Thứ Tư, 24 tháng 2, 2016
Bùi Văn Phú - Thượng đỉnh Sunnylands không có gì đột xuất
Báo Los Angeles Times viết về Hội nghị Sunnylands
(Screenshot từ mạng latimes.com)
(Screenshot từ mạng latimes.com)
Sau gần hai nhiệm kỳ, Tổng thống Mỹ
Barack Obama đã tỏ ra rất yếu về đối ngoại, từ Ukraine, đến Syria, Iran, vì thế
Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN hôm 15 và 16/2 vừa qua ở Sunnylands, nam
California cũng không có đột xuất trong cách giải quyết những lấn chiếm quyền
kiểm soát Biển Đông của Trung Quốc, vì ông Obama còn chưa đến một năm nữa sẽ giã
từ Bạch Ốc và cũng vì quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, với 1.3 tỉ người,
thì quan trọng hơn so với giữa Mỹ và khối ASEAN với 600 triệu dân.
Trước những căng thẳng trên Biển Đông,
Hoa Kỳ đã cho tàu chiến vào gần, cho máy bay quân sự bay ngang những khu vực gần
các đảo do Trung Quốc kiểm soát ở Trường Sa, và Hoàng Sa mới đây, nhưng mục
đích chỉ là đưa tín hiệu bảo vệ tự do lưu thông trên biển và trên không. Bắc
Kinh vẫn tiếp tục cho xây dựng sân bay và hạ tầng cơ sở trên các đảo nhân tạo và
gần đây nhất đã đem tên lửa phòng không ra đặt trên đảo Phú Lâm ở Hoàng Sa là
vùng quần đảo đang có tranh chấp giữa Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan.
Hoa Kỳ đã nhiều lần lên tiếng yêu cầu
các nước có liên quan giữ nguyên trạng và không quân sự hóa các quần đảo đó, nhưng
phản ứng của Hoa Kỳ chỉ dè dặt, không thực sự thách thức Trung Quốc vì lo ngại
làm sụp đổ quan hệ thương mại giữa hai nước.
Thời Chiến tranh Lạnh Hoa Kỳ đã đối đầu
với Liên Xô ở Đông Âu và với Trung Quốc ở Đông Á. Ngày nay thế giới không còn cộng
sản ở châu Âu, nhưng còn ở Đông Á và Hoa Kỳ vẫn đang phải đối đầu cũng với hai
kẻ thù cũ, dù Liên bang Sô Viết không còn, chỉ còn lại Nga và Trung Quốc cộng sản
đã hùng mạnh hơn, là nước có nền kinh tế lớn thứ nhì sau Mỹ.
Mấy năm trước Tổng thống Obama đề ra
chính sách tái quân bình và xoay trục về Đông Á. Nhưng năm 2013, vì khủng hoảng
ngân sách với quốc hội Mỹ mà ông Obama đã hủy chuyến đi họp APEC ở Indonesia và
ASEAN ở Brunei làm lãnh đạo các quốc gia này thất vọng và mất niềm tin vào Hoa
Kỳ. Nay ông Obama tỏ ra quan tâm hơn và đã mời lãnh đạo 10 nước ASEAN sang Mỹ dự
hội nghị để thảo luận về những vấn đề liên quan, trong đó phát triển kinh tế bền
vững là chủ yếu và dùng đó để bao vây Trung Quốc, thay vì dùng quân sự vì Washington
dường như đã không thể ngăn cản được sự bành trướng trên Biển Đông của Bắc
Kinh.
Hiệp định thương mại TPP với 12 nước
do Mỹ đứng đầu, trong đó có bốn quốc gia thuộc khối ASEAN, chưa biết sẽ có được
quốc hội Mỹ phê chuẩn hay không vì có những dân cử thuộc cả hai đảng Cộng hoà và
Dân chủ không tán đồng, trong khi nghiệp đoàn lao động Mỹ cực lực phản đối.
Các ứng viên tổng thống của đảng Cộng
hòa như Donald Trump, Marco Rubio cũng không ủng hộ TPP.
Riêng về phía lãnh đạo Hà Nội, Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng đã thúc đẩy Việt Nam tham gia và ký kết TPP và được cho là người
ít bảo thủ hơn Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ông Dũng lúc đầu dự định không đi dự
hội nghị, rồi lại quyết định đi nên có dư luận cho rằng ông vẫn có thể làm thay
đổi tình hình chính trị Việt Nam, dù ông đã bị loại khỏi Bộ Chính trị sau Đại hội
Đảng 12 vào tháng trước.
Cũng như Tổng thống Barack Obama, Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng đang ở vào những tháng ngày cuối của nhiệm kỳ nên sẽ không
có thay đổi chính sách, đặc biệt là trong đối ngoại. Riêng với ông Dũng, tuy
quyết định đi dự hội nghị vào giờ chót thì cũng không thể làm được điều gì mang
tính đột phá, vì chủ trương của đảng Cộng sản là "tập thể lãnh đạo, cá
nhân phụ trách". Đảng đã quyết định tại Đại hội 12 là chọn Tổng Bí thư
Nguyễn Phú Trọng ở lại để kiên trì với chủ nghĩa Mác-Lê và tư tưởng Hồ Chí Minh
và chọn con đường "kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa",
với chính sách đối ngoại vẫn thân Bắc Kinh hay có thể nói là đang bị kìm hãm, mà
theo cách nói của người Hà Nội là “sợ bị Trung Quốc vả cho” nếu cũng xoay trục.
Tham dự thượng đỉnh Mỹ-ASEAN có nhiều
lãnh đạo sắp hết nhiệm kỳ. Tổng thống Barack Obama còn chưa đến một năm. Tổng
thống Benigno Aquino III của Philippines sẽ rời chức vụ trong vài tháng tới. Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng thế. Tổng thống Thein Sein của Myanmar sắp bàn giao
quyền hành cho đảng đối lập nên không dự mà cử phó tổng thống đi hội nghị.
Trước khi hội nghị diễn ra, nhật báo
Los Angles Times hôm 12/2 đã đưa tin với một tựa bài hết sức bất lợi cho nhiều
lãnh đạo ASEAN là "A crowd of dictators is coming to Southern
California" (Một đám nhà độc tài đang đến Nam California). Trong 10 quốc
gia ASEAN có đến 7 được cho là có lãnh đạo độc tài là Hun Sen của Cambodia,
Prayuth Chan-Ocho của Thái Lan, Najib Razak của Malaysia, Hassanal Bolkiah của
Brunei, Thein Sein của Malaysia, Choummaly Sayasone của Lào và Nguyễn Tấn Dũng
của Việt Nam.
Vì thế trong ngày khai mạc hội nghị
đã có hơn hai nghìn người, trong đó có người Mỹ gốc Việt, kéo về Sunnylands biểu
tình phản đối, kêu gọi tự do dân chủ nhân quyền cho các dân tộc còn bị độc tài
cai trị như ở Việt Nam, Cambodia và Lào. Như ba năm trước đây, khi Tổng thống Barack
Obama tiếp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại nơi này ở miền nam California
cũng đã có hàng nghìn người kéo đến biểu tình.
Chiều ngày 16/2, trong buổi họp báo kết
thúc hội nghị Tổng thống Obama cũng chỉ lập lại quan điểm của Hoa Kỳ đã có từ
trước là sẽ cho tầu chiến đi vào vùng biển và máy bay quân sự bay ngang không
phận ở bất cứ nơi nào mà luật quốc tế cho phép và Hoa Kỳ hỗ trợ những quốc gia
khác để đảm bảo tự do lưu hành trên biển cũng như trên không.
Sau khi ông Obama phát biểu, các phóng
viên không ai đặt câu hỏi liên quan đến kết quả của hội nghị Mỹ-ASEAN vừa diễn
ra mà chỉ hỏi về việc đề cử thẩm phán tối cao sắp tới, chính sách chống ISIS, vấn
đề Nga Sô can thiệp vào Syria và cuộc tranh cử tổng thống Mỹ đang diễn ra.
Kết quả của hội nghị là một Bản Tuyên
bố chung 17 điểm nói nhiều về tôn trọng chủ quyền, sự toàn vẹn lãnh thổ của
nhau theo luật quốc tế và theo các công ước Liên Hiệp quốc. Các quốc gia cam kết
sẽ hợp tác với nhau trong tiến trình phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, duy
trì trật tự và ổn định trong vùng, cùng hợp tác chống lại các hoạt động khủng bố.
Vấn đề đáng quan tâm nhất là căng thẳng
trên biển thì bản tuyên bố không nhắc đến biển Nam Trung Hoa (người Việt gọi là
Biển Đông) và cũng không nêu đích danh Trung Quốc mà chỉ đưa ra lời kêu gọi các
bên tranh chấp giải quyết những xung đột trong tinh thần hòa bình, theo đường lối
ngoại giao, dựa trên căn bản luật pháp quốc tế và Công ước về Luật Biển năm
1982 của Liên Hiệp quốc.
Như thế dù hội nghị Mỹ-ASEAN năm nay
được đặc biệt tổ chức lần đầu tiên tại Hoa Kỳ thì kết quả cũng không có gì khả
quan hơn như những hội nghị trước đây ở Đông Nam Á trong việc giải quyết tranh
chấp Biển Đông, vì các nước ASEAN không có sự đồng thuận trong các phản ứng đối
với Trung Quốc, còn Hoa Kỳ vẫn e dè, không muốn làm găng với Bắc Kinh vì quan hệ
kinh tế thương mại giữa hai nước đã quá phụ thuộc vào nhau.
Có lẽ phải chờ đến năm tới, khi Hoa Kỳ
và một số quốc gia trong ASEAN có những lãnh đạo mới và sau khi Toà án Trọng tài
Quốc tế của Liên Hiệp quốc ở The Hague, Hòa Lan công bố kết quả vụ kiện của
Philippines liên quan đến chủ quyền Biển Đông, hy vọng khi đó sẽ có giải pháp rõ
ràng hơn cho những xung đột trong khu vực.
Vấn đề mà người Việt, cũng như kiều
dân từ những nước như Cambodia và Lào quan tâm là nhân quyền và tự do dân chủ, bản
tuyên bố chung cũng nhắc đến việc phát triển quyền con người qua việc cổ suý và
bảo vệ nhân quyền và những quyền tự do căn bản của người dân các nước thuộc khối
ASEAN .
Trong cuộc họp báo, Tổng thống Barack
Obama cũng đã nói rằng quyền tự do
phát biểu, hoạt động xã hội dân sự phải được tôn trọng, nhà nước không thể giam tù những người bất đồng chính kiến và cần thiết
lập hay phát triển cơ chế
pháp trị (rule of law) tại các quốc gia thành viên.
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét