Ngô Nhân Dụng: Châu chấu Singapore voi Trung Cộng

Singapore mới bị mất chín thiết vận xa hiệu Terrex. Những chiếc xe chuyên chở quân lính, trên đường từ Cao Hùng (Kaohsiung), một hải cảng của Đài Loan, đi tới đảo quốc Singapore, ghé Hồng Kông thì bị hải quan sai áp. Chính quyền Hồng Kông đã khám phá ra “mớ hàng lậu” này vì được tình báo Trung Cộng cho tin, Hồng Kông là một khu tự trị thuộc Trung Quốc từ năm 1997.

Sau khi báo đài thế giới loan tin ồn ào về vụ tịch thâu này, ngày 24 tháng 11, thì bốn ngày sau, bộ ngoại giao Bắc Kinh mới lên tiếng. Phát ngôn viên Cảnh Sảng (耿爽, Geng Shuang) nói rằng Trung Cộng cương quyết chống các quốc gia giao thiệp với Trung Quốc không được có quan hệ chính thức với Đài Loan trong việc trao đổi và hợp tác quân sự. Trung Cộng đã báo cho Singapore biết rằng họ phải tôn trọng nguyên tắc “Chỉ có một nước Trung Hoa.”

Nhưng cả thế giới đều biết Singapore đã từng quan hệ mật thiết với Đài Loan từ hơn 40 năm qua. Năm 1974, hai “đảo quốc” Trung Hoa Dân Quốc và Singapore đã hợp tác với nhau trong Chương trình “Tinh Quang” (Project Starlight), theo đó quân đội Singapore được phép dự việc huấn luyện và thao diễn tại Đài Loan. Nhiều chục ngàn quân sĩ Singapore đã cùng tập trận hoặc được Đài Loan huấn luyện. Việc hợp tác này trở thành công khai, khi có nhiều quân nhân Singapore tử nạn ở Đài Loan và báo chí loan tải đầy đủ, ít nhất có tới 10 vụ. Đặc biệt hơn nữa, trong thập niên 1970, quân đội Singapore đã sử dụng các sĩ quan Đài Loan, như Đại tá Liu Ching Chuan làm tư lệnh Không quân, và Khoo Eng An làm tư lệnh hải quân tên tuổi được công bố.

Trong suốt thời gian đó, Bắc Kinh biết nhưng hoàn toàn im lặng. Tại sao bây giờ bỗng dưng Cộng sản Trung Quốc yêu cầu chính quyền Hồng Kông sai áp các thiết vận xa của Singapore?

Không thể nói Trung Cộng chỉ muốn nhắc nhở Singapore phải nhớ nguyên tắc “Một nước Trung Hoa.” Vì họ có nhiều con đường ngoại giao kín đáo để bầy tỏ ý kiến đó, mà không cần làm mạnh, như khi tịch thu các thiết vận xa Terrex. Khi báo chí các nơi loan tin các quân nhân Singapore huấn luyện ở Đài Loan bỏ mạng; hoặc khi cả thế giới biết hai sĩ quan Đài Loan chỉ huy hải quân, không quân Singapore, Bắc Kinh không hề lên tiếng! Trong hơn 40 năm, ba chính phủ Trung Cộng, Đài Loan và Singapore đã “ngầm thỏa thuận,” chấp nhận các sự kiện trên diễn ra trong âm thầm, không gây ồn ào, phiền phức, có thể làm cả ba cùng mất mặt.

Cho nên, hành động của Bắc Kinh tuần qua chỉ có thể hiểu vì những tình huống mới. Thứ nhất, bà Thái Anh Văn, thuộc đảng Dân Chủ Tiến Bộ đắc cử, vào tháng Năm vừa qua. Đảng Dân Tiến lâu nay vẫn có khuynh hướng muốn Đài Loan tuyên bố độc lập, không còn giữ cái vỏ ngoài “Trung Hoa Dân Quốc” do Quốc Dân Đảng để lại cùng theo nguyên tắc chỉ có một nước Trung Hoa. Ngay sau đó, Bắc Kinh đã cắt đứt các vụ liên lạc giữa hai chính quyền. Thứ hai, Singapore đã hoan nghênh bản phán quyết của Tòa Trọng Tài Quốc tế bác bỏ Đường Lưỡi Bò, vào tháng Bảy năm nay. Không những thế, Singapore còn cổ súy các nước khác hãy tôn trọng và thi hành phán quyết đó. Đứng trước những tình huống mới này, hành động của Trung Cộng nhắm vào hai mục đích: Như một biện pháp nhằm “đe dọa” đối với Đài Loan; đồng thời đưa một tín hiệu cho Singapore biết không nên đi ngược đường lối trong vùng biển Đông Nam Á của “bá chủ” là Trung Quốc.

Giới lãnh đạo Bắc Kinh không lo lắng về những quan hệ giữa Singapore và Đài Loan; mà mối lo chính là Singapore có thể thành một đồng minh thân thiết của Mỹ. Vụ tịch thu 9 chiếc xe bọc sắt là một cách đe dọa Singapore không nên tiến tới!

Nhưng Singapore không dễ bị dọa nạt, vì họ tự biết vị trí của mình. Mặc dù chỉ có 6 triệu dân, nhưng hòn đảo này vẫn tự coi mình là “quốc gia” với đầy đủ chủ quyền, được thế giới kính trọng và phải bảo vệ lòng kính trọng đó. Đối đầu với hơn một tỷ dân Trung Quốc đúng là châu chấu đá voi! Năm 1978 Đặng Tiểu Bình qua thăm đã ngạc nhiên về tình trạng kinh tế thịnh vượng của những người di dân Trung Hoa sống trên hòn đảo nhỏ bé. Đặng Tiểu Bình đã vấn kế Lý Quang Diệu và ông thủ tướng đảo quốc chỉ khuyên: Muốn thịnh vượng, hãy mở cửa nước Tàu giao thương với thế giới tư bản!

Sau đó Trung Cộng đã gửi rất nhiều cán bộ qua Singapore “tập huấn” để trở về thi hành, trong đó có Uông Dương (Wang Yang), khi làm bí thư tỉnh Quảng Đông đã dẫn một phái đoàn qua Singapore nghiên cứu, sau lên làm phó thủ tướng. Tập Cận Bình đã gặp cựu tổng thống Đài Loan Mã Anh Cửu ở Singapore, và cũng chiêu dụ nước này đóng một vai trong chiến lược “Đường Tơ Lụa Trên Biển.”

Trung Cộng bắt đầu bầy tỏ thái độ bất mãn khi Singapore tỏ ra thân với Mỹ trong lúc chính phủ Mỹ công bố chính sách chuyển trục sang vùng Châu Á. Trước đó, năm 2009 ông Lý Quang Diệu đã từng kêu gọi Mỹ hãy trở về Đông Nam Á để tạo một “thế cân bằng.” Trong một cuộc đi Mỹ vào tháng Tám năm nay, thủ tướng Lý Hiển Long tuyên bố rằng ông hoan nghênh hành động tham dự tích cực của Mỹ tại vùng Biển Đông nước ta. Và ông coi bản phán quyết của Tòa Trọng Tài ở Den Hagg (The Hague) là một căn bản giải quyết các tranh chấp trong vùng. Đáp lại, Tổng thống Mỹ Barack Obama ca ngợi Singapore như một “cái neo” của sự hiện diện của Mỹ trong vùng Đông Nam Á! Câu nói này càng khiến Trung Cộng nổi giận vì “cái neo” là một từ rất nặng, trước đó chính phủ Mỹ chỉ coi hai quốc gia đóng vai trò đó, là Nhật Bản và Australia. Singapore đã ký hiệp ước mậu dịch tự do với Mỹ, và cho phép hải quân Mỹ sử dụng quân cảng Chương Nghi (樟宜,Changi Naval Base) cho tầu chiến cập bến lo việc tiếp liệu.

Thái độ cương quyết thân Mỹ của Singapore khiến Bắc Kinh nổi giận nhưng không thể làm gì được. Ngược lại, nếu Trung Cộng gây gổ quá đà, Singapore có thể gia tăng những liên kết quân sự với những quốc gia khác, như Nhật Bản và Australia. Hiện tượng Singapore gửi quân đội qua Đài Loan thao diễn chung và được huấn luyện, trước mắt Trung Cộng hơn 40 năm qua, chứng tỏ họ không sợ. Trung Cộng không dám phản đối các vụ hợp tác đó chứng tỏ Bắc Kinh cũng biết phận không nên “già néo đứt dây.” Ngay trong vụ Hồng Kông tịch thu chín thiết vận xa, cả chính quyền Singapore và Trung Cộng khi loan tin tức này cho dân trong nước đọc cũng cố ý không nói đến nguồn gốc các chiến xa đó là từ Đài Loan!

Trong mấy tháng vừa qua, nhiều sự kiện khác cho thấy thái độ của chính quyền Singapore đối với Trung Cộng tuy mềm mỏng nhưng rất cương quyết. Tại hội nghị Đối Thoại Shangri-La, Lý Hiển Long đã dành một tiếng đồng hồ nói đến các tranh chấp ở Biển Đông, và phán quyết của Tòa Trọng Tài Quốc tế. Bắc Kinh nổi giận vì mục đích của hội nghị Shangri-La là các vấn đề hợp tác an ninh trong vùng, không phải để nêu các vấn đề tranh chấp! Báo chí Trung Cộng ồn ào đả kích Lý Hiển Long và đặt câu hỏi tại sao ông không mời tàu chiến Trung Cộng đặt căn cứ tiếp liệu ở quân cảng Chương Nghi? Điều khiến Bắc Kinh nổi giận nhất là Trung Cộng đã ủy thác cho Singapore đóng vai trung gian chính trong việc hợp tác giữa Trung Quốc và 10 nước ASEAN.

Tiếp theo đó, ngày 27 tháng Chín, tờ Hoàn Cầu Thời Báo (Global Times) viết một bài chỉ trích chính phủ Singapore đã đưa vấn đề tranh chấp Biển Đông trong Hội nghị Khối các nước Không Liên Kết (Non-Aligned Movement, NAM) họp tại Venezuela để kêu gọi các nước hãy tôn trọng quy ước Luật biển của Liên Hiệp Quốc năm 1982! Đại sứ Singapore tại Bắc Kinh đã viết ngay thư phản đối, gây ra một cuộc bút chiến giữa ông đại sứ và chủ bút tờ báo, kéo dài cả tháng trời. Nhân dịp đó, Đại sứ La Gia Lương (Stanley Loh) đã tiết lộ chính phái đoàn nước Lào mới đưa các vấn đề trên ra trước hội nghị NAM, và họ làm việc đó theo sự ủy nhiệm của các nước ASEAN họp tại Vientiane, vào tháng Bẩy. Công bố tin tức này chỉ khiến dư luận thế giới nhìn thấy Trung Cộng bị cô lập!

Mặc dù có những bất đồng lớn như trên, tại Hội nghị G-20 năm nay ở Hàng Châu, Tập Cận Bình vẫn thân thiện nói với Lý Hiển Long rằng quan hệ giữa Singapore và Trung Quốc luôn luôn bền chặt và bao giờ cũng được đặt hàng ưu tiên trước các nước Đông Nam Á khác!

Đứng trước vụ sai áp 9 thiết vận xa của Singapore ở Hồng Kông, chính phủ nước này vẫn giữ thái độ cương quyết. Ngày Thứ Ba, 29 tháng 11, Ngoại trưởng Vivian Balakrishnan đã trả lời Bắc Kinh rằng nước ông luôn luôn tôn trọng nguyên tắc “Một nước Trung Hoa;” nhưng việc tịch thu 9 chiếc xe trên là vô lý, Singapore nhất định đòi lại. Ông nói với báo The Straits Times  rằng “Chúng ta biết, Trung Quốc cũng biết, rằng Singapore vẫn quan hệ với Đài Loan từ bao lâu nay; những việc chúng ta làm không có gì bí mật cả!” Cùng tới Hồng Kông với ông ngoại trưởng Balakrishnan để gặp các quan chức sở tại và công ty chuyên chở APL, Tướng Melvyn Ong, tham mưu trưởng quân đội Singapore nói rằng Hồng Kông là một hải cảng quốc tế cho tầu bè các nước cập bến, dân sự cũng như quân sự … Trong quá khứ vẫn không sao cả, đây là lần đầu tiên có chuyện!

Singapore vừa mềm mỏng, vừa cương quyết, đã giữ được độc lập trong đường lối đối ngoại và không bao giờ chịu cúi đầu trước những đe dọa của Trung Cộng. Đây là một bài học mà Việt Nam nên tìm hiểu. Thứ nhất, ngay từ khi lập quốc, giới lãnh đạo và người dân quốc gia nhỏ bé này biết tự trọng, không chấp nhận vai trò nô lệ ngoại bang. Thứ hai, dù theo một chính sách hạn chế nhiều quyền tự do của người dân, chính quyền Singapore vẫn tôn trọng các quy tắc tự do dân chủ. Nhờ thế, mặc dù một đảng đã nắm quyền từ nửa thế kỷ nay, họ cầm quyền chỉ vì được đa số cử tri tín nhiệm. Trong một thể chế dân chủ, người cầm quyền có thể tin rằng dân chúng luôn luôn đứng sau lưng mình trong các vấn đề đối ngoại. Bài học quan trọng khác là dân Singapore được tự do kinh doanh, xã hội có luật pháp mà từ trên xuống dưới ai cũng tuân thủ, cho nên kinh tế Singapore phát triển phồn thịnh khiến “con voi” Trung Cộng cũng phải kính phục. Bao giờ nước Việt Nam mới được như vậy?