Thứ Hai, 27 tháng 6, 2016
Lê Phan - Một ngày buồn
Sáng nay, Thứ Sáu, 24 Tháng Sáu, tôi bị đánh thức bởi một email của một bạn đồng nghiệp ở Đông Nam Á với một câu hỏi “Tại sao chuyện này có thể xảy ra được? Bộ các bạn khùng rồi sao? Ở đây chúng tôi cầu có được một Liên Hiệp Âu Châu để đối đầu với ông khổng lồ Trung Quốc.” Tôi đã trả lời “Tôi biết chứ. Tôi bỏ phiếu để ở lại. Nhưng Âu Châu khác Đông Nam Á!!! Tuy vậy đây là một ngày đáng buồn.”
Câu chuyện
khó tin này bắt đầu khi Thủ Tướng David Cameron đánh cá và thua độ. Hơn nửa dân
chúng Anh đã chọn nghe những lời đe dọa của các ông Boris Johnson, Michael
Gove, Nigel Farage, cũng như các tờ nhật báo lá cải như The Sun và The Daily
Mail. Và Liên hiệp Vương quốc Anh, Âu Châu, Tây phương và có thể toàn thế giới
đã thức dậy không còn nguyên vẹn nữa. Vương quốc thống nhất sẽ mất đi rất nhiều
ảnh hưởng và sẽ có thể sau cùng bị phân chia trở lại. Âu Châu mới mất nền kinh
tế lớn thứ nhì và một trong những cường quốc có tầm nhìn cởi mở nhất.
Như nhà bình
luận Martin Wolf của tờ Financial Times đã nhận xét, cái bản lề nối giữa Liên
Hiệp Âu Châu và các cường quốc nói tiếng Anh đã bị bẻ gãy. Đây có lẽ là giây
phút đáng kể nhất trong lịch sử Anh kể từ Đệ Nhị Thế Chiến. Nó có thể đánh dấu
một điều còn đáng sợ hơn, đó là sự rút ra khỏi toàn cầu hóa và trở về với bảo hộ
mậu dịch. Một số các đại công ty nay đã tìm lại bài học của thập niên 1930 khi
bảo hộ mậu dịch cộng với chủ nghĩa quốc gia quá khích dẫn đến chiến tranh kinh
tế và khủng hoảng toàn cầu. Và trên hết tất cả, nó là một sự chiến thắng của những
người bất mãn và lo sợ chống lại những người tự tin vào khả năng của Liên Hiệp
Vương Quốc Anh có thể đáp ứng được với thay đổi và lãnh đạo Âu Châu.
Địa lý của kết
quả của cuộc bỏ phiếu cho thấy đây cũng là một sự nổi loạn của các tỉnh chống lại
một thủ đô Luân Đôn phồn vinh của toàn cầu hóa. Đây cũng là một sự nổi dậy chống
lại những uy quyền đương thời, chính trị, kinh tế và cả doanh nghiệp nữa. Trong
khi đó, những người coi mình là những kẻ thua thiệt, những người bực tức với những
thay đổi trong nước mình, nhất là di dân hàng loạt, đã thắng. Họ đã phá hủy những
kiến trúc được xây dựng công phu bởi những uy quyền trong nửa thế kỷ. Điều còn
đáng sợ cho nền dân chủ Anh hơn nữa là đảng Lao Động, đảng đối lập hiện nay,
cũng là một nạn nhân. Với kết quả từ miền trung nước Anh, nơi vốn là thành trì
của đảng, họ đã mất một số ủng hộ lớn.
Nhưng Anh Quốc
có thể không phải là quốc gia cuối cùng phải trải qua một trận động đất như vậy.
Những phong trào của những người nổi giận đang có mặt ở nhiều nơi khác, nhất là
ở Hoa Kỳ, với sự thăng tiến về cánh hữu có ông Donald Trump, về cánh tả có ông
Bernie Sanders; với sự nổi lên của bà Marine Le Pen, và ngay cả ở Đức, với sự
thành công của đảng Alternative for Germany. Những quốc gia khác có thể đi vào
vết xe đổ của Anh Quốc.
Một trong những
cơn ác mộng của thế giới là khi một Tổng Thống Donald Trump gặp một Thủ Tướng
Boris Johnson. Cả hai có rất nhiều điều giống nhau. Họ cũng sẵn sàng chà đạp
lên sự thật và sẵn sàng dùng đủ mọi thủ thuật để chiến thắng. Ông Trump có thể
bất chấp thực tế khi ông bảo với người dân Michigan là ông sẽ “ra lệnh” cho
công ty xe hơi phải đưa xí nghiệp trở về Hoa Kỳ, cũng như ông Johnson đã từ nhiều
năm trước với tư cách chủ bút của một tờ tạp chí nổi tiếng của cánh hữu Anh, bảo
là Liên Hiệp Âu Châu không cho dân Anh được quyền tiêu thụ cà rốt và chuối
cong.
Anh Quốc nay
đang đi vào một giai đoạn bất ổn kéo dài mà với một triển vọng hầu như chắc chắn
sẽ mở màn cho một tương lai ít quan trọng hơn. Đảng Bảo Thủ nay sẽ đi vào một
giai đoạn tranh chấp tương tàn trong ba tháng nữa với triển vọng một số thuộc
phe ở lại tách ra khỏi đảng.
Bất chấp những
lời khuyên bảo của các kinh tế gia, đồng minh và chính phủ của chính họ, một đa
số dân Anh đã cương quyết rút khỏi bốn thập niên của ổn định trong Liên Hiệp Âu
châu để bước đi vào chỗ hoàn toàn xa lạ. Sự trụt giảm 10% của đồng bảng Anh là
một báo hiệu của những gì sẽ xảy ra. Khi niềm tin sụp đổ, Anh Quốc có thể rơi
vào suy thoái. Một nền kinh tế ít sinh động hơn có nghĩa là ít công ăn việc làm
hơn, thuế thu được vào ngân khố giảm đi, và rồi sẽ lại phải thêm thắt lưng buộc
bụng nữa. Mà lần này kinh tế Anh sẽ không hy vọng vào sự cứu nguy của ai hết. Hậu
quả cũng có thể gây chấn động cho nền kinh tế thế giới đang còn hết sức mong
manh.
Về chính trị,
Tô Cách Lan, mà hầu hết dân chúng bỏ phiếu ở lại với Âu Châu, nay càng muốn
tách rời ra khỏi Vương Quốc Anh hơn, như họ đã suýt làm năm 2014. Bên kia bờ eo
biển English Channel (hay Biển Manche), những kẻ nghi ngờ Âu Châu như Mặt Trận
Quốc Gia của bà Le Pen sẽ coi việc phủi áo ra đi của Anh Quốc như là một sự
khuyến khích. Liên Hiệp Âu Châu, một định chế đã giúp bảo vệ hòa bình cho Âu
Châu trong nửa thế kỷ, đã bị một đòn mà thế giới phải hy vọng là không chí mạng.
Tại sao lại
rút lui ư? Vì một đa số trong cử tri Anh Quốc đã là nạn nhân của những cắt giảm
công chi và không thấy được chia sẻ với sự hồi phục kinh tế, nay sẵn sàng nghe
theo tiếng nói của những kẻ mị dân tức giận. Những người bỏ phiếu ra đi đưa ra
nhiều lý do để biện minh cho hành động của họ, từ thiếu dân chủ và hành chánh cồng
kềnh của Brussels đến sự yếu kém của các nền kinh tế thuộc khu vực đồng euro.
Nhưng điều thực sự đã đẩy họ chọn Brexit là tự do di dân bên trong liên hiệp. Với
số di dân tăng, di dân trở thành đề tài nóng bỏng.
Dựa trên đà tức
giận của dân chúng, phe chủ trương ra đi đã hứa là họ có thể có một nền kinh tế
thịnh vượng và kiểm soát di dân. Nhưng dân chúng đã bị lường gạt bởi họ không
thể có được điều đó chỉ qua lá phiếu ra đi. Nếu họ muốn buôn bán với thị trường
chung Âu Châu và hưởng những lợi nhuận từ đó, họ phải chấp nhận tự do di dân. Tự
do di dân cho các công dân trong Liên hiệp là một trong bốn điều cấm kỵ và
không thể điều đình được của Liên Hiệp Âu Châu. Nếu Anh Quốc bác bỏ tự do đi lại
thì họ sẽ phải trả cái giá bị cấm cửa đối với thị trường chung. Dân chúng Anh sẽ
phải lựa chọn giữa giới hạn di dân hay phồn vinh.
Anh Quốc có
thể chọn con đường của Na Uy, chấp nhận tự do di dân để được buôn bán với một
thị trường chung lớn nhất thế giới. Nhưng chọn giải pháp Na Uy cũng có nghĩa là
Anh Quốc đang ngồi bàn tiệc với các quốc gia Âu Châu khác, vừa được ăn vừa được
nói, nay sẽ phải chọn được ăn mà không được nói.
Có khó khăn
nhất của vị nào lên làm thủ tướng thay thế ông David Cameron là phải bảo cho những
người bỏ phiếu ra đi là họ không thể vừa ra đi vừa được ngồi vào bàn tiệc. Vị
thủ tướng đó sẽ bị cáo buộc là thất hứa vì quả thật phải thất hứa, hoặc là về
di dân hoặc là về nền kinh tế. Sẽ không có một cuộc trưng cầu dân ý nữa nhưng
chính phủ thất hứa đó sẽ bị lật đổ từ một cử tri còn tức giận hơn bây giờ nữa.
Trong khi đó, nền kinh tế Anh sẽ bị tổn hại và di dân sẽ tự nó giảm đi.
Điều còn làm
tôi lo ngại hơn nữa là nhìn sang bên kia Đại Tây Dương. Khi một cử tri tức giận,
họ không nghe tiếng nói của sự thật, của ôn hòa, của tính toán, mà muốn nghe tiếng
nói của quá khích, của những hứa hẹn viển vông. Tiếng nói ôn hòa của lý trí thường
rất “boring.” Khi người ta tức giận, những lời nói thật của các chuyên gia, đồng
minh và ngay cả lãnh tụ của mình không so sánh nổi với sự hấp dẫn của những lời
hứa vẽ lên một thế giới tuyệt vời. Cũng như những người Anh đã bỏ phiếu cho
Brexit, những người Mỹ bây giờ đang say mê những hứa hẹn của ông Trump sẽ không
cần biết là những gì hứa hẹn có thực hiện được hay không.
Khi biết được
cái đó là bánh vẽ thì quá muộn rồi.
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét