Thứ Năm, 26 tháng 1, 2017
Trọng Thành/RFI: Kỷ nguyên ‘‘Trump’’ : Truyền thông tăng tốc chống tin giả
Tin giả : Mối đe dọa lớn đối với truyền
thông lương thiện - Ảnh: Pixabay
Chính quyền Trump chính thức
điều hành nước Mỹ. Phong cách truyền thông không ngần ngại tung tin thất thiệt
của tân tổng thống Hoa Kỳ trong suốt thời gian tranh cử khiến công luận, mà trước
hết là báo giới chuyên nghiệp hết sức lo ngại. Đối mặt với làn sóng vu khống, dối
trá, bóp méo thông tin lan tràn trên internet, bùng phát đặc biệt trong những
chiến dịch tranh cử của các lãnh đạo dân túy, các tập đoàn truyền thông
internet lớn buộc phải chấp nhận vào cuộc. « Internet tung vũ khí chống tin
tức bịa đặt (intox) » là tựa đề bài tổng thuật của Libération hôm nay
25/01/2017.
Kỷ nguyên « hậu sự thật
» là cụm từ được từ điển Oxford bầu chọn làm « từ của năm 2016 » trong bối
cảnh nước Anh trước cuộc trưng cầu dân ý về Brexit. Vào lúc đó, tổng biên tập tờ
The Guardian nêu nhận xét : « … Khi cử tri không còn tin tưởng vào truyền
thông, tất cả mọi người rốt cục tin vào ‘‘sự thật’’ của riêng mình. Mà kết quả
của điều này, như chúng ta thấy, có thể là hết sức tồi tệ ».
Không khí « hậu sự thật
», thời kỳ ngự trị của niềm tin vào tin tức giả mạo, tuyên truyền bịa đặt, còn
trở nên hiển hiện hơn với cuộc tranh cử tổng thống Hoa Kỳ. Các nhà khổng lồ của
thế giới mạng như Facebook và Google đã bị chỉ trích kịch liệt, ngay sau khi
ông Donald Trump đắc cử tổng thống ngày 08/11/2016.
Chẳng hạn, tập đoàn Google
đã để cho một bài viết bịa đặt đến từ một trang « fake news » (trang tin
giả mạo) nằm ở vị trí số 2 trong danh sách các kết quả tìm kiếm của Google. Bài
viết cho rằng ông Trump đã giành được nhiều phiếu của cử tri hơn bà Clinton
(trong khi thực tế là ngược lại : Hillary Clinton được 2,9 triệu phiếu hơn). Về
phần mình, ông chủ của Facebook chối bỏ mọi cáo buộc đã tiếp tay cho ứng cử
viên Trump, để mặc thông tin không được kiểm chứng lan tràn trên mạng xã hội
này, vốn được khoảng 1,5 tỉ lượt kết nối mỗi ngày.
Tuy nhiên, theo Libération,
chỉ một tuần sau khi ông Donal Trump đắc cử, hai tập đoàn internet Google và
Facebook đã buộc phải thừa nhận mức độ nghiêm trọng của hiện tượng tin tức giả
mạo. Kể từ giờ trở đi, hai nhà khổng lồ của internet liên tục tung ra nhiều biện
pháp để loại trừ các trang mạng tung tin giả.
Google đã lập thêm mục « check
facts » (kiểm chứng sự kiện), gắn liền với một số tin mới. Trên thực tế,
các nỗ lực chống tin tức giả mạo đã được nhiều phương tiện truyền thông và cơ sở
đại học tiến hành khá lâu trước các tập đoàn tin học lớn. Dự án « check
facts » (do Đại học Duke, ở California, chủ trì) mà Google mới tham gia, đã
ra mắt từ hơn một năm nay (Dự án này đã được hơn một trăm trang web sử dụng,
theo Đại học Duke). Facebook cũng khởi sự trong phiên bản tiếng Anh các chức
năng mới, cho phép người sử dụng thông báo về một bài viết bị nghi ngờ là «
hoax » (tin bịa), để chuyển cho các cơ sở có nhiệm vụ kiểm định.
Tại Pháp, các báo lớn như Le
Monde (với mục « Les Décodeurs ») hay Libération (« Désintox »)…
cũng đã tham gia vào trào lưu này. Vẫn theo Libération, « cuộc tranh cử tổng
thống Pháp trong hiện tại vẫn chưa rơi vào tình trạng ‘‘hậu sự thật’’ », vốn
rất phổ biến ở những nơi khác.
Không chỉ tấn công vào các bài
viết loan tin bịa đặt, nhiều phương tiện truyền thông còn phát triển các
plug-in cho phép nhận diện các trang mạng chuyên tung tin giả. Cách làm này tuy
nhiên có nhược điểm là một thông tin thật có thể bị đánh giá là giả, nếu nó đến
từ một trang mạng bịa đặt.
Nở rộ các dự án thẩm định
tin thật/giả
Lật mặt nạ trong các mạng giả
mạo là một hoạt động quan trọng của giới truyền thông, đặc biệt với sự ra đời của
liên minh truyền thông First Draft, năm 2015, có nhiệm vụ khuyến khích việc kiểm
chứng các thông tin ngay trên các mạng xã hội, với sự tham gia của những người
dùng internet. Google News Lab là một trong những thành viên sáng lập của liên
minh. Facebook và Twitter tham gia kể từ tháng 9/2016.
Thiết kế các công cụ thẩm định
thông tin tự động cũng là mục tiêu của châu Âu. Ủy Ban Châu Âu đã tài trợ cho dự
án Pheme, được khởi sự từ năm 2014, với sự tham gia của nhiều trường đại học ở
châu Âu. Ý tưởng này nảy sinh trong bối cảnh nhiều tin đồn xuất hiện sau cuộc bạo
động năm 2011 tại Luân Đôn. Các kết quả trắc nghiệm đầu tiên sẽ được công bố
vào đầu tháng 03/2017.
Theo Libération, hiện trên
thế giới khoảng 10 dự án thẩm định thông tin tự động như vậy. Vấn đề gây tranh
luận hiện nay là, thiếu sự tham gia của các nhà báo có tay nghề, các công cụ
thuật toán có thể để lại nhiều sai sót.
Mỹ : Đấu với Hạ Viện, Trump
có thể chịu nhiều tổn thất
Về chính trị nước Mỹ,
Libération cũng có một bài viết đáng chú ý khác: « Trump có thể chịu nhiều tổn
thất trong cuộc chiến với Hạ Viện » của chuyên gia về Hoa Kỳ Elliot
Brownlee.
Nhà sử học thuộc đại học
California Santa Barbara nhận xét : Có nhiều dấu hiệu cho thấy giai đoạn Donald
Trump ở thế thắng đang kết thúc, như cuộc chuyển giao quyền lực diễn ra trong hỗn
loạn, đầu óc lẫn lộn của Trump và ê kíp, hay tỉ lệ được lòng dân giảm mạnh.
Chuyên gia về kinh tế Mỹ dự đoán : Lãnh đạo đảng Cộng Hòa tại Hạ Viện Paul Ryan
sẽ « giới hạn và điều chỉnh lại chương trình kinh tế của tân tổng thống ».
Rất nhiều khả năng là các dân biểu sẽ thông qua dự chi ngân sách của chương
trình cơ sở hạ tầng của tân tổng thống, nhưng sẽ giới hạn các tham vọng của ông
Trump…
Cơ hội cho hòa bình Syria :
Sự thay đổi của Nga
Syria tiếp tục là tiêu điểm
của chú ý của Le Monde, với bài xã luận « Syria, một cơ hội cho hòa bình tại
Astana ». Theo nhật báo Pháp, cần phải ghi nhận cuộc đàm phán tại thủ đô
Kazakhastan, với sự bảo trợ của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ là khởi đầu cho một tiến
trình thương lượng hòa bình, có thể dẫn đến chấm dứt 6 năm nội chiến tại quốc
gia Trung Cận Đông này, sau ba nỗ lực thất bại tại Genève.
Le Monde cũng ghi nhận có
nhiều dấu hiệu cho thấy Matxcơva đã thay đổi thái độ. Trước hết, đối với phe nổi
dậy, nhiều nhóm nổi dậy cứng rắn, như Jaich Al-Islam và Fatah Al-Cham, cũng được
mời tham gia vào cuộc đàm phán. Điều đáng ngạc nhiên hơn là Nga đã buộc đồng
minh Syria phải ngồi cùng bàn với các thủ lĩnh nổi dậy, trong buổi khai mạc đàm
phán ngày 23/1. Đây là lần đầu tiên kể từ khi xung đột bùng nổ tại nước này.
Chính quyền Bachar al-Assad
miễn cưỡng chấp nhận việc này, trong khi đó, đại diện của ông Assad vẫn tiếp tục
gọi các thủ lĩnh nổi dậy, được Nga và Thổ Nhĩ Kỳ mời, là « quân khủng bố
».
Theo Le Monde, tiến trình
hòa đàm tại Astana có một chút cơ may để đi đến thành công, vì những quốc gia bảo
trợ có phương tiện để gây áp lực lên chính quyền Damas. Chính quyền Nga không
ngừng nhắc lại rằng, không có sự can thiệp của Matxcơva, chế độ Assad đã gần
như đứng trước bờ vực sụp đổ.
Khó khăn trong tiến trình
này là Iran cho rằng Nga đã « dành quá nhiều quà tặng cho đồng minh mới Thổ
Nhĩ Kỳ », Teheran thúc đẩy chính quyền Assad tỏ ra cương quyết không nhân
nhượng, kể cả về chính trị và quân sự, với tham vọng « giải phóng toàn bộ
lãnh thổ », mà tổn thất hứa hẹn sẽ vô cùng lớn. Le Monde nhấn mạnh là các
nước phương Tây và Ả Rập, bị tách ra khỏi bàn đàm phán, « cần phải ủng hộ
Nga trong các nỗ lực ngoại giao hiện tại, đang tỏ ra là ít thô bạo và đơn
phương, hơn là các can thiệp quân sự trước đây của Matxcơva ».
Trung Quốc : Siêu cường lo
không nuôi nổi mình
Báo Les Echos hôm nay dành
nhiều bài viết cho chủ đề Trung Quốc đang ở thế thượng phong tại châu Á : « Thương
mại : Trump để ngỏ không gian trống cho Trung Quốc tại châu Á », « Trung
Quốc, siêu cường quân sự đang nổi lên », nhưng cũng chú ý đến việc « Nuôi
sống 1,4 tỉ dân, một thách thức lớn với Tập Cận Bình ».
Bài viết nhấn mạnh đến một
loạt khó khăn đối với quốc gia đông dân nhất thế giới. Diện tích đất trồng nông
nghiệp sụt giảm mạnh, do đô thị hóa, và mức độ lãng phí rất lớn là hai trong số
các nguyên nhân chính khiến Trung Quốc khó tự túc được lương thực, thực phẩm.
Dân số Trung Quốc chiếm 19%
dân số toàn cầu, nhưng diện tích trồng cây nông nghiệp chỉ là 8%. Nạn đất nông
nghiệp bị mất khiến tình trạng này trầm trọng hơn. Kể từ năm 2004, Trung Quốc
trở thành quốc gia nhập khẩu về lương thực, thực phẩm. Mục tiêu của Trung Quốc
hiện nay là làm chủ được các sản phẩm lương thực « chiến lược » : gạo,
lúa mì và đậu tương.
Nạn lãng phí thực phẩm một
phần xuất phát từ tập quán phô trương trong ẩm thực, rất phổ biến tại Trung Quốc.
Tại các hàng quán, các món ăn được gọi ra ê hề thường với mục đích thể hiện sự
giàu sang của chủ nhân.
Để có đủ nguồn thực phẩm,
Trung Quốc đang tìm cách mua nhiều diện tích trồng trọt ở nước ngoài, ở châu Á,
ở Nga hay tận châu Phi hay Mỹ Latinh. Các nỗ lực của Trung Quốc bị nhiều người
đánh giá là tham vọng « thực dân mới ».
Vẫn về Trung Quốc, báo Les
Echos có bài « Không có tự do ngôn luận, không có tự do thương mại », nhấn
mạnh đến tính chất tương phản giữa diễn văn của chủ tịch Trung Quốc tại Diễn
đàn Kinh tế Davos mới, ca ngợi tự do mậu dịch, với thực tế đàn áp khốc liệt tại
Trung Quốc nhắm vào các nhà bảo vệ nhân quyền, người có quan điểm khác với
chính quyền.
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét