Thứ Hai, 28 tháng 9, 2015
Minh Anh/RFI - Tập Cận Bình : Thế giới này là đế chế của ông ta
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (P) và Tổng thống Mỹ Barack Obama, trong buổi họp báo chung ngày 25/09/2015.REUTERS/Gary Cameron |
Đã qua rồi giai đoạn ẩn mình chờ thời như những người
tiền nhiệm. Đang công du chính thức tại Hoa Kỳ, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận
Bình liên tục đưa ra những sáng kiến ngoại giao trên mọi lãnh vực. Việc vươn
lên thành cường quốc nhằm bảo về các lợi ích của Bắc Kinh trên toàn cầu cũng
gây ra không ít căng thẳng. Trên đây là những nhận xét chung của tuần san
L'Express (số ra từ 23-29/09/2015) về đường lối ngoại giao hiện nay của Trung
Quốc. Bài phân tích đề tựa « Tập Cận Bình : Thế giới này là vương quốc
của ông ta ».
Trung Quốc với láng giềng như là Thiên triều với chư hầu
Từ rất lâu, chính sách ngoại giao Trung Quốc, được đưa ra
dưới thời ông Đặng Tiểu Bình có thể được tóm lược qua 4 chữ : « Thao quang
dưỡng hối », có nghĩa là « che giấu năng lực, ẩn mình chờ thời ».
Trong vòng ¼ thế kỷ qua, Trung Quốc đã chọn chính sách luôn ẩn mình sau hậu
trường quốc tế.
Thế nhưng, bài viết cho rằng Trung Quốc, với số dân 1,3
tỷ người, khó có thể mà giữ mãi vị thế này. Kể từ khi lên nắm quyền lãnh đạo
đảng và đất nước, ông Tập Cận Bình đã không còn sử dụng công thức trên của Đặng
Tiểu Bình. Bốn chữ này đang dần dần biến mất khỏi các bài diễn văn chính thức.
Mà thay vào đó là khẩu hiệu : « Nâm phấn uy phát », nghĩa là « đấu tranh
giành kết quả ».
Theo Chủ tịch Trung Quốc, giờ không còn chuyện Cộng hòa
Nhân dân Trung Hoa để cho người khác dẫm lên chân của mình mà đi, mà Trung Quốc
cần phải có một « đường lối ngoại giao của nước lớn ». Ông Trầm Đinh Lập
(Shen Dingli), Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu về Hoa Kỳ, đại học Phục Đán,
nhấn mạnh : « Cần phải tôn trọng chúng tôi như là một cường quốc quan trọng,
đấy là điểm thay đổi. Bởi vì Hoa Kỳ dường như không đối xử đúng cách với chúng
tôi ».
Vị học giả này cũng là người ủng hộ chủ trương mở các khu
căn cứ quân sự ở nước ngoài. Ông cũng là người tán thành việc xây dựng các phi
đạo trên Biển Đông, như nhiều hình ảnh vệ tinh đã chứng minh. Các hoạt động đòi
hỏi chủ quyền của Bắc Kinh tại đây đang gây quan ngại các nước láng giềng như
Việt Nam và Philippines.
Thế nhưng, xu hướng tự khẳng định và thiết lập việc đã
rồi đã có từ trước khi ông Tập lên nắm quyền. L’Express nhắc lại, nhân một cuộc
họp tại Hà Nội năm 2010, ông Dương Khiết Trì, lúc bấy giờ là Ngoại trưởng, có
tóm tắt như sau về mối tương quan lực lượng trong khu vực : « Trung Quốc là
một nước lớn và các nước khác là những nước nhỏ ; đấy là sự thật, có thế thôi
».
Kinh tế : chiêu bài đối ngoại hiệu quả nhất
Phong cách của ông Tập Cận Bình và cách thức lãnh đạo của
ông đang góp phần áp đặt phương châm đó trên trường quốc tế. Khẩu hiệu « Giấc
mơ Trung Hoa » của ông, giấc mơ quốc gia hùng cường và thịnh vượng mang đậm
màu sắc chủ nghĩa dân tộc hơn cả khẩu hiệu « hài hòa » và « phát
triển khoa học » của người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào. Và giấc mơ đó đã được ông
phơi bày rõ trong cuộc diễu bình hoành tráng kỷ niệm 70 năm Nhật đầu hàng đồng
minh, trên quảng trường Thiên An Môn.
Ngoài ra, đích thân ông Tập Cận Bình còn đưa ra nhiều
sáng kiến cho chính sách đối ngoại của Trung Quốc như phát triển vành đai hải
thương nối Trung Quốc với Đông Nam Á, Nam Á, sang Châu Phi đến Châu Âu, thông
qua kênh đào Suez. Một dự án mang tên « Một vành đai, một lộ trình ».
Hay như dự án « Con đường tơ lụa » mới, đi từ phía
Tây Trung Quốc đến Trung Á, và xa hơn nữa là Châu Âu. Trung Quốc cho rằng chính
những căng thẳng với Nhật Bản và Hoa Kỳ đã làm hạn chế các triển vọng của đất
nước. Do đó, Trung Quốc cần phải mở rộng nhiều cơ hội mới. Đó là những lời giải
thích của ông Kim Xán Vinh (Jin Canrong) giáo sư ngành Quan hệ Quốc tế tại đại
học Nhân dân.
Không chỉ dừng ở đó, Tập Cận Bình còn chủ xướng thành lập
Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng Châu Á AIIB. Trên bình diện này, Trung Quốc có thể tự
tán dương trước thành công quan trọng. Bởi vì, bất chấp các cảnh báo của
Washington với các đồng minh, 57 quốc gia đã gia nhập vào định chế mới này, vốn
dĩ được xem như là một đối thủ cạnh tranh với Ngân hàng Thế giới.
Về điểm này, ông David Lampton, giám đốc trung tâm nghiên
cứu về Trung Quốc đại học John Hopkins nhận định là chính sách đối ngoại của
ông Tập Cận Bình hiện nay phản ảnh sự bành trướng các lợi ích của Trung Quốc ra
toàn thế giới.
Một chính sách ngoại giao thực dụng chưa từng có
Theo quan sát của tuần báo, đường lối ngoại giao của
Trung Quốc thời Tập Cận Bình mang màu sắc thực dụng chưa từng thấy so các nhà
lãnh đạo tiền nhiệm. Là đồng minh ủng hộ mạnh mẽ chính quyền tập đoàn quân sự
Miến Điện trước đây, ông Tập Cận Bình đã tiếp đón lãnh đạo đối lập Aung San Suu
Kyi.
Trong khu vực Đông Á, Bắc Kinh đang dần lạnh nhạt với
người đồng chí láng giềng Bình Nhưỡng, nhưng lại tỏ ra mặn mà hơn với Seoul khi
6 lần liên tiếp đón Tổng thống Hàn Quốc, bà Park Gueun Hye. Tốt nhất nên phát
triển lợi ích kinh tế với Seoul hơn là ủng hộ các vụ phóng tên lửa đạn đạo và
thử hạt nhân của Bình Nhưỡng…
Năm 2015 cũng là năm đánh dấu những bước chuyển mới trong
chính sách ngoại giao của Trung Quốc. Thay vì bỏ rơi những hồ sơ quốc tế được
cho là quá nguy hiểm vào tay của Nga hay Hoa Kỳ, thì nay Trung Quốc cũng không
ngần ngại can thiệp. Ví dụ điển hình là tại Afghanistan.
Bắc Kinh cảm thấy có đủ khả năng để can dự với lá bài
kinh tế: các doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc có thể phát triển các hoạt
động trong lãnh vực khai thác khoáng sản. Lo sợ khủng bố trà trộn vào đất
nước, nhất là tại vùng Tân Cương đông người Hồi giáo, Bắc Kinh sẵn sàng làm trung
gian hòa giải giữa chính phủ Afghanistan với phe Taliban nổi dậy.
Và đương nhiên chuyện gì tới thì sẽ tới, hoạt động tích
cực của Trung Quốc đang gây ra lên những xích mích với Hoa Kỳ. Ngoài đồng thuận
hiếm hoi trên lãnh vực môi trường, các bất đồng đôi bên ngày càng nhiều, từ
tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông cho đến các vụ tấn công tin tặc. Chính quyền
Washington nghi ngờ các tin tặc Trung Quốc đã xâm nhập vào hệ thống tin học để
đánh cắp các danh sách địa chỉ quan hệ của các quan chức cao cấp.
Kết quả, vài ngày trước vòng công du chính thức của đồng
nhiệm Trung Quốc tại Hoa Kỳ, Barack Obama tuyên bố sẵn sàng thông qua các biện
pháp trừng phạt nếu thấy cần thiết. Nói tóm lại, không dễ gì tránh được khủng
hoảng quan trọng giữa Bắc Kinh và Washington. Và như cảnh báo của ông Kim Xán
Vinh: « Phần lớn các bất đồng không thể nào giải quyết được ».
Mỹ - Trung : bảo vệ khí hậu để che giấu bất đồng
Do đó, những hồ sơ hai bên có cùng đồng thuận sẽ rất là
hiếm hoi. Điển hình trong chuyến công du Hoa Kỳ lần này, cả hai cường quốc chỉ
có cùng quan điểm trong việc giảm phát thải khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính. Le
Monde đề tít nhỏ trên trang nhất « Trung Quốc cam kết về biến đổi khí hậu ».
Hai cường quốc thế giới và cũng là hai quốc gia gây ô
nhiễm nhiều nhất trên hành tinh cùng đề ra các mục tiêu giảm phát thải khí gây
hiệu ứng nhà kính. Như vậy, trên lãnh vực « Khí hậu : Trung Quốc và Hoa Kỳ
đi tiền trạm », tựa bài viết trên trang 4. Tờ báo nhận định « Khí hậu là
một trong những chủ đề hiếm hoi ở đó quan hệ song phương Mỹ - Trung đã được cải
thiện ».
Tờ Le Figaro thì cho rằng : « Tại Washington, Tập Cập
Bình thông báo một kế hoạch khí hậu tham vọng ». Tờ báo dẫn nguồn tin của
tờ New York Times cho biết trong buổi họp báo chung, cả hai nguyên thủ đã đề ra
một loạt các biện pháp : trong đó có việc thành lập một thị trường quotas khí
CO2 vào năm 2017, nhằm buộc những ngành công nghiệp nào gây ô nhiễm nhất phải
trả thuế carbon (thép, xi-măng, giấy, điện lực).
Mặt khác, tờ báo ghi nhận thông báo do Chủ tịch Trung
Quốc Tập Cận Bình đưa ra trước hết là để gởi gắm đến công luận trong nước.
Người dân Trung Quốc ngày càng phẫn nộ trước hiện tượng không khí bị ô nhiễm,
những đám mây ô nhiễm dày đặc che mờ bầu trời tại các thành phố lớn, đồng thời
để lại những hệ quả tai hại cho sức khỏe cộng đồng và ngành nông nghiệp.
Thứ hai, nhật báo cho rằng thông báo đưa ra cho thấy sự
lạnh lẽo trong mối quan hệ địa chiến lược Mỹ - Trung bởi các bất đồng trên các
hồ sơ tấn công tin tặc, sự đối đầu trên không nguy hiểm và khẩu chiến trên Biển
Đông.
Theo quan sát của tờ Washington Post, cho dù với một nghi thức đón tiếp cực kỳ
long trọng, nhưng ông Tập Cận Bình vẫn chưa được đồng nhiệm Mỹ đón tiếp nồng
nhiệt, chừng nào mà cả hai người vẫn còn có những quan điểm địa chính trị hoàn
toàn trái ngược nhau.
Đức Giáo hoàng : ngôi sao chính tại New York
Một chủ đề khác chiếm lĩnh nhiều trang báo Pháp là hai
bài phát biểu đầu tiên của Đức Giáo hoàng trước Quốc hội Hoa Kỳ và trên diễn
đàn Liên Hiệp Quốc. Le Monde chạy tít lớn trên trang nhất: « Giáo Hoàng mê
hoặc Quốc hội Hoa Kỳ ».
Trước Quốc hội, Ngài Phanxico kêu gọi hủy bỏ án tử hình
và sự tương ái với người nhập cư. Ngài còn mời gọi “một nỗ lực can đảm”
để chống lại biến đổi khí hậu. Bởi vì, theo Đức Giáo hoàng, « Mọi tác động
đến môi trường cũng ảnh hưởng đến nhân loại », như hàng tựa lớn trên trang
nhất của nhật báo Công giáo La Croix.
Trước những lời kêu gọi đó, “Nước Mỹ nghĩ như thế nào
các thông điệp của Ngài” là thắc mắc của Le Figaro. Trước hết, nhật báo ghi
nhận, Hoa Kỳ vẫn là quốc gia theo tín ngưỡng Cơ Đốc giáo. Điều này được thể
hiện rất rõ qua việc giới truyền thông tại đây theo sát gót chân Ngài trong
suốt cuộc công du.
Tại Quốc hội, bài diễn văn của Ngài đã làm hài lòng cả
hai phe chính trị. Đảng Dân chủ ca tụng cam kết rõ ràng và xúc động trong việc
tiếp nhận người nhập cư, chống lại sự bất bình đẳng và cam kết bảo vệ môi
trường. Đảng Cộng hòa hài lòng với việc “bảo vệ sự sống” – một cách chỉ trích
việc phá thai – và lời kêu gọi của Ngài bảo vệ gia đình truyền thống.
Giới truyền thông lại thấy là Ngài trở nên rất đặc biệt
trên các chủ đề môi trường, đói nghèo và nhập cư hơn là trên các lãnh vực “xã
hội và đạo đức”. Các báo Mỹ cho rằng Ngài đã tạo lực đẩy cho ông Obama và
đương nhiên đã ủng hộ chính sách của Tổng thống về Cuba và Iran, khi kêu gọi “đối
thoại” với các cựu thù.
Platini: Tiền cho người có gót chân vàng
Vụ tai tiếng tham nhũng tại FIFA lại thêm một hồi gây
chấn. Cựu danh thủ Pháp Michel Platini, chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Châu Âu bị
nghi ngờ nhận đến 1,83 triệu euro cho những khoản phí tổn mờ ám được thực hiện
cách đây 9 năm. Và chính vị Chủ tịch vừa từ nhiệm, ông Sepp Blatter là người đã
dùng séc của FIFA để trả.
Le Parisien la to trên trang nhất : « Tai tiếng tại
FIFA, Platini cũng vấy bẩn ». Tư pháp Thụy Sĩ đã “tuýt còi đá phạt chống
lại ông ». Tờ nhật báo Paris nhấn mạnh cho đến lúc này, “chưa bao giờ tên
của Platini được nhắc đến trong vụ tai tiếng”. Đối với các nhà bình luận,
vấn đề ở đây là danh tiếng của cựu cầu thủ - người từng ba lần đoạt “Quả bóng
vàng”. Bởi vì, Platini là “huyền thoại, thần tượng của người dân Pháp”.
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét