Đầu tháng 11 năm ngoái người ta tìm thấy Mikhail Lesin, nhân vật từng có nhiều thế lực trong chính quyền và giới truyền thông Nga, chết trong phòng The DuPont Circle Hotel, một khách sạn 4  sao ở khu Tây-Bắc Washington D.C.

Không ai biết vì sao Lesin có mặt tại thủ đô Washington, vì từ 2011 ông đã cùng với gia định qua sinh sống ở Beverly Hill và thường vui với thú tiêu khiển đi câu cá ngoài biển.

Mikhail Yuriyevich Lesin, chết khi 57 tuổi, một chính trị gia Nga và là phụ tá của Tống Thống Vladimir Putin trong nhiều năm. Ông đã từng giữ chức vụ bộ trưởng thông tin báo chí, am hiểu tất cả các cơ quan truyền thông Nga và trợ giúp đắc lực cho điện Kremlin trong công tác kiểm duyệt.

Tạp chí Time số đề ngày 28 tháng Ba 2016 có một bài viết dài về cái chết của Lesin. Theo tờ báo, nhà chức trách Nga nói rằng ông ta chết vì chứng xung tim. Nhưng theo biên bản pháp y ở Washington được công bố hôm 10 tháng Ba thì Lesin chết vì chấn thương do bị đập mạnh vào đầu. Nhân viên pháp y còn tìm ra những bằng chứng cho thấy Lesin bị nhiều thương tích do những cú đánh túi bụi ở cánh tay, chân, cổ và trên ngực. Cảnh sát không xác định được Lesin chết trong trường hợp nào và vì sao ông ta bị thương như thế, do đó chưa thể kết luận đây là một vụ sát nhân.

Tờ Time cho rằng, phối hợp bằng chứng về những thương tích ấy với sự kiện  trước đó trong nhiều năm tháng Lesin đã không tuân hành một số lệnh của nhà cầm quyền Nga, người ta buộc phải nghi ngờ là điện Kremlin có liên quan gì đó tới vụ việc này.

Cộng với bí ẩn đó, còn có những tin tức trái ngược về việc cơ quan điều tra liên bang Mỹ lưu ý đến Lesin. Năm 2014, Thượng Nghị Sĩ Roger Wicker yêu cầu bộ Tư Pháp cho mở cuộc điều tra về vấn đề tẩy rửa tiền bạc và tham nhũng của Lesin. Nhưng các giới chức FBI nói rằng hiện nay không có sự tiếp tục điều tra đó.

Hôm 11 tháng Ba, phát ngôn viên tòa Bạch Ốc Josh Earnest nói FBI đã tham gia vào việc điều tra cái chết của Lesin. Nhưng bốn hôm sau, ngày 15 tháng Ba, tòa Bạch Ốc cải chính là Earnest đã nói lầm, không phải FBI mà là cảnh sát Washington D.C. đang phụ trách việc này.

Thân nhân của Lesin không bình luận về biên bản pháp y. Hồi tháng 11, gia đình ông, dựa theo lời loan báo của nhà chức trách Nga, đã nói Lesin chết vì chứng xung tim. Giải thích này khó có thể phù hợp với biên bản pháp y theo đó có dấu hiệu rõ ràng Lesin chết vì những thương tích trên thân thể.

Tờ Time còn nêu lên thêm một chuyện khó hiểu khác theo lời Sergei Vasiliev, doanh gia có vai vế trong ngành quảng cáo Nga, một bạn thân và cựu đối tác kinh doanh của Lesin. Trong cuộc phỏng vấn của nhật báo Nga Kommersant hôm 11 tháng Ba, Vasiliev cho biết Lesin ngã  do uống rượu quá say ở Washington, đầu đập xuống sàn và bị nhiều thương tích trên thân thể. Theo lời Vasiliev, căn cứ vào nguồn tin từ bộ ngoại giao Nga và những cơ quan khác, Lesin đã chè chén linh đình suốt 24 giờ ở khách sạn DuPont Circle. Một người bảo vệ không kéo ông ta lên giường được nên đã để mặc ông ta nằm ngủ, và sáng hôm sau những nữ nhân viên dọn phòng thấy ông ta nằm chết trên sàn.

Ban quản lý khách sạn nói họ “không có bất cứ bình luận gì” về chuyện này và từ chối yêu cầu của tờ Time xin được nói chuyện với ban an ninh. Tuy nhiên giải thích do Vasiliev đưa ra – dù phù hợp với quá trình rượu chè say sưa của Lesin – không làm êm giả thuyết về có âm mưu mờ ám gì đó, đã nổi lên ngay sau cái chết của Lesin hồi tháng 11.

Ba ngày sau khi Lesin chết, hôm 8 tháng 11, Alfred Koch dân Nga gốc Đức và là một cộng tác viên thân cận của Lesin, đưa ra một nghi vấn trên Facebook là làm sao tòa đại sứ Nga biết nguyên nhân cái chết trước khi có xét nghiệm pháp y? Koch viết: “Tại sao tòa đại sứ muốn mọi người hiểu đây là do cơn xung tim?”. Koch đã là một phó thủ tướng Nga thời kỳ thập niên 1990.

Lesin là người hiểu biết rõ những mối quan hệ tài chính của điện Kremlin qua thời gian cộng tác lâu dài với Putin.  Do vụ Nga can thiệp vào Ukraine, Hoa Kỳ đã đưa ra một loạt biện pháp trừng phạt trong đó có phong tỏa tài chính những xí nghiệp và đại gia có liên hệ với điện Kremlin. Việc FBI được lệnh mở cuộc điều tra Lesin năm 2014, Nga có thể hiểu là Lesin sẽ tìm cách bảo vệ cá nhân mình chứ không phải che chở cho quốc gia và như thế Lesin có thể là một nguy cơ.

Mikhail Yuriyevich Lesin sinh năm 1958  trong một gia đình quân sự, bố là sĩ quan hải quân cao cấp. Nhưng tính tình bướng bỉnh đã ngăn cản Lesin tiến thân trong chế độ Liên Xô.  Gây gổ với một thầy giáo khiến Lesin không được gia nhập Đoàn Thanh Niên Cộng Sản. Sau đó tới va chạm một viên chức và Lesin bị đuổi khỏi trường đại học kinh tế Moscow.

Cuối thập niên 1970, Lesin gia nhập hải quân và được điều động vào đơn vị sang chiến đấu ở Angola. Trong thời kỳ Chiến Tranh Lạnh, Liên Xô muốn giữ bí mật sự can dự vào Phi Châu nên trong cuộc chiến ở Angola binh sĩ không mang bất cứ dấu hiệu gì có thể để lộ xuất xứ. Lesin không tuân hành lệnh ấy, tìm cách xâm tên tuổi và lý lịch cá nhân mình trên cánh tay. Bằng mánh lới này, Lesin thoát khỏi chiến đấu trong rừng rậm Phi Châu và được đưa về Nga,

Mãn hạn nhập ngũ, Lesin lấy được bằng kỹ sư và sang làm việc cho một công trường xây dựng ở Mông Cổ. Cuối thập niên 1980, Lesin trở về Moscow làm việc trong kỹ nghệ truyền hình, một ngành đang được ưu đãi trong chế độ vì nhu cầu tuyên truyền và giải trí.

Khi Cộng Sản sụp đổ, truyền hình Nga cần những nội dung mới mẻ hơn và phim ảnh Hollywood đáp ứng đòi hỏi ấy. Năm 1996, Boris Yeltsin tái ứng cử tổng thống và Lesin đóng góp tích cực cho kết quả tranh cử bằng những sáng tạo trong vận động truyền hình. Năm 1999 thủ tướng Sergei Stepashin bổ nhiệm Lesin làm bộ trưởng báo chí-truyền thanh-truyền hình và Lesin tiếp tục được trọng dụng khi Vladimir Putin đắc cử tổng thống năm 2000.

Năm 2005, Lesin thành lập hệ thống truyền hình quốc tế Russia Today với tài trợ của điện Kremlin phát đi khắp thế giới bằng nhiều ngôn ngữ.

Nhưng Lesin không bằng lòng với vị trí công chức chính quyền mà có mục tiêu kiếm được nhiều tiền. Những năm đầu thiên kỷ, Lesin thường ở Beverly Hills, Los Angeles, quan hệ kinh doanh với giới kỹ nghệ giải trí Mỹ và trợ giúp con trai Anton Lesin tham gia những hoạt động này. Lesin được coi là có tài sản khoảng $28 triệu ở Los Angeles mang tên các con.

Năm 2013, Lesin trở về Nga, làm chủ tịch Gazprom Media, đại tổ hợp truyền thông quốc doanh lớn nhất tại Nga và Âu Châu cho tới 2014 từ nhiệm với lý do bận việc gia đình, qua Thụy Sĩ chữa trị chấn thương cột sống trong một lần trượt tuyết, rồi trở lại sống ở California. Chưa rõ vì sao Lesin có mặt tại thủ đô Washington để dẫn tới cái chết đầy bí ẩn.

Trong một cuộc phỏng vấn cuối cùng của tạp chí Forbes ở Nga, Lesin nhìn nhận rằng ông ta có nhiều kẻ thù ở quốc nội cũng như hải ngoại. (HC)