Chủ Nhật, 23 tháng 10, 2016
GIAO TÌNH VONG NIÊN GIỮA VŨ HOÀNG CHƯƠNG VÀ HOÀNG HƯƠNG TRANG
Đầu tháng 4
năm 1976, thi sĩ Vũ Hoàng Chương bị nhà cầm quyền Cộng sản bắt, giam ở khám Chí
Hoà. Một số thơ ông làm trong thời gian này (chẳng hạn bài mở đầu bằng câu “Thấm
thoắt vào đây tháng đã tròn”) đã được chuyển về cho gia đình và đã được phổ biến.
Đầu tháng 9-1976, thấy sức khỏe của ông suy sụp, những người cầm quyền thả ông
về để chết ở nhà. Tương truyền trong thời gian bị giam, ông có làm 12 bài thơ lấy
nhan đề chung là “Đọc lại người xưa,” nhân hai câu thơ của tiền nhân (như Phạm
Ngũ Lão, Thị Lộ, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Cao Bá Quát …)
mà viết ra 12 câu lục bát, ý về thời thế rất kín đáo nhưng chưa được phổ biến.
Sau khi ông mất, CS khám nhà rất nhiều lần nhưng không tìm ra tung tích những
bài thơ ấy.
Năm 2007,
nhân một người yêu thơ Vũ Hoàng Chương từ Mỹ về Việt Nam, đến thăm gia đình cố
thi sĩ, một người học trò thân của Vũ Hoàng Chương ở ngoài nước nhận được 12
bài thơ từ gia đình thi nhân họ Vũ gửi sang, với lời giải thích là “nhà thơ
Hoàng Hương Trang đã đem những bài thơ ấy trả lại cho bà Vũ Hoàng Chương,” và
bà muốn các bạn cùng môn sinh cũ của nhà thơ ở ngoài nước tìm cách phổ biến.”
Nhận thấy ý tưởng gửi trong những bài thơ ấy quá kín đáo, hai người bạn của cố
thi sĩ (nhà thơ Cao Tiêu và giáo sư Lưu Trung Khảo) đã cùng một người học trò
thân của Vũ Hoàng Chương ở California thảo luận, phân tích kỹ lưỡng, với kết quả
là bài “Đọc lại người xưa : Bành Ngọc Lân” do Trần Từ Mai chấp bút đã được gửi
đăng trên Diễn Đàn Thế Kỷ và một số trang mạng.
Năm 2012,
trong “Tuyển tập Văn xuôi Hoàng Hương Trang” (xuất bản trong nước), nữ thi sĩ họ
Hoàng cho in cả 12 bài “Đọc lại người xưa” của Vũ Hoàng Chương, và cho biết khi
tới thăm thi nhân họ Vũ sau khi ông được thả từ Chí Hoà về, bà đã được Vũ Hoàng
Chương đọc cho nghe 12 bài thơ ấy để chép lại. Bà cũng đã đọc lại cho ông bà Vũ
Hoàng Chương cùng nghe và xác nhận là đúng trước khi đem về cất giữ. Lời thơ
trong những bài này hệt như trong những bài các ông Cao Tiêu, Lưu Trung Khảo,
Trần Từ Mai nhận được từ gia đình thi sĩ Vũ Hoàng Chương năm 2007. Chuyện nhà thơ Hoàng Hương Trang được ông bà
Vũ Hoàng Chương giao cho giữ 12 bài thơ ông làm trong thời gian bị giam ở Chí
Hoà năm 1976 là điều đích thực.
Vậy mối liên
hệ giữa Vũ Hoàng Chương và Hoàng Hương Trang cũng là điều cần được chúng ta tìm
hiểu.
Nhà thơ Hoàng
Hương Trang tên thật là Hoàng Thị Diệm Phương, sinh năm 1938 ở Vân Thê, huyện
Hương Thuỷ, tỉnh Thừa Thiên. Bà tốt nghiệp Cao Đẳng Mỹ Thuật năm 1960, Sư Phạm
Mỹ Thuật năm 1961. Bà từng dạy hội họa ở nhiều trường Trung học, và tại trường
Đại học Mỹ thuật Sài Gòn. Bà được giải hội họa trong một kỳ thi ở Huế năm 1958,
và là tác giả 6 tập thơ từ 1964 đến 2002, trong đó có 4 tập trước 1975:
Khép đôi mi nhỏ (1964)
Linh hồn cỏ biếc (1968)
Túy ca (1972)
Hợp tuyển (1974)
Linh hồn cỏ biếc (1968)
Túy ca (1972)
Hợp tuyển (1974)
Thơ của bà được
in chung trong hơn 30 tuyển tập thơ văn trong và ngoài nước. Bà cũng có tên
trong cuốn Thi nhân Việt Nam thế hệ 1954
– 1973 của Nguyễn Tấn Long và Phan Canh (Sàigòn : Sống Mới, 1974).
Như thế Hoàng
Hương Trang trẻ hơn Vũ Hoàng Chương 23 tuổi (1938-1915), ít tuổi hơn một số môn
sinh của ông (trên giấy tờ, Vũ Hoàng Chương được ghi là “sinh năm 1916” nhưng
thực ra ông sinh năm 1915). Bên cạnh mối liên tài giữa hai nhà thơ, Vũ Hoàng
Chương lưu tâm hơn tới Hoàng Hương Trang có lẽ từ khi bà cho in tập Túy Ca năm 1972, nhắc ông nhớ đến Thơ Say với “Bài ca tận túy” của ông. Sự
giao cảm giữa hai nhà thơ chung một nguồn cảm hứng đã được Vũ Hoàng Chương nói
rất rõ trong bài thơ thủ bút “Cảm đề Tuý ca,” ông viết để tặng Hoàng Hương
Trang năm 1972:
“Bài ca Tận túy” đi hoang Biết đâu Hoàng lại gặp Hoàng chiều nay.
Cùng làm thơ,
chung một nguồn cảm hứng, lại nhận thấy trong danh hiệu có những chữ giống
nhau, Vũ Hoàng Chương dễ dàng nhận thấy nơi Hoàng Hương Trang một “trần ai tri kỷ.” Cảm động trước thịnh tình của
một nhà thơ tiền bối, Hoàng Hương Trang quan tâm thăm nom Vũ Hoàng Chương sau
khi ông bị Cộng sản bắt giam. Biết rằng để thơ ở nhà sẽ không an toàn, việc
giao cho Hoàng Hương Trang giữ hộ những bài được làm trong khi bị giam là một
điều hợp tình hợp lý đối với Vũ Hoàng Chương. Nhờ thế những bài “Đọc lại người
xưa” Vũ Hoàng Chương làm ra trong thời gian ở trại giam Chí Hoà năm 1976 đã
không bị mai một.
Vừa rồi Tòa
soạn DĐTK có nhận được một số tài liệu về thi sĩ Vũ Hoàng Chương do nhà văn/nhà
thơ Hoàng Hương Trang từ Sài Gòn gửi tặng.
Chúng tôi xin đăng lại dưới đây hai bài thơ trong số tài liệu này: - Bài “Cảm Đề Túy Ca”, với thủ bút của Vũ Hoàng Chương viết tặng Hoàng Hương Trang, đề ngày 16 tháng 6 năm 1972.
- Bài thơ “Chiều Say Nhớ Hoàng” của Hoàng Hương Trang sáng tác nhân ngày giỗ thứ 30 của Vũ Hoàng Chương, 14 tháng 8 âm lịch (năm 2006).