Thứ Năm, 29 tháng 10, 2015
Trần Kiêm Ðoàn - THIỀN SƯ THÍCH NHẤT HẠNH Hành giả bắc nhịp cầu tâm linh Đông-Tây
Tin thầy Thích Nhất Hạnh
được nhận giải Pacem in Terris năm 2015[*] – giải Hoà Bình Thế Giới hằng năm phổ biến
nhất của Thiên Chúa Giáo toàn cầu – đã trực tiếp hay gián tiếp gởi một thông
điệp hòa bình, an lạc, hiệp thông của hai tôn giáo có đông tín đồ nhất
Việt Nam.
Thiền sư Thích
Nhất Hạnh được
vinh danh do thành quả “công phu xây dựng được nhịp cầu tâm linh nối
liền giữa phương Đông và phương Tây.”
Lịch sử Giải thưởng
Hòa Bình Thế Giới của Thiên Chúa giáo trao hàng năm kể từ 1964 do đức Giáo
Hoàng John XXIII đề xướng với sự xác định tiêu chuẩn rằng: “Đây là
giải thưởng vinh danh các nhân vật tạo được những thành tựu về Hòa Bình, Công
Lý không chỉ riêng cho đất nước của họ mà cho toàn thế giới.” ("to honor a
person for their achievements in Peace and Justice, not only in their country
but in the world).
Đã có sáu trong 42
người đạt giải thưởng Pacem in Terris nhận được giải
Nobel Hòa Bình như Martin Luther King, Mẹ Teresa, Desmond Tutu, Lech
Walesa… trong những năm qua.
Giải thưởng Pacem in Terris năm nay sẽ được tổ chức vào ngày 31-10-2015, đúng vào thời điểm kỷ niệm 50 năm ngày mục sưMartin Luther King Jr. được vinh danh nhận giải thưởng nầy. Hai nhà lãnh đạo tôn
giáo – mục sư Martin Luther
King và thiền sư Thích Nhất Hạnh – đã nhiều lần hội kiến với nhau tại Hoa Kỳ để chia sẻ lý tưởng tìm kiếm một nền hòa bình công chính và tinh thần đấu tranh bất bạo động cho Hoà Bình và Công Lý có tầm ảnh hưởng lớn đến không khí chính trị vào những năm cuối thập niên 1960. Đầu năm 1967, trong bài phát biểu nổi tiếng của mình ở nhà thờ
Riverside tại thành phố New York, mục sư King đã đề cử Thầy Nhất Hạnh cho giải Nobel Hòa bình và đã gọi Thầy là “một tông đồ của hòa bình và bất bạo động”.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh được thế giới công nhận như là người sáng
lập của phái Phật giáo Xã hội Nhập thế và đồng thời là người khởi phát của pháp tu Chánh Niệm (Mindfulness) trong văn hóa phương Tây.
Chân lý đầu tiên trong Tứ Diệu Đế của
Phật giáo với
cuộc đời là Khổ. Thầy đã chuyển hóa khái niệm “Khổ” sang
một bối cảnh phương Tây thời hiện đại. Muốn ứng dụng lý tưởng
cứu khổ vào thực tế thì cần phải để
cho các hành
giả giúp đời bớt khổ thì trước hết, chính họ cần
phải có kinh nghiệm trực tiếp về đau
khổ trong thời đại của mình qua các công tác dấn thân tiếp cận với môi trường
khốn đốn, bất hạnh của con người. Từ đó, hành giả thiện nguyện mới có thể định
hình con đường diệt khổ thích ứng với hoàn cảnh và căn cơ của từng đối tượng
nhân sinh cần giúp đỡ. Trường Thanh Niên Phụng Sự Xã Hội, các khuynh hướng Phật
giáo Ứng Dụng, Phật giáo Nhập Thế, Dòng Tiếp Hiện mà TS Nhất Hạnh đã khai sinh
và hoạt động đều là những phương tiện thiện xảo nhằm thực hiện
con đường cứu khổ.
Thầy đã phối hợp
nguồn kiến thức riêng về các trường phái Thiền, Phật giáo Đại Thừa cùng các
ngành Tâm lý học, Luận lý học và kể cả Thần học phương Tây để xây dựng một con
đường tu học tươi mới, thích hợp với khuynh hướng ứng dụng, dấn thân từ căn bản
truyền thống của Phật giáo. Thiền phái Làng Mai thường được mệnh danh là Thiền
Làng Mai hay Phật giáo Ứng dụng (Applied Buddhism), Phật giáo Nhập thế (Engaged
Buddhism).
Với những tác phẩm
văn chương, tôn giáo, triết học đã được phát hành và dịch ra nhiều ngôn ngữ
cùng với sự đóng góp liên tục trong hơn nửa thế kỷ qua cho Phật giáo, những
phong trào vận động nhân đạo và cho hòa bình của thế giới, hãng thông tấn AP đã
đánh giá thiền sư Nhất Hạnh là nhân vật lãnh đạo Phật Giáo có tầm ảnh hưởng lớn
thứ hai tại phương Tây, chỉ sau đức Đạt Lai Lạt Ma Tây Tạng.
Sự kiện Hội đồng
Quản nhiệm giải thưởng Pacem in Terris Thiên Chúa Giáo quyết
định vinh danh trao giải thưởng “bình an dưới thế” Hoà Bình và Tự Do Thế
Giới (The Pacem in Terris Peace and Freedom
Award) cho một tu sĩ Phật giáo Việt Nam như trường hợp thiền sư Nhất Hạnh
là một biểu tượng nhân văn, liên thông tôn giáo rất đáng trân trọng. Nó tạo ra
được tác dụng tinh thần, xã hội và giáo dục lâu dài, mang ý nghĩa sâu sắc của
tinh thần tương tác và hiệp thông mà các nhà lãnh đạo tôn giáo hàng đầu trên cả
hai thế giới Đông Tây thường rao giảng.
Nhân dịp nầy, mạng
lưới xã hội toàn cầu lại có dịp nói đến thầy Nhất Hạnh một cách hòa ái, trân
quý và nhiệt tình kể từ sau ngày Thầy bị xuất huyết não hôm 11-11 năm ngoái
(xin mời theo dõi Nguồn – footnotes cuối bài viết.). Nguồn thông tin và sự suy
diễn có thể đứng ở nhiều góc cạnh và và sự suy diễn đặt ở nhiều tầm mức cao
thấp khác nhau, nhưng tựu trung có đại ý khái quát là:
Con đường tu học và
hoằng đạo của thầy Nhất Hạnh không xuôi dòng và dễ đi như những bậc tu hành đại
ẩn hay các hành giả tịnh tu tại các nước được sống trong hòa bình trọn vẹn trên
toàn thế giới. Con đường hành hóa đạo Phật của giới tăng sĩ Việt Nam nói chung
và của TS Nhất Hạnh nói riêng là con đường “Hoa sen trong biển lửa”. Đó là con
đường gian nan mà chư tổ đã dùng làm biểu tượng cho công hạnh tu trì miên mật
trước những gian nan và thử thách của cuộc đời và với chính mình trong những
hoàn cảnh dầu sôi lửa bỏng. Trước hiện thực xã hội ngày nay bị điên đảo với quá
nhiều loại Giu-Đa bán Chúa và Đề Bà Đạt Đa hại Phật, những hoạt động về tôn
giáo, văn hóa, xã hội của thầy Nhất Hạnh và tăng thân Làng Mai có một tác dụng
tích cực cho thế hệ đàn em, dù ở bất cứ tôn giáo hay hoàn cảnh xuất thân nào
đều có cơ hội ươm mầm niềm tin tâm linh trong sáng và trung thực. Chính vì vậy
mà báo chí phương Tây trong những ngày nầy nhắc đến thầy Nhất Hạnh như là
một người “Bắc nhịp cầu tâm linh và tạo sự hiểu biết ở tầm cao, đi vào chiều
sâu giữa hai thế giới Đông và Tây.”
Một
nhà văn, nhà nghiên cứu thần học Thiên Chúa giáo, Katie Kiley, đã viết trên
Thông Tri Công Giáo (The Catholic Messenger) rằng:
“Kể
từ buổi lưu
vong của thiền
sư Nhất Hạnh từ Việt Nam, cuộc sống của
ông đã được dành riêng cho công việc của “Transformation
Inner”
(chuyển hóa nội tâm) vì lợi ích của cá
nhân và của toàn xã hội. Chuyển đổi bên trong, theo quan điểm của Thầy, bắt đầu
với sự
dốc tâm mở khóa năng lượng của chánh niệm.
Các điểm
chốt thực hành chánh niệm là từng lúc, từng lúc nhận
thức về các phép lạ của hơi thở vào và hơi thở ra. Hơi thở chánh niệm, đi bộ
chánh niệm, ăn uống lưu tâm - đó là những cánh cửa để mở nguồn tâm.
Thực tập chánh niệm nuôi dưỡng sự tự hiểu biết và tha thứ, gây nên tâm thức sâu
lắng và hành động từ bi vì lợi ích của tất cả các đối tượng, bao
gồm cả kẻ thù và trái đất. Chánh niệm được biểu hiện chân thật nhất của mình
khi thực hành như là một sinh hoạt mang tính cộng
đồng,
cống hiến cho đại chúng.”
Trong
một thế giới dao động đầy thiên ma bách chiết, thiện ý xây dựng xuôi chiều vẫn
có lúc bị diễn dịch ngược chiều thành nghịch hạnh khước từ, phủ định. Thiền sư
Nhất Hạnh không là trường hợp ngoại lệ. Thầy trở thành một tu sĩ Phật giáo Việt
Nam đầu tiên bị lưu đày ra khỏi nước sống lưu vong trước 1975 và một nhà lãnh
đạo Phật giáo bị khước từ sau 1975 qua cuộc bạo hành dẹp bỏ Tu viện Lâm Đồng
Bát Nhã của tăng thân Làng Mai! Phải chăng trong từng mạng mạch tinh túy của
đạo Phật, lưu vong cũng là một Công Án và khước từ cũng là một Công Án thiền
tịnh giữa cuộc đời não loạn hôm nay (?!).
Giải
thưởng Hòa Bình Thế Giới xuất phát từ phía đạo Thiên Chúa vinh danh hiến
tặng cho một tu sĩ thuộc hàng giáo phẩm cao cấp của Phật giáo là một quyết định
trung thực và cao quý. Lịch sử tôn giáo đã có sự phân định hiển nhiên rằng,
giữa hai tôn giáo theo Phật và Chúa, từ trong tín lý cơ bản, đã có sự bất đồng.
Xa hơn nữa là quá trình du nhập và truyền thừa các tôn giáo vào
Việt Nam không thông suốt hay bão liệt giống nhau. Cho nên, tự trong
dòng lịch sử của đất nước Việt Nam, vốn đã thiếu sự tiếp cận, giao hảo, hỗ trợ
và tìm hiểu nhau trọn vẹn giữa các tôn giáo ở quê nhà. Nay sang thế giới Âu Mỹ,
phải cần đến một viễn kiến cao xa hơn ở tầm mức quốc tế, cả hai phía mới có dịp
nhìn rõ nhau.
Giải
thưởng Pacem In Terris dành cho TS Nhất Hạnh là một cái
bắt tay đầy khích lệ giữa hai phía không phải là đạo hữu, thiện hữu mà là trí
hữu của nhau; nghĩa là đón nhận nhau như những người bạn không phải vì đồng
dạo, cũng chẳng phải vì tình thân nhưng bởi sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau.
Trang
sách mở đầu khi nào cũng hay, cũng đẹp, cũng chỉnh chu… nhưng những trang tiếp
theo cũng phải cần đến thiện tâm và thiện chí song phương của cả hai bên mới
biến tôn giáo thành Đạo, thành Con Đường, để đi đến chỗ chân thiện chứ không
phải là “pháo đài” lập nên để công kích, phê phán nhau qua “lỗ châu mai” của
biên kiến và hý luận tầm thường.
Cuộc
cách mạng truyền thông đại chúng đã giúp nhân loại và các quốc gia, tôn giáo,
nhóm phái… có cơ hội và phương tiện bắc nên những nhịp cầu nối kết giữa hai bến
bờ còn xa lạ. Nhịp cầu là phương tiện thiện xảo cấp thời giúp những phía khác
biệt tiếp cận nhau, hiểu biết nhau hơn trong vòng hiếu hòa, tương kính, tương
trợ và thân hữu. Thiền sư Nhất Hạnh là một trong những người tiền phong bắc nên
nhịp cầu tâm linh Đông Tây. Sự thành công của Thầy đang được cộng đồng quốc tế
công nhận và tán thưởng. Đó là một vinh dự cao quý cho Thầy, cho Tăng đoàn Làng
Mai và cho Phật giáo Việt Nam.
Xin
kính chúc mừng thiền sư Thích Nhất Hạnh và kính chia vui với tăng thân Làng
Mai.
Thiền viện Quy Nguyên,
Texas
Princeton Meditation Center tháng
10 - 2015
Trần Kiêm Đoàn
[*] Nguồn (Sources):
Thich nhat hanh won Pacem
In Terris award 2015
