Thứ Hai, 15 tháng 9, 2014
Phan Nhật Nam - Chung quanh... Bụi, Rác, Và Nỗi Đau!
1963- Trường
Trung Học Ngô Quyền, Biên Hòa vào giờ tan học buổi trưa. Đám học sinh khi qua cổng
mất cách huyên náo thường lệ, cụ thể với những nữ sinh đệ nhị cấp, lớp thiếu nữ
đang thành những nhân dáng riêng với tuổi học trò đang độ lớn, đến mức trưởng
thành, rộ nở. Bởi ngay cổng đang đứng trấn bởi một gã sĩ quan cấp thiếu úy. Áo
quần hoa nhảy dù với những hình khối màu nâu, đỏ ngang dọc mạnh mẽ, độc đáo,
chiếc mũ đỏ đội lệch và điếu thuốc lá trên môi.. Gã trẻ tuổi còn nguyên vẻ của
người mới rời khỏi giảng đường, trường học, dẫu cố làm ra dáng cứng rắn, lính
tráng. Viên thiếu úy nhìn săm sắp, tìm kiếm... Đám học sinh chợt ngưng câu chuyện,
hạ thấp giọng thì thầm khi đi qua. Cũng bởi, người tỉnh nhỏ đã nhiều lần chứng
kiến những hành vi mạnh mẽ quá độ của những gã lính trẻ sống nay, chết mai.
Thành phố nằm trong khu bản lề của chiến khu D, chiến khu Hắc Dịch, Rừng Lá,
vùng xôi đậu Tân Uyên, Tân Tịch.. của những tỉnh Bình Dương-Biên Hòa- Long
Khánh-Phước Tuy, nên dân chúng thường chứng kiến xe GMC chở quan tài lính phủ Cờ
Vàng Ba Sọc Đỏ qua thành phố. Cảnh tượng gây nên thương cảm xót xa.. Người chết
trận phần đông là con em gia đình trong khu phố. Người ta báo cho nhau những
tin chết chóc.. Trung sĩ X Biệt Động Quân cháu ông Tám Mg đầu đường Công Lý.
Thiếu Úy Q, anh cả con của gia đình em bác Hai L ngoài Cù Lao Phố.. Tuy nhiên
gã thiếu úy hẳn là người xứ lạ đến đây tìm kiếm một điều gì. Hiệu Trưởng Bảo
thân hình chắc nịch vạm vỡ, nhân dáng của một võ sĩ hơn là nhà giáo tiến tới tự
tin.. Xin lỗi, thiếu úy tìm ai? Gã sĩ quan đổi sắc mặt, vất vội điếu thuốc, lột
chiếc nón đỏ xuống cầm tay ấp úng.. Thưa thầy! Hiệu trưởng Bảo thoáng ngạc
nhiên.. Anh học tôi ở đâu? Thưa, thưa em không học thầy, nhưng em học thầy B,
thầy H.. bạn của thầy; em học Phan Châu Trinh, nhưng thầy hỏi oral em kỳ thi
Trung Học Đệ Nhất Cấp đầu tiên ở Đà Nẵng năm 1958. Hiệu Trưởng Bảo cười vui..
Thế hôm nay cậu đến đây có việc gì? Em đến tìm anh Hoàng, Nguyễn Xuân Hoàng,
người Nha Trang, học trên Đà Lạt đến đây dạy.
Vào đến văn
phòng, Hiệu Trưởng Bảo lớn tiếng.. Hoàng à, có ông thiếu úy nhảy dù nầy đến tìm
toa.
Khi đã ngồi
nơi quán T.Hg ở bờ sông, giáo sư Hoàng rạng rỡ.. Quái, tôi đi đâu cũng gặp cậu
(Chữ “cậu” có nghĩa thân mật, ngang hàng, không có ý kẻ cả, đàn anh. Hoàng
không hề có tính nầy). Ngày xưa sáng tắm biển ở Nha Trang cũng thấy cậu; lên Đà
Lạt cũng có, rồi nay gặp lại ở Biên Hòa nầy. Làm sao cậu biết tôi dạy ở Ngô Quyền?
Tôi (Anh hơi
ngần ngại trước xưng hộ “anh/em” do biết rõ Hoàng không thích làm “đàn anh” với
bất cứ ai. Anh nhớ danh xưng “thầy” với Hiệu Trưởng Bảo).. Tôi đọc thơ của thầy
từ học trò của thầy..
- Học trò nào
của tôi mà cậu quen?
- Cô học trò
giỏi Việt Văn nhất trường Ngô Quyền do được thầy dạy nên đoạt giải thưởng văn
chương Lễ Hai Bà Trưng!
- A! Lê Th. Dg
- Đấy cô nhỏ
đó, cô ấy đọc thơ của thầy nên tôi mới hỏi ra..
-Thơ làm sao?
Hoàng có vẻ thú vị.
Thơ làm từ
ngày thầy và tôi còn trên Đà Lạt... Bài, “Đà
Lạt mưa hoài nên Đà Lạt buồn. Tôi mang mối sầu trong lòng hiu quạnh...”
Hoàng cười trống
vắng... Vớ vẩn bỏ xừ. À nầy cũng lạ, tôi với cậu là hai tuổi khác nhau, làm hai
việc khác nhau, mà lại hay gặp nhau và mỗi
lần gặp là một lần có chuyện.
- Chưa chắc, lần
nầy có chuyện gì đâu? Anh cũng nghĩ đến một chuyện gì đó nhưng không rõ?
- Có rồi! Tôi
sắp đổi về dạy Sài Gòn!
- Như vậy là
chuyện tốt vì Biên Hòa, Sài Gòn cách nhau chỉ 30 cây số. Biên Hòa chỉ là ngoại ô của Sài Gòn. Biết đâu tôi lại
đổi về những tiểu đoàn ở Sài Gòn thì lại gặp thầy mấy hồi.
Khi đưa anh về
cổng Căn Cứ Không Đoàn 33, cổng chung vào Tiều Đoàn 7 Nhẩy Dù, giọng Hoàng bỗng
nhiên chùng xuống ân cần: Cậu cẩn thận nghe không. Súng đạn vô tình. Tội lắm.
Tôi ăn cà-rem V.Hg. nhà ông Đg. H, anh họ của cậu từ 1950! Cẩn thận nghe cậu
Nam.
Anh không có
anh trai. Không chị gái. Nên anh cần thương yêu huynh đệ/bằng hữu như một an ủi,
bù trừ.
1973- Sau thời
gian trầy thân khắp mọi vùng đất của miền Nam với cách người lính tác chiến thực
thụ, nay anh được về làm lính thành phố với nhiệm vụ trong Ban Liên Hợp Quân Sự,
Tân Sơn Nhất. Từ Tháng 10, 1973, Hà Nội
phổ biến Nghị Quyết 21 công khai đánh chiếm Miền Nam bằng vũ lực, xé bỏ Hiệp Định
Ba Lệ 1973. Phái đoàn gọi là Chính phủ lâm thời Cộng hòa miền Nam VN tức chính
phủ của Mặt Trận giải phóng miền Nam theo lệnh Hà Nội kéo dài những phiên họp
không mục đích, không nội dung. Anh được rảnh rỗi nên thường về Sài Gòn tiếp tục
sự nghiệp “cầm cái ly” thay vì cầm khẩu súng. Quán Chợ Đũi với những bạn rượu
thuộc thành phần khác hẳn với những hảo hớn giang hồ nhà binh từ bao lâu quen mặt,
quen tính. Đấy là ông Đoàn “càn” nổi tiếng “càn” từ hồi Trại Định Cư Phú Thọ
sau di cư năm 1954; người thành danh từ Đại Học Xá Minh Mạng; đấy là giáo sư Thảo
với cách ăn nói thắm thiết đôn hậu; là ông thầy dạy toán lừng lẫy do đã có Chứng
Chỉ Toán Đại Cương (MG) từ trước năm 1960... Danh sĩ quanh bàn rượu còn có những
tên tuổi kiệt liệt như nhà giáo thi sĩ Tạ Ký, đến chai bia thứ ba thì xỏa đầu
tóc bạc, nhìn trân ra khoảng tối với đôi mắt ráo hoảnh thay tiếng thét im lặng;
đấy là nhà vận động cách mạng (cách mạng thứ thiệt/rất bản lãnh) Nguyễn Liệu,
Hiệu Trưởng Quảng Ngãi Nghĩa Thục, một cơ sở giáo dục hoàn toàn miễn phí, thách
đố chế độ gọi là “xã hội chủ nghĩa” của cộng sản Hà Nội. Bàn rượu cũng có người
điên sáng suốt một cách thông tuệ mà một thế kỷ văn chương/thi ca/triết học Việt
Nam khó có người ngang tầm, cân sức (kể cả “sức điên/tỉnh” rất đáng kính phục),
Bùi Giáng. Tay ôm con mèo và tay cầm ly rượu không phân biệt. Và cuối cùng người thường xuyên ngồi bên anh
với nét mặt hòa nhã, vui hòa nhưng cách biệt; tham dự nhưng đứng ngoài; nồng
nàn góp chuyện nhưng kín đáo giữ lại phần riêng tư. Hoàng hay ngồi cạnh anh nói
câu ân tình vừa phải: Rồi tôi với cậu thế
nào cũng gặp nhau mà thiệt.
Chúng tôi luôn có với nhau. Sáng 30 Tháng 4,
1975, từ Công Trường Lam Sơn, trước Tòa Đô Chánh anh lên yên, nhấn mạnh bàn đạp,
động tác không chủ đích đi dọc đường Lê Văn Duyệt, qua Chợ Đũi, nơi các bạn hôm
qua hằng vui vầy, sống động... Anh nhìn vào bàn ghế lổng chổng trống không. Anh
đạp dài theo Lê Văn Duyệt giữa giòng âm động dồn dập của Sài Gòn đang hồi tẩm
liệm với nhịp chày vồ dộng mạnh xuống trăm, ngàn quan tài. Mà quả thật có nhiều
quan tài của những người vừa chết.. Đến trước cổng trại Nguyễn Trung Hiếu, hậu
cứ Tiểu Đoàn 1 Dù có một xác con trẻ trần
truồng không biết ai ném ra từ bao giờ lên mặt đường. Một cô gái mặc áo dài trắng
nữ sinh đi đến, gác chiếc xe đạp mini cạnh lề đường, bình thản, thành thạo đưa
máy ảnh lên, lấy góc cạnh chụp thây đứa trẻ chết. Cô gái nhỏ giải thích sành
sõi: Chụp để làm chứng tội ác Mỹ-Ngụy trước khi bọn chúng rẫy chết!
Anh vào Cư Xá Sĩ Quan Bắc Hải nay đặt dưới
quyền chỉ huy của Chuẩn Tướng Hồ Trung Hậu, trước 1972 là Tư lệnh phó Sư đoàn
Dù. Chuẩn Tướng Hậu đang trải bản đồ trên mui xe jeep, bàn tính với viên sĩ
quan nhảy dù có nhiệm vụ an ninh cư xá. Khi biết lệnh đầu hàng của Dương Văn
Minh, ông vất tung chiếc bản đồ, gầm lên lời nguyền rủa. Nhưng viên thiếu úy trả
lời quyết liệt: "Tôi không đầu hàng, tôi với trung đội sẽ ra bến tàu tiếp
tục chiến đấu". Thiếu úy Huỳnh Văn Thái tập họp trung đội, hô nghiêm, xếp
hàng, ra lệnh di chuyển. Trung đội lính ra khỏi cư xá theo lối cổng Đường Tô Hiến
Thành, rẽ vào Nguyễn Tri Phương, đi về phía chợ Cá Trần Quốc Toản, hướng bến
tàu. Nhưng những Người Lính Nhẩy Dù của Thiếu Úy Huỳnh Văn Thái không ra đến bến
Bạch Đằng, khi tới đến bùng binh Ngã Sáu Chợ Lớn, họ xếp thành vòng tròn, đưa
súng lên trời đồng hô lớn.. Việt Nam Nam
Anh đi qua biên giới tử sinh nầy với mặc
cảm phạm tội - Tội sống sót. Không hiểu anh đã về đến nhà theo lối nào, nhưng
quả thật đây thật là đoạn đường dài nhất, gớm ghê nhất anh vừa đi qua với cổ đắng,
miệng khô rốc, trí óc vỡ loãng trỗng không. Có bóng người đứng trước nhà đường
Hồ Biểu Chánh, Phú Nhuận. Hoàng lao tới,
chụp ghi-đông xe anh rít lên tiếng kêu không che dấu.. Tại sao! Tại sao... Mầy còn lại ở đây! Tại sao! Anh biết Hoàng lo sợ
cho anh chứ không phải vì bản thân. Anh nhìn xuống che dấu giọt nước mắt muốn
rơi. Gió thổi những tấm giấy căn cước bọc nhựa của những người di tản lăn lóc
trên mặt đường.
Những năm sau khi yên lành ở Mỹ, mỗi dịp
Tháng Tư anh nhớ lại Lần Thật Chết Quê Hương. Cũng chỉ một lần Hoàng “mầy/tao”
với với anh.
Ba.
2013/2014. Anh
không thể nghĩ đây là dạng hình
sáng/đẹp/vững chắc/cân đối của người
thanh niên đứng trước biển Nha Trang sáng sớm trong thập niên 50. Anh phải tự
chứng nhận lại về Người Viết Văn/Làm Báo/Dạy Học với dánh dấp rất đàn ông mà cũng
thuần hậu, giản dị của thập niên 60, 70. Nhân dáng mà phần đông những nhân sự
trong báo giới/văn giới/học giới Sàigòn thường ngụy trang dưới những hình thái
quá độ/dáng kịch/rất dễ nhận. Còn chăng là ánh mắt bình thản của một người biết
mình là ai. Người rất biết rõ mình ở nơi đâu. Anh cầm cánh tay gầy yếu của bạn.
Anh nghe Hoàng kêu lên tiếng đau trong Ngày 7 Tháng 9: Đau quá! Đau nơi sườn!
Nam gọi Vy hộ mình! Đau quá! Anh nghe bạn kêu đau và đột nhiên nhớ rất rõ những
lời viết về bằng hữu mà anh làm trong đêm tuyết phủ ở Minnesota mười mấy năm
trước...
Bạn
đã mang tiếng Kẻ Tà Đạo
Cho
Đi Trên Mây cũng chưa cao
Hãy
Ngồi Lên Cỏ
Ngôi
Nhà Ngói Đỏ
Chung
quanh,
Bụi,
Rác,
Và..
Nỗi
Đau!
Hóa ra, anh và Nguyễn Xuân Hoàng dù rất
khác nhau về nhiều điểm nhưng quả đã chung một điều - Cả hai chưa hề nói với
nhau về văn chương, chữ nghĩa, có lẽ trong thâm tâm anh và Bạn đều hiểu rõ
tính giới hạn/phù hư/không thực của văn tự - Không đủ sức chuyên chở, bày tỏ Sự
Thật Vô Hạn của Nỗi Đau. Đau quá!
Phan Nhật Nam
Nha
Trang-Đà Lạt-Biên Hòa-Sàigòn-Cali)
(Sáu-
mươi năm trước của 13/9/2014)
