Chủ Nhật, 21 tháng 4, 2013
Đoàn Thanh Liêm - Xã Hội Dân Sự : Đó chính là Sự Hy sinh Dũng cảm
Đoàn Thanh Liêm
Cách
nay không lâu vào giữa năm 2012, tôi có viết một bài với
nhan đề là “Xã hội Dân sự : Đó chính là sự Sáng
tạo” (The Civil Society : It’s Innovation, it’s Creativity).
Nay thì tôi xin khai triển thêm về một đặc tính khác
nữa của XHDS - đó là sự Hy sinh Dũng cảm của khá nhiều
thành viên trong khu vực thứ ba này của cái Không gian Xã
hội do tập thể con người sinh sống hợp quần chung với
nhau trong xã hội mà tạo lập ra (The Social Space). Và tôi
xin được đặt cho bài viết này cái nhan đề là : “Xã
hội Dân sự : Đó chính là Sự Hy sinh Dũng cảm” (The
Civil Society : It’s Sacrifice & Courage).
Như
ta đã biết: XHDS đóng cả hai vai trò, đó là làm Đối
tác và làm Đối trọng (Counterpart/Counterbalance) đối với
Chính quyền Nhà nước – cũng như đối với khu vực Thị
trường Kinh doanh của các công ty, xí nghiệp (the
Marketplace). Làm Đối tác qua những việc nhân đạo từ
thiện hay giáo dục văn hóa v.v… Còn làm Đối trọng qua
việc tranh đấu cho Công bằng Xã hội, bảo vệ Nhân
phẩm, Nhân quyền, cổ võ Tự do Dân chủ v.v… Trong bài
này, ta sẽ tập trung vào vai trò làm Đối trọng của
XHDS – thông qua một số nhân vật tiêu biểu với tấm
gương hy sinh dũng cảm thật cao quý cho lý tưởng phục
vụ nhân quần xã hội. Điển hình như một số nhân vật
sau đây.
1
– Nhà
ái quốc Phan Chu Trinh vào đầu thế kỷ XX
Vào
đầu thế kỷ XX, nước Việt Nam chúng ta còn bị người
Pháp chiếm đóng. Các nhà ái quốc tìm mọi cách để
đánh đuổi bọn thực dân hầu dành lại chủ quyền độc
lập tự trị của Dân tộc. Một số người thì chủ
trương phải dùng biện pháp tranh đấu võ trang như Phan
Bội Châu, Nguyễn Thái Học… Nhưng Phan Chu Trinh, thì lại
chủ trương nên dùng phương pháp bất bạo động để
đạt tới sự thành công chắc chắn hơn. Cụ kêu gọi
phải đồng thời tiến hành cùng một lúc cả ba công
việc, đó là : Nâng cao Dân trí, Chấn hưng Dân khí và
Cải tiến Dân sinh. Chủ trương này đòi hỏi sự kiên
trì, chấp nhận nhiều hy sinh gian khổ - chứ không thể
nôn nóng vội vã mà thành công dễ dàng được.
Vào
đầu thế kỷ XXI lúc này, ta thấy chủ trương tranh đấu
bất bạo động như cụ Phan Chu Trinh đề ra, thì vẫn có
giá trị đối với công cuộc giải phóng đất nước
thóat khỏi tệ nạn độc tài chuyên chế cực kỳ tàn
bạo thâm độc của đảng cộng sản. Và sau khi chấm
dứt được chế độ độc tài này rồi, thì việc xây
dựng tái thiết lại quê hương đất nước lại còn khó
khăn phức tạp hơn nữa, chứ đó không phải là điều
đơn giản dễ dàng chút nào như người chủ quan thường
coi nhẹ mọi vấn đề trong xã hội.
Hiện
nay, có đến 4.5 triệu người Việt định cư sinh sống
tại nhiều quốc gia và lãnh thổ khắp thế giới. Những
người sống tại các quốc gia dân chủ tiến bộ như
Nhật Bản, Đại Hàn hay các nước Âu Mỹ - thì đều
chứng kiến rõ ràng cái nền nếp dân chủ thịnh vượng
tại những nơi đó. Và tình trạng này là do họ có trình
độ dân trí cao, nền kinh tế thịnh vượng và trật tự
xã hội ổn định – rõ ràng là họ đã thực hiện được
cả ba mặt phát triển về Dân trí, Dân khí và Dân sinh -
như cụ Phan Chu Trinh đã nêu ra trước kia, mà vừa được
ghi lại ở trên.
2
– Mục
sư Dietrich Bonhoeffer trước chế độ Đức Quốc Xã Hitler
Tuy
là một vị Mục sư và nhà Thần học uyên bác, Dietrich
Bonhoeffer lại vẫn tham gia vào âm mưu lật đổ chế độ
độc tài Đức Quốc xã do Hitler chủ trương. Công việc
không thành, nên ông cùng nhiều nhân vật đồng chí hướng
khác đã bị Hitler ra tay sát hại. Bonhoeffer bị giết chết
bằng cách treo cổ vào đầu tháng 4 năm 1945 – chỉ mấy
tuần lễ trước khi chế độ Hitler bị sụp đổ với sự
kết thúc thế chiến ở Âu châu vào tháng 5.
Ít
lâu sau khi Bonhoeffer mất, các bạn hữu mới thu thập được
các thư từ và bài viết của ông để phổ biến cho công
chúng qua những cuốn như “Letters from Prison”, “The Cost
of Discipleship” (Thư từ trại tù, Cái giá mà người môn
đệ phải trả)…Nhiều người đã rất khâm phục trước
sự khẳng khái dũng cảm của Bonhoeffer vì đã hy sinh
chính mạng sống của mình để cứu thóat dân tộc Đức
khỏi ách độc tài chuyên chế Hitler. Câu nói bất hủ
của ông đã làm bao nhiêu người cảm động : “Không có
loại Ân sủng Rẻ tiền. Ân sủng thì lúc nào cũng Đắt
giá.” (Tiếng Anh : There is No Cheap Grace. The Grace is all the
time Costly).
Cũng
với tinh thần hy sinh kiên trì đó, Mục sư Martin Luther
King đã suốt bao nhiêu năm dấn thân tranh đấu bất bạo
động cho sự Bình đẳng và Phẩm giá của người da màu
trên đất Mỹ và cuối cùng ông đã bị một kẻ cuồng
tín sát hại vào năm 1968. Mục sư King ở Mỹ cũng như
Thánh Gandhi ở Ấn Độ được cả thế giới kính nể
khâm phục vì chủ trương tranh đấu bất bạo động cho
Nhân quyền và Dân quyền.
Cũng
xin ghi thêm tấm gương hy sinh của Linh mục Maximilian Kolbe
người Ba Lan. Ông đã tự nguyện chết thay thế cho một
người Ba Lan khác bị quân Đức quốc xã dự định hạ
sát để trừng phạt trả đũa cho vụ mấy tù nhân đã
trốn thóat khỏi nhà tù khét tiếng tàn bạo Auschwitz. Hay
trường hợp của Nữ tu Teresa ở Calcutta Ấn Độ là
người đã hy sinh suốt cuộc đời để phục vụ tầng
lớp người nghèo khổ nhất trong xã hội.
Đó
là những nhân vật tiêu biểu sáng giá nhất của XHDS
trong thời đại ngày nay của chúng ta vậy.
3
– Luật
sư Ralph Nader và công cuộc bảo vệ người tiêu thụ ở
Mỹ
Ralph
Nader sinh năm 1934 trong một gia đình là người di dân từ
nước Lebanon. Ông vẫn nói tiếng Arab thành thạo và sinh
họat trong Giáo hội Chính thống giáo. Từ 50 năm nay, ông
nổi tiếng là người họat động xã hội kiên trì năng
nổ – điển hình là đã dấn thân hết mình cho công
cuộc bênh vực giới tiêu thụ, bảo vệ môi sinh, cổ võ
cho một chính quyền dân chủ đích thực.
Tuy
là một luật sư với nhiều triển vọng tươi sáng trong
nghề, Ralph Nader lại không lập gia đình - mà để dành
tòan thời gian và năng lực để bảo vệ người tiêu thụ
trước sự khai thác tai hại của giới doanh nghiệp quá
tham lam, chỉ biết làm giàu bằng mọi giá – bất kể
đến sự thiệt thòi của đại đa số người tiêu thụ
ở nước Mỹ. Năm 1965, ông cho xuất bản cuốn sách có
nhan đề “Unsafe at Any Speed” để tố cáo sự thiếu an
tòan của các nhà sản xuất xe hơi – đặc biệt là lọai
xe Chevrolet Corvair của hãng sản xuất nổi tiếng General
Motors
.
Vào
năm 1999, cuốn sách này được xếp hạng thứ 38 trong số
100 cuốn sách hàng đầu về báo chí của thế kỷ XX.
Cuốn sách này đã gây chấn động lớn trong dư luận
khắp nước Mỹ - đến độ Quốc Hội Mỹ đã phải
thông qua một Đạo luật về An tòan Giao thông lấy tên
là “National Traffic and Motor Vehicle Safety Act”.
Ông
còn rất tích cực trong việc bảo vệ môi sinh – cụ thể
là chống lại việc sử dụng năng lượng hạt nhân và
chống lại tình trạng các cơ sở kỹ nghệ gây ô nhiễm
cho các con sông ở Mỹ.
Ralph
Nader tham gia tích cực trong rất nhiều tổ chức bất vụ
lợi và đặc biệt tổ chức Public Citizen do ông sáng lập
hiện có đến trên 255,000 đòan viên tham gia nhằm bảo vệ
giới tiêu thụ cũng như cảnh giác giới doanh nghiệp và
cả chính quyền Mỹ trước những vụ vi phạm quyền lợi
chính đáng của người dân.
Từ
hai chục năm nay, nhiều lần Ralph Nader lại còn đệ đơn
ứng cử chức vụ Tổng thống Mỹ với tư cách là một
ứng cử viên độc lập. Dĩ nhiên là ông không thể nào
có hy vọng thắng cử, vì đó là việc dành riêng cho hai
Đảng Dân chủ và Cộng hòa. Nhưng ông vẫn cứ theo đuổi
việc ứng cử này – chủ yếu là đánh động lương tâm
của người dân nước Mỹ trước sự lũng đọan của
những nhóm quyền lợi cấu kết với chính quyền để
thao túng sinh họat chính trị kinh tế và xã hội của đất
nước.
4
– Để
tóm lược lại
Trên
đây là mấy trường hợp điển hình về các nhân vật
trong khu vực XHDS mà đã hy sinh suốt cuộc đời của mình
để mưu cầu hạnh phúc cho nhân quần xã hội. Có người
còn hiến dâng cả mạng sống của mình như Mục sư
Dietrich Bonhoeffer ở Đức, Linh mục Maximilian Kolbe ở Ba
Lan – hay như Luật sư Ralph Nader đã lựa chọn sống độc
thân để dành trọn thời gian tranh đấu cho lý tưởng
nhân đạo và công bằng xã hội.
Tất
cả các vị đó đều có dũng cảm đứng lên phê phán,
thách thức (challenge) đối với chính quyền Nhà nước
hay giới Tài phiệt – để nhằm bênh vực cho Lẽ phải,
cho Quyền lợi chính đáng của quần chúng nhân dân. Họ
đã hiên ngang thẳng thắn đại diện cho XHDS mà đứng ra
đóng vai trò “Làm Đối trọng” đối với Nhà nước
và giới Doanh nghiệp. Đó là tính cách cao quý của người
sĩ phu quân tử mà cha ông ta từ ngày xa xưa đã đề cao
trong khẩu hiệu “Uy vũ bất năng khuất” vậy./
Newark
Delaware, ngày 20 tháng Tư 2013
Đoàn
Thanh Liêm
