Ngày 22/7, hình ảnh văn bản Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) cho Vingroup “mượn” vaccine lan truyền khắp mạng xã hội. Theo văn bản, Vingroup mượn Sở Y tế khoảng 5.000 liều vaccine Moderna để tiêm cho người lao động. Đáng chú ý, văn bản nêu rõ việc mượn này được thực hiện theo công văn mật 653/UBND-VX.

Đến ngày 25/7, trả lời báo chí, ông Dương Anh Đức – Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố – xác thực công văn và đánh giá vụ việc này là “hợp tình, hợp lý”. Lý do cho mượn: Vingroup đã hỗ trợ không chỉ kinh phí và nhân lực trực tiếp chống COVID-19, tập đoàn này mượn trước để tiêm cho lực lượng tham gia hỗ trợ thành phố chống dịch.

Ông Đức không nói rõ đâu là “lý”, đâu là “tình” trong giải thích của mình. Chúng ta hãy tạm chia ra “lý” là góc độ pháp lý, tức tính hợp pháp của hành động mượn và cho, còn “tình” là mọi khía cạnh khác bên cạnh luật pháp, ở đây bước đầu có yếu tố đạo đức, dịch tễ và sau nữa – như mọi người hay nhắc – mức độ khả thi và tính kinh tế.

Trên bề mặt, phần giải trình của ông Đức trước báo chí không tương thích với chất vấn của dư luận và văn bản bị rò rỉ trước đó. Văn bản ghi là “cho Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park mượn để tổ chức tiêm cho người lao động của tập đoàn Vingroup”, còn lúc được báo chí hỏi về văn bản, ông Đức nói rằng 5.000 liều vaccine này là Vingroup mượn để “tiêm cho lực lượng tham gia hỗ trợ TP.HCM”. [1]

Nếu theo văn bản, vaccine được dành cho “người lao động của tập đoàn Vingroup”, tức không thuộc bất kỳ nhóm nào trong 15 nhóm ưu tiên tiêm chủng đợt 5 của thành phố, việc cho mượn vaccine theo văn bản rõ ràng là một quyết định không hợp pháp. [2] Còn nếu theo lời của ông Đức vào ngày 25/7, 5.000 liều vaccine là để tiêm cho đội ngũ chống dịch của Vingroup góp sức cùng thành phố, và đội ngũ này thuộc một trong 16 nhóm đối tượng ưu tiên của Bộ Y tế. Nhưng nếu đã nằm trong danh sách chờ tiêm thì việc gì Vingroup phải đi mượn, mà lại còn mượn qua một công văn “mật”?

Nghị quyết này của Quốc hội mang "nội hàm" của một tuyên bố đặt quốc gia trong "tình trạng khẩn cấp".

Những gì giao cho Thủ tướng không phải QUYỀN mà là TRÁCH NHIỆM. Các di sản chống dịch dường như đã đều phá sản. Dịch như ở Sài Gòn không còn có thể chống bằng "truy vết, phong tỏa" nữa.

Nhưng, đây không phải là một nước cờ được thua chính trị, đây là tính mạng nhân dân...

Đây là thời điểm cần những quyết định đòi hỏi trung ương tập quyền. Tập quyền ở những quyết sách cùng lúc tác động trên cả nước. Chống dịch cần sự linh hoạt, sáng tạo ở cơ sở nhưng không phải là cơ hội để các nhà lãnh đạo địa phương sợ trách nhiệm đưa ra các quyết định phá vỡ tính thống nhất quốc gia.

Dịch đã ở mức không còn là cơ hội cho Chính phủ trình diễn mà đặt Chính phủ trước đòi hỏi phải đối đầu.

Đòi hỏi "kiểm soát dịch" với những trường hợp như Sài Gòn chỉ đặt Chính quyền vào khả năng cao là "mất kiểm soát".

Nên làm hết sức mình trong khả năng có thể. Nên nỗ lực giảm tỉ lệ thương vong ở những nơi gần như "vỡ trận". Không được khai thác sức chiến đấu của hệ thống y tế quốc gia tới mức có thể gây sụp đổ. Tập trung Vaccine cho "vùng đệm".

Đọc lời kêu gọi nhàm chán “chống dịch như chống giặc” trên VnExpress của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng kèm theo thông tin rằng lần gần đây nhất ông cũng kêu gọi như thế là hồi tháng Ba/2020 khiến tôi bật cười. Vâng, quý vị không đọc nhầm đâu, cách đây gần năm rưỡi rồi.

Vậy là sau khi đã ngủ quên trong chiến thắng ăn may hồi đầu năm ngoái, tổng bí thư đã thức dậy dù có muộn màng vì cả thủ đô chính trị lẫn thủ đô thương mại đều đã bị trói tay trói chân cả rồi.

Và dù đã dậy nhưng ông tổng vẫn còn ngái ngủ và chưa tỉnh táo lắm đâu. Giờ còn “chống dịch như chống giặc” là sao? Giặc có phải là mấy người dân đi mua bánh mì và bị mất tự do vì mua mấy cái thứ ‘nhảm nhí’ đó không? Giặc có phải là những người đang khoẻ mạnh nhưng bị đi cách ly trong điều kiện chật hẹp không đảm bảo giãn cách xã hội nên bị nhiễm oan Covid? Giặc có phải là những nhân viên vận chuyển hàng hoá đáng ra phải được coi là nhân viên chủ lực nhưng lại bị bắt ngồi nhà?

Trong khi đó tình hình dịch bệnh ở một số nơi đã ngoài vòng kiểm soát của các chính trị gia. Chẳng hạn ở thành phố Hồ Chí Minh tổng số ca nhiễm đã vượt quá 80.000 và Bình Dương vừa lên quá 10.000.

Trong cả nước tổng số ca nhiễm trong ba tháng qua, theo VnExpress, là gần 125.000 trong đó hơn 860 người đã tử vong. Riêng hôm 29/7 số người tử vong đã là trên 230 người. Đó là con số chính thức. Có tin được không? Không thể biết được? Có cách nào kiểm tra không? Có. Các phóng viên có thể tìm số liệu tổng số người chết ở thành phố Hồ Chí Minh trong tháng Sáu và tháng Bảy năm ngoái và so với số người chết năm nay trong cùng hai tháng đó. Nếu có tăng đột biến, có nhiều khả năng phần gia tăng đó chính là do Covid.

Còn số ca nhiễm có thể khẳng định không phải là tổng số ca nhiễm thực tế. Lý do là nhiều người nhiễm Covid mà chưa chắc biết mình nhiễm và nếu không xét nghiệm đa số dân thì không thể khẳng định được tổng số ca nhiễm là bao nhiêu. Thông thường con số thống kê chính thức thấp hơn con số thực thế từ hai tới ba lần.

Trên đây là nhận định của chuyên gia Trung Quốc Pierre-Antoine Donnet trong bài viết đăng trên trang mạng châu Á The Asialyst ngày 07/07/2021 : « Nga - Trung : Đối phó với Biden, những giới hạn khi Tập và Putin xích lại gần nhau ». RFI giới thiệu bài viết dưới dạng hỏi đáp.

Mọi người đều biết cặp đôi nào cũng trải qua thời kỳ tốt đẹp và những giai đoạn khó khăn. Quan hệ giữa cặp đôi Trung Quốc và Nga cũng như vậy, đôi bên từng có những giai đoạn « yêu thương » rồi « thù hằn». Nhìn vẻ bề ngoài thì trong thời gian qua dường như cặp đôi Nga - Trung đang có « tình yêu cuồng nhiệt ». Nhưng nếu tìm hiểu kỹ thì có thể thấy không chắc là như vậy.

Vào ngày 28/06/2021, một tuyên bố chung giữa Bắc Kinh và Matxcơva dường như đã làm sáng tỏ nhiều điều. Nga và Trung Quốc khẳng định mong muốn tăng cường, củng cố sự hiểu biết lẫn nhau và thúc đẩy « một trật tự quốc tế công bằng, chính đáng hơn và dân chủ hơn » nhằm làm đối trọng với Hoa Kỳ và với sự tấn công ý thức hệ của Washington.

Gần đây, sau một hội nghị trực tuyến, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tổng thống Nga Vladimir Putin đã bác bỏ việc hai nước đang tìm cách tiến hành một cuộc chiến tranh lạnh mới và phủ nhận việc đôi bên lập liên minh quân sự. Ngược lại, hai nhà lãnh đạo khẳng định quan hệ song phương Nga - Trung đã trở nên « chín muồi hơn, ổn định hơn và vững chắc hơn » và hai nước giờ đây đều là « đối tác ưu tiên » của nhau.

Mỹ rút quân khỏi Afghanistan sẽ để lại một khoảng trống lớn; có thể tạo cơ hội cho Cộng sản Trung Quốc lấp vào. Afghanistan nằm giữa nhiều khúc chiến lược trong kế hoạch “Một Vòng Đai, Một Con Đường” của Tập Cận Bình.

Trên “Vòng Đai” phía Bắc Hy Mã Lạp Sơn, năm 2019 Trung Cộng đã tổ chức thao diễn quân sự với ba nước Trung Á, Kyrgyzstan, Uzbekistan, và Tajikistan. Afghanistan có 1,356 km biên giới với Tajikistan, nơi Trung Cộng đang chiếm ảnh hưởng thay Nga; đã bán các loại vụ khí cho Tajikistan, và được đóng quân ở nhiều nơi. Trung Cộng đã lập ra Cơ cấu Hợp tác Bốn Nước Chống Khủng Bố (QCCM) với Afghanistan, Pakistan và Tajikistan –không có Nga.

Phía Nam, trên “Con Đường Tơ Lụa trên Biển,” Trung Cộng đang xây dựng hải cảng Gwadar trong tỉnh Balochistan, Pakistan, để nối liền với Sri Lanka, nơi một hải cảng đã được nhường cho Bắc Kinh làm chủ. Chính phủ Sri Lanka mới phát hành một đồng tiền kim loại đánh dấu 100 năm ngày thành lập đảng Cộng sản Trung Quốc! Gwadar có xa lộ, đầu tư hơn $60 tỷ mỹ kim, nối liền đến thành phố Kashgar (Khách Thập 喀什) trong tỉnh Tân Cương; nằm trong “Hành lang Kinh tế” liên kết Trung Quốc và Pakistan.

Nếu vào Afghanistan thay thế Mỹ, Trung Cộng không những nối liền Con Đường với Vòng Đai mà còn dựng nên một liên minh bao vây phía Bắc và phía Nam nước Ấn Độ, đối nghịch từ 1960 đến nay.

Nhưng Trung Cộng không tỏ ra vui mừng với vụ Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, mà còn than phiền sao Mỹ ra đi nhanh quá! Phát ngôn viên ngoại giao Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian, 赵立坚) mới nói rằng chính phủ Mỹ chịu trách nhiệm về hòa bình ở Afghanistan, và phải ngăn không cho khủng bố lan rộng!

Tại sao Trung Cộng than phiền?

Đầu tuần, ông đã thăm Singapore và nói: "Tôi đã đến Đông Nam Á để làm sâu sắc thêm mối quan hệ của Hoa Kỳ với các đồng minh và đối tác."

Ông cũng sẽ thăm Philippines sau khi thăm Việt Nam.

Chuyến thăm của ông Austin là chuyến thăm đầu tiên của một thành viên nội các Hoa Kỳ đến Đông Nam Á kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức vào tháng Giêng.

Murray Hiebert, một nghiên cứu gia của Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Hoa Kỳ, bình luận: "Một phần là cho khu vực biết rằng Hoa Kỳ vẫn coi nơi này rất quan trọng - rằng họ sẽ không bỏ qua và để Trung Quốc tung hoành trong khu vực."

Theo tờ New York Times, những tháng gần đây, một số quan chức Đông Nam Á đã cảm thấy bối rối vì thiếu sự can dự trực diện từ Hoa Kỳ, đặc biệt là trong bối cảnh Trung Quốc đang tăng cường các nỗ lực ngoại giao trong đại dịch Covid-19.

Một số nhà phân tích Đông Nam Á đã xem quyết định của Ngoại trưởng Antony J. Blinken đến thăm Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc, nhưng không phải Đông Nam Á, là một sự khinh thường.

Ông Blinken đã cố gắng tổ chức một cuộc họp video với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, hay ASEAN, vào tháng Năm.

Nhưng hôm đó, do trục trặc kỹ thuật mà cuộc họp đã phải hoãn lại và dời lại vào đầu tháng Bảy.

"Đây là cách tôi sẽ chết", Aquilino Gonell đẫm nước mắt nói với một ủy ban Quốc hội Mỹ khi một cuộc điều tra về cuộc tấn công ở Washington DC đang được tiến hành.

Một cảnh sát khác, Harry Dunn, người da màu, nói rằng ông đã bị miệt thị về chủng tộc.

Ít nhất 535 kẻ bạo loạn đã bị bắt kể từ vụ tấn công khiến 5 người thiệt mạng, trong đó có 1 cảnh sát.

Các công tố viên cho đến nay chỉ kết tội vài người.

Vụ tấn công đã dẫn đến cuộc luận tội chính trị và tuyên bố trắng án cho ông Trump thuộc đảng Cộng hòa, người bị các nhà lập pháp cáo buộc kích động bạo loạn - một tuyên bố mà ông Trump nhiều lần phủ nhận.

Cuộc điều tra trong ủy ban Lựa chọn của Hạ viện đang được tiến hành gần như hoàn toàn bởi các đảng viên Dân chủ, sau khi hầu hết các đảng viên Cộng hòa tẩy chay quá trình tố tụng.

Tuy nhiên, hai thành viên Đảng Cộng hòa - Liz Cheney và Adam Kinzinger - đã bỏ hàng ngũ để tham gia cuộc điều tra.

"Nếu những người chịu trách nhiệm không phải chịu trách nhiệm... thì điều này sẽ vẫn là một căn bệnh ung thư đối với nền cộng hòa lập hiến của chúng ta," bà Cheney nói khi phiên điều trần bắt đầu vào thứ Ba.

Giang Nguyễn: Cảm ơn Luật sư Kurtuluş Baştimar đã dành cho chúng tôi cuộc nói chuyện hôm nay. Được biết ông đã trình báo cáo lên Nhóm Làm việc về Bắt giữ tùy tiện của Liên Hiệp Quốc về trường hợp của nhà báo Phạm Đoan Trang. Đây không phải là trường hợp vi phạm tự do ngôn luận đầu tiên mà ông trình báo, và đặc biệt đối với Việt Nam, trước đây ông đã đưa trường hợp của nhà báo độc lập Lê Hữu Minh Tuấn lên Liên Hợp Quốc. Điều gì đã khiến bây giờ ông báo cáo về trường hợp của Phạm Đoan Trang?

Kurtuluş Baştimar: Trước hết tôi muốn gửi lời cảm ơn đến quý đài đã dành cho tôi cuộc nói chuyện hôm nay. Vâng, như bạn đã đề cập, trước đây tôi đã đại diện cho anh Lê Hữu Minh Tuấn tại Nhóm Làm việc về Bắt giữ tùy tiện của Liên Hợp Quốc và tôi đã thành công trong vụ ấy. Khi tôi xem mạng Twitter tôi thấy cô Phạm Đoan Trang cũng đã bị bắt và tôi nhận thấy rằng cô ấy đã nỗ lực nhiều cho quyền tự do ngôn luận và đấu tranh cho quyền đó. Quyền tự do ngôn luận là lằn ranh đỏ đối với tôi. Cá nhân tôi cũng đã dành cả cuộc đời mình để bảo vệ đặc biệt quyền này. Tôi đã liên hệ với tổ chức nhân quyền ở Châu Á và họ đã cung cấp cho tôi một số thông tin cơ bản để tôi có thể khởi xướng tiến trình này.

Sau đó tôi quyết định đại diện cho cô Phạm Đoan Trang tại Nhóm làm việc về Bắt giữ tùy tiện của Liên Hiệp Quốc. Chúng tôi viết đơn yêu cầu xem xét trường hợp của cô Phạm Đoan Trang dựa trên hai quyền nổi bật nhất, là quyền tự do ngôn luận và quyền hội họp, vì như bạn biết cô Phạm Đoan Trang bị bắt cũng vì các ấn phẩm của cô. Cô cũng là người sáng lập và tác giả sách của Nhà xuất bản Tự do. Đó là lý do tại sao tôi đã chuẩn bị và gửi đơn khởi kiện của mình dựa trên hai quyền quan trọng này.