Điều chúng tôi không biết là một nhà nghiên cứu ở thủ đô đã bị ném vào tù, bị tra tấn đến chết vì đã dự báo sự bùng nổ dân số và đề nghị lãnh tụ tối cao thay đổi chính sách. Chúng tôi cũng không hề biết rằng trong một cuộc họp với lãnh đạo của đất nước anh cả tại Moscow, lãnh tụ tối cao đã nói chúng tôi không sợ một cuộc thế chiến nữa hoặc các vũ khí hạt nhân: Giả dụ bọn Mỹ thả bom nguyên tử lên đầu chúng tôi. Nước tôi có năm trăm triệu dân. Dù chúng tôi có bị chết một nửa, chúng tôi vẫn còn hai trăm năm mươi triệu, và hai trăm năm mươi triệu người này sẽ sản sinh ra hai trăm năm mươi triệu người khác ngay lập tức.

Sau đó, khi đọc những lời của Người trên báo, máu chúng tôi sôi lên. Trong những năm tới, chúng tôi sẽ sống, mắt nhìn lên trời đợi bom Mỹ rơi như mưa xuống đầu, để chứng tỏ lòng can đảm và sự trung thành tuyệt đối của chúng tôi với lãnh tụ.

Cậu bé lớn nhanh như thổi. Người mẹ thì càng ngày càng già nhanh hơn. Sau cái chết của người thợ mộc, theo thỉnh cầu của chị, Ủy ban Cách mạng thị trấn giao cho chị việc quét đường. Cứ rạng đông, chúng tôi nằm trên giường và lắng nghe tiếng chổi tre hối hả của chị.

Chị góa chồng ở tuổi mười tám, đẹp như một góa phụ trẻ có thể đẹp, và cố nhiên một số anh chàng độc thân không thể đừng những ý nghĩ mơ tưởng đến chị trên chiếc giường lẻ loi. Song không một thanh niên nào dám ngỏ lời với chị. Ai dám cưới vợ góa của tên phản cách mạng và suốt phần đời còn lại lo ngay ngáy bị quy là có cảm tình với kẻ xấu? Ngoài ra, ở nước chúng tôi dù lãnh tụ có nói nam nữ bình đẳng, chúng tôi vẫn nghĩ một góa phụ muốn có người đàn ông khác là một con đĩ ngầm. Niềm tin của chúng tôi càng được củng cố khi đọc trên báo lời nhận xét của lãnh tụ về một trong những môn đệ thân cận nhất của Người đã trở thành kẻ thù của đất nước: Một gã đàn ông không thể che đậy bản chất phản động mãi mãi, giống như một mụ góa không thể che giấu sự thèm khát được giao cấu.

          Vì thế người mẹ trẻ héo mòn đi trong mắt chúng tôi. Mỗi ngày, bộ mặt chị càng xanh xao hơn, mắt chị ráo hoảnh hơn. Khi đứa trẻ lên mười, mẹ nó trông đã như bà lão sáu mươi. Không một anh chàng độc

thân nào còn để mắt đến chị nữa.

          Cậu bé sắp mười tuổi thì nạn đói bắt đầu. Trước nạn đói, suốt ba năm, chúng tôi chẳng làm gì ngoài việc ca hát về thiên đường của chủ nghĩa cộng sản và thề giải phóng giai cấp lao động đau khổ trên toàn thế giới. Nông dân và công nhân ngừng làm việc, ngày của họ trôi qua trong nỗi khó nhọc và niềm vui sáng tác thêm một bài thơ nữa, ganh đua để trở thành nhà thơ vô sản hữu ích nhất. Ngày nào chúng tôi

cũng đến trung tâm thị trấn, thảo luận chiến lược chinh phục thế giới dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ tối cao. Khi nạn đói xảy ra, chúng tôi không hề chuẩn bị trước, chúng tôi lắng nghe những lời cổ vũ của lãnh tụ trên loa phóng thanh. Người kêu gọi chúng tôi thắt chặt thêm một nấc thắt lưng vì tương lai của chủ nghĩa cộng sản, và chúng tôi vui sướng đục thêm nhiều lỗ trên thắt lưng. Năm đói thứ hai, lãnh tụ nói trên loa: Hãy xua đuổi chim sẻ và chuột; chúng là  bọn kẻ cắp đã cướp lương thực của chúng ta và mang nạn đói đến cho chúng ta.

          Giết chim sẻ là sự kiện vui vẻ nhất trong suốt ba năm đói kém. Sau nhiều tháng uống cháo loãng và ăn rễ cỏ, cứ buổi sáng ngày diệt chim sẻ, chúng tôi được phát hai cái bánh bao nhỏ nóng hôi hổi trong phòng ăn thị xã. Sau bữa sáng, chúng tôi trèo lên mái nhà, gõ chiêng trống theo hiệu lệnh của Ủy ban Cách mạng. Từ mái nhà này sang mái nhà khác, từng đợt, từng đợt âm thanh loạn xạ xua lũ chim sẻ bay lên trời. Chia thành nhiều ca khác nhau, chúng tôi gõ suốt sáng và chiều, và mỗi khi một con chim sẻ định đậu lên ngọn cây, chúng tôi xua nó bằng những sào tre dài buộc nhiều lá cờ sặc sỡ. Đến tối, chim sẻ chết vì hoảng sợ và kiệt sức, rơi như mưa xuống chúng tôi như những quả bom nhỏ. Bọn trẻ con trang trí như những bù nhìn chạy quanh, nhặt chim chết cho chúng tôi làm bữa tối.

          Cậu bé đang cố nhét một con sẻ vào ống tay áo thì một đứa lớn hơn chộp bàn tay nó:

- Nó đang ăn cắp tài sản của nhân dân, - thằng lớn gào to với cả thị trấn.

- Mẹ tôi ốm. Bà ấy cần ăn gì đó, - cậu bé nói.

- Này thằng ranh, thứ mẹ mày cần ăn không phải loại chim này, - một gã đàn ông nói và chúng tôi cười ồ. Bánh bao trong dạ dày và chim sẻ trong giỏ làm chúng tôi phấn chấn.

          Cậu bé nhìn gã đàn ông trừng trừng giây lát rồi húc mạnh đầu vào gã.

- Thằng chó đẻ, - gã nói, cong gập người và che bàn tay lên đũng quần.

- Đánh chết thằng nhãi phản cách mạng đi, - có ai đó nói và cả đám chúng tôi xông đến đấm, đá thằng bé. Đói khát làm chúng tôi mỗi ngày một thêm hung hãn, chúng tôi khuây khỏa khi tìm được một người để trút

cơn thịnh nộ không tên của mình.

          Người mẹ lao vào đám đông và cố gạt chúng tôi ra. Sự có mặt của bà làm chúng tôi càng đánh tợn hơn. Có người nhặt cả gạch và đá, lăm le đánh nó quỵ. Vài kẻ nhe răng, sẵn sàng ăn tươi thằng bé.

- Các người nhìn mặt nó xem. Đứa nào dám đụng vào nó lần nữa, tôi sẽ kiện vì tội bất kính lãnh tụ vĩ đại nhất của chúng ta, - người mẹ gào lên, chỉ vào chúng tôi như một mụ điên.

          Người chúng tôi lạnh cứng. Chúng tôi nhìn mặt thằng bé. Dẫu mặt nó sưng phồng và mắt đen, chúng tôi chẳng khó gì khi nói rằng nó có bộ mặt của lãnh tụ, trẻ trung và chống đối, như các minh họa thời thơ ấu anh hùng của lãnh tụ tối cao. Thằng bé đứng dậy và lê đến với mẹ. Chúng tôi kính sợ nhìn mặt nó, không dám nhúc nhích khi nó nhổ nước dãi đầy máu vào chân chúng tôi.

- Nhớ lấy bộ mặt này, - thằng bé nói. - Các người sẽ phải trả giá cho ngày hôm nay. - Nó nhặt một đôi chim sẻ và bước đi cùng mẹ nó. Chúng tôi nhìn hai người dìu đỡ nhau như vợ và chồng.

Suốt nhiều năm, chúng tôi không biết cậu bé có bộ mặt của vị lãnh tụ sống giữa chúng tôi là phúc lành hay tai họa. Chúng tôi đối xử với nó và mẹ nó như báu vật mỏng manh và quý giá nhất, không bao giờ dám hé một lời về họ với người ngoài.

- Chẳng hay hớm gì đâu, - những người già cả đe chúng tôi và kể câu chuyện về một trong các Cố của chúng tôi, tình cờ có biệt hiệu giống hoàng đế và bị ném xuống giếng cho chết. - Có nhiều thứ giống hệt

không được phép tồn tại, - những người già nói.

          Còn chúng tôi, không ai dám hé răng nói một lời bất kính về bộ mặt cậu trai. Càng lớn, cậu càng giống vị lãnh tụ. Thỉnh thoảng đi ngang qua cậu trên phố, trong lòng chúng tôi trào dâng tình cảm ấm áp dường như chính lãnh tụ ở đấy cùng chúng tôi. Đó là thời ở đất nước tôi, lãnh tụ còn lớn hơn cả vũ trụ. Các bà nội trợ mù chữ bị hành hình vì dùng báo cũ làm giấy dán tường và đương nhiên bị quy tội xúc phạm tên tuổi lãnh tụ. Cha mẹ những đứa bé học lớp một viết sai tên lãnh tụ bị đưa đi trại lao động. Với cậu trai sống giữa chúng tôi, chúng tôi như không ngừng bước trên lớp băng mỏng trên làn nước sâu. Chúng tôi lo không tôn trọng đúng mức gương mặt ấy sẽ là biểu hiện căm ghét lãnh tụ ngấm ngầm. Chúng tôi lo quá tôn trọng sẽ bị coi là giả dối, thờ phụng nhầm thần tượng. Trong trường, các giáo viên chưa bao giờ nói nặng lời với cậu. Bất cứ trò chơi nào của học sinh, phe nào không có cậu sẵn sàng chịu thua. Khi cậu học xong trung học, Ủy ban Cách mạng họp nhiều tuần thảo luận tìm công việc thích đáng cho cậu thanh niên có bộ mặt giống Người. Trong thị trấn chúng tôi, không có việc gì đủ an toàn cho cậu. Cuối cùng, chúng tôi đi đến giải pháp tối ưu: bầu cậu làm chủ tịch Hội đồng tư vấn cho Ủy ban Cách mạng.

          Chàng thanh niên đang phát đạt. Không có việc gì làm, và không thích giết thời gian với các thành viên già của hội đồng, ngày nào cậu cũng la cà khắp thị trấn, trò chuyện với những người hãnh diện được cậu chào hỏi và ngắm các cô gái bán hàng đỏ mặt vì được cậu nhìn ngắm. Hình dáng mẹ cậu giờ đã khá hơn nhiều, nước da hồng hào. Chỉ có điều bất tiện là không cô gái nào hẹn hò với cậu. Chúng tôi đe bọn con gái rằng lấy cậu hoặc là may mắn nhất hoặc là bất hạnh nhất. Sinh trưởng trong một thị trấn mà hành động mạo hiểm bị chê trách thực sự, không người nào trong chúng tôi muốn gả con gái cho một thanh niên như cậu.

Ngày lãnh tụ qua đời, chúng tôi tụ họp ở trung tâm thị trấn và khóc lóc như những đứa trẻ mồ côi. Chúng tôi thấy cả nước gào khóc cùng chúng tôi trên chiếc tivi duy nhất của thị trấn. Chúng tôi đeo băng tang đen suốt ba tháng, lúc làm việc cũng như lúc ngủ. Mọi trò giải trí bị cấm trong sáu tháng. Thậm chí một hoặc hai năm sau khi Người từ trần, chúng tôi vẫn tránh nhìn những người phụ nữ bụng to, biết rằng họ không thành tâm trong lúc để tang. Cha của những đứa trẻ này không bao giờ được chúng tôi tôn trọng nữa.

          Đây là thời gian khó khăn cho chàng thanh niên. Nhìn thấy mặt anh, một số người bật khóc không kìm được, và anh ta cũng khóc cùng chúng tôi trong nhiều giờ. Việc đó làm anh mệt mỏi. Anh ở lì trong phòng riêng suốt một năm, và lần sau chúng tôi nhìn thấy,  anh đang đi thẳng tới trung tâm thị trấn, xách chiếc va li nhỏ, trông anh già hơn tuổi hai mươi tám nhiều.

- Có chuyện không hay sao? - Chúng tôi lo lắng chào anh. - Đừng để nỗi tiếc thương quá lớn làm anh suy sụp.

- Cảm ơn, nhưng tôi không sao, - anh đáp.

- Anh định đi đâu chắc?

- Vâng, tôi đi đây.

- Đi đâu? - Chúng tôi hoảng hốt. Mất anh lúc này dường như không thể chịu đựng nổi, y như mất vị lãnh tụ một năm trước.

- Đây là một nhiệm vụ chính trị, - anh nói và mỉm cười bí ẩn. - Tôi được phân công.

          Chỉ sau khi anh được đưa đi trong chiếc ôtô sang trọng, rèm che kín (cái ôtô duy nhất, phần lớn chúng tôi nhìn thấy trong đời), chúng tôi mới biết tin anh đến thủ đô thử giọng để đóng vai vị lãnh tụ. Chúng tôi bàn tán nhiều ngày, hình dung “thử giọng” và “đóng vai” nghĩa là gì. Cuối cùng, chúng tôi đi đến kết luận anh sẽ là người xuất sắc nhất.

          Giờ đây khi anh đã biến khỏi tầm mắt chúng tôi, mẹ anh là nguồn duy nhất của các chuyện về anh. Một bà mẹ tự hào, mỗi lần chúng tôi hỏi thăm tin tức, bà nhắc lại câu chuyện bà chăm chú ngắm bộ mặt của cố lãnh tụ suốt ngày đêm, khi đứa con trai lớn lên trong bụng bà.

- Các vị biết đấy, giống như nó là con trai vị lãnh tụ vĩ đại của chúng ta vậy, - bà nói.

- Đúng, tất cả chúng ta đều là con em của lãnh tụ vĩ đại, - chúng tôi gật gù và nói. - Nhưng chắc chắn cậu ấy là người con ưu tú nhất.

          Bà mẹ thở dài, vô cùng mãn nguyện. Bà nhớ lại những năm đầu tiên sau khi con trai bà ra đời, phụ nữ trạc tuổi bà sinh hết đứa này đến đứa khác, họ đóng khung giấy chứng nhận người mẹ anh hùng, treo lên tường và đi lướt qua bà, vểnh mặt nhìn lên trời. Hãy để thời gian chứng minh ai mới là anh hùng thực sự, bà nghĩ và cười thầm.

          Sau đó bà kể cho chúng tôi nghe về con trai, từng mẩu tin tức là một cánh cửa mới ra thế giới. Anh được một chiếc ôtô hạng nhất đưa đến thủ đô, ở đó anh và các ứng viên khác ở trong một khách sạn sang trọng, hàng ngày được đưa đến bảo tàng tưởng niệm lãnh tụ, họ học để thi đấu.

- Có các ứng viên khác sao? - Chúng tôi há hốc miệng, sửng sốt vì mẹ anh không phải là người duy nhất ngắm nghía bộ mặt của lãnh tụ trong lúc mang thai.

- Tôi chắc nó là người duy nhất họ muốn, - người mẹ nói. - Nó nói khi ngắm nhìn bộ mặt của lãnh tụ, nó rất tin sẽ được chọn.

1   2