trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama. Với bản chất
gian ngoan, xảo trá cố hữu, ban lãnh đạo CSVN đã triệt để lợi dụng điều này, ra
sức đàn áp những người con dũng cảm và trách nhiệm dám cất lên tiếng nói của
lương tri, của lý trí vì tương lai đất nước.
Phong trào dân chủ đang phải
đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức; lực lượng cấp tiến trong Đảng CSVN thiếu
một thủ lĩnh xứng tầm; lực lượng bảo thủ, phò Trung Quốc và các phần tử cơ hội
càng được thể tác oai tác quái… Đó là những thực tế khiến viễn cảnh về một cuộc
chuyển tiếp êm thấm sang chính thể dân chủ ngày càng xa vời, sự sụp đổ mang
tính định mệnh trong cơn cuồng loạn bạo lực của chế độ cộng sản – kèm theo hiểm
hoạ xâm lược từ Trung Quốc, không chỉ trên Biển Đông mà cả trên đất liền – ngày
càng đến gần.
