Vũ Quí Hạo Nhiên - Cái Chết “Trên Từng Cây Số” Vụ ám sát nhà văn Georgi Markov

Vũ Quí Hạo Nhiên - 

Thời cuối thập niên 1970, tại Việt Nam có chiếu trên truyền hình bộ phim gián điệp (ở Việt Nam gọi là “phim tình báo”) mang tên “Trên Từng Cây Số.”  Phim dài nhiều tập, do Bulgaria (ở Việt Nam gọi tắt là “Bun”) sản xuất, mỗi tập kể một thành tích của thiếu tá Deyanov, một gián điệp cộng sản Bulgaria hoạt động ngay trong lòng quân đội Đức Quốc Xã.  Cuốn phim chiếu dài cả năm, và là một phim cộng sản hiếm có không bị người miền Nam tẩy chay, ngược lại còn rất thích. Bộ phim ăn khách đến mức cụm từ “trên từng cây số” len lỏi vào biết bao nhiêu bài văn, truyện ngắn, và nhất là các bài báo, các bài phiếm luận tiếng Việt trong và ngoài nước. Cụm từ này hầu như không có trong các bài viết trước năm 1975.

Tuy nhiên, có một điều ít ai biết, là tác giả kịch bản bộ phim truyền hình ấy, ông Georgi Markov, đã đào tẩu qua Anh từ năm 1969, và đã bị gián điệp Bulgaria với sự cộng tác của KGB ám sát vào năm 1978, khi bộ phim đang chiếu tại Việt Nam.

  Georgi Markov (1929-1978) là một nhà văn, một nhà soạn kịch. Ông đã từng được chế độ cộng sản cưng chiều, và là một nhà văn có “dù” che, quen biết với cả Bí thư thứ nhất đảng Cộng Sản Bulgaria, ông Todor Zhivkov. Năm 1969, được sự tin tưởng của cấp lãnh đạo, ông được phép qua Ý thăm gia đình đã di cư sang đấy. Ông đào tẩu và định cư tại Anh.

Đến Anh, ông sử dụng tài văn chương và những điều ông biết về chế độ cộng sản để hoạt động chống lại nhà nước Bulgaria. Ông làm việc cho đài phát thanh BBC (Anh), Deutsche Welle (Đức), và đài phát thanh Âu Châu Tự Do (Radio Free Europe, phát thanh từ Đức). Đặc biệt trên đài RFE, ông phát thanh trên chương trình tiếng Bulgaria một mục mang tên “Tường trình vắng mặt từ Bulgaria” trong đó ông lên án chế độ cộng sản độc tài và tiết lộ nhiều bí mật về sự tha hóa, tham nhũng của giới lãnh đạo, kể cả ông Todor Zhikov.

Điều này làm ông Zhikov, lúc này kiêm luôn chức Chủ tịch nuớc, rất giận. Năm 1972, chính quyền Bulgaria xử Markov khiếm diện sáu năm rưỡi tù về tội phản động. Họ cho người đe dọa ông Markov để áp lực ông ngưng tiết lộ các bí mật về giới lãnh đạo Bulgaria.

Bất chấp những lời hăm dọa, ông Markov tiếp tục phát thanh. Zhikov lại thêm lo lắng khi những chương trình phát thanh của ông Markov gây nên một phong trào phản kháng ngay trong nước. Năm 1977, Zhikov ra lệnh cho giới an ninh bằng bất cứ cách nào phải làm cho ông Markov ngưng phát thanh. Mối lo của Zhikov sau này trở thành sự thật. Các chương trình phát thanh của Markov đã ảnh hưởng tinh thần phản kháng của ông Zhelu Zhelev, một thành viên nhóm “Tuyên Ngôn 78” chống chính quyền Cộng Sản và sau này trở thành tổng thống dân cử đầu tiên của Bulgaria.

Zhikov yêu cầu KGB của Liên Xô giúp thủ tiêu Georgi Markov. Lời yêu cầu này được chuyển lên lãnh tụ cấp cao nhất của KGB, và chính hai nhân vật hàng đầu KGB, ông Yuri Andropov (sau này là Tổng bí thư đảng Cộng sản Liên Xô) và ông Vladimir Kryuchkov (sau này có tham gia vụ đảo chánh hụt chống ông Gorbachev) đích thân trả lời đồng ý cộng tác, với điều kiện không để lại bằng chứng nào có thể dính Liên Xô vào vụ này. KGB cử tướng Sergei Gobulev qua Bulgaria nhiều lần để làm việc với DS, cơ quan an ninh Bulgaria.

Đầu năm 1978, tại một dạ tiệc tiếp đón nhà văn Georgi Markov do RFE tổ chức tại Munchen (Đức), gián điệp Bulgaria bỏ thuốc độc vào ly rượu của ông. Vụ ám sát này thất bại. Hè 1978, khi ông Markov đi nghỉ mát tại Sardinia (Ý), gián điệp Bulgaria lại mưu sát ông nhưng lại thất bại. Cho đến nay chưa biết lý do vì sao hai vụ này không thành công.

Trưa ngày 7 tháng 9 năm 1978, khi ông Markov đang chờ xe bus để đi làm tại đài BBC, một người đàn ông lạ mặt cầm dù đi tới, cây dù đụng phải đùi ông Markov, rơi xuống vệ đường. Người này nhặt lên, xin lỗi, rồi rời bến xe bus. Buổi chiều, trong lúc làm việc, ông thấy chân mình chỗ bị dù đâm đã sưng lên thành một cái nhọt hơi chảy máu. Ông vén quần cho đồng nghiệp xem và kể lại vụ bị dù đâm chân.

Buổi tối, ông lên cơn sốt, và vợ ông phải gọi điện thoại nhờ đồng nghiệp chở vào nhà thương. Các bác sĩ chẩn đoán ông bị nhiễm độc trong máu, nhưng mọi chữa trị đều không có hiệu quả. Ngày hôm sau, ông lên cơn sốc, và sau ba ngày quằn quại đau đớn, ông qua đời ngày 11 tháng 9 năm 1978.

Cái chết vì nhiễm độc của ông làm Scotland Yard (cơ quan điều tra an ninh của Anh) nghi ngờ. Họ giải phẫu xác ông. Cắt nhọt nơi đùi ông, bác sĩ pháp y tìm thấy một đầu kim bé tí. Khi họ gắp đầu kim này ra thì một hạt kim loại tí hon rơi từ bên trong đầu kim này xuống mặt bàn mổ.

Hạt này nhỏ bề ngang chỉ 1,7 milimét. Bác sĩ chuyển hạt này đến cơ quan chuyên nghiên cứu về vũ khí sinh và hóa học của Scotland Yard. Dưới kính hiển vi, họ thấy hạt này có khoét, có lẽ bằng laser, hai lỗ nhỏ bề ngang chỉ có 0,34 milimét, có lẽ là nơi chứa độc chất.

Thử nghiệm thêm máu của Markov, các bác sĩ pháp y kết luận rằng ông đã bị nhiễm một độc chất gọi là ricin, một hóa chất rút ra từ hạt cây castor oil, độ độc rất cao và không có thuốc chữa. Ricin độc đến mức chỉ có 0,45 miligram đã giết chết Markov.

Chính kỹ thuật giết người tinh vi này làm cái chết của nhà văn Markov nổi tiếng tại phương Tây. Khá nhiều tiểu thuyết gián điệp đã cho chi tiết “bắn thuốc độc vào đối phương dùng một cây dù” vào truyện. Oái oăm thay, tác giả phim gián điệp “Trên Từng Cây Số” chết một cái chết cũng rất là “truyện gián điệp”!

Sau khi Liên Xô tan rã, và theo sau đó là sự sụp đổ của chính quyền cộng sản Bulgaria năm 1989, phía Nga tiết lộ nhiều bí mật về vụ ám sát nhà văn Markov. Hai sĩ quan KGB, Oleg Gordievsky và Oleg Kalugin, thú nhận KGB có đồng lõa trong vụ này. Hai người này còn cho biết, để tránh mọi khả năng KGB bị dính líu, cây dù thủ phạm đã được mua tại Mỹ.

Tuy nhiên, tại Bulgaria thì nhiều chi tiết vẫn còn bí mật. Hồ sơ vụ này trong cơ quan DS đã bị hủy. Tháng 3 năm 1991, trùm gián điệp Bulgaria Vasil Kotsev bị chết trong một vụ tai nạn xe hơi bí hiểm. Tháng 5 năm 1991 tướng Vladimir Todorov, người đã hủy bỏ hồ sơ, bỏ trốn qua Mát xcơ va, nhưng sau đó trở về vì sợ bị Cộng hòa Nga dẫn độ. Tướng Todorov khai rằng hồ sơ dài 3500 trang nhưng lại không có gì, chỉ có những bài báo cắt ra. Ông này bị tù 1 năm 4 tháng về tội hủy hồ sơ. Một người khác đã dính líu đến vụ Markov là cựu Thứ trưởng Nội vụ tướng Stoyan Savov, tự sát trước khi bị ra tòa năm 1992.

Người bị tình nghi trực tiếp giết ông Markov là một kẻ tội phạm người Ý đã từng bị Bulgaria bắt về tội buôn ma túy, Francesco Guilino. Các cơ quan phản gián phương Tây đã tìm được bằng chứng ông Guilino hoạt động cho tình báo Bulgaria với mật danh “Picadilly”. Họ cũng có bằng chứng ông Guilino có mặt tại London trong ngày Markov bị ám sát. Năm 1993, Scotland Yard và an ninh Bulgaria tìm được Guilino tại Đan Mạch và ông Guilino bị gọi lên hỏi cung. Cơ quan phản gián Đan Mạch cũng gọi ông Guilino lên hỏi cung vì bị tình nghi hoạt động gián điệp cho Bulgaria chống Đan Mạch. Hai cuộc hỏi cung không có kết quả, và sau đó ông Guilino đã trốn mất.

Sau khi tổng thống Zhelu Zhelev nhậm chức, ông đã viếng mộ ông Georgi Markov tại Anh và tuyên bố sẽ dùng mọi cách để làm sáng tỏ cái chết của ông Markov. Tổng thống Petar Stoyanov, sau khi đắc cử năm 1997, cũng tuyên bố như vậy, nhưng đến nay vụ án vẫn chưa giải được. Ngay khi chế độ cộng sản Bulgaria sụp đổ năm 1989, những bài phát thanh “Tường trình vắng mặt từ Bulgaria” của nhà văn Georgi Markov đã được in thành sách và trở thành cuốn sách bán chạy nhất nước.

Đăng ngày Chủ Nhật, tháng 12 29, 2013

Gửi email bài đăng nàyBlogThis!Chia sẻ lên TwitterChia sẻ lên FacebookChia sẻ lên Pinterest

Labels: Văn học-nghệ thuật-khảo cứu, Vũ Quí Hạo Nhiên