Chủ Nhật, 6 tháng 11, 2016
Nguyễn Hoài Vân: Năm Kỷ Niệm Ngũ bách Chu Niên thành lập đạo Tin Lành vừa bắt đầu
Ngày 31 tháng 10 năm 1517, Martin Luther,
một Linh Mục dòng Hành Khất Thánh Augustin, đóng đinh trên cửa Thánh Đường
Wittemberg 95 luận đề phản bác thần học Công Giáo La Mã. Làn sóng Cải Cách phát
sinh, làm chuyển hướng toàn bộ văn minh Tây Phương, với những ảnh hưởng mạnh mẽ,
không chỉ trên lãnh vực thần học, mà cả văn hóa nghệ thuật (như trong âm nhạc,
chỉ cần nghĩ đến J.S.Bach), luật pháp, chính trị, triết học, kinh tế (Max Weber
coi Tin Lành như động cơ hình thành Tư Bản Chủ Nghĩa hiện đại), ngôn ngữ (các
tác phẩm tiếng Đức của Luther đem lại những quy định mới, hướng đến đồng nhất
ngôn ngữ Đức, sẽ trở thành ngôn ngữ của triết học vào thế kỷ 19), v.v…
Nếu chỉ nhìn vào con người Luther, thì phải
công nhận ông là một vị anh hùng ít thấy trong lịch sử (1). Với những suy nghĩ
cá nhân, ông đứng lên chống lại một Thần Quyền thống trị toàn bộ các lãnh vực của
xã hội từ gần 15 thế kỷ. Thần quyền này lại liên kết với một thế quyền mạnh mẽ
và khắt khe không kém, thể hiện qua Hoàng Đế Charles Quint, vô cùng quyền uy, vừa
mở mang lãnh thổ đến Tân Thế Giới, cai trị một Đế Quốc rộng lớn chưa từng thấy.
Nhiều lần ông đã kề cận sự chết, nhưng vẫn mạnh dạn vững bước.
Trước mặt Charles Quint, ông tuyên bố :
« … Tôi không thể, và không muốn chối
bỏ lập trường của tôi. Vì phản lại lương tâm của mình là một thái độ không tin
tưởng được và không lương thiện. Đó là con người tôi ngày hôm nay. Tôi không thể
làm khác hơn … »
Khi ông đã nổi tiếng, và bị giáo hội La Mã
bách hại, thì được nhiều nhà quý tộc tìm cách che chở. Có lúc Giáo Hoàng Leon X
(2) tìm cách hối lộ ông Hoàng đất Saxe, Frederic III, để « hóa giải »
Luther. Ông Hoàng mệnh danh Frederic « Hiền Nhân » này đã khéo léo từ
chối bằng cách tặng lại cho Giáo Hoàng một món quà đắt giá hơn món hối lộ mà
ông đã hoan hỉ tiếp nhận ! Rồi khi Hoàng Đế Charles Quint đòi bắt Luther
đưa về Roma xét xử, thì Frederic viện dẫn lập trường của ông nội Charles Quint
là Hoàng Đế Maximilien, khẳng định không một công dân nào của Đế Quốc Đức có thể
bị hành tội mà không được xét xử tại Đức. Hoàng Đế đòi chuyển giao Luther cho
Tòa Dị Giáo, họp tại Đức. Frederic trả lời : Thưa Hoàng Thượng, tòa dị
giáo không xét xử, mà chỉ ban phát án tử hình ».
Sau khi Luther bị vạ tuyệt thông với giáo
hội Công Giáo, Charles Quint tuyên bố khai trừ ông khỏi đế quốc. Hệ quả của án
lệnh này là bất cứ công dân nào của đế quốc cũng được quyền và có bổn phận giết
Luther ! Frederic « Hiền Nhân » liền tổ chức bắt cóc Luther, đem
ông về bảo vệ ở lũy Wartbourg …
Thần học Luther đại khái chủ trương mỗi
người tự đọc và hiểu Thánh Kinh, sự cứu rỗi không lệ thuộc những gì mình làm mà
lệ thuộc hồng ân (tình yêu) của Thiên Chúa, và niềm tin của con người. Thần học
ấy thật ra khá phức tạp, và có vài điểm khó khăn. Tôi chỉ ghi nhận một vấn đề
quan trọng trong bài :
Cuộc đời Luther có vài điểm đen :
- Khi ông ủng hộ các Lãnh Chúa đàn áp cuộc
nổi dậy của nông dân năm 1524 (được Marx
vinh danh) (3), làm thiệt mạng 100 ngàn người.
- Và quan điểm kỳ thị Do Thái của ông qua
tài liệu : «Người Do Thái và những gian dối của họ »,
năm 1543. Triết gia Karl Jaspers (1883-1969) cho là sách ấy chứa dựng toàn bộ
chương trình diệt chủng Do Thái của đảng Nazi !
§§§§§§§§§§§
Để đánh dấu ngày bắt đầu năm kỷ niệm Ngũ
Bách Chu Niên khai sáng đạo Tin Lành, mời các bạn nghe qua :
Ca khúc tiêu biểu của tôn giáo này (Ein feste
Burg ist unser Gott – Chúa là Thành lũy), do chính Luther viết ra, trước khi được J.S.Bach
soạn lại (BWV 80) :
https://www.youtube.com/watch?v=kNo79VGRaXs
Nguyễn Hoài Vân
31/10/2016
(1) Một trường hợp khác có thể là Giordano
Bruno (1548-1600), một thày tu dòng Đa Minh, bị thiêu sống vì tội lạc giáo sau
tám năm lao tù, tra tấn … vì đã kiên trì cho rằng mặt đất quay quanh mặt trời,
vũ trụ không có ranh giới, có nhiều ngôi sao tương tự như mặt trời, và nhiều
hành tinh như trái đất, quay quanh các mặt trời ấy, Thánh Linh là linh hồn của
Thế Giới, hiện diện trong mọi sự vật, linh hồn của con người là một phần của
linh hồn của mọi sự vật, chủ trương ăn chay ( !) v.v…
(2) Lúc Leon X từ trần, nhà thần học nổi
tiếng đương thời là Hồng Y Cajetan (Thomas de Vio) gọi vị Giáo Hoàng này là
« người lùn thần Học », không thể so với « khổng lồ thần học »
Martin Luther !
