Thứ Sáu, 26 tháng 2, 2016
Hùng Tâm - Ngày tàn của một đế quốc
Đế Quốc Anh đã lụn bại ra sao, từ khi nào?
Không, Đế Quốc Anh không lụn bại từ năm ngoái,
khi nội các của Thủ Tướng David Cameron lẫn Nữ Hoàng Elizabeth II, Hoàng Tế
Phillip cùng cả hoàng gia trải thảm đỏ đón chào Chủ Tịch Tập Cận Bình của Trung
Quốc, một Đế Quốc Á Châu đã từng bị Anh Quốc khuất phục 175 năm về trước. Mục
tiêu của sự trọng vọng này chỉ là thừa hưởng một chút quyền lợi kinh tế và gìn
giữ vị trí trung tâm tài chánh quốc tế của London nếu Bắc Kinh cần phổ biến đồng
Nguyên trên thị trường Âu Châu, như một ngoại tệ dự trữ.
Đế Quốc
Anh tàn lụi từ khi nào? Mà chuyện ấy dính dáng gì tới Á Châu của người Á? Hồ sơ
Người Việt xin điểm lại lịch sử...
Suy sụp từng đợt
Sự thật thì Đế Quốc Anh cũng chẳng tàn lụi tuần
qua khi cò kè bớt một thêm hai với Liên Hiệp Âu Châu để không ra khỏi tổ chức
này.
Hôm đầu
tuần các thị trường tài chánh thế giới bị rúng động vì đồng Anh kim sụt giá tới
mức thấp nhất kể từ 2007: Người ta e ngại kịch bản “Brexit,” là khi Anh rút khỏi
Liên Âu. Thật ra, tương lai bấp bênh của Âu Châu đã có sẵn và ít hy vọng cải tiến
vì nhiều lý do khác hơn là vì quyết định “đi hay ở” của người Anh trong cuộc
trưng cầu dân ý vào ngày 23 Tháng Sáu tới đây.
Đế Quốc
Anh cũng chẳng suy nhược từ Thế Chiến II, khi lần lượt mất hết các thuộc địa Á
Châu rồi triệt thoái khỏi các căn cứ tại hướng Đông của kênh đào Suez đúng 60
năm trước.
Thành
hình từ cuối Thế kỷ 15, lớn mạnh từ cuối Thế kỷ đến Thế kỷ 18 và chiếm lĩnh gần
một phần tư của diện tích đất liền trên địa cầu vào đầu Thế kỷ 20, Đế Quốc Anh
lớn đến độ vùng đất nào của mình cũng hưởng ánh dương. Thành ngữ “mặt trời
không bao giờ lặn” ứng vào chuyện ấy...
Nhưng
đế quốc bắt đầu suy sụp từ... đầu năm 1942.
Màn cuối trước khi hạ màn
Năm đó, một sinh viên Luật khoa đã nhìn ra sự
thể...
Ngày
31 Tháng Giêng năm 1942, nhằm cản đường tiến quân của Phát Xít Nhật, công binh
của lực lượng Đồng Minh đặt bom phá hủy con đê nối liền Singapore với bán đảo
Mã Lai. Tiếng nổ làm Singapore chấn động và chàng sinh viên trả lời ông thầy
người Anh rằng, “Đấy là ngày tàn của Đế Quốc Anh!” Người ta kể lại chuyện này
như vậy và có khi thiên hạ chẳng để ý nếu sau này chàng sinh viên lại thành thủ
tướng Singapore. Đấy là Lý Quang Diệu, thời ấy còn là công dân Anh, có tên là
Harry Lee!
Vụ phá
đê chẳng ngăn nổi quân Nhật và tám ngày sau thì Nhật bao vây Singapore, nơi mà
Winston Churchill gọi là “Mỏm Gibraltar tại phương Đông” vì vị trí chiến lược
cho quyền lợi của Anh trên vùng Viễn Đông. Ngày 15 Tháng Hai, Bộ Chỉ Huy Anh phải
đầu hàng và nhường Singapore cho Nhật. Thật ra là nhường Á Châu cho một siêu cường
sẽ đánh bại Đế Quốc Nhật sau này - là Hoa Kỳ.
Nhìn lại
toàn cục, cuối thế kỷ 19 thì Âu Châu đã thắng lớn tại Châu Á và vào năm 1868
thì Nhật mới chỉ vươn mình và còn chưa thống nhất. Còn Đế Quốc Trung Hoa đã hít
đất bò dài từ vài chục năm trước. Nhưng Nhật Bản đã bị Hoa Kỳ cho một cái tát
vào năm 1854 nên tỉnh giấc rất nhanh và vươn lên rất mạnh với triều đại canh
tân và tập quyền của Minh Trị Thiên Hoàng.
Khi Đế
Quốc Nhật xuất hiện sau năm 1868 thì Đế Quốc Tầu đại bại sau cuộc chiến Hoa-Nhật
năm 1895, rồi đến lượt Đế Quốc Nga trong trận Nhật-Nga thư hùng năm 1905. Lần đầu
tiên trong lịch sử mà khuất phục một cường quốc Âu Châu, Đế Quốc Nhật thừa thắng
xông lên với tham vọng giành lại Á Châu cho dân Á. Nhật đã làm như vậy là nhờ học
hỏi kỹ thuật Âu Châu, học hỏi và tiến hành. Coi bộ không khác gì Đế Quốc Trung
Hoa ngày nay, theo phương pháp Cộng Sản.
Nhưng
kết cuộc thì sau khi bắt Đế Quốc Anh cuốn cờ tại Singapore, Nhật Bản lại bị Hoa
Kỳ cho quỳ gối hít đất. Sự lớn mạnh quá nhanh của Nhật Bản đã gây bất ngờ cho
Hoa Kỳ với trận Trân Châu Cảng vào cuối năm 1941 và việc chiếm đóng Singapore
vào đầu năm sau. Trong khi ấy, Trung Quốc đã phải khấu đầu từ trước, từ năm
1910 khi Nhật vào bán đảo Triều Tiên và chiếm đóng một phần lãnh thổ của Trung
Hoa từ 1937.
Nghiễm
nhiên Nhật Bản trở thành niềm hy vọng cho các nước Á Châu đã từng bị Âu Châu chế
ngự. Vì cả thắng nên Nhật bắt tay hai cường quốc Đức Ý của Âu Châu để lập ra
phe Trục và tuyên chiến với cả khối Tây phương gồm có Âu và Mỹ.
Nhìn từ
thủ đô London, quả thật là vụ thất thủ tại Singapore là một điểm lật, một cú
ngã không thể gượng dậy. Vì sau đó, thế giới còn nhiều cường quốc khác đều muốn
đưa Đế Quốc Anh vào lịch sử. Hay dĩ vãng.
Hàng hàng lớp lớp cuốn cờ
Trong thế giới của đời thường, chúng ta có thể
thưởng thức tác phẩm văn chương của nhà văn Pháp Pierre Boule hay điện ảnh của
đạo diễn Anh David Lean có tên là “Cầu Sông Kwai” (Bridge Over River Kwai), các
sử gia và nhà chiến lược thì khó quên rằng Thiếu Tướng Arthur Percival của Anh
đã phải đầu hàng vô điều kiện và trao 85 quân cho Tướng Tomoyuki Yamashita.
Quân Nhật tuyển ra 130 ngàn tù nhân, quân dân lẫn lộn, để từ trại tù Changi đưa
vào dự án xây dựng thiết lộ Thái-Miến và để lại xác chết của 13 ngàn tù nhân và
khoảng 130 ngàn lao công Á Châu cho công trình viển vông này.
Từ Âu
Châu, biến cố ấy gây xúc động lớn. Còn tệ hơn là khi quân Mông Cổ vượt Trung Á
vào tới Đông Âu.
Quân
Nhật đã đánh tan bộ binh và hải đội Anh khiến Âu Châu theo nhau tháo chạy ra khỏi
ngần ấy thuộc địa và sau khi Nhật bị khuất phục thì chỉ còn Hoa Kỳ thống lĩnh
vùng Thái Bình Dương. Cho đến Thế kỷ 21.
Ngày
nay, Hoa Kỳ đang kế nhiệm Đế Quốc Anh và phải thu dọn những mảnh vung vãi do
hai cường quốc Âu Châu là Anh và Pháp gây ra tại Trung Đông. Về cục diện Châu
Á, người dân Hoa Kỳ có thể quên chứ Đế Quốc Trung Hoa, dưới màu sắc Trung Cộng,
thì vẫn nhớ nỗi nhục khi bị nước Anh khuất phục. Và bất chấp thiên hạ, Bắc Kinh
tìm đường tái xuất giang hồ, trên mặt biển.
Nhưng
nếu Trung Quốc vẫn nhớ thì Nhật Bản hay Ấn Độ cũng chẳng thể quên. Hai cường quốc
này phải tự chuẩn bị khi lịch sử tái diễn ngược. Họ ở trên tuyến đầu của con đường
phục thù do Bắc Kinh vẽ ra cho thần dân. Họ chưa biết Trung Cộng có làm nổi hay
không thì cũng phải tính toán theo kịch bản bi quan mà thực tế nhất, rằng lãnh
đạo Bắc Kinh muốn như vậy...
Và rằng
Hoa Kỳ có muốn xuống giọng hòa hoãn, hay giương cờ trắng để sống chung với
Trung Cộng tại Châu Á, thì hai cường quốc này vẫn chẳng có đất lùi. Đằng sau họ,
một mảnh vụn của Đế Quốc Anh cũng không nghĩ khác.
Kết luận ở đây là gì?
Trong khi Âu Châu và Anh Quốc còn vật vã khôn
nguôi, Á Châu sẽ lại nổi sóng.
Còn
Hoa Kỳ?