Thứ Bảy, 25 tháng 10, 2014
Trần Mộng Tú - Hạt Dẻ Mùa Thu
Tặng
Phạm Hảo
Người
phụ nữ đó dậy từ 4 giờ sáng, chị mặc áo ấm, quàng khăn, xỏ chân vào đôi giầy vải.
Chị xách theo mình vài cái túi chợ, một cái đèn pin dài, loại của những người
đi cắm trại. Chị bắt đầu ra khỏi nhà, rẽ phải, lao xuống con dốc nhỏ. Hai hàng
cây hạt dẻ đang chờ chị.
Hàng năm, cứ vào giữa mùa thu, khi lá bắt đầu
chín tới. Khi mây trắng như xây thành kéo vào bầu trời thành phố. Khi mưa thu,
nắng thu thay nhau tới gõ cửa nhà bất ngờ, không báo trước. Hai đứa cháu ngoại
đã lần lượt theo trường đi dã ngoại nhặt bí Rợ. Lòng chị nôn nao, chị biết mùa
đi nhặt hạt dẻ đã tới.
Con
phố Bigelow Avenue của vùng Queen Anne,
Seattle, ngay góc đường nơi gia đình chị ở, chỉ cần rẽ xuống con dốc là gặp
hàng cây hạt dẻ. Những cây hạt dẻ này được trồng từ năm 1916, chúng già gấp mấy
mươi lần tuổi chị. Vào mùa thu, chúng ban phát cho mặt đất rất nhiều ơn huệ: Niềm
vui cho những người đi nhặt hạt dẻ, những con sóc sẽ tha hồ tích trữ lương thực
cho mùa đông sắp tới.
Hàng
cây đang vào mùa rụng hạt là địa điểm quyến rũ những người từ phố xa đến nhặt. Phần
đông là người Á Đông, nhiều nhất là người Đại Hàn. Họ đi chuyến xe buýt 6 giờ
sáng từ dưới phố lên đây nhặt hạt dẻ. Họ cũng mang theo thức ăn và nước uống
như đi dã ngoại. Những cư dân sống chung quanh những hàng cây hạt dẻ này đôi
khi khó chịu vì bãi cỏ, vườn hoa, nhà họ bị xâm phạm. Họ có phàn nàn một thời
gian, sau đó họ cũng quen dần, miễn là những người đi nhặt hạt dẻ biết tôn trọng
sân vườn của họ. Thành phố thấy việc nhạt hạt dẻ là một cái gì rất đặc biệt, rất
Queen Anne, nên đã có lúc cho đặt những nhà vệ sinh lưu động để tránh những rủi
ro mất vệ sinh có thể xảy ra.
Chị
ở khu phố này đã gần mười năm, chị thuộc từng con dốc, từng gốc cây hạt dẻ. Chị
đặt tên cho từng cây một. Ông Cao hay bà Oải đứng ở đâu chị đều nhớ rõ.
Vòm
cây nào cho nhiều hạt, gốc cây nào có mọc cả nấm dại, hay nhiều sóc ghé thăm. Chị
thuộc góc phố này, như những đường chỉ trong lòng bàn tay mình.
Yêu
thích hạt dẻ, chị tìm hiểu thêm về loại cây này, chị biết chúng mọc khá nhiều ở
vùng Bắc Mỹ. Những cây hạt dẻ đầu tiên vào Mỹ năm 1900 đến từ Trung Hoa, nhưng
chỉ khoảng hơn mười năm sau chúng chết gần hết vì một loại nấm có sẵn trong
thân cây. Một số cây mọc lên lại từ cái gốc cũ. Những nhà canh nông vùng Đông Bắc
Mỹ đã gây và nuôi dưỡng lại bằng những phương pháp riêng của họ. Nên những cây
này được đặt tên là những cây hạt dẻ Mỹ (American Chestnut). Cây hạt dẻ có tuổi
thọ cao nhất sống ở vùng Jackson County, Tennessee, cây cao tới 23 mét và đường
kính 61 phân.
Thân
cây hạt dẻ người ta dùng được rất nhiều việc thực dụng trong đời sống: đóng bàn
ghế, giường tủ, cột điện thoại, cánh cửa, làm nôi cho trẻ em, áo quan cho người
qua đời.
Từ
khi dọn về đây, đối với chị, nhặt hạt dẻ là một phần sinh hoạt cho đời sống
tinh thần. Hàng năm nó nhắc nhở chị sự chuyển mùa của đất trời. Mùa hè vừa đi
qua là chị náo nức nhìn những chùm quả với những cái râu tua tủa như chùm quả
Chôm Chôm còn xanh ở quê nhà. Chị biết là chỉ ba tuần nữa thôi nó sẽ tách tung
ra và cái hạt dẻ bên trong với làn da nâu bóng sẽ lộp độp rơi xuống mặt đường
theo từng cơn gió thu.
Chị
thuộc những khuôn mặt cũ, mới hàng năm xuất hiện. Những cụ già ngồi cả xe lăn
đi nhặt hạt dẻ chị đều nhớ rõ. Một, hai mùa thu, khi không thấy chiếc xe lăn xuất
hiện nữa làm lòng chị bâng khuâng. Chị hình dung ra chiếc xe lăn đó đã được xếp
vào một góc trong garage. Chủ nhân nó đã nằm an giấc trong một nghĩa trang nào
đó và buồn biết bao nếu ông không được nằm trong một chiếc áo quan làm bằng gỗ
thân cây hạt dẻ, hay không có cây hạt dẻ nào bên cạnh mộ.
Mỗi
lần đi nhặt hạt dẻ, ngửa mặt đón những cơn gió mùa thu thổi xuống từ những vòm
cây, cúi nhìn hạt dẻ tung tóe trên mặt đất, chị lại hình dung ra hình ảnh hai đứa
bé nhặt lá bàng của mùa thu đất Bắc trong văn chương Nhất Linh của những ngày
xa xưa.
"Gió lên...lạy giời gió nữa lên." (*)
Bây
giờ chị cũng đứng đây, cách xa cái không gian có lá bàng rơi vào mùa thu cả bao
nhiêu ngàn vạn dặm, chị cũng mong từng cơn gió đến, chờ nghe tiếng hạt dẻ rơi lốp
đốp trên mặt đường hay rơi êm đềm trên những bãi cỏ.
Có
hôm chị nhặt không kịp, chị lại không mang chổi theo để quét cho nhanh. Chị ước
gì có cậu em bên cạnh như cảnh hai chị em đi quét lá bàng. Rồi chị cũng sẽ mắng
em:
– Tao bảo mày đem chổi
đi, mày lại bỏ quên, thằng nỡm. Tao đã biết trước là đêm nay có gió to. Mày
chẳng nghe tao bao giờ... thằng nỡm.(*)
Nếu
được mắng em như thế thì hạnh phúc biết chừng nào. Nhưng chị làm gì có em trai mà
mắng.
Đã
bao nhiêu mùa hạt dẻ đi qua ở góc phố này. Chị cũng đã hẹn hò với hai bà chị ở
tiểu bang khác, rủ họ đến thăm em gái vào mùa hạt dẻ. Chị muốn chia cái hạnh
phúc giản dị nhưng hiếm hoi đó với hai người chị mình.
Mỗi
lần gặp nhau như thế là cả đêm trước ngủ không yên, trong cái lành lạnh của hơi
thu, họ cùng nhắc nhở nhau về một dĩ vãng xa lơ xa lắc, thuở
chưa ai lập gia đình. Các chị nhắc cho cô em thời 1940, U có buôn bán hạt dẻ. U
thuê người nhặt hạt dẻ ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Sơn La, Yên Bái, rồi thồ bằng xe
ngựa về Hà Nội bán. Chị nghĩ chắc là U thương chị, nên cho chị được ở gần những
cây hạt dẻ, để lúc nào chị cũng nhớ đến U.
Rồi những tâm hồn cũ kỹ đó thấy mình như mới hẳn
ra, cứ mong cho trời mau sáng, để dắt nhau đi nhặt hạnh phúc trong những hạ dẻ
mùa thu đang rơi xuống.
Và
mỗi lần gió rung cây, hạt dẻ như mưa thu rơi không kịp nhặt, người em cũng cuống
quít hối hả giục hai chị, như cậu em giục chị nhặt lá bàng trong trang sách xa
xưa:
-
Mau lên chị
ơi…Nhặt cả hai tay chị ạ. (*)
Hạt dẻ đã sẵn
sàng để đóng hộp gửi cho các bạn ở xa
Năm
nay hai bà chị không tới, chị đi nhặt hạt dẻ một mình. Nhặt mấy hôm liền bao
nhiêu là hạt dẻ. Từ phòng khách, phòng ăn, nhà bếp, chỗ nào cũng có hạt dẻ. Chị
nghĩ đến bạn. Thế là chị, khệ nệ mang ra bưu điện, mua hộp, xếp hàng, gửi đi
cho bạn ở tiểu bang khác, và ngay cả bạn ở cùng bang nhưng thành phố xa mình. Chị
gửi cả tấm lòng thơm thảo của mình trong đó.
Bạn nhận được hạt dẻ, nhìn tiền cước trên hộp,
không dám nói câu gì. Vì có nói gì chăng nữa thì chị cũng sẽ, xua tay, lắc đầu.
Với
chị, gửi hạt dẻ cho bạn ở xa vào những ngày tháng cuối năm này, cũng giống như
người ta gửi thiệp vào lễ Tạ Ơn hay lễ Giáng Sinh vậy.
Phạm Hảo khăn
quàng màu cam, ngồi cạnh tmt khăn quàng xanh.
Đã
xong đâu.Mùa thu đang thay lá, nhóm bạn của chị rủ đi xem lá thay màu. Chị rang
hạt dẻ, rồi bóc sẵn cho mỗi người một gói, mang vào trong vườn Nhật.
Vừa đi vừa trò chuyện, thỉnh thoảng lại cho hột
hạt dẻ đã bóc sẵn, thơm tho vào miệng. Thật không còn ai chu đáo và có tình với
bạn như chị. Bạn nhâm nhi tấm lòng “Hảo
Ngọt Ngào” của chị với tất cả trìu mến.
Trần
Mộng Tú
10/19/2014
(*)Trích
trong Nhặt Lá Bàng của Nhất Linh.
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét