Thứ Tư, 25 tháng 1, 2017
Hà Tường Cát: ‘America First,’ Tổng thống Trump ký sắc lệnh rút khỏi TPP
Với các phụ
tá và cố vấn đứng xung quanh, Tổng thống Donald Trump sáng Thứ Hai ký một loạt
sắc lệnh hành pháp ban hành các công tác mới cho chính quyền liên bang. (Hình:
AP/Photo)
Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình
Dương (TPP) là ‘nạn nhân’ đầu tiên trong những di sản của chính quyền Obama bị
xóa bỏ, đúng như người ta đã chờ đợi ở tổng thống Donald Trump.
TPP là hiệp định về thỏa thuận tự do
mậu dịch có mục tiêu hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực Thái Bình Dương. Mười
hai quốc gia gồm Mỹ, Canada, Mexico, Peru, Chile, Australia, New Zealand, Nhật
Bản, Malaysia, Brunei, Singapore và Việt Nam chính thức ký kết hiệp định ngày 4
tháng 2 năm 2016 tại Auckland, New Zealand. Đây là thành tích vận động và nỗ lực
thương lượng bền bỉ sau 5 năm đàm phán và nếu được thực hiện sẽ trở thành cốt
lõi cho chiến lược hướng về châu Á của chính quyền Obama.
Hôm 23 Tháng Giêng, TPP nằm trong loạt
các sắc lệnh được tân Tổng thổng ký ban hành trong ngày làm việc đầu tiên ở Tòa
Bạch Ốc. Trong cuộc tranh cử năm ngoái, ông Trump đã mạnh mẽ phê phán TPP là một
thỏa hiệp mậu dịch tệ hại cho công nhân Mỹ.
Ngày 21 tháng 11 năm 2016, tổng thống
tân cử Donald Trump đã nói rằng ngay sau ngày nhậm chức, 20 tháng 1 năm 2017,
ông sẽ ban hành quyết định rút khỏi TPP. Phản ứng với tin này, trong cuộc họp
báo diễn ra cùng ngày tại Buenos Aires (Argentina) thủ tướng Nhật Shinzo Abe
cho là TPP sẽ không có ý nghĩa nếu không có sự tham gia của Mỹ.
Trên thực tế, sắc lệnh rút khỏi TPP của
Tổng thống Trump chỉ mang tính cách tượng trưng vì hiệp định này chưa được quốc
hội phê chuẩn và có lẽ không bao giờ có được sự đồng thuận.
Một mặt quốc hội Mỹ từ những năm gần
đây có sự chia rẽ sâu sắc giữa hai chính đảng. Mặt khác vì nhu cầu ủng hộ của
các công đoàn nhiều thành viên Dân Chủ lại là những người chống TPP trong khi
đa số người Cộng Hòa, nhưng không phải là tất cả, tán thành tự do mậu dịch. Do
đó cho tới nay, Tổng thống Obama chưa bao giờ chuyển TPP qua quốc hội để xin được
phê chuẩn.
Tuy nhiên hành động xóa bỏ TPP là tín
hiệu cho thấy tân chính quyền Mỹ sẽ thực hiện lời hứa hẹn theo đuổi một đường lối
cứng rắn hơn trong sự cạnh tranh với các đối tác quốc tế.
Đây là sự đảo ngược chính sách kinh tế
của Mỹ từ nhiều thập niên, với các tổng thống thuộc cả hai đảng đều cho giảm mức
thuế quan và tăng gia quan hệ mậu dịch với các quốc gia trên toàn thế giới.
Trong thời gian tranh cử, Barack Obama cũng đã từng chỉ trích các thỏa hiệp mậu
dịch quốc tế nhưng khi vào Tòa Bạch Ốc thì lại theo chủ trương phát triển thêm.
Ông Trump tuyên bố khi ký sắc lệnh,
được coi như một bị vong lục (memorandum) nghĩa là nhắc nhở đường lối thi hành
cho các gới chức hành pháp hữu trách, rằng: “Chúng ta đã nói tới chuyện này từ
lâu và đây là một sự kiện to lớn cho giới công nhân Mỹ”.
Hai
người mang biểu ngữ ủng hộ việc xóa bỏ TPP tại Washington, ngày 14/11/2016, tuần
lễ sau khi ông Donald Trump thắng cử. (Hình: Getty Images)
Các phụ tá của ông cho biết tổng thống
cũng sẽ nhanh chóng có hành động về việc tái thương lượng NAFTA (Hiệp định tự
do mậu dịch Bắc Mỹ).
NAFTA bắt đầu đàm phán từ thời Tổng
thống George H. W. Bush (Bush bố) và được quốc hội thông qua dưới thời Tổng thống
Bill Clinton. Trong vòng gần 20 năm, NAFTA là động lực thúc đẩy thương mại Mỹ
phát triển, nhưng cũng bị một số chỉ trích vì làm mất công việc làm và hạ thấp
tiền lương của công nhân Mỹ. Ông Trump dự trù sẽ gặp tổng thống Mexico và thủ
tướng Canada, hai quốc gia đối tác chính trong hiệp định, để thảo luận.
Nhưng với TPP chưa rõ Tổng thống
Trump có ý định tìm cách thương lượng song phương với 11 nước thành viên để quy
định mối quan hệ mậu dịch giữa Mỹ và mỗi quốc gia đó hay không. Dù sao việc
này, nếu có, thì cũng chỉ đem đến giá trị hạn hẹp, không thể mang tầm vóc quan
trọng như với toàn khối chiếm 13.5% mậu dịch và 40% tổng lượng kinh tế thế giới.
Trong bài diễn văn nhậm chức hôm Thứ
Sáu tuần trước, ông Trump đã xác nhận chủ trương “America First” trong đường lối
đối ngoại, mua hàng Mỹ và thuê công nhân Mỹ.
Ông nói: “Chúng ta phải bảo vệ biên
giới nước Mỹ trước sự tàn phá từ những nước ngoài chế tạo sản phẩm của chúng
ta, chiếm các công ty của chúng ta và lấy việc làm của chúng ta”. Theo lời ông:
“Bảo hộ (thương mại) sẽ đem lại thịnh vượng và sức mạnh cho nước Mỹ”.
Về ý nghĩa chính trị, khi xóa bỏ TPP,
Tổng thống Donald Trump đã tách khỏi đồng minh của mình là những người Cộng Hòa
ở Quốc hội từ lâu vẫn tán thành thỏa hiệp kinh tế như thế ở khu vực Thái Bình
Dương ngày nay đang chiếm vai trò quan trọng hàng đầu thế giới. Chủ tịch Hạ viện
Paul Ryan đã từng hợp lực chặt chẽ với Tổng thống Obama để dành cho tổng thống
quyền hạn gọi là “fast track” nghĩa dễ dàng thương lượng nhanh chóng trước sự
chống đối của nhiều nhà lập pháp Dân Chủ.
Chưa ai có thể khẳng định rằng có hay
không có TPP sẽ đem đến lợi ích hay thiệt thòi cho nước Mỹ. Duy một điều chắc
chắn là ông Trump thắng cử nhờ sự ủng hộ của giới công nhân da trắng ở các tiểu
bang vùng Trung Tây và Đông Bắc đã tin tưởng vào chủ trương “America First”, và
bây giờ ít nhất ông cần chứng tỏ là trung thành với khối cử tri đó khi quyết định
cho bãi bỏ TPP.
