Thứ Sáu, 30 tháng 12, 2016
TS. Phạm Đỗ Chí: Chính sách Á châu của TT Tân Cử Trump: Cử Tri Gốc Việt Chờ Gì?
Những Ngày Sửa
Soạn Vào Nhà Trắng
- Báo chí cả
trong và ngoài Hoa kỳ cũng như một số dư luận than phiền Mỹ đang có hai Tổng thống
và đang gây ra nhiều hoang mang về chính sách của HK khi có nhiều tuyên bố
chính sách đôi khi trái ngược của TT đương nhiệm Obama bị coi đang đóng vai trò
thụ động bất đắc dĩ của một "lame duck" (vịt "què") và TT
được bầu Trump lại đang quá xông xáo sửa soạn cho nhiệm kỳ của mình, có phần
thiếu tôn trọng vị TT đương nhiệm như các đời TT tân cử trước.
- Ông Trump
đã bổ nhiệm gần xong thành phần nội các mới, và theo ý người viết, đây là những
khuôn mặt khá ấn tượng với thành tích và kinh nghiệm, nhất là về kinh doanh. Nổi
bật là có khá nhiều tỷ phú đã thành công lớn trong thương trường như chính vị
TT. Tuy vậy nhìn kỹ không khỏi có chút e ngại dè dặt là thiếu hẳn những bộ óc
chiến lược, nhất là về chính trị ngoại giao, và ngay cả về kinh tế tài chính.
- Đa số các
vị Bộ trưởng chờ được phê chuẩn là những "operators" (người hoạt động)
và hiếm có strategists (nhà kế hoạch hay chiến lược gia) với lý thuyết đã được
vạch ra trong một cuốn sách hay các bài báo đã có (kiểu Henry Kissinger chẳng hạn).
TT Trump có thể dựa vào Ban Tham mưu cho ông từ Nhà Trắng hay các Thứ trưởng
tương lai để lấp khoảng trống đó. Thí dụ rõ nhất là như ở Bộ Ngoại giao, ông đã
lưỡng lự khá lâu để chọn ông Bolton là nhà chính trị và ngoại giao lão thành
đóng vai trò số 2 (Thứ trưởng) và chọn Rex Tillerson làm Ngoại trưởng là một
tay thương thuyết lão luyện trong ngành dầu hỏa cũng như quen biết nhiều với
các lãnh đạo Nga như Putin hay các nước sản xuất dầu hỏa. Cho thấy ông Trump quả
thật chuyên chú về kinh tế thương mại ngay trong địa hạt chính trị quốc tế. Việc
thiết lập riêng ở Nhà Trắng một Ban Tham Mưu riêng (White House Trade Council)
cũng nhằm vào ý đồ này của TT tương lai. Đặc biệt là vai
trò quan trọng của GS Peter Navarro (tác giả cuốn "Death by China"),
Chủ tịch của Ban này, vì ông sẽ là diều hâu cứng rắn chống lại kinh tế Trung hoa.
Dựa trên cuốn "Death by China", người ta kỳ vọng nhiều vào Ông
Navarro sẽ đưa ra một chính sách thương mại mới để đối phó mạnh mẽ với TH hầu
tái cân bằng cán cân mậu dịch.
Mọi người thấy
yên tâm với quyết tâm thực hiện làm "America mạnh trở lại", nhưng
cũng mong ông Trump và các cố vấn không quá ngây thơ với tay cáo già Putin hay
chiến lược ngoại giao lâu dài của Trung Hoa chẳng hạn, để không hy sinh quyền lợi
của HK và khối Tự do hay các đồng minh tin Mỹ, về mặt "địa chính trị"
và quân sự.
Chính sách với
Á châu và những ảnh hưởng hay liên hệ khác
- Quả thật
có vẻ ngoài lập trường rõ ràng với Trung hoa, Chính phủ (CP) Trump chưa có
chính sách rõ rệt về Á châu. Hai chữ Việt Nam lại còn vắng hẳn trên
"agenda" của CP Trump.
- Nổi bật và
gây xao động là ông có thể không theo nữa chính sách "One China" của
các CP Hoa kỳ trong mấy thập niên qua từ ngày Kissinger thuyết phục TT Nixon
bơm Trung Hoa lên để đối phó với Liên sô cũ. Trung Hoa tất nhiên bị "nhột"
nhiều khi nghe điều này, nhất là khi ông Trump nhấc điện thoại nói chuyện đơn
phương với Bà TT Đài Loan như một khiêu khích. Nhiều người lại còn chờ ngày TT Trump
vào Nhà Trắng và đón tiếp chính thức Đức Đạt Lai Lạt Ma xem sao?
- Có thể bực
tức, nhưng TH có lẽ còn phải chờ xem nhiều cú đấm khác về kinh tế từ Ban Tham
mưu Thương mại của Tòa Bạch ốc. Thân thiện với Nga về cả mặt chính trị lẫn kinh
tế, HK sẽ rảnh tay "đối phó" với TH. Như một trao đổi, có thể CP
Trump sẽ chấp nhận mức giá dầu hỏa cao hơn như 60-70 USD/thùng (từ mức 50 USD
hiện nay), để giúp Nga sô sớm hồi phục về kinh tế bất chấp những cấm vận về
kinh tế thương mại do khối Âu Mỹ áp đặt.
- Ngoài ra
nâng cao giá dầu, HK sẽ giúp khối OPEC lớn lao về kinh tế để mong khối Trung Đông
giúp tiêu diệt hay cô lập dần nhóm khủng bố ISIS, sẽ là một thành công lớn và đầu
tiên của CP Trump.
- Nhưng cú nặng
nhất có thể là áp đặt một sắc thuế nhập nhẩu 35%-45% lên hàng nhập cảng từ TH,
vì chính sách làm TH tăng tỷ giá của đồng Nhân Dân Tệ (NDT) với USD sẽ không
thành công. Nguyên do giản dị là TH sẽ để tiền NDT bị phá giá thêm hầu làm hàng
hóa TH rẻ hơn và cạnh tranh hơn. Nhưng quan trọng nhất là với chính sách
"bao vây" của Mỹ, dân chúng TH sẽ mất tin tưởng và bán tống tháo tiền
NDT lấy USD và các ngoại tệ mạnh khác để "chạy trốn" hay chuyển ra
ngoài nước, như đã làm từ 2 năm qua khiến khối dự trữ ngoại tệ TH giảm 1/4 từ
3200 tỷ USD xuống còn khoảng 2400 tỷ trong hiện tại. Nếu HK rõ ràng là mạnh tay
hơn để "đập" TH, không loại trừ khối dự trữ đó sẽ xuống nhanh còn một
nửa và tiền NDT sẽ sụp đổ nhanh hơn nữa khoảng 8-9 NDT/ 1 USD.
- Đó mới là
cú kích hoạt mạnh nhất làm kinh tế TH sụp đổ nhanh chóng. Nhưng có thể CP Trump
phải làm từ từ hơn trong 12 tháng đầu để tránh việc đưa kinh tế thế giới vào
cơn khủng hoảng nghiêm trọng mới, làm phương hại đầu tiên đến kinh tế HK. Các
chiến lược gia thương mại ở Nhà Trắng có lẽ phải rất đắn đo! TH càng khiêu
khích về quân sự ở Biển Đông chẳng hạn sẽ càng làm Nhà Trắng bớt đắn đo và ra
tay mạnh hơn!?
- Điểm yếu
hiện tại của CP Trump trong một trận chiến tỷ giá với TH là đang thiếu mối liên
kết cần thiết giữa Nhà Trắng, Bộ Tài chính và Quỹ Dự trữ Liên bang FED để có
chính sách kinh tế vĩ mô rõ rệt, nhất là một chuyên gia tài chính quốc tế ở Bộ
Tài chính để tham mưu về chính sách tỷ giá. Ông Bộ trưởng Tài chính Mnuchin vừa
được cử là một nhà đầu tư ngân hàng (investment banker) chứ không phải là nhà
kinh tế chiến lược. Rất cần bàn tay của bà Yellen bên FED.
-Chính sách
mới về Á châu của CP Trump rõ ràng sẽ không là "xoay trục về Á châu"
nữa, như đã theo đuổi bởi Obama do chính bà Hillary Clinton khởi xướng và ông
John Kerry tiếp tục, mà có lẽ sẽ là "Tái cân bằng Á châu"
(Rebalancing Asia), giảm vai trò TH và tăng cường vai trò của Đông Á như Nhật Bản,
Nam Hàn và Đài Loan sẽ là các đồng minh mạnh về kinh tế của HK ở Á châu.
- Sẽ không
có TPP hay một hiệp ước thương mại đa phương mới thay thế như một số người mong
đợi một cách sai lầm. Vì TPP đã mất vài năm để thương nghị rồi, bây giờ HK
không muốn đưa ra QH để phê chuẩn thực hiện và có lẽ cho chìm xuồng luôn, làm
sao có thể mất vài năm nữa để thương thuyết một hiệp ước đa phương khác. Có lẽ
HK sẽ thay thế bằng một số hiệp ước song phương với vài đối tác mạnh như nói ở
trên và đòi nhiều nhường nhịn hơn từ các nước này để HK xuất cảng mạnh hơn, nhằm
trao đổi với sự tiếp tục đồng minh về chính trị và bảo vệ quân sự của HK. Đây có lẽ sẽ là điểm then chốt trong chính
sách mới của HK.
Ảnh hưởng với
Việt Nam?
- Như đã
nêu, VN đang chỉ là tờ giấy trắng trong agenda của CP Trump, chưa có chính sách
rõ rệt và cá nhân ông Trump có lẽ cũng chỉ mơ hồ là VN đang hưởng lợi như TH
trên đầu HK về chính sách kinh tế toàn cầu (globalization) mà công nhân HK đang
bị thiệt thòi nhất.
- Nhưng
chính VN phải lo ngại nhất nếu HK không thay thế TPP bằng một hiệp ước đa
phương khác, và chính sự thiếu một chính sách xoay trục của HK sẽ gây cho VN và
một số các nước ĐNA khác hai mối lo chính. Về chính trị, HK sẽ mở ra một khoảng
trống ("vacuum") và sẽ khuyến khích TH càng tự tung tự tác về chính
trị và quân sự ở Biển Đông. Về kinh tế
thương mại, VN sẽ dễ sa vào tay TH với một hiệp ước đa phương riêng do TH cầm đầu
với một số đàn em vùng như Lào và Căm Bốt, sẽ không thể nào "thoát
Trung" được như một số giới hữu trách mong ước. Nhất là trước sức hấp dẫn
của một Quỹ Phát Triển Hạ Tầng do TH tài trợ mà một số chuyên gia ngây thơ
(???) của VN đã khuyến nghị VN nên dùng để lấy vốn phát triển trong 5-10 năm tới.
Nói chung là VN không thể đủ sức cầm cự một mình!
- VN phải
làm gì? Tất nhiên sự chú ý của CP Trump tới VN trong 1-2 năm tới hoàn toàn tùy
thuộc vào chính sách cải cách của VN cho chính mình và trong bang giao với HK.
Các cải tổ về dân chủ và nhân quyền tất nhiên phải đi đầu để gợi sự chú ý của
quốc tế và nhất là HK. Tiếp theo là các nỗ lực tái cơ cấu kinh tế theo chiều hướng
thị trường sẽ làm VN mạnh hơn để trở thành một đối tác song phương xứng đáng với
HK như Nam Hàn và Đài Loan. Với vị trí Địa chính trị ưu đãi, biết đâu HK không
coi VN như là một trục mới để đối đầu với TH, doanh nghiệp HK sẽ dời hãng xưởng
từ TH sang VN để tìm nhân công rẻ và nhà cửa cơ xưởng hay đất đai sẵn sàng, có
thể mở mang rẻ hơn nhiều so với TH và Thái Lan...?
Các đường lối
cần theo đã quá rõ trong mắt chuyên gia, nhưng liệu Việt Nam có tỉnh sớm để nắm
lấy cơ hội hay có nổi quyết tâm thay đổi thể chế và chính sách như Myanmar đã
làm trong vài năm mới đây hay không?
