Mai Vân/RFI: Mao: Tội phạm lớn nhất của lịch sử, hơn cả Hitler hay Stalin

Chân dung Mao Trạch Đông trước Thiên An Môn,
16/05/2016.REUTERS/Kim Kyung-Hoon

Một tấm hình của Mao Trạch Đông màu đỏ máu chiếm trọn trang bìa với hàng tựa lớn « Mao, tội phạm lớn nhất lịch sử » : Tạp chí L’Obs tuần này (18-24/08/2016) đã không ngần ngại dành hồ sơ chính cho nhân vật lãnh đạo Trung Quốc đã khiến hàng chục triệu người dân của mình bị chết oan, nhưng ngày nay vẫn được chế độ Bắc Kinh tôn thờ. Điểm độc đáo trong hồ sơ của L’Obs chính là phần so sánh « tội ác » của Mao với hai nhà độc tài khét tiếng khác là Hitler và Stalin để đi đến kết luận : kẻ đứng đầu chính là Mao Trạch Đông.

L’Obs đã dành hơn 10 trang trong cho hồ sơ Mao Trạch Đông, một mặt tổng kết di sản thực sự mà Mao để lại 40 năm sau khi qua đời, một mặt khác cũng tìm hiểu tại sao Trung Quốc ngày nay vẫn tôn thờ kẻ gây tội ác này. Bài viết nêu bối cảnh năm nay là kỷ niệm đúng 40 năm ngày người « Cầm Lái Vĩ Đại » qua đời (09/09/1976) và 50 năm Cách Mạng Văn Hóa.

Stalin và Hitler còn thua xa Mao về số người bị thiệt mạng

Trả lời phỏng vấn về tội ác của Mao, sử gia Frank Dikotter, giải thích với phóng viên của L’Obs là Mao đã lấy Stalin làm gương và không chỉ làm y như Stalin mà còn muốn vượt qua nhà độc tài Xô Viết, muốn vượt lên trên cả Lê Nin. Theo sử gia này thì Mao phải chịu trách nhiệm về cái chết của hơn 50 triệu người ở Trung Quốc.

Nếu dựa trên số người tử vong thì Mao cùng với Hitler, là hai kẻ vô địch phạm tội ác. Hitler đã gây ra cái chết của 55 triệu người, nhưng con số đó bao gồm cả nạn nhân những vụ thảm sát (người Do Thái) lẫn những người đã nằm xuống trong cuộc Thế Chiến Thứ II. Trong lúc đó, ở Trung Quốc, Mao đã gây ra số tử vong tương đương, hơn 50 triệu, thậm chí còn hơn thế : Nạn đói mà Mao đã gây nên và để kéo dài suốt 3 năm từ 1959 đến 1962 đã làm 45 triệu người chết, cộng thêm với hàng triệu người khác trong các thời kỳ bạo lực khác - ít nhất 5 triệu nữa.

Là tấm gương của Mao, nhưng Stalin vẫn còn thua xa Mao tính về số người bị hy sinh. So sánh 3 nhân vật này, Hitler, Mao và Stalin, sử gia Dikotter cho là điểm chung của họ là họ rất thông minh, không hề có cảm giác tội lỗi, có tài thao túng tuyệt đỉnh – cả con người lẫn tình thế.

Mao đã noi gương Stalin như các cuộc thanh trừng cho thấy ngay từ lúc còn chiến tranh du kích trong những năm 1930 – tháng 12/1930 700 sĩ quan nổi dậy đã bị giết, từ 1942 đến 1944, 10.000 trí thức theo ông đến Diên An bị hành quyết. Mao còn lại muốn vượt qua Stalin và cả Lê Nin, tham vọng này của Mao đã dẫn đến hai thảm họa cho Trung Quốc, bước Đại Nhảy Vọt và cuộc Cách Mạng Văn Hóa. Mao thật ra muốn chứng tỏ cho thế giới thấy ông là lãnh đạo thật sự của khối xã hội chủ nghĩa, là thiên tài có tầm nhìn xa và thắng được chủ nghĩa tư bản.

Phải nói là Mao đã đưa được 1/4 nhân loại đến với chủ nghĩa xã hội. Mao đã rất hãnh diện với thành tích này.

Dùng bạo lực làm phương pháp củng cố quyền lực

Các tài liệu lưu trữ của đảng Cộng Sản Trung Quốc được cho tham khảo gần đây, cho thấy là Mao đã chọn một chính sách bạo lực thật sự và triệt để làm phương pháp củng cố quyền lực.

Một ví dụ cụ thể là cuộc cải cách ruộng đất bắt đầu ở Mãn Châu, từ năm 1947 - song song với cuộc chiến giành chính quyền - và kết thúc năm 1952 : Với hơn một nửa nông dân làm chủ ruộng đất của họ, một phần khác thi chia nhau khai thác ruộng đất gia đình, chỉ khoảng 6% là thuê đất, không dễ dàng có địa chủ bóc lột dưới tay để nhân dân trút giận. Thế là đảng Cộng Sản đã « chế tạo ra » thành phần này, và kết quả là có 2 triệu người chết theo các báo cáo nội bộ của đảng.

Trong thời kỳ chiến tranh chống Tưởng Giới Thạch, chính sách vây hãm thành phố của các tướng lãnh của Mao - dồn binh lính, dân chúng vào nạn đói, những ai bỏ chạy bị bắn tại chỗ - để buộc đối thủ đầu hàng, đã làm hàng trăm ngàn thường dân chết như ở Trường Xuân. Phương thức này cũng được áp dụng ở các thành phố khác như Bắc Kinh, Thượng Hải…

Sau khi chiếm chính quyền, từ năm 1950, những cuộc thanh trừng tiếp diễn, Mao còn đưa ra quota về số người bị hành quyết 1/1000 hay hơn nếu cần thiết. Trong vòng một năm, có 2 triệu người bị hành quyết trước công chúng. Những cuộc thanh trừng về sau cũng không đếm xuể, cộng thêm nạn nhân nạn đói do sai lầm chính sách Đại Nhảy Vọt, cuộc Cách Mạng Văn Hóa… Mao đã để lại một hình ảnh thật đen tối.

Đọc thêm: Từ Mao đến Khổng, những tượng đài ''giấc mơ Trung Hoa'' của Tập Cận Bình

Mao vẫn là trụ cột của chế độ Tập Cận Bình

Nhưng ngày nay Trung Quốc mặc dù đã thay đổi, hiện đại hóa, kinh tế phát triển nhảy vọt, trở nên nền kinh tế thứ nhì thế giới nhưng Mao, vẫn là một trụ cột của chế độ Tập Cận Bình.

Để chứng minh Mao vẫn ngự trị trên đời sống Trung Quốc, phóng viên của l’Obs Pierre Haski đã nêu một số ví dụ đập mắt như hình ảnh Mao vẫn hiện diện khắp nơi, từ Quảng Trường Thiên An Môn cho đến các ngôi nhà ở thôn quê, ngay cả trên một số xe taxi. Lăng của Mao ở Thiên An Môn vẫn là nơi mà dân chúng, chính khách địa phương đều viếng thăm. Bài báo cũng trích lời của con trai một người từng là nạn nhân của Mao, giải thích : Khi nghe tin Mao qua đời, ông có cảm giác như « trời đang sập xuống ». Khác với Liên Xô thời hậu Stalin, Trung Quốc đã không « gột rửa dấu ấn của Mao ».

L’Obs cũng nhắc lại vụ đấu đá tranh quyền với nhóm « tứ nhân bang », trong đó có Giang Thanh, vợ của Mao. Khi phe này bị dẹp, vào đầu năm 1981, người ta cứ tưởng rằng đó sẽ là một dịp lên án Mao, thế nhưng đã có một sự thỏa hiệp giữa phe gọi là theo chủ nghĩa Mao « mềm », bỏ bớt đi những khía cạnh thái quá, và phe theo chủ thuyết thực tiễn, đứng đầu là Đặng Tiểu Bình, đã bị Mao thanh trừng hai lần.

Rốt cuộc trong Hội Nghị Toàn Thể Ban Chấp Hành Trung Ương lần thứ 6 vào tháng 6/1981, đảng Cộng Sản Trung Quốc đánh giá như sau về thành tích và sai lầm của Mao : 70% tích cực – 30% tiêu cực. Như vậy là dẹp qua một bên những sai lầm của người Cầm Lái Vĩ Đại. Những người còn sống sót của các thảm kịch chính trị đã được phục hồi sau năm 1976, nhưng không ai đặt lại vấn đề trách nhiệm các lãnh đaọ, điều này là cấm kỵ.

Đọc thêm: Mao Trạch Đông và nạn sùng bái cá nhân tột đỉnh

Ém nhẹm tội ác của Mao để bảo vệ Đảng Cộng Sản

Sử sách thì vẫn ca ngợi Mao, người đã mang lại lòng tự hào cho một đất nước chịu ô nhục trong hơn một thế kỷ. L’Obs nhận thấy là tính toán chính trị các lãnh đạo Trung Quốc trong những năm 1980, và tiếp tục đến hôm nay, là phải duy trì sự liên tục lịch sử với thời kỳ Cách Mạng, nhưng xóa nhòa những khía cạnh tiêu cực để bảo vệ tính chính đáng của đảng Cộng Sản.

Từ 35 năm qua, hình ảnh hiền hòa của Mao Trạch Đông, « vị cha già dân tộc » vẫn được gìn giữ ở Trung Quốc, cho dù người dân không hề bị lừa và vẫn chỉ trích Mao khi nói chuyện riêng. Có điều trong thời đại mất phương hướng hiện nay trên mặt tư tưởng, và với thời gian đã xóa mờ các vết thương, người dân Trung Quốc đã tìm về người trong mắt họ đã bảo vệ người dân « bình thưòng » trước những kẻ mạnh. Nhiều người Trung Quốc cũng không hiểu tại sao người nước ngoài lại có ác cảm với Mao, xem cố lãnh đạo của họ như một kẻ độc tài ghê rợn.

Tập Cận Bình hiện nay đã sử dụng phong cách Mao, những phương thức từ thời Mao như tôn thờ cá nhân, đàn áp ly khai. Thường ngày ông vẫn mặt âu phục, thắt cà vạt, nhưng trong lễ duyệt binh thì lại mặc áo cổ Mao. Phong cách Mao này được sử dụng để củng cố quyền lực của ông.

Tập Cận Bình : Kẻ hủy diệt các "phe nhóm"

Không hẹn mà gặp, Courrier International cũng chú ý đến đường lối của Tập Cận Bình được cho là mang nặng ảnh hưởng của Mao Trạch Đông. Dưới tựa đề « Tập Cận Bình, người triệt hạ các phe nhóm », tuần báo Pháp đã giới thiệu một bài phân tích trên mạng nanzao.com của tờ Nam Tảo, xuất bản tại Hồng Kông.

Bài viết trở lại sự kiện ông Tập Cận Bình muốn triệt hạ Đoàn Thanh Niên Cộng Sản Trung Quốc, mà một số biện pháp đã được Tân Hoa Xã nêu chi tiết vào đầu tháng 8 này : Cải tổ cơ cấu lãnh đạo ; giảm một nửa ngân sách năm nay ; có thể sắp đóng cửa một trường đại học do Đoàn Thanh Niên quản lý. Ủy Ban Kỷ Luật Trung Ương đã có những lời chỉ trích nghiêm khắc nhắm vào Đoàn Thanh Niên : Hành chánh quan liêu, phân biệt đối xử, kén chọn chủ nghĩa, quá chuộng vui chơi v.v...

Nhiều quan sát viên cho rằng các lệch lạc của Đoàn Thanh Niên Cộng Sản Trung Quốc là một cái gai trong mắt ông Tập Cận Bình, vì lẽ điều đó sẽ làm ảnh hưởng của Đoàn bị sa sút, không còn là con đường tiến thân chính của cán bộ trẻ trong Đảng, ít ra là trong tương lai trước mắt.

Đối với tờ Nam Tảo, đằng sau việc uốn nắn hoạt động của Đoàn Thanh Niên, còn có mục tiêu diệt trừ các phe nhóm trong Đảng Cộng Sản Trung Quốc : Vào lúc Tập Cận Bình nỗ lực củng cố quyền lực trước Đại Hội Đảng lần thứ XIX vào năm tới, việc « cải tổ » Đoàn Thanh Niên – mà cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào đặc biệt chăm sóc - là một giai đoạn bắt buộc.

Sau Đại Hội XIX, một ê kíp hoàn toàn mới sẽ lên lãnh đạo Trung Quốc, ngồi lại chỉ còn hai nhân vật Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường (mà người ta cũng chưa biết là sẽ còn trụ lại ở vị trí thủ tướng hay không). Ai cũng biết là Lý Khắc Cường bắt đầu con đường chính trị trong Đoàn Thanh Niên và được ông Hồ Cẩm Đào nâng đỡ.

Tác giả bài viết nhắc lại là thời ông Hồ Cẩm Đào là thời vàng son của Đoàn Thanh Niên Cộng Sản Trung Quốc, có ảnh hưởng tăng vọt, đông đảo cán bộ được đưa vào những vị trí quan trọng cấp quốc gia cũng như địa phương. Theo bài viết, ông Hồ Cẩm Đào đã dựa vào thế lực Đoàn Thanh Niên để chống lại « Bang Thượng Hải » của ông Giang Trạch Dân.

Trước khi Tập Cận Bình lên nắm quyền, thì « bè lũ Đoàn Thanh Niên » và « Bang Thượng Hải » chi phối chính trường Trung Quốc. Nhưng với chiến dịch chống tham nhũng, Tập Cận Bình đã làm cho cả hai phe bị lung lay.

Tập Cận Bình thuộc phe « Chiết Giang » hay « Thái Tử Đảng » ?

Câu hỏi được tờ Nam Tảo đặt ra là ông Tập Cận Bình thuộc phe nhóm nào ? Với tư cách là cựu bí thư tỉnh ủy Chiết Giang, người ta nghĩ rằng Tập Cận Bình có thể cất nhắc người của tỉnh mình lên và lập nên nhóm Chiết Giang. Nhưng theo tờ báo, điều đó chưa thấy rõ, và phải chờ thêm xem lãnh đạo Trung Quốc sẽ chọn ai cho ê kíp cầm quyền trong năm năm sắp tới. Có điều là giống như Mao Trạch Đông, Tập Cận Bình có vẻ rất ghét tình trạng phe nhóm trong Đảng, nguồn gốc gây chia rẽ. Đây là điều mà ông thường nhấn mạnh trong các diễn văn của mình.

Một ví dụ : Tập Cận Bình từng đảm trách nhiều chức vụ lãnh đạo trong suốt 17 năm tại tỉnh Phúc Kiến. Thế nhưng, trong ba năm trở lại đây, ông không hề cất nhắc một số lượng cán bộ đông đảo nào đến từ tỉnh đó. Tập Cận Bình cũng từng làm bí thư Chiết Giang và Thượng Hải. Nhưng thời gian ông làm việc ở đó qua ngắn để có thể đào tạo ra những người thân cận với mình.

Còn phe « Thái Tử Đảng » mà Tập Cận Bình là một thành viên thì sao ? Theo tờ báo, khái niệm này rất rộng, và chưa có gì chứng tỏ rằng các « thái tử đảng » sẽ thực sự được đề bạt vào các chức vụ then chốt trong chính quyền hay trong Đảng.

Có thể hiểu như thế nào về tình trạng như kể trên ? Theo tác giả bài viết, rất có thể là đối với Tập Cận Bình, một quân vương chuyên chế không cần đến hậu thuẫn của bất kỳ một phe nhóm nào.

Nhật Hoàng muốn nghỉ hưu cũng không được !!!

Về Châu Á, Courrier International còn nhìn sang Nhật Bản. Với một tựa đề hóm hỉnh, tờ báo khẳng định : « Nhật Hoàng không được quyền nghỉ ngơi ».

Tuần báo Pháp đã trích dịch bài viết trên tờ báo Nhật Asahi Shimbun, phân tích thông điệp bất ngờ ngày 08/08/2016 vừa qua, trên truyền hình của hoàng đế Nhật Bản Akihito, 82 tuổi, nói đến ý của ông muốn nhường ngôi lại cho con trai của ông, thái tử Naruhito. Có điều Hiến Pháp Nhật cấm vị hoàng đế rút lui như thế.

Bài báo một mặt ca ngợi Nhật Hoàng đã có ý thức sâu rộng về trách nhiệm của mình, khi nêu lên vấn đề sức khỏe của ông có thể suy sụp nghiêm trọng hơn, gây ra ảnh hưởng không tốt, nhưng một mặt khác lại chỉ trích giới chính trị Nhật thụ động và bất cẩn, dẫn đến tình trạng ngày nay. Theo bài báo, ai cũng thấy rõ gánh nặng đè lên vai một vị hoàng đế cao niên, ngày càng yếu sức, trong lúc những người trong hoàng tộc có thể hỗ trợ cho ông ngày càng ít đi. Điểm này cũng rất đáng lo ngại.

Nếu những thủ tướng trước đây như ông Koizumi hay Noda đều quan tâm đến hoàng gia, nêu lên những vấn đề cụ thể như nghiên cứu xem một phụ nữ có thể lên ngôi hay không chẳng hạn, thì đương kim thủ tướng Abe hầu như không làm gì cả. Thông điệp của hoàng đế là một lời cảnh báo nghiêm trọng, không biết là thủ tướng Nhật có ý thức được vấn đề và tìm ra giải đáp hay không.

Theo bài báo, giải pháp dựa trên các cuộc thảo luận ở Quốc Hội về quy chế biểu tượng của hoàng đế, và đã đến lúc phải thảo luận một cách nghiêm chỉnh. Bài báo cũng nhìn thấy là trong một nước Nhật ngày càng già đi, dư luận rất thông cảm với hoàng đế, vì thế việc cho là một hoàng đế phải ngồi trên ngôi cho đến lúc chết sẽ đi ngược lại với dư luận. Cũng như thế, phớt lờ nguyện vọng của hoàng đế vì cho là vấn đề nhân quyền không áp dụng đối với ông, ông không được phép hành động theo ý của mình, điều đó sẽ khó được dư luận chấp nhận.

Trong phần kết luận bài báo cho là phải tổ chức thảo luân một cách cụ thể trên giải pháp tốt nhất để đạt được đồng thuận trong dư luận, đồng thời phải suy nghĩ về tương lai hoàng gia.

Trang bìa các tạp chí khác

Tạp chí L’Express, tuy trang đầu vẫn dành cho thời sự trước mắt với việc cựu tổng thống Pháp Sarkozy quyết tâm « tái chinh phục » lòng dân và quyền lực, nhưng cũng đã xoay nhìn về quá khứ với hai hồ sơ lớn trang trong : « Số phận Sa Hoàng », và nghi án Malthide Carré, nữ điệp viên Pháp thời Đệ Nhị Thế Chiến. Là một gương mặt có trọng lượng trong mạng lưới gián điệp Pháp, cuối cùng bà đã bị Đức mua chuộc vào năm 1941, và câu hỏi dai dẳng đến nay là phải chăng bà là đầu mối việc hệ thống tình báo Đồng Minh bị phá hủy.

Le Point, cũng như đồng nghiệp L’Express, dành trang bìa cho sân khấu chính trị Pháp, nói lên tâm sự của đương kim tổng thống Hollande dưới tựa đề « Lời thú nhận » : Nếu không thành công trong việc tái đắc cử thì ông rời bỏ chính trị. Tuy nhiên, ở trang trong, tạp chí cũng đã dành 4 trang cho thỏa thuận Evian năm 1962, về chiến tranh Algérie.